[Aizurok]

Таабылды карыя',' ,Ага каттуу айтпай жай тушундурбосон сенин коонунду тушуруп койбосун деди чочулай.. . Эмнеге менин конулумду оорутмак беле ботом, Мен ага эмне жамандык кылыптырмын, болгону акыл насатымды эле айтаын деп жатам. Ошентседа деген Таабылды олтурган жеринде, Токтобубуго эми Клара эмне дээр экен деп ойлоно калды чочулай. Уйдогу дивада чонойуп калган ичин сылап жаткан Клара, эшиктен кирип келген Токтобубуну адамсынбы, итсинби дегенчелик кылып былк этпей жата берди. Кандайсын Клара ? Ден-соолугун жакшыбы ?_ -деп учурашты, Токтобубу.-Жакшы эле.... Озунуз кандайсыз? -деген Кылара ордунан козголду.Ичин кандай , чонойуп атабы ? Кайсы айда торойсун ? -деп сурады Токтобубу.Жакындап калды....бир айга барамго....Ичим чогойгонуна кыймылдашымда кыйын болуп калды. Мен сени менен суйлошойун деп атайын келдим эле,-деп соз баштады Токтобубу. Эмне созунуз бар эле ? - Клара ага суроолу карады....Атанар тууралу эле....

[Aizurok]

- Эмне ал сизге дагы даттандыбы? Ал ошентип уйго келген конокторго- айылдагыларга мени жамандап, даттанып олтуруп, элдин баарына-мени жаманатты кылып бутурду.Эл деген ал абышканын созуно ишенет да мага ишенмек беле. Сизге дагы мен жонундо эмнелерди айтып, даттанды,-дагы. Кларанын созуно Токтобубу' ,', -Менин созумду укчу, адегенде, Соз укпай эле ажылдап беттен алат экенсин ботом. Ал силер жонундо эч жаман айткан жок. Мен сени менен аялдай суйлошойун деп атам. Таабылды жудоп, кирдеп, арыктап кетсе силерди, кеп-кылышат эл. Балдары карабай атасын тез каарытып жиберишиптир деп. Кайнатандын кирлерин жууп, кийимдерин которуп, жакшылап карап койбойсунбу. Сенин деле ошондой атан бардыр. Силер деле каарыйсынар ботом. Ушинтип эле сулкулдоп жаш болуп отуп кетпейсинер. Ушул атанардын эчкинин жашындай эле, жашы калгандыр. Козунун тируусундо конулун калтырбай, батасын алып койсонор силерге эле жакшы. ''Батаа менен эл когорот'' дейт айланайындар. Менин айтканымды жаман корбо . Кайнатанды сыйла деди Кларага, унчукпай башын ийкеп олтура берди. Аны тушунду деген Токтобубу бир топко чейин олтуруп, акыл-насаатын айтып, анан уйун коздой жоноду. Демейде акыл-насааты укусу келбеген кылара, кайнатасын суйлогондо эле арылдап, кагып жиберчу. Табылды карыя эми Токтобубуну да шагын сындырып, кагып салбасын деп, бери жакта олтурган.Токтобубу бир топтон кийин чыгып',' , Келинине бут баарын тушундуруп, жай олтуруп суйлоштум. Ал тушунгондой болду окшойт. Унчукпай олтуруп укту. Эми жок дегенде устундогу кийимдеринди которуп, жуудуруп алчы, бай болгур деди. Таабылды Кларанын киймдерине жууп берерине козу жетпеседа, башын ийкегилеп койду. Кечинде Рахман жумуштан келгенинде Клара ага Таабылды кайнатасынын, Токтобубу кемпирге жамандаганын, айтып датанып кирди......

[Aizurok]

Таабылды карыя акыркы кездеги, келининен коргон кордугунан жадап, ушундай жашоого, азаптан тез эле кутулуп кетууну каалочу болду. ''Олойун десе жан татуу'' дегендей оз жанын озу озу кыялбасын эн сонун тушунчу. Бирок ушинтип кордук коруп жашаганча, шаардагы угуп журчу каарылар уйун же коз коргус жака тентип кетууну ойлоп аты, Таабылды карыя Бир куну Таабылды карыя пенсиясын алды., ал ушуну кутуп аткан эле. Эгерде пенсиямды алсам шаардагы каарылар уйуно озум эле барам. Келин уулума ашык баш болуп, мен учун экоо урушпай, тынч, бактылуу ашашсын. -деп коптон бери ойлонуп жургон. Негизи озунун алчуу пенсиясы на озу деле эге болчу эмес,. Почточу пенсия таркатып келгенде Клара озу чыгып санап алып алчуу,. Келининен озунун акчасын сураганданда- зарканчуу,. Таабылды бир курдай пенсиямды берчи деп Кларадан сураганда' ,',

[Aizurok]

Сиз акчаны эмне кыласыз ? Сизге эмне жетпейт ? Бут баарын дайардап, белендеп берип атамго. Мен бул акчага тамак,-аш, майда-барат алам,- деп кагынып,бир тыйында кайнатасынын колуна карматпай койгон. Ошондон кийин Таабылдынын шагы сынып, пенсиясы менен иши жок болуп калган эле. Бул пенсиясында келини, алып койорун билип, эрте эле айылдын почтасына барып. ,' Эгер пенся тийип калса, уйдогулорго коргозбой эле, озумдун колума берчи, - деп атайын айтып келген.Ой жарыктык аксакал. Пенсиянызды озунуз алып', эмне кыласыз.? Же жаш аял алганы калын чогултайын деп атасызбы ? -деген почточу Таабылдыга тамашалашкан болчу. Таабылды карыянын отунучу менен почточу пенсиясын Кларага эмес озуно санап берди. Колуна акча алган Таабылды кечинде уулум иштен келгенден кийин, бул уйдон кетейин деп айтып, тушундуройун, эгерде жибербейм десе., кызымдын уйуно барып келейин деп айтып, кетейин деп ойлонуп койду. Анпесе мен айтпай кетип калсам, уулум мени издеп убара, сары-сана болот деп Рахманды ойлоп атты. Кечтин киришин кутуп, акчасын бекем катып алып, короодо журду. Ангыча кочого уулун которуп чыгып кеткен Клара , кумсандап, оону бузула, уйго кирди. Элдердин баары пенсия алышкан турбайбы. Кошуна колондор пенсия алдык деп айтып атышат. Тиги биздин почточу келесоо болуп калса керек. Же эмне бизди пенсия жонундо унутуп койдубу. ! Бизге эмнеге бербей кетти. Азыр эле анын уйуно барып туруп абийирин кетирбесем элеби,-деген Клара дорулунган бойунча уйуно кирип кетти. Таабылды карыя Кларага пенсия алдым деп айтсамбы, же айтпай эле турсамбы деп ойлонуп, эмне кылаарын билбей эки анжи болуп турду. Уйго кирип кайра чыгатко деп Клараны кутуп. , Таабылды карыя эшик астында турду. Келинине болгон чындыкты айтып, пенсиясын озу алып койгонун айтайын деп аткан. Бирок уйго кирип кеткен бойунча бир топко дейре сыртка чыккан жок. Аны кутуп тажаганда уйго кирсе, Клара уулун уктатып жатып, ага кошулуп озу уктап жатканын коруп, бул барбай калган турбайбы деп ойлонуп койду.,да сыртка чыгып малдарын жайлап журду. Кородо бир топко дейре малдарын жайлаштырып, алдыларын тазалап, чоп салып журду. Ангыча Клара чакчандай атырылып кирди',' ,

[Aizurok]

Мен тиги почточуга барып келдим! Сиз эмнеге акчаны алып туруп, тымпыйып, унчукпай , мага айтпайсыз! Ошол акчаларды корунузго алып кетесизби ! Сиздин осорунуз деле калган жокго, олорунуз эле калды. Ошо олорунуздо ачкоздонуп, бизге жаман корунбой, акчанызды бизге эле бербейсизби ! Мен эмне силердин акчанарды торкунумо берип атыпмынбы ! Менин почточуга барам деп атканымды угуп туруп, билмексен болуп, ичинизден шылдындап, мыйыгыныздан кулуп турдунуз ! -деп кайнатасын жаш балача урушуп турду,',' Келининин ушундай зар тилинен тажап буткон Таабылды карыя ага тенелбей кол шилтеп басып кетти. Кайнатасынын мындай мамилесине огобетер жини келген Клара',' ,Сиз ушунун баарын атайын жасап, мени почточу менен урушуп келсин деп атайын кылдынызда ээ ! Алып кел акчаны ?! Торунуздон корунуз жакын болуптуруп, акчаны эмне кылат элениз. ! -деп анкылдап кайнатасын журогун сыздаткан уу тилдерин агыза кыйкырып кирди.Кылара деди ызага буулукан , каргылданган ууну менен',Мен сага дайым айтамго.... Кудайга биронун олумун тилегенче , озундун омурунду тиле, деген кеп бар. Мен бугун оломбу, ал биргана кудайдын колундагы, иш. Кудай буйруп койсо, кубарындын акысы барбы дейт элде.. . Андан коро мен сага бир улаамышты айтып берейинчи, кел экобуз олтуруп суйлошолучу, -деген Таабылдынын созуно Клара',' ,Мен сиздин уламышынызды уканга убактым жок' ! Андан коро акчаны эмне кыласыз ? ,мага бериниз.! Мен тезирек барып уйго керектуу нерселерди алып келип калайын.-деди' ,',',- Мен сенин убактынды деле албайм. Журу уйго кирип., ошол мени багып чонойткон атамдын созун, уканымды сага айтып берейин. Мумкун ошол уламышты укканда тушунорсун, -деген Табылды.', кайнатасынын созуно кыйылып, атып акыры конду.Кайнатасынын артынан уйго кирип, экоо тамак ичкен жапыс устолдун чекесине олтурушту.- Мен бул уламышты уканда анча деле маани берген эмесмин деп созун баштады карыя.. . Мага раматылык бакма атам айтып берген эле деди. Агада озунун атасы айтып бериптир,.' , Илгери бир откон заманда атагы алыска таанылган, байлыгына чиренген бир бай болгон экен. Ал хандын мен сыйактуу улгайып калган атасы бар экен. Байлыка чиренген хан, жалан озуно окшогон, хандар менен катышып, жонокой, каары адамдарды тенине алчу эмес тура. Уйуно коноко келген адамдар тамактанып атышса, атасын ал жерге киргизбей, меймандарга коргозгусу келсу эмес экен, кураган баласы. Бирок атасы уулунун созун укпай, коноктор менен олтура берчуу экен. Улгайган атасына жини келген баласы , вазирлерине бир куну',',Ушул атамдан тажадым. Бул абышканы коздон далдоо кылып, жок кылгыла. Алыскы токойго алпарып, таштап келгиле. Ал жерден ач жырткычтар , жеп жок кылат,-дейт. Ырайымсыз хандын вазирлери, даро эле токойго алып жоношот. Токойго жеткенче ал абышка боорун тырнап куло берет. Вазирлер аны жинди болгонго деп ойлошуп, эмнеге кулуп атканынын себебин сурашпай эле жалгыз таштап, хандын буйругу бойунча кетип калышат. Токойдон вазирлеринин кайтып келгенин укан хан.Атамды токойго алып барып таштадынарбы ? -деп сурайт.Ооба деп жооп беришет, бир ооздон.Атам ыйлап жан соогалвп силерден жардам сурадыбы дейт, хан.Жоок тескерисинче боору эзилгенче каткырып кулуп,ошол бойунча калды.-деген созуно тан калган хан.

[Aizurok]

Ал жинди болуп калганго. Жалгыз токойго, ач жырткычтардын арасына таштап атса эне кулот, эмнеге анчалык каткырып кулду болду экен ? Эртен озум барып, оз козум менен коруп келейинчи, деп калат хан.. Эртеси куну тан атканда вазирлерин эрчиткен хан, атасын таштап кеткен токойго барышат. Тигилердин келейтканын коргон абышка, кайрадан боорун тырнап, каткырып куло баштайт. Эй абышка сага эмне болду ? Жин тийдиби ? Сени жалгыз тоого таштап атсам кейигендин ордуна, мынча кулгонуно тан калып турам,-дейт хан,уулу. Сен эмнени билесин уулум ? Мен бир кезде, сендей кезимде так ушул жерге озумдун, атамды, сен мени кандай таштасан, менда ошону, ошондой таштап кеткем.. . Аны жырткычтар жеп жок кылышкан. Азыр атамдын тагдыры кайталанып, менин оз башыма келип олтурат. Эми бир нече убакыт отуп., менин жашыма келгенинде, сенида оз балан ушул жерге алып келип таштап кетет. Корсо кайрылып оз башына келет туура-деп каткырган атасынын созун укан уулу, аны кайра хан сарайына алып келип, омуру откончо аны сыйлап, кадырлап, баккан экен. Бул уламышты айтып аткан себебим, бардык нерсе жакшылык болобу,, жамандык болобу, кайрылып эле оз башына келет туура ,-деди Таабылды карыя,',. Кайнатасынын уламышын кут койуп тыншап олтурган Кылара',' , Сиз дагы атанызга жамандык жасадыныз беле ?_ -деп сурады. Жок, мен жамандык жасап кодуланган эмесмин. Болгону аларга таарынгам деди Таабылды карыя. Анан-,'- А эмнеге минтип сурап атасын, ? -деп суроо узаты келининеНегизи элибизде' ''жаман эркек аялынын артында калып '' кор болуп олот-деген кеп барго. Ошонун сынарындай , сизда кепириниздин артында калбадынызбы. Мен мумкун жаш кезинде атасына кооп жамандык жасагангоо деп, ойлоп атканымго ошондо,-деди Клара кайнатасын эмне дээр экен дегендей сынай карап',' , Мен сага айтып эле журомго. Кудайым буйруса, кубарындын акысы барбы деп. Эми менин мандайыма ушундай тагдырды жазса, эмне кылмак элем. Жан татуу экен, колуман келсе кемпиримдин артынан кете бергим келет. Мен кемпиримен ажырап жетим балача, жетимсиреп калдым деп ойлобойм. Оба , мен жалгысырайм, байбичемди ойлойм. Бирок олбогон жандын жашоосу кандай болсода ото берет туура. Мен балдарымдын неберелеримдин, баарына канийет кылам. Кудайдан ушулардын, жамандыгын мага коргозбой, бал-дарымдын астында мени алакор деп тиленем.Сиз бакма атанызга эмнеге таарындыныз эле ? Клара кайнатасына суроо узатты.

[Aizurok]

Мен ага таарынбайт деле болчумун. Мен кичинекей кезимде, таап алышып, багып алышып, багып-чонойтушту. Анысына ыраазымын. Бирок жатынды жарып оз канынан жаралбаган бала менен башка таап алган баланын айырмасы, ата-эне учун башка болот туура. Мен чонойуп калган кезде, болоксунтуп, конулумду оорутуп койушту. Уйдогу оор жумуштардын баары менин мойнумда болгондуктан кичинемден чыйрак, жумшак тын болуп остум.',Ыраматылык байбичемда тын болуп чыкты. Экобуздун жашобуз тез эле онолуп, атамдын башка балдарына салыштырмалуу мен бат ирденип кеттим. Кийинчерек ошонуда ошол мени багып- чонойтушкан ата-энем, бир туугандарым, коро алышпай, мага душман кас болуп чыгышты. Журогумду конулумду оорутушту. Мен жалгыз таштанды бала экенимен бери айтып чыгышты. Менин журогум аларга муздап калды. Азыр ал откон жашоомду, эстегим келбейт. Эми минтип балдардын ырахатын корордо кемпирим каза болуп, мен арта калдым, -деп оор ушкуруно суйлоду, Таабылды карыя. Кайнатасынын откон омурун, уламышын уккан Клара ойлонуп олтуруп калды.Кайнатамды жакшы карап конулун оорутпайынчы деп ойлогон Клара жарым кун откондон кийин эле баягы таз кейпине тушту. Аны коргондо озунон озу кыжыры келип ичинен туталана берчу болду. А тугул кайнатасы менен тамак ичкенден жийркенчуу адат таап алган эле. Бир курдай Рахманга.Атан менен тамак ичуу мумкун эмес, балчандап, чалпылдатып ичет тамакты. Мен аны менен бирге олтуруп тамакта иче албайм, жийркенем деди. Атамдын тиштери жок кобунчосу тушуп калган. Тиш жок адам ошентип жейт. Ага эмне анчалык, кыжырын келип атат,-деди Рахман аялынын кылыгына жини келе. Ал сенин атан, сага билинбейт! Сен озунду менин ордума койуп корбойсунбу ! Эгерде менин атам сенин мандайына келип, ушинтип тамакты балчандатып, тогуп чачып, чалпандатып ичсе эмне болот эле, сенин деле кыжырын келип, эчак эле аны кууп чымаксын ! -деди Клара.Оозуна алын келбей эле суйлой бересин ээ. Балжыраган акмак десе ! Сен эмне омур бойу ушинтип солкулдоп,, жаш мойдон отом деп ойлоп атасынбы ! Азыр атамды кандай кордоп атсан, сенида келинин ошондой кордойт.! Баары айланып башына келет ! -деп Рахман аялы менен урушуп кетти. -Атан пенсиясын бизге бербей озу алып алды ! Атан экондун окшош каргышынардан тажадым ! Тиги алжыган атана айт, акчасын бизге берсин -деди Клара',' ,.Рахман менен Клара бир топко дейре кыжылдашып турушту. Кечинде кечки тамака олтурганда Таабылды карыя созун баштады',' ,. Мен силерге таарынбайм , . Андан коро мен жок оокатынарды жакшы жасап, ынтымактуу жашагыла. Шаарда мен сыйакту каарыларга жашаганга уй бар экен деп коп эле угуп журом. Ал жерде озун курулар менен жашап, кобурашып алар ичкен таиакты ичип, алар жеген тамакты жеп, жашай берем . Каарылар уйундо мен сыякту абышка кемпирди жакшылап карашат деп уктум. Мага уруксат бергиле. Мен дагы айтам, силерге таарынычым жок ,-деди Табылды карыя',' ,.

[Aizurok]

Ата сиз кызыксызго ! Сизге эмне жетпей атат ! Же сизди биро жарым бул уйдон кет деп кубалап атабы ! -деген Рахман Клараны шектуу карап',' , . Атам сен учун кеткиси келип атат ! Мен уйго жолобой, таалалап иштеп, акча таап, силерди эч нерседен кем-кач кылбай багайын деп темселеп журом ! А сен ушул атамдын конулун, батасын алып, жакшылап карап койгонго жарабайсын ! -деп аялына атырылып бир тийди. Мына баарына мен кунолумун ! Атанды бул уйдон чыгып, каарылар уйуно кет деп мен кууп атыптырмынбы ! Элден ал жер жакшы экен деп озу айтып атат го ! Эмне эле мени куно-логонду жакшы коросун я ! -деген Кылара эрине жараша жооп берди. Мен учун урушпагылачы ! Бул уйдон кетем дегениме эч ким куноолу эмес! Мен озумдун кетким келип атат ! Антип биринерди кунолобой эле койгула ! -деп кыжылдашып урушуп атышкан келин-уулун тыйып, ортолоруна тушо калды.. Эл журт эмне дейт ! Эртен эле Таабылдыны келин-уулу батырбай, каарыган кезде карылар уйуно откоруп салды деп бизди кеп кылышып, жаман корушпойбу ! Сиз антип Клара келининизге болушпай эле койунуз. Мен бул Кларанын кандай экенин беш колдой билем. Сизди кор тутуп атат.! Ошондуктан бул уйдон тынчырак жерге кеткиниз келип атат. Ата эптеп чыданыз. Ушул кундорда отот . Бул Кылара менен ажырашып кетейин десем , эки баламды аяйм,-деди Рахман. Анын созун угуп олтурган Кылара ордунан тура калып. Сенин каарыган алжыган атан уйдон кетем десе да мен куноолумунбу ! Силер кандай жакшылыкты билбейсинер ! Мен силердин кир-коогунарды жууп, тамак жасап берип, баккандан башка эмне жамандыгым бар. Уйдо кичине эле бир нерсе болсо, мен балдар учун эле Клаоа менен жашап атам дейсин.! Эгерде Рахман , мен сага керек болбосом , ушул балдар учун эле, жашап атсан, анда атан экоон мени жайыма койуп, уйдон чыгып кеткиле ! Мен эки балам менен каяка бармак элем. Жалан менин жаштыгым силерге кор болуп отту ! -деп тултундап ыйлап, ары жакта уйдогу ызы-чууну карап турган кичинекй Тилектин жанына басып барды да',',Ушу силерди эмнеге Рахманга туудум экен ! Экоонор болбогондо алжыган чон атан менен Рахманга кор болбой, эчак эле басып кетмекмин ! -деп Рахман менен кайнатасына очошуп уулун савап кирди. Сен эмне баланы урасын ! -деген Рахман болгон кучу менен кыжыры келе ары жака туртуп жиберип, ыйлап жаткан уулун колуна алды. Табылды карыяда ордунан карбаластап тура калып, келин уулу мушташып, урушуп кетпесе экен дегендей аларды арачалап жандарына жетип бара калды. Кантсе каруу кучко толуп турган Рахмандын туртконуно Клара туруштук бере албай чалкасынан жыгылды. Ал уйду жанырта озоондоп, болгон уну менен кыйкырып ыйлап атты. Эл укса эмне дейт акырын ! -деген Рахмандын созун уккусу келбей, ого бетер озоондоп ыйлап атты',',

[Aizurok]

Каап бекер эле кетем деп айтыптырмын. Эч кимге айтпай эле, кат жазып, акырын уйдон чыгып кетсем болмок экен, буларды минтип уруштурбай. -деген Таабылды карыя озунчо ойлонуп ичинен кейип атты. Арадан эки кун отпой эле Таабылды карыя кат жазып, уулу Рахман жумушта жургондо, райборборго барып келем деп келинине айтып , озу шаар коздой жол тартты..... Баягы Рахман менен келини экоо акыркы жолу урушуп кеткенден бери Табылды карыя, ого бетер чунчп кетти. Клара кайнатасын кагып силкип, зирпилдеп урушуп, тамактыда бербей, анын конулун каттуу орутуп атты. Оз уйундо журуп карды тойуп тамак иче албаса, же бир жылуу соз укпаса....Таабылды жакшы эле баарына чыдагансыды. Эки уч кун ойлонуп баардыгын таразалап, анан уулуна кат жазып, келинине райборборго барып келем дегени ошондон эле. Катты алган Кылара кайнатасын Рахманга эмне жазды болду экен деп, ойлонуп атты. Кайнатасынын автобуска тушуп кеткенин коро сала. Катты ачып окуй баштады. Катты Таабылды карыя томондогучо баштаган экен.', ''Рахман балам! Мени туура тушуносунго деп ойлойм. Мен сага айтып жургондой, шаардагы карылар уйуно кетууну эп кордум. Кудай акы мен силерге таарынбайм. Андан коро ынтымактуу жашагыла. Менин деле торумон, корум жакын калды. Озум курду абышка, кемпирлер менен кобурашып, жашом ото берет. Мага кам санаба ! Мен силерди бактылуу болушунарды каалайм. Атам кетип калды деп Клараны кунолобо, урушпа ! Мен озум кеттим. Эч ким мени уйдон кууган жок ! Жакшы кал ! Атан Таабылды' '. Клара катты окуп чыгып, анан ''Бул какбаш мени жамандап жаздыго деп ойлоп атым эле... Биротоло кетип жоголойун десе керек. Мейли кетсе кете берсин. Кайра жакшы'' катты буктоп чонтогуно салып койду, кечинде Рахман келгенде берем деп... Кечинде Рахман жумуштан кеч келди. Тамагын ичип буткончо Клара ага атасы жонундо соз козгогон жок,. Рахман болсо атасын сырта мал жайлап журсо керек деп ойлоп, озуда аны сурабады. Кун ото кечтеп, эшик карангы юолуп калган кезде гана Клара',' , Атан мобу катты сага берип кой деделе деп, кайнатасынын берип кеткен каттын сунду. Атам озу каякта ? Уйдо жокпу ? -деп тангала тушту Рахман. Жок коруп турбайсынбы. Ал эртенменен эле тан атпай, сен жумушуна кеткенде, автобуска тушуп кеткен. Райборго барам деп,-деди билмексен боло, катты окубагандай тур корсото. Рахман атасынын катын ачып, окуп чыкандан кийин ону бузула тушту. Эмне , болду ? Эмне деп жазыптыр ? -деди Клара анкорлоно. Атам кетип калган турбайбы ? -деди Рахман....

[Aizurok]

Каяка ?-Шаарга...- Эмнеге ?-Карылар уйуно кеттим деп жазыптыр. Клара кунолу деп жазып кетиптирби , атан ? Мен аны уйдон куган эмесмин ! Кетсе озу кеткендир. Эми мени кунолобо, атандын кетип калганына.Рахман атасы Таабылды келини Кларанын кордугуна, уу тилине чыдабай кетип калганын эн сонун тушунуп турду. Азыр бир соз суйлосо эле Кылара эко дагы урушарын сезген Рахман, канчалык жини келип турсадагы унчукпады. - Атан дагы мени кунолоптурбу ?! -деп такып сурагантсозуно Рахмандын жини келе,','. -Жаагынды басчы! Атам сен жонундо соз козгобоптур, бирону кунологонду эле жакшы коросун, ээ ! -дедида ары басып кетти. Таабылды карыя эрен менен оз айлынан чыгып, туш оой борборго келип жетти. Жаш кезинде байбичеси Батма экоо бир эки ирет балдарын эрчитип алышып, борборго келип кетишкен бойуча озу бирда жолу катаган эмес. Акыры жолу келгенде борбор шаар таптакыр башкача эле. Андан бери бир топ озгоруп кеткенин байкады. Таабылды. Борбор андан бери озгоргон болуш керек деп озуда ойлоп жургон, бирок ушунчалык, таанылгыс болуп озгоргонун билген эмес болчу. Актовагзалга тушкон Таабылды карыя, каяка барарын, кимден эмне деп сурарында билбей турду. Айланасындагы элдердин баары , кыргызча билбей орусча суйлошчудой сезилип , озунун жудогон кейпинен да уялып, тартынып турду. Кун кеч теп кете электе, озу атайын издеп келген карыялар уйун табуу керек экенин билди..... Айласы тугоно арыраак турган бейтааныш кыргыз жигиттин жанына келип.',' ,-Уулум, шаарды жакшы билесинби ? -деп сурады....-Чего? -деген алиги жигит Таабылдыны караганда, , ал эмне дерин билбей;: -Шаардагылардын баардысы тен эле орус болуп кеткенби ? ....деп кубуронуп калды. Ата сизге эмне керек ? -деди алиги орусча суйлогон жигит кай-радан.Ии ушинтип кыргызча эле суйлосон балам.... Бу, шаар абдан озгоруп кеткен тура. Мен тиги карылар уйун издеп келдим эле, атайы. Каякта экенин билбейсинби? -деди Таабылды карыя.Жок мен карылар уйу кякта экенин билбейм. Бирок угуп журом деген алиги жигит Таабылдага' ,Балам сураштырым мени ошол жерге чейин жеткирип койсон жакшы болот эле......деди окунучтуу.Жарыктык киши десе.... Бул жер сизге айыл эместа....балан- чанын уйун коргозуп жеткирип койчу дегидей. Бул деген шаар. Шаар-дыктардын айыл-дыктардыкындай убактысы кенен эмес, алардын убактысы таар. Мен сизди каарылар уйуно жеткире албайм,-деди каткырып кулуп.Мейли балам, озун бил,-дедиТаабылды карыянын ынданы очуп. Сиз мага капа болбонуз. Эгер убактым болсо жеткирип деле коймокмун.Жакшы калыныз аксакал ! -деген жигит шыпылдап басып кетип калды. Автовокзалдан ары бери откон адамдарды карап, Автовакзалдын сыртында турган кичинекей ашканага барып, ичине кирди да, бейтаныш келинден.-Балам каарылар уйун кантип тапсам болот ? -деп сурады. Жупуну кийинген , ону жудонку абышканы коргон бейтаныш келин, бир чети ага боору оругандай.Ата сиз озунуз барам деп атасызбы ? -деп суроо узаты.Ооба.

[Aizurok]

Ата сиз озунуз барам деп атасызбы ? -деп суроо узаты.Ооба.Докментериниз жанынызда барбы ? Эмне, ал жерге барган карылардын барын тен ала беришпейби? Докмент дайардап, анан атайын багвр корорлору жоктор келишет. Эч кимиси жок, жалгыз деген куболондуруучу справка да керек.Кызым сеналардын баарын каяктан билесин ? Угуп эле журом.Бала бакырасы бар деле карылар , келип жашап журушот деп мен угуп калчуумун.,- деди Таабылды карыя, анча ишенкиребей. Ооба бала-чакасы барлар деле келишет. Бирок ошол балдары оздору келишип, ата-энелерибизди бага албайбыз деп, таштап кетип атышпайбы... ... Сиздин докменттериниз жок болсо, билбейм алар алышабы же....Мен эч кандай докмент алып чыкан эмесмин. Документ алуу эсиме да келбептир, деп айласы куруган Таабылды окунгондой суйлоду. Анан ашканадан унчукпай сыртка чыкты.Кайрадан эле айылга кете берсемби, деген ойда келди. Таабылды карыяга. Бир чети айылгакайтып барыштан намыстанса, бир чети айылга кетууго акчасы да жок эле. Алган пенсиясы шаарга келгенге эле аран жеткен. Чонтогун ачып карап, жарыбаган тыйынын калганын корду. Эртен менен-тен, бери бир оозуна наар албагандыгына, карды ачып, конулу айный баштады. Анан чонтогундогу майда чуйдо акчаларын эсептеп, ошол жерде сатып аткан пирожкилерди коздой жоноду. Торт пирожки алып, озок жалгап. Эми кайда барам деп беймаза юоло, скамейкагакочук басты. Алиги ашканадагы келиндин карылар уйу тууралуу озунон кийин ал жакка докменти жок баруу пайдасыз деп чечти.... Рахман атасы кеткен куну тан атканча уктай албай, кирпик каккан жок. Козун жумса эле атасы корунуп туруп алды. Эртеси тан атпай эртен менен аны шаарга издеп жонойм -деп пылан куруп атты.... Таабылды карыя кайда барарын билбей, ары бери кангып басып журду. Коз байланып карангы кирип калган кечде, эми каякка барып, баш калкалап, каяка барып жатам деп сарсана болуп атты.Актовакзалдагы элдин аягы суйулуп' , баягыкундузгудой топураган эл ааз калды.Омурумдо ушундай акы-балга кабылам деп уч уктаса тушунода кирбеген Таабылды карыянын айласы тугой, актовакзалдын экинчи каватна чыгып, скамейкаларда бирин серин кишилердин катарына кошулуп, которуп жургон эски чупурок, баштыгын башынатжазданып, кыйшая кетти

[Aizurok]

Баштыгынын ичинде бир сыйрадан кийими бар болчу,. Ал минтип скамейкага жаткандан наамыстанмак, уйалмак. Бирок арырак жерде бирин серин кишилер жатып алганын коруп, озуда ошолорду туурап жатып алган эле. Козун жумуп ар кайсыларды ойлоп атты, . ''Эртен тан атары менен шаарды аралап, айылдык тааныштарымды издеп коройун. Ушу кээн бишкекткен кантип бир таанышымды жолуктурбайын. Аларга иштин чоо жайын айтып, тушундуруп, каарылар уйно эптеп жеткирип, орноштуруп койгула деп айтайын'' . -деген ойдун кучагында, эртенки кунун ойлоп атткан Таабылды карыянын жанына бир оспурум бала келип',' ,Ата нанга акча берип койунузчу, -деп сурап калды. Анын айткан созуно табылды карыя козун ачып, анча тушуно бербей.Эмне дейсин деп кайра суроо узатты? Ата нанга акча беринизчи деп атам, деп созун кайталады оспурум жигит. Шаарда акча сурагандар кобойуп кетти деп анда санда угуп журчу карыяга, оз козу менен кору ага жанылыктай корунду. Таабылды унчукпай чонтогун антарып, акчаларын санаса элу сомго жетпеген акчасы калыптыр. Анын ичинен жыйырма сомду чыгарып',' ,Мээ алагой,-деп алиги балага сунду.Рахмат деген бала суйунуп сырты коздой жоноду.Таабылды карыя бир топко дейре уктай албай,бир чети скамейканын катту жыгачтары отуп, кыйналып, жатты. Качан тан атат деп, убакытын отушу ал учун тозок болду. Мындай учурда атайлагансып, убакытта отпой туруп алгансыйт эмеспи. Озу жалгыз зеригип, же суйлошорго киши, же алаксып караганга эч нерсе жок, жатты. Тун бир убак болуп калган кезде, козу илинип кеткен экен. Аны биро котука нуккуп ойготу. Козун ачса сакал муруттары, чачтары оскон,кийимдери киир, орто жаштан отуп калган бир киши, анын жанында дагы эки жашырак, кебетелери жудонку жигитер турушкан экен. Эй абышка бул жерде неге жатасын ? -деди улурагы. Таабылды унчукпай жаткан ордунан, отура калды. Абышка акчан барбы ? ,-деди алиги киши кайрадан. Таабылды карыя алардын кебетелеринен унчукпай турду.-Эмне укчукпайсын ? Дудуко бул -деди-Баратурган жерин жокпу ? Эгерде ошондой болсо журу биз менен, биз сага жататурган жай таап беребиз, деп мыскылдай кулду, алардын арасында жашырагы.-Эмне керек силерге бар жолунарга тушкулочу деди Таабылды карыя-Опей могу кыйын абышкаго! .... . Карасан оло албай жатып, бизге айбат корсотуп атканын.....

[Aizurok]

-Азыр сыйын менен алдагы баштыгынды бересин, ушул жерден эле сени кум жан кылып койобуз,-деген улуурагы уят создор менен согунуп, чонтогундогу макисин коргозду. Таабылды карыя мени коргон жардамга келчу бироо жарым бар болду бекен кыязда эки жагын умуттуу карады. Очошконсуп автовакзалдын ичинен эчкимди жолуктура албады. Силерге ушул эле керекпи, мегиле ! -деп колундагы баштыгын тигилерге ыргытты. Алар жаныдан баштыктын ичинде эмне бар болду экен деп, карайлы деп жатканда аары ооз жактан кимдир буролордун кобурашкан ундору чыгып калды. Ундорду укан алиги учоо тапырап, жаш балдарча сырты коздой, башка эшик менен чуркап жоношту. Таабылды карыя алиги ун чыкан жакты караса, эки уч киши суйлошуп келаткан экен. Алардын кебетелери жанагы озун тоноп кеткен адамдардай эмес, кыйла жогору болчу. Ызаланган Таабылды карыя алардын жанына басып барып, жаны эле озун тоноп кеткенин айтып даттана кетти. -Ой аксакал тун жарымда жалгыз актовакзалда эмне кылып журосуз ? Алар ошондой селсаяктвр, аракечтер, жалгыз жарым жургон, алсыз, сиз сыйактуу адамдарды тономок тугул, жыланачтап чечиндирип кетпейби,-деди бири. Эртен айлыма кетейин дедим эле.....деген Таабылды озунун мындай тагдырга кантип кабылганын айткысы келбей, жашырып койду.... Рахман эртеси эртен менен борборго кетчу автобуска олтуруп , атасын издеп жоноп калды. -Сен атамдын шылтоосу менен Зейнепке баратасын! Барбай эле кой, атан озу мурдуна суу жеткенде биздин баркыбызды тушунуп кайра кайрылып келет,-дедиКларанын созун Рахман укусу келген жок. Таабылды карыя эртен менен тан жаныдан агара баштаганда ордунан туруп, сыртка чыкты. Актовакзалга элдер бирин серин келе башташкан экен.''Саат канча болуп калды экен?'' ,-деп озунчо кубуронуп алды. Анан сыртка чыгып, кочону коздой жоноду. Мумкун мен тааныган айылдаштарымдан бир-экоону кезиктирип калармын деген кыязда, эки жагын элендеп карап атты. ''Ушундай кээн Бишкектен кантип бир таанышымды жолуктурбайын. Айылдаштарымдын копчулу-гунун балдары шаарда турат эмеспи'' деген ойго жетеленген Таабылды карыя , эки жагын каранып , тааныш издеп жоноду. Бишкектин чон кочолорунон улам улам отуп', канчалык издеседа, тааныш он жолуктура албай , суй жыгылганча чарчады. Кечээ кечинде пирожки сатып алып жеген бойунча оозуна наар албаганга карды ачып, коп басканга чарчап, муундары калчылдай баштады. Автобус тролейбустар токтоочу аялдамага келип, жыгач скамейкалардын бирине кочук басты. Каякка барарын, эмне кыларын билбей, канырп тутоп турду. Айылда жургондо шаарга барсам эле карылар уйун таап, дароо эле орношуп, жашап калам деп ойлоп, ал ойуна буркундой эле ишенип алган. ''Бияка келбей эле койбой'' деп ичинен окунуп да алды. Бирок уйдогу келини Кларанын уу , заар тилинен зарканып, чунчуп кеткенин эстеп, тагдырына нааразы болуп атты. Айлана тегерегин карап, тамак аш саткан жер болду бекен деп козу менен бир сыйра издеди. Аялдамадан арырак жерде булочка, бир липошка сатып алдыда, берирээк эл аз жерге келип, эч кимге корун-богонго аракет кыла, колундагы нандарын жеди.

[Aizurok]

Анча- мынча кардына тамак барып, озок жалгап калгандан кийин, дене бою шалдырап, жаткысы келе баштады. Озунун чарчаганын билип, Таабалды карыя эми каяка барам деп, башы катып турду. ''Корсо бул шаардагы кайырчылар мен сыйактуу тагдырга, турмушка туш болушуп, аргасыз кара курсактын айынан элдерден кайр сурашат тура. Эртен менен акчам тугонсо айла жок, ачкалыктан олуп калбайын деп мен деле ошолордун таз кейпин кийип калышым ыктымал. Кайырчы болуп калуу, кудай башка салса тез эле тура. Атандын кору дунуйо. Эгерде кемпирим тируу болгондо ушундай тагдырга кабылат белем. Балдарын деле ата-эненин кадырын билбейт туура. Кайда болсо дагы балдарым аман-эсен, бактылуу болушса болду. Мен ичээримди-ичтим , жээримди жэдим, жашаарымды жашадым. Кудай мага балдарымдын жамандыгын коргозо корбо'' деп озунчо ойлоно бактын тубундо олтурду. Ары бери откондор Таабылды карыяны кайдыгер караша, эч кимдин аны менен иши жоктой отуп атышты...... Эртен менен таназандан чыккан автобус, туш оой борбор шаарга келди. Жолду катар Рахман атасын ойлоп, андан санасы тынбай келатты. Автобус борбор шаардагы автовокзалга жеткенде Рахман жерге тушуп, туз эле каарылар уйун коздой жоноду. Атасын ошол карылар уйунон табам деп ойлоп аткан. Рахмандын ою тетири чыкты. Каарылар уйуно атасындай карыя келбегендигин уккандан кийин, аны каяктан издерин билбей башы катып турду. Айласы тугоно, каяка барып, кимден сураарын билбей, ойлуу турду да. Туз эле Зейнептин иштеген жерине телефон чалды . Кудай жалгап Зейнеп жумуштан кете элек экен. Экоо телефондон ал жай сурашкандан кийин эле, Рахман шаарга эмне себептенкелгендиги тууралуу айтты. -Атандын жоголгону жаман болуптур. Эми аны каяктан издейин деп турасын ? -деди Зейнеп. -Озум дагы билбей башым катты. Эми атамды каяктан, шаардын кайсыл бурчунан издейм. Атам озу же орус тилин билбесе, же шаарды билбесе, ал каякта болушу мумкун ? -деди санааркаган Рахман. Азыр уйго келчи. Мумкун милицияга арыз жазып, издетип короорбуз-деди Зейнеп.Рахман Зейнептин уйуно кечке жуук келди. Зейнеп мени алдап уйлонуп алып, келбей койдун деп таарынатко деп ойлогон. Рахмандын ою тетири чыкты. Сага айта турган таарынычтар кооп эле.... . Бирок атан жоголуп, башына иш тушуп турганда сенин конулунду ого бетер оорутпайын деп чечтим,-деген Зейнеп, Рахманды уйуно жылуу кабыл алды. Анын мындай адамгерчиликтуу мамилесине Рахман ичинен ыраазы болуп турду..... Эртеден кечке Бишкекти жоо кыдырып, тааныштарды жолуктуруп каламбы деп издеген Таабылды карыя чарчаганынан, бир чети ачка болгонунан бутун тарта албай, кочонун боюндагы бактардын тубуно олтурган боюнча уйкууга кетти. Канча уктаганы белгисиз, козун ачса эчак куугум тушуп, коз байланып калган экен. Шаардын жашоосу жанагы кундогудой эле кыймылда эле.Ордунан турайын десе бели, буттары зыркырап ооруп кетти, Таабылды карыянын, Эптеп ордунан туруп, кочого чыкты. Оозу кургап, кеберсип, башы айланып, козу карангылай тушту. ''Эми каякка кимдикине барам? Ка-ап, кайсы шайтан азгрып, бул жакка келе калдым экен....'' деп ичинен Бишкекке озу жалгыз келгенине, минтип адашып, кочодо калганына окунуп атты, Таабылды карыя. Бул жакка озу жалгыз келбей, шаарда озу менен кошо автобуска тушуп келген айылдаштарынын биринин этегине жабышып, кечээ эле' ''карылар уйуно'' эптеп орноштуруп койгула деп айтпай деп окунуп атты. Айылдаштарына эмне учун шаарга кетип баратканын айтпай, жашырып койбоду беле. Баягы эле уулу менен келининин бетине коо жапайн деп аларды ичинен аяган эле....

[Aizurok]

Таабылды карыя баш оогон жакка Бишкектин чон жолдорунун четиндеги адам ототурган кичинекей жол менен бет келди басып кете берди. Каякка баратканынын озуда юилген жок. Дагы жакшы, жай мезгил эле, эгер кыш болсо сууктан тонуп олуп калат беле... . Таабылды карыянын оюна да ушулар келип жатты.... Рахман Зейнептин уйунонмилиция болумдоруно телефон чалып, атасын суроого алды. Баардык милиция болумдору суйлошуп алыш-кансып, атанардын суротун алып келип, арыз жазып кет деп айтышты. Анча мынча шамшум этип Рахман Зейнепти ээрчитип, экоо милиция болумго барып, атасынын жоголгондугу тууралу арыз жазды . Рахманда Таабылды карыя сыйактуу мумкун кочодо атамды таап каламбы деп издеп атты. Автобус троллейбуска отурбай жоо эле басалычы деген Рахман, кечке Бишкекте Зейнеп менен тааныш ка-раанды козуно чалдыктырып каламбы деп келатты. Бирок тилекке кар-шы атасынын караанын коро албады. Милиция болумуно арыз жазган Рахман менен Зейнеп уйуно кеч келишти.Кооп кабаттуу уйлордо жашаган Зейнеп Рахмандын атасы ушул эле тегерек-четте жургонун сезген жок. Таабылды карыя керээ-лден-кечке шаар кыдырып журуп, кооп кабаттуу уйлордун биринин ко роосуна келип токтогон эле. Кун кечтеп кетендиктен копчулук эл жатууга кам урушса, кээси узун уйкунун кучагында юолушту. Таабылды карыя коп кабаттуу уйлордун коросундагы жыгач скамей-калардын бирине кочук басып, озунун ушундай тагдырга кабылганына кангырыгы тутоп,, кабагы салынкы, ар кайсыларды ойлоп отурду. Жатып уктайын десе уйкусу ачылып кеткенге уктай албай жатты. Тун бир окумга чейин улам отургучуна жата калып , кайра отура атып кый-налып кетти. А тугул бир эки курдай ары бери басыпта келди. Негизи айыл жериндеги адамдар кен-пейил болушаарын, эгерде бейтаныш бироо-жарым ушинтип адашып жургонун корушсо сосуз уйго киргизип конокто, туноту, эртеси куну узатып койушарын ойлонуп олтурду. Ал эми шаардачы! Олуп атсанда бири- бири менен эч кимдин иши жок экенине козу жетти. Таабылды карыя асмандагы жылдыздар жаныдан тарай баштаганда гана козу илинип, алиги жыгач скамейка-да кыйшайган боюнча уйкуга кетти, . Эртен менен эрте жумушка бараткан бейтаныш, кыргыз жигит, скамейкада бурушуп уктап жаткан кары адамды коруп, анын жанына басып келди. Ал бейтааныш жигит, ушул Таабылды сыяактуу айылда атасы бар эле. Бир чети ал атасын -на окшоштурдубу, же жон эле бурушкон улгайып калган адамды коруп боору орудубу , айтор акырын аны кыймылдатып корду, тируубу дегендей. Таабылды карыянын козу умачтай ачылып, ордунан туруп олтура кетти. Мандайында турган жигит аны менен кол алыша учураш-кандан кийин эле.

[Aizurok]

-Ой аксакал, сизге эмне болду ? Жанатан бери жакшылап карап, аракеч же селсаяк бомужбу дейин десем, андайларга деле окшош-пойсуз. ... . Бул жактан биро жарымдын уйуно келип, кире албай ушул жерде туногон жоксузбу ? -деди жалпалактай. Жоок уулум. Мен бул шаарга атайын айылдан ''Карылар уйун'' из-деп келдим эле.....-деди Таабылды карыя оор ушкуруно. Анан мусапырдай кебетесин коргон, алиги жигит боору ооруй тушту.',' , Тапай адашып калгансы го.. . Мен сизди ошол жерге жеткирип коеюн,-деди чын дилинен ага ага жардам бергиси келип..... Мени ошол карылар уйуно жеткирип койсон эле болду уулум. Менинда сен сыйактуу уулум бар, ал айылда калды,-деди Таабылды карыя.Уулунуз бар болсо анда эмне бул жакта карылар уйуно келип алгансыз ? -деп суроо узатты алиги бейтаныш жигит. Жашоо шартка байланыштуу болуп калды. Озум деле ушинтип карып, улгайып калган кезде карылар уйуно келем го деп ойлогон эмесмин. Тагдыр ушундай болуп калды окшойт,-деди оор ушкурунгон Таабылды карыя.Уулунуз аракты кооп ичип, сизди беймаза кылат го,-деди жигит.Жо-ок. ... Уулум арак ичпейт. Жакшы жерде иштейт. Ал уулумда куно жок... . Келиним экообуз батышпай койбодукпу. Негизи эле кары адамдын, озгочо эркектин айалынын астында эле кеткени жакшы экен, анпесе, карыган кезде кордук коруп калат экенсин. Эгерде келин-уулун жакшы болсода байбичендин жогуда билинбейт туура. Мен деле уулума тарынбайм. Келинимэ эле таарынып, басып кете бер-дим,-деди. -Менинда сиздей болуп улгайып калган атам бар, айылда. Сиз менин атама окшошуп кетет экенсиз. Журунуз, бул жерде суйлошуп олтура бербей, биздин уйго кирип, даам сызып, анан чыгалы. Мен сиз-дин айткан жеринизге чейин жеткирип койоюн,-деди жигит шыпылдай. Таабылды крыя ордунан туруп, алиги жигитин артынан эрчиди..... Кооп кабаттуу уйлордун экинчи кабатына которулушкон Таабылды кпрыя менен алиги жигит бир эшиктин конгуроосун басышты. -Сиз жумушка кеткен жоксузбу ? ,-деп сурады жигиттен. -Мен бир аз кечирек барам, Бул ата шаарга келип, адашып ка-лыптыр. Азыр курсагын тойгузуп, каалаган жерине жеткизип коеюн дедим,-деди да. Таабылды карыяны карап Бул менин келинчегим болот'-деп тааныштыра кетти. -Саламатсызбы, уйго кирип, торго отунуз,-деди бейтаныш келин, Таабылды ка-рыяны чайга чакырып. Тушко жакын Таабылды карыя менен алиги жигит экоо сыртка чыгышып, ''карылар уйуно'' жонмокчу болуша, аялдамага бет алышты. Уйдон кетип баратып, Таабылды крыя алиги жигиттин , аялынын элпек-тигине ыраазы боло, ак батасын берип, улам-улам алкышын рахматын айтып атты. Жаны эле аялдамага келип, автобустун келишин кутуп турушса алардын жанына бейтаныш келин келип, алиги жигит менен учурашып калды. Ал келин Зейнеп эле. Экоонун суйлошкон создорунон алардын кошуна экендигин баамдады Таабылды карыя. -Мен бул атаны бир жакка жеткирип бараттым эле. Адашып калыптыр,-деди алиги жигит. Ошондо Зейнептин ойуна мумкун ушул адам Рахмандын атасы болуп журбосун деген ой кетип, Таабылды кпрыя менен сылык учураша анын аты жонун сурай кетти. -Мен айылдардын биринен келдим эле, атым Таабылды болот,-деди. -Сиз Рахмандын атасы болосузбу ? Ал сизди издеп, бул жакта, шаарда журбойбу,-деди Зейнеп.Таабылды карыя Рахман уулунун атын укканда суйуно тушту.-Ал шаарга мени издеп келиптирби ? -деп сурады укан кулагына ишене албай карыя. Ооба аксакал, сиз бул жактан тааныштарынызды таба баштадынызго. .. Эми эмне кыласыз. Сиз айткан жерге жеткирейинби же, уулунузга жолугасызбы, -деди алиги жигит. Таабылды крыядан оозунуп Зейнеп жооп берди.', -Уулуна жолугуп суйлошсун. Анпесе, Рахман аябай сарсана болуп, кабатырланып жатат. Журунуз ал биздин уйдо олтурат. Мен сизди уулунуз менен жолуктуруп койоюн деди. Таабылды карыя эмне кылсам, Рахманга жолуксамбы же, карылар уйуно эле кете берсемби деп ойлоно эки анжи болуп туруп калды. Анан мен уулума таарынган жокмун, анда куно жок да деп ойлоно',' , Макул мен уулума жолугуп бир ооз суйлошойун, -деди да, жанындагы алиги жигитке карап',' ,.-Уулум сага чоон рахмат! Кооп жаша, алганын менен тен кары. Ке-линчегин да жакшы экен, бактылуу омурлуу болгула! Жакшылык башындан кетпесин! -деп бата бере коштошуп, ыраазычылыгын чын дилинен билдире Зейнепти эрчип, анын уйун коздой жоноду. Жолду карай Таабылды Зейнепти ким болду экен деп ой лоп келаты. Уйго жакындай бергенде.-Рахман силердин уйунорго кантип келип калды. Атайын шаарга мени издеп келдим деп айтыбы? Деп сурады

[Liliia]

Ооба ал атайын сизди издеп,
милицияга да издоо салганга арыз
жазган. Азыр сизди корсо суйунот
го,-деди . Экоо суйлошуп уйго тез
эле жетип калышты. Зейнеп кооп
кабаттуу уйдогу озунун квартира-
сынын конгуроосун басты эле,
ичинен халат кийген Рахмат эшик
ачып , мандайында турган атасы
менен Зейнепти коро тангала
тушту.
-Рахман кордунбу мен кимди
эрчитип келдим,-деди жылмайа.
-Каяктан таптын, атамды деп
Зейнепке бир карап, атасына бир
карады.
-Жакшылап издесен, сен деле
тапмаксын,-деп Рахманга тама-
шалай айтып. Таабылды карыяны
карап',' ,.
Ата уйго кириниз деди.
Рахман менен атасы кол алыша
учураша, бирок унчугушкан жок.
-Бизди сарсанаа кылып, беймазаа
кылдынызго ата,-деди тар-ынгандай
тур коргозгон рахман. Таабылды
карыя эмнегедир ушул жерден озун
туура эмес иш кылгансып,
кунолудой сезип жиберди. Бирок
сыр бербей.',
-Экообуз жакшылап суйлошолу
деди.
-Мен да атайын сизди издеп, таап,
суйлошойун деп келбедимби, -деди
Рахман.
Сиз уулунуз менен бей-марал залда
суйлошо бериниз. Мен тамак
дайардай салайын, деген Зейнеп
эконун созуно жолто юолбойун
деген кыязда ашкана болмосуно
чыгып кетти. Рахман менен
Таабылды ойлуу бир паска унчукпай
олтурушту.
-Уулум мени айтпай кетип калды
деп таарынба. Каарыган кезде
балдарын менен жашоо кыйын
болот экен. Улгайып калган адам
жаш баладай таарынчак болуп
кетет деп мурда жаш кезимде угуп,
ошол созго жакшы маани
бербептирмин. Корсо, ошол чын
экен. Мен деле бул жакка келейин
деп ойлогон эмесмин. Бирок... . -
деп Таабылды Клара келининин
озуно коргозгон кордуктарын
айтсамбы дегендей туруп калды.
Атасынын оюн илгертпей тушунгон
Рахман.',
-Сизди Клара таарынтып, кетип
калганынызды билем, . Эмне кйл-
айын, озунуз деле билесиз, аны
менен канча жолу ажырашам деп
корду. Бирок ортодогу балдарды
бетине кармап, ажыраша албай,
ушул мезгилге чейин унчукпай
келбедикпи. Менда чынын айтсам,
Кларадан каттуу конулум калып,
тажадым. Ортодо балдар олбосо,
аны менен бир минот да жашабайт
болчумун. Эми эмне кылалы,-деди.
-Мейли айылга барбайм. Мени
карылар уйуно азыр эле бир
бейтаа-ныш жигит жеткирип койом
деп атты эле..... . Ошол жакка
барганым эле дурус го,-деди
Таабылды карыя.
-Ата, карылар уйуно барсаныз эл
эмне дейт? Жалгыз атасын
батырбай , карылар уйуно кетирип
жиберди деп мени жаман корушот.
Андан коро, айылга барып, Клара
менен жарашып суйлошолу.
Клараны кет десем да кетпейт
атпайбы, аны озунуз жакшы
билесиз. Тууган тушкандарды
чогултуп, анын тилин тыйып ,
тарбиялайлы. Сиз ошол кепи-
нинизге таарынып уйдон кетип
калмак белениз.....,- деди атасын
карап.
-Уулум, чынын айтсам ошол омур
бою жашаган оз уйум озум батпай
калдым. Уйго киргенден, а тугул
тамак ичип, суйлошкондон да
зарканам. Сага Клара жонундо эч
нерсе айтпай эле койоюн дедим
эле. Бирок жаныма баттып кетти,
болбосо, ушинтип каарыган кезде
уйумон безе качмак белем,-деди
оор ушкурунгон Таабылды карыя.
-Мен барын билип, тушунупэле
турам. Ошондуктан айылга барып,
Клара менен ары же бери болоюн.
Эгерде, Клара ушинтип эле уу
тилин агызып, сиздин конулунузду,
журогунузду оорута берсе, ал уйду
биротоло ошого таштап, быяка баса
берербиз. Менда ушундай
жашоодон тажадым,-ата ,-деди
Рахман улутуна.
-Бул жакка кимдикине келмек элек.
Сенин уй булондун мен учун
бузулушун каалабайм. Сен
намыстанбай эле, мени
карыларуйуно жеткир. Озун
неберелеримди алып быяка мага
келип кетип тургула,. Мен атайын
ушул жыйынтыка келгем. Бул
жыйынтыкка бир эки кундо эле
ойлонуп келген жокмун. Коптон бер
бут баарын таразалап кордум,-деди
Таабылды карыя, уулунун созуно
ынанбаганын билдирип. Анын
устуно азыр Рахманды эрчип
айылга барса, Клара келининин аны
кучак жайып, тосуп албасын,
мурдагы буга чейинки коргозгон
кордуктарын дале коргозо берээрин
эн сонун тушунуп, козу жетип турду.
Ошентип рахман менен атасы бир
топко бир чечимге келе алышпай
кыйналып атышты. Ангыча ары
ашкана болмосунон Зейнеп чыгып,
Рахман менен Таабылдыны тамакка
чакырды. Дасторконго
олтурушканда гана Рахман бир
нерсени эстегендей. ',
-Ата, мен унутуп койгон
турбайынбы. Бул Зейнеп болот,
сизге айтып журбодум беле,-деди,
Таабылды карыя ушул Зейнеп
болушу керек деп болжоп аткан эле.
Рахман ата-сына таныштырганда
Зейнеп, Таабылды карыяны карап
башын ийкеп, уялгандай жылмайып
койду.
Учоо дасторкондун устундо ар
кайсыларды суйлошуп,
тамактанышты. Тамактанып
бутушкондон кийин атасы менен
Рахманды, уйго жалгыз таштап , озу
жумуштары менен сыртка чыгып
кетти. Ал чыгып кетери менен
Рахман атасына карап.',
Ата Зейнеп кандай келин экен ,?-
деп сурады.
Мандайы жарык,дурус эле келин
корунот. Бирок мен Зейнепти
кандай экенин билбейм да. Эн
негизгиси сага жагып, сенин
конулунду оорутпай, мага кулуп
жайнап чайын берген келин эле
болсо болду. Башка эч нерсе деп
айта албайм. , озун бил, озун чеч.
Мен сени Клара менен жаша, же
Зейнеп менен жаша деп айта
албайм. Озундун конулуно жакканы
менен жаша,-деди Таабылды карыя.
Атасынан ушундай соз угарын
билген эмес. Ал унчуккан жок. Анан
эко ары талашып, бери талашып.
Кетип баратып Таабылды карыя
мындай жарык, дайым жаркырап
кулуп -жайнап турган Зейнепке ак
батасын берди. Зейнеп да
Таабылдыны менин уйумо биринчи
келип атасыз деп бир сыйра кийим,
ак калпак кийгизди.

[Liliia]

Таабылды кайнатасын Рахман издеп
шаарга кеткенден бери Кларанын
конулу бузулуп, Зейнепти ойлоп,
озунчо кызганып атты. Кайната-
сынын шаарга кетип калганына бир
чети андан кутулдум деп суйунсо,
экинчиден анын Рахман менен
Зейнеп экоонун жолугушуусуна
оболго тузгонуно кыжыры келип
атты.
Рахмандын шаарга атасын издеп
кеткенден бери Кларанын конулу,
санасы тынбай, озунчо буулугуп,
Зейнепти эстеп эрин кызганып
атты. Убакытын отушу азап болуп
атты. Бугун кечке чейин кутом.
Эгерде Рахмандан дагы деле дайын
болбосо, эртен шаарга барам, деген
Кылара озунчо пылан куруп атты.
Керелден кечке уйуно кирип алган
кошуна-колондоруна кайнатасын
жамандап, аны жаманатты кылып
шаарга кетип калганын, андан
тышкары Рахман экоону уруштур-
ганынан бери айтып, тили-тилине
тийбей бежиреп суйлоп атты.
Кечке жуук шаарга айылдын
автобусу келгенде Клара жол тосуп
чыкты, Рахман келип калган жокпу
деген кыязда. Автобус айылдын так
ортосундагы аялдамага токтоп,
ичинен шаардан келген эл тушо
башташты. Ошол элдердин
арасынан а дегенде кйнатасынын
тааныш каранын корду. Анын
артынан эле Рахмандын тушуп
атканын коруп, санаасы тынгандай
боло тушту. Анпесе, Рахман ошол
шаарга кеткен бюнча Зейнеп менен
жашап алып, келбей койчудай
сезилип аткан эле. Бир чети санасы
тына тушкон менен, кайнатасынын
кайрылып уйго келе жатканын
коруп, озунчо кыжыры келип атты.
Таабылды карыяны шаарга кеткен
боюнча уйго келбей калса экен деп
кудайдан тиленип аткан эле.
Озунон-озу итатайы тутуп.', ''Тигил
кпкпаш чал олбой этпей эле
келетканын кра ! Олуп кеткир !
Мындайды кудай да албайт экен...''
деп наразылана кубуронуп суйлоп
алды. Жанында турган кичинекей
Тилек чон атасы менен атасынын
келатканын коруп чуркап жоноду .
Таабылды крыя небереси оздорун
коздой чуркап келатканын коруп,
ичи элжирей, ага жалынып
жалбарып атты. Чон атасына
чуркап келген Тилек мойнуна
асылып кучактап калды.
-Каяка кетин чон-ата? Мен сени
аябай сагындым. Мамам чон атан
экинчи келбейт деп айтпадыбы?
Ошондо менин ыйлагым келип
кетпедиби,-деп балалык кыялы
менен чон атасына Тилек эркелеп
атты.
-Сени кантип таштап кетейин,
каралдым десе. Мен да сени аябай
сагындым деген Таабылды
небересин алкымынан жыттап,
моокуму кана эркелетип ооп атты.
Кылара аларды тикирейе жаман
козу менен карап турду. Алар
жакындаганда эле Таабылдыга конул
болбой Рахманга атырылып бир
тйди.
-Мен кичинекей тырнактай болгон
балам менен клтырып коюп,
темселеп кетип каласын, же уйду ,
же короо жайды, малдарды карай
албай кыйналдым,-деди кабагын
чытый.
Болдучу эми, уйго кирелекте уруш
чыгарбай, мына келбедикпи, келбей
кечигип атсак бир жон. Тез эле
келдико,-деди Рахман урушту андан
ары кучотуп албайын деген кыязда.
Эмнеге кечгет экенсин ? Эгерде
бугун келбей калсан -, шаарга
сенин артындан озум барып, ары
же бери болмокмун, сени менен! -
деген Кларанын ажылдаган
создорун уккусу келбеген Рахман
атасын эрчитип уйго кирди.
Кайнатасын коруп алып, озунон озу
кыжыры келген Клара буулугуп ,
бироо менен урушкусу келип атты.
-Тур чай койчу. Жолдон аябай
чарчап, кардыбыз ачты,-деген
Рахман аялын карап
Силерди шаарга мен жибердим
беле! Ушу аарынарды билип туруп,
эмнеге темселеп кетинер
тушунбойм. Чайды озун кой! Менда
уй туйшугу, балдар менен аябай
чарчадым,-деген Клара мойун
толгоп.
Былжыраган акмак ! Адам деле
эмесинго сен.... .-деген Рахман
Кларага тенелип, аны менен кайым
айтышкысы келбей, озу ордунан
туруп чай койду.
Мен сени атанды издеп,
шылтоолоп, эмнеге шаарга
барганынды беш колдой билем! -
деди баятан Зейнепти эстеп алып,
кызганып аткан Кылара эрин
карап.',
Билсен ошол! Аны мага эмне айтып
атасын. Сени менен тынч
ынтымактуу жашоо мумкун эмес.
Ажылдап атамдыда кууруп жеп,
мени урушуп турсан, ушул уйго
кантип келип жашагын келсин!_
деди Рахман.
Балдарынын чырынан сон ичтен
кейиген Таабылды сыртка чыкты
эле аны коргон кошуна кемпир
Токтобубу колун булгап чакырып
калды. Уул-келинин чырынан
абышканы чакырып кичине чай
берип коет. Бул жолу чай устундо
кеп козгоп.
Сен ушу чычкандай олгон
келининдин уу тилине кантип
чыдап атасын! -деген Токтобубу
Таабылдыны карап, башын чайкап
койду.
-Чыдабаска аргам барбы, деп оор
ушкурду Таабылды. Каарыган кезде
каяка барам, кимдикине батам ?
Жалгыз уулумдун колунан
жамандыр-жакшыдыр жашап ,
соогум ушул уйумдон чыкса деп
ойлойм. ''Чыкан кыз чийден
тышкары'' дейт кыздардын уйуно
баруу да уят. Быякта килтейген
зангыраган уйун, короо-жайын
менен, уулун турса ошол куйо
баландын уйуно кантип барам?
Куйо бала куда-кудагый лар деле
эмне деп ойлошот. Алардын
торундо заарканып, уялып, сый
коруп олтурганча, уулумдун
босогосунда эле жургонум жакшы,-
деди.
Анын чын абышка. Ата-эне
кадырын балдар билбейт тура.',-деп
кошумчалап калды Татубубу
кемпир. -Бироккелинин жаштай
эмеско чиркин.! Анын ким, кандай
экенин билип, коруп деле
калбадыкпы. Рахман биринчи аялын
бекр эле чанып, кетирип, бул
Кларага уйлонуп албадыбы. Негизи
анын биринчи аялы жакшы, тектуу
жердин кызы болчу. Озу ыймандуу,
кичи пейил эле. Ал аялы озу
турмушун куруп ке типтирби, кабар
алган жоксунарбы? ,-деп сурады
Токтобубу.

[Liliia]

Угушубузга караганда ал келинибиз
Рахман менен ажырашкан-дан
кийин, кызын озунун ата-энесине
калтырып, шаарга иштегени кеткен
экен. Ошол жерден жакшы адамга
турмушка чыгыптыр. Аны угуп
алып, мейли, бактылуу болсун, анда
куно жок деп батамды бердим,-деди
Таабылды карыя.
-Ал келиндеги Рахман кызы менен
катташып, барып келип каралашып
турабы. Ал кичинекей кызды
биринчи неберебиз деп
ыраматылык Батма да аяабай
жакшы корчу эле. Сен ал
неберенди коруп турасынбы? -деди
Токтобубу кемпир.
Рахман ал биринчи аялы менен
жаны жажырашканда кызына тез-
тез барып, бир эки курдай бул
жаккада алып келип, бизге коргозуп
да кеткен. Анда Батманын козу
тируу болчу. Кийинчерээк Клара
Тилекти торогондо, Рахмандын
биринчи аялындагы кызы бул жакка
келбесин деген талапты койду.
Ошондон бери Рахман ал кызын бул
жакка алып келбейт,-деди Таабылды
карыя.
Бирди тууп тиги Кларанын башы
баткандан кийин биринчи кызын
жолотпо деп талап койо баштаган
тура. Ал кичинекей кызда эмне ку-
ноо? Керек болсо , Рахмандын
жакшынакай уй булоосун бузуп,
тийип алган Кларанын озундо
куноонун баары. Жок дегенде Клара
жакшы келин болсо да мейли,
биринчи аялы менен Рахман
ажырашып кетеберсин демекпиз.
Кларанын жаштыгына эле кызыгып,
анын кандай экенин билбей туруп,
уйлонуп албадыбы Рахман. Азыр
тиги кызы чон-оюп калгандыр.
Рахман азыр азыр деле катышып,
кызына барып турабы? -деп суроо
узатты Токтобубу.
Ал кызына Рахман барып турабы,
жокпу билбейм. Кунуно барбаса да
анда-санда барып, жардам берип,
жолугуп турса керек. Бир эки курдай
мага айткан, ошол кызы туралуу.
Кыларага ал кызы туралуу ооз
ачпайт. Мени да ата неберенизге
барып, жолугуп келбейсизби деп
айткан болчу. Бирок, куда-
кудагыйдан уялып барган эмесмин.
Анын устуно Клара биз ал кыз
менен катышып, жолугушканыбызды
билсе , чон чыр чыгараары
белгилуу. Андан коро. ,ач кулактан,
тынч кулак деп, ал неберемдин
аманчылыгын , багын кудайдан
тилеп, бул жаккта олтура берейин.
Соз суйлосом эле Рахман менен
Клара урушуп кетишеби деп
жалтактап, ашыкча суйлогондон да
жазганып калдым. Кудай карыган
кезде эч кимге кур калбай эле алып
кеткени жакшы экен. ,деди оор
ушкургон Таабылды суйлоп олтурду.
Анын созуно кошуна Токтобубу
кемпир да суйлошуп олтурушту.
Клара кайнатасы менен Токтобубуну
озу тууралу суйлоп атканын сезип,
алардын созуно кулак туро, бери
жакта корунбой тыншап турду.
Экоонун суйлошкон создору даана
угулбасада узул кесил угулуп атты.
Ал Рахмандын биринчи аялындагы
кызына, анда санда барып
тураарын, ошондо укту. Угуп алып,
кыжыры келип, кечинде Рахмандын
жумушунан , келээрин кутуп, урушту
кантип чыгараарын ойлоштуруп
атты, Клара.
Клара бери жаккта Токтобубу качан
уйуно кетет деп кутуп отурду.
Очошконсуп ал да Таабылды менен
бир топко дейре суйлошуп отуруп,
акыры колуна таягын таянып ,
дарбазадан чыгып, оз уйун коздой
жоноду. Ал чыгып кетээри менен
Клара кайнатасынын жанына жетип
барып.',
-Мен бут баарын билем,
ошондуктан озунуздун сыйыныз
менен мага баарын ачык айтып
бериниз'-деди кумсандап. Таабылды
Кларанын эмне жонундо айтып
атканын тушунгон жок. Анан.',',
Эмнени айтып бер деп атасын? ! -
деди алаканын жая.
Эмнени болмок эле..... Силер
Рахмандын тиги катыны менен да
катышып жургон турбайсынарбы,
ээ?!_ -деди Клара ээрин биринчи
аялынан кызганып.
-Кайсы? Тиги Зейнепти айтып
атасынбы..... . Аны мен таанычу
эмес мин. Откондо шаарга барганда
ал озу таап алып, Рахман экобузду
жолуктурбадыбы. Ошондо мен
Зейнепти биринчи корбодумбу. Сен
аны каяктан билдин? Рахман мага
Зейнеп туралуу Кларага унчукпай
эле кой, анын конулу чогот деп
айткан деди Таабылды карыя
Кларанын айткан созунун торкунуно
тушуно бербей. Кайнатасынан уккан
Клара ого бетер кыжырданып. ',',
Корсо силер жен ичинен эле
баарын бутуруп жургон экенсинер
да ээ!
Мен Рахмандын биринчи аялы
менен кызы учун катташып журот
деп, жиним келип атса, эми анын
биринчи катыны бутуп Зейнеп
мененда жолугушуп жургон
турбайбы! Ошонун баарын билип
коруп туруп, сенда менин
тамагымды ичип , торумдо
тошогумдо жатып, балдарымды калп
жакшы коруп, эркелетип атасында
ээ! Жетишет ! Мен силерге уйдо
жургон маалай эмесмин! Рахман
келгенденби, карап тургула! -деген
Клара Зейнептин атын укканга
жини келип, анкылдап урушуп атты.
Мен башка биронун уйундо тамак
ичип, торундо жаткан жок-мун.
Озум, байбичем экообуз ак
эмгегибиз менен курган уйубуздун
торундо жатам. Сен антип мени
башка уйдо жургондой суйлобо, -
деди жанатан анкылдап уу тилин
агызып аткан келини Клараны
карап, Таабылды карыя. Клара
кайнатасынын созун укусу келген
жок. Ажылдап озунон озу ызаланып,
буулугуп, Рахман менен кайнатасын
каргап шилеп, силерге коргозом
деп кекенип атты. Эрин коргон
Клара ага атырылып бир тийди.',
Мен атан эконорду ушул уйдон кууп
чыгам! Жетишет, мен силерди
жакшы эле бактым! Эми экоонор
биригип алып, менин сыртыман
тон бычып аткан турбайсынбы!
Эмне ушул уйго Зейнепти алып
келип жашайм деп аткан
турбайсынбы! Эмне эле атан
экоонорду элигип шаарга жоноп
калды десе корсо атайын суйлошуп
алып, Зейнепти коруп, жолугуш
учун барган экенсинер да ээ! Мен
баарын уктум, баарын билем! Эми
сен антип актанба мага! -деп
козунун жашын мончоктотуп ,
болоктоп ыйлап кирди Клара.
Алардын баарын сага ким айты,
каяктан уктун? -деп сурады Рахман
-Каяктан укмак элем ! Тээтиги
какбаш атан мага бут баарын
табалап, айтып берди ! А тугул атан
сен Кларага айтпа дегенинден бери
айтты. Корсо сен атага , мага айтпа
деген экенсин да ээ! Мына атан
мени табалап, шылдындап,
мыйыгынан кулуп атат! Бул уйдон
балдарын менен чыгып кетесин эми
, бул уйго Зейнеп келип жашайт ,
ошол бизди багат деп атат! Мен бул
уйго сенида, атанды да жашат-
пайм! ,-деди долуланган Клара.

[Liliia]

Угушубузга караганда ал келинибиз
Рахман менен ажырашкан-дан
кийин, кызын озунун ата-энесине
калтырып, шаарга иштегени кеткен
экен. Ошол жерден жакшы адамга
турмушка чыгыптыр. Аны угуп
алып, мейли, бактылуу болсун, анда
куно жок деп батамды бердим,-деди
Таабылды карыя.
-Ал келиндеги Рахман кызы менен
катташып, барып келип каралашып
турабы. Ал кичинекей кызды
биринчи неберебиз деп
ыраматылык Батма да аяабай
жакшы корчу эле. Сен ал
неберенди коруп турасынбы? -деди
Токтобубу кемпир.
Рахман ал биринчи аялы менен
жаны жажырашканда кызына тез-
тез барып, бир эки курдай бул
жаккада алып келип, бизге коргозуп
да кеткен. Анда Батманын козу
тируу болчу. Кийинчерээк Клара
Тилекти торогондо, Рахмандын
биринчи аялындагы кызы бул жакка
келбесин деген талапты койду.
Ошондон бери Рахман ал кызын бул
жакка алып келбейт,-деди Таабылды
карыя.
Бирди тууп тиги Кларанын башы
баткандан кийин биринчи кызын
жолотпо деп талап койо баштаган
тура. Ал кичинекей кызда эмне ку-
ноо? Керек болсо , Рахмандын
жакшынакай уй булоосун бузуп,
тийип алган Кларанын озундо
куноонун баары. Жок дегенде Клара
жакшы келин болсо да мейли,
биринчи аялы менен Рахман
ажырашып кетеберсин демекпиз.
Кларанын жаштыгына эле кызыгып,
анын кандай экенин билбей туруп,
уйлонуп албадыбы Рахман. Азыр
тиги кызы чон-оюп калгандыр.
Рахман азыр азыр деле катышып,
кызына барып турабы? -деп суроо
узатты Токтобубу.
Ал кызына Рахман барып турабы,
жокпу билбейм. Кунуно барбаса да
анда-санда барып, жардам берип,
жолугуп турса керек. Бир эки курдай
мага айткан, ошол кызы туралуу.
Кыларага ал кызы туралуу ооз
ачпайт. Мени да ата неберенизге
барып, жолугуп келбейсизби деп
айткан болчу. Бирок, куда-
кудагыйдан уялып барган эмесмин.
Анын устуно Клара биз ал кыз
менен катышып, жолугушканыбызды
билсе , чон чыр чыгараары
белгилуу. Андан коро. ,ач кулактан,
тынч кулак деп, ал неберемдин
аманчылыгын , багын кудайдан
тилеп, бул жаккта олтура берейин.
Соз суйлосом эле Рахман менен
Клара урушуп кетишеби деп
жалтактап, ашыкча суйлогондон да
жазганып калдым. Кудай карыган
кезде эч кимге кур калбай эле алып
кеткени жакшы экен. ,деди оор
ушкургон Таабылды суйлоп олтурду.
Анын созуно кошуна Токтобубу
кемпир да суйлошуп олтурушту.
Клара кайнатасы менен Токтобубуну
озу тууралу суйлоп атканын сезип,
алардын созуно кулак туро, бери
жакта корунбой тыншап турду.
Экоонун суйлошкон создору даана
угулбасада узул кесил угулуп атты.
Ал Рахмандын биринчи аялындагы
кызына, анда санда барып
тураарын, ошондо укту. Угуп алып,
кыжыры келип, кечинде Рахмандын
жумушунан , келээрин кутуп, урушту
кантип чыгараарын ойлоштуруп
атты, Клара.
Клара бери жаккта Токтобубу качан
уйуно кетет деп кутуп отурду.
Очошконсуп ал да Таабылды менен
бир топко дейре суйлошуп отуруп,
акыры колуна таягын таянып ,
дарбазадан чыгып, оз уйун коздой
жоноду. Ал чыгып кетээри менен
Клара кайнатасынын жанына жетип
барып.',
-Мен бут баарын билем,
ошондуктан озунуздун сыйыныз
менен мага баарын ачык айтып
бериниз'-деди кумсандап. Таабылды
Кларанын эмне жонундо айтып
атканын тушунгон жок. Анан.',',
Эмнени айтып бер деп атасын? ! -
деди алаканын жая.
Эмнени болмок эле..... Силер
Рахмандын тиги катыны менен да
катышып жургон турбайсынарбы,
ээ?!_ -деди Клара ээрин биринчи
аялынан кызганып.
-Кайсы? Тиги Зейнепти айтып
атасынбы..... . Аны мен таанычу
эмес мин. Откондо шаарга барганда
ал озу таап алып, Рахман экобузду
жолуктурбадыбы. Ошондо мен
Зейнепти биринчи корбодумбу. Сен
аны каяктан билдин? Рахман мага
Зейнеп туралуу Кларага унчукпай
эле кой, анын конулу чогот деп
айткан деди Таабылды карыя
Кларанын айткан созунун торкунуно
тушуно бербей. Кайнатасынан уккан
Клара ого бетер кыжырданып. ',',
Корсо силер жен ичинен эле
баарын бутуруп жургон экенсинер
да ээ!
Мен Рахмандын биринчи аялы
менен кызы учун катташып журот
деп, жиним келип атса, эми анын
биринчи катыны бутуп Зейнеп
мененда жолугушуп жургон
турбайбы! Ошонун баарын билип
коруп туруп, сенда менин
тамагымды ичип , торумдо
тошогумдо жатып, балдарымды калп
жакшы коруп, эркелетип атасында
ээ! Жетишет ! Мен силерге уйдо
жургон маалай эмесмин! Рахман
келгенденби, карап тургула! -деген
Клара Зейнептин атын укканга
жини келип, анкылдап урушуп атты.
Мен башка биронун уйундо тамак
ичип, торундо жаткан жок-мун.
Озум, байбичем экообуз ак
эмгегибиз менен курган уйубуздун
торундо жатам. Сен антип мени
башка уйдо жургондой суйлобо, -
деди жанатан анкылдап уу тилин
агызып аткан келини Клараны
карап, Таабылды карыя. Клара
кайнатасынын созун укусу келген
жок. Ажылдап озунон озу ызаланып,
буулугуп, Рахман менен кайнатасын
каргап шилеп, силерге коргозом
деп кекенип атты. Эрин коргон
Клара ага атырылып бир тийди.',
Мен атан эконорду ушул уйдон кууп
чыгам! Жетишет, мен силерди
жакшы эле бактым! Эми экоонор
биригип алып, менин сыртыман
тон бычып аткан турбайсынбы!
Эмне ушул уйго Зейнепти алып
келип жашайм деп аткан
турбайсынбы! Эмне эле атан
экоонорду элигип шаарга жоноп
калды десе корсо атайын суйлошуп
алып, Зейнепти коруп, жолугуш
учун барган экенсинер да ээ! Мен
баарын уктум, баарын билем! Эми
сен антип актанба мага! -деп
козунун жашын мончоктотуп ,
болоктоп ыйлап кирди Клара.
Алардын баарын сага ким айты,
каяктан уктун? -деп сурады Рахман
-Каяктан укмак элем ! Тээтиги
какбаш атан мага бут баарын
табалап, айтып берди ! А тугул атан
сен Кларага айтпа дегенинден бери
айтты. Корсо сен атага , мага айтпа
деген экенсин да ээ! Мына атан
мени табалап, шылдындап,
мыйыгынан кулуп атат! Бул уйдон
балдарын менен чыгып кетесин эми
, бул уйго Зейнеп келип жашайт ,
ошол бизди багат деп атат! Мен бул
уйго сенида, атанды да жашат-
пайм! ,-деди долуланган Клара.