[bema_bema]

Ангыча сырттан мылжыйган
Капар колуна бир ботолко самогон алып кирип калды да Рахманды карап:

-Рахман ачууну ачуу басат дейт. Кел мобудан
алып жиберип анан суйлошолу - деп Капар колундагы самогонун ары жакта турган
столдун устуно койду. Айылда таза арак да жок экен. Андан коро спирт кошулган самапал
арактан самогон ойдо. Клара сага мен жонундо деле айтса керек. Сыртта ойноп
жургон балдарынды Клара экообуздун колубуздан келишинче тарбиялап атабыз. Клара
экообуз баш кошуп жашагандан бери алар да мага аябай конуп калышты. «Атакелеп»
жандары калышпайт. Мен деле оз балдарымдай мамиле кылам. Мага эмне Клара жакшы
ал торогон эки бала жаман болмок беле. Мен керек болсо аларды сенден да жакшы
карайм- деген Капардын созуно кыжыры келген Рахман:

-Балдарымды менден артык эч Ким жакшы
корушу мумкун эмес. Ал закон ченемдуу нерсе. Кантип эле балда роз атасынан да
огой атасын жакшы кормок эле! –деп орой суйлоду. Анын созуно баятан бери Рахманга
кошомат айтып бакылдап суйлоп аткан Капардын шагы сына тушту. Унчукпай баш
ийкеп, шылкыйып отуруп калды.

-Сен антип Капарды каккыдай кандай акын
бар! Ал сени сыйлап коеюн деп бир ботолкосун алып келсе, рахматынды айткандын
ордуна кайра чакчандайсын да! Бул керек болсо сенин уйун эмес! Капар экообуздун
уйубуз! Балдарынды кордунбу, эми сыгып кет! –деп Клара ортого тушо калды.

-Сен жаагынды басып отура берчи! Азыр менден
бирди коруп кала элегинде энен! –деген Рахмандын кыжыры кайнап согунуп жиберди.

-Сен Клараны сокпо! Ал менин аялым! Менин
Кларамды Антип эч ким шылдын кылып сокконго акысы жок!-деди Капар одурандап.

-Клараны сокконго менин акым бар! Керек
болсо сенин бул жерде менин балдарымдын ырыскысын талашып даяр тамак, даяр аш,
белен оокат, белен тамга келип, оз уйундой жашаганга акын жок! Азыр сен уйдон
чыгып кет, болбосо озум суйроп чыгарам! – Рахман менен Капар экоо жакалаша
тушушту. Алардын ортосуна Клара тушо калды. Уйдогу ызы-чууну угуша сыртта ойноп
журушкон эки бала кирип келишти да Рахманга
болушуп Клараны муштагылап, чапкылап киришти. Клара эки уулуна жини келе бир чети Рахманга очошуп, экоону кучунун болушунча сабап кирди. Уйдогу ызы чуу сыртка чейин угула баштады. Алардын ундорун угушкан кошуна-колондору эмне болуп кетти, деги тынчылык элеби, деген кыязда чогулуп келе калышты. Рахман эки уулуна болушуп Кларага атырылып, аны чала-бучук чаапта жиберди. Ал эми Капар болсо Кларага болушуп Рахманды сабап жатып калды. Сырттан келген кошуна-колондор мушташып жаткан Капар менен Рахманды ажыратышты. Клара долуланып ыйлап, Рахманды куноолоп баштады.
Рахман экообуздун жашабай калганыбызды озунор жакшы билесинер! Ал мени эки балам менен таштап, жанагы алжыган, какбаш атасын эрчитип, шаардан катын алып кетип калган. Менин деле башка куйоого тийип, оз бактымды коруп, бактылуу болуп жашаганга акым барда , туурабы! ''Чоп кайтарган иттей'' болуп, же мени менен озу жашабайт, же озгону жашатпайт. Озунор деле калыс болсонор, айланайын кошуналарым! Рахмандын бул кылыгы туурабы, деги айтып, тушундуруп койгулачы! Рахман мени , Капар экобузду жайыбызга койсун. ! Бул эки бала да Рахманга тийешеси жок! Рахмандын шаарда зангыраган уйу, бшка катыны бар, мандайында алыган атасы да бар! Рахман мени Капардан кызганып атат!,-деп ыйлаган Клара кошуналарын умутуу карады. Кошуналарыда Кларанын созун коштоп ,Рахманды уйдон кууп чыгарат, деген оюу бар эле.
Бирок коншулар Рахмандын да бул уйго тийешеси бар кенин, ал балдарынын атасы экенин, айтып чыгышты. Атугул Капардын Клара менен жашап жатканын туура эмес корушту. Кошуналарына Капардын жини келип:
-Клара экообуз чогу жашайбызбы- жашабайбызбы, ал силердин ишинер эмес! Рахман Кларага бир тыйын бербей, эки баласын аран багып ачка ургондо, силер ага бир сындырым нан берип, каралашып койдунар беле!- деди.
-Клара элден бир сындырым нан сураган абалга жете элек! Мен Клаа учун болбосо да, мобу эки уулум ачка болбосун деп акчаны акчалай, аык-туулукту болушунча, кийим-кечектерин да саты берип, жиберип атам. Сен бул жерде, бир тыйын акча тапай, керек болсо менин балдарымдын ырыскысын болушуп атасын!-деген Рахмандын созун, кошуналары да коштоп кетишти.

Билдирүүнү түзөткөн: bema_bema: 29 Июнь 2015 - 13:37

[ayka96]

Коншулары Клара менен Капардын ботолколош ойнош болуп журушуп, баш кошуп алышканын эн сонун билишчуу,. Капарга чейин да Кларанын кылык-жоруктарын жакшы билишкендиктен, коншулары аны даалай ушак кылып, а тугул аны менен чогу туруп суйлошкондон да уялышчуу. Айылдагы аракка берилген, аягы суйук, бузулган бойдок келиндердин катарына кирген Клара балдарын да карабай , кундоп-тундоп жоголуп, ээн басып ээн турган, коруп журушкон кошуналары Рахманга ачык эле болушуп киришти.
-Клара кошуналарынан мындай соз угам деп эч ойлогон эмес. Аларга кыжыры келип:
-Биздин жашообуз менен силердин ишинер болбосун! Бироонун уйунун сырын бирөө билмек беле. Мен силердин биринердин да сырынарды билбейм. Ишим да жок! Кызыкпайм дагы! Мага десе бирин олуп бирин кал! Бул жерге келип калыс созунорду айткандын ордуна, кайра ого берет кайраштырасынар! Болду Рахман силерге эч качан кошуна болуп жашабайт! Ал бул жерден кетет, алжыган атасы менен! Какбаш атасы олсо соогу шаардагы шуркуя катынынын уйунон чыгат, уктунарбы! Рахман сенда кет! Кайда барсан ошол жакка бар! Балдарына келдин беле, кордунбу, эми торт тарабын кыбыла! -деген Клара долуланып уйдогу кошуналарын, Рахманды туртуп сыртка чыгарууга аракет жасады. Бирок Рахман Кларанын бул кылыгына ого бетер кыжыры келе.:
-Бул уйдон керек болсо сен, жанагы Капар деген ойношун экоонор чыгып кеткиле! Мен балдарымды алып калып ушул жерде жашайм! -деди. Бирок, кошуналары Рахманга акыл-насаатарын айтып, акылы жок аялга тенелбей эле кой дешип,алысыраак туугандарынын бири аны уйуно эрчитип кетишти.
-Уйдогу ызы-чуу бутуп, ал жерден Рахман, туугандарынын уйуно кетип баратканда эки уулу эрчип калышты.
-Баргыла! Атанарга кошулуп силер дагын жоголгула! ,-деп Клара эки уулуна атырылып бир тийди. Рахманды сагынган эки уулу, аны тез эле кетип жатканына ичтери ачышып, сагынычтар тарабай:
Бияка эле жатып кетчи
ата …-деп жалдырап, коздорун жашылдантып калышты. Балдарынын жанында канчалык
жаткысы келип, озунун сагынычын таркатайын да Кларанын уу тилин, ажылдаган создорун
укусу келбеген Рахман балдарына:
-Эртен келем, мумкун силерди озум
менен шаарга ала кетем, - деди.
-Бизди шаарга созсуз ала кетесизби,
калп айткан жоксузбу? – деген Тилек суйунгонунон жузуно жылмаю пайда болду.
-Ооба, ооба. Мен силерге качан калп
айтчу элем. Созсуз ала кетем дебедимби. Андан коро эртен шаарга кийип кетчу кийиминерди
даярдай бергиле,- деген Рахман ОЗУ туулуп-оскон уйуно бир кун туной албай
туугандарынын уйуно кетууго аргасыз болду. Рахман чыгып кетээри менен эки уулу
Кларага:
-Кийимдерибизди
даярдап бер!- деп энесин шаштырып киришти. Адегенде Клара эки уулун шаарга жибергиси
келбей турду. Бирок, Капар Клараны кондуруп:
-Мейли, балдарын болок-ботон киши менен
кетип жатышты беле. Андан коро кошуп берип кой, атасы менен барып, огой энесине
батпай кайра эле келишет. Рахман менен аялы да ушул эки баланын азабынан
кер-мур айтышат. Эркек кишиге болок баланы багыш ото деле кыйын эмес. Анткени,
ал балдарга тамак бышырып, кир-когун жуубайт. Ал эми аял кишиге чоочун баланы багыш
кандай кыйын экенин билесинби. Анын устуно экообуздагы жаны уйлондук. Ээн-эркин,
басып-туруп, алгачкы бал айыбызды озубузчо откоруп алалы, -деп кенеш Берген Капар
бир заматтын ортосунда Кларанын башын айлантып койду.
Эртеси куну тан атпай Рахман келгенде Клара
эки уулун кийимдерин бир чон баштыка салып даярдап койгон эле.
-Мына, балдарынды кошо ала кет. Сен дагы
багып азап-тозогун тартып кор. Экообуз ажырашкандан бери сен бойдок болуп, тигил
катынын экоонор жакшы эле бал айын откордунор. Мен да жаны эле куйого тийдим. Мен
дагы силер сыяктуу, жаны куйом менен озунчо ээн-эркин бал айын откоруп жашагым
келет, -деди Клара. Рахман анын ар бир созуно канчалык жини келсе да, даярданып
шаарга барабыз деп кудундап, суйунуп турган балдарын кыя албады.

Билдирүүнү түзөткөн: ayka96: 29 Июнь 2015 - 14:10

[bema_bema]

коруп, Кларанын
созуно конул болгон жок. Эки уулун жетелеп, уйунон чыгып шаарга жоноду.

Эки уулун Рахманга кошуп берген Клара
мойнунан чон жукту алып салгансып женилдей тушту.

***

Рахманды качан келет деп кутуп отурган
атасы Таабалды анын эртеси куну эле неберелерин жетелеп келип калаарын билген
эмес. Клара дагы адатынча анны кармап, бир топко чейин кое бербей убара кылат
го деп ойлогон эле. Эки небересин коргон Таабалды кубанып алардын жанынан
чыкпай жалынып-жалбарып, опкулоп эркелетип отурду.

Таабалды карыя эки небересине ичи
элжиреп, улам-улам, алмак-салмак опкулоп ал-жайды сурап эркелетип атты.

Аларды карап турган Рахман атасына:

-Кларанын балдар менен деле иши жоктой,
ошон учун буларды алып баса бердим. Биз уккан соз чын экен. Ал баягы Капар
деген аракечке тийип алыптыр. Бир нерсе десем эле ажылдап, баягы адатынча бир
тийди. Атугул озум туулуп оскон уйго бир кун да тунотпой кууп чыкты. Балдарым коздорун
жалдыратып калыптыр. Ушуларды коруп боорум ооруду. Анан анча-мынча убакты болсо
да озум менен бирге болсунчу деп алып баса бердим,- деди.

-Балдарды бербейм деп талашкан жокпу?

-Жок, тескеринче эртен менен кийимдерин даярдап коюптур. Булардан
кутула албай аран эле турса керек. Уйдун кебетеси кетип, каралбай калыптыр. Баягы
биз жашаган зангыраган уй жок, атканага айланыптыр. Кайран гана апам, ушул уйду
кандай гана карачу эле. Тазалап, шыпырып, жууп, жалтыратып турчу элего… Эми ал уйду коруп зээнин кейийит.

-Эми эмне кылабыз… Балам, сенин мандайына
ушундай аялды жазып койсо, менин мандайыма карыганда оз уйундон кетесин деп
жазып койгон турбайбы. «Кудай кылса кубарындын акысы барбы» дептир. Анын сынарындай
бул да биздин мандайыбызга жазып койгон жазымыштыр. Болоор иш болду, боесу
канды. Эми кандай кылган кундо да артка жол жок. Андан коро ушул эки чурпондун
бактысын Кудайдан тилейли, -деп оор ушкурунду Таабалды карыя.

Менин журогумду ойугон нерсе азыр
Зейнеп жумуштан келсе эки уулумду коруп, аларды кандай калбы болот экен? Ал озунун
кызын ата-энесине бактырып, бул жерге анда-санда эле алып келет го…

-Андан кам санаба уулум, Зейнеп андай
акылы жок аялдарга кирбейт, ал сени тура тушунот.

-Билбейм ата, чынын айтсап аялдарга
ишенбей деле калдым,- деген Рахман жаны эле оозун жыя бергенде сырттагы дарбаза
тыкылдап, Зейнеп кирип келди. Ал да Рахманды бугун келип калат деп ойлогон
эмес. Рахманды коро жылмая:

-Ой, бугун эле келип калдынбы?- деп
сурады.

-Ооба, эмне менин келишимди каалаган жок
белен? –деди тамашалай Рахман.

-Жок, тескеринче сени коруп суйунуп
кетпедимби? Бугун дагы сен жок, тошогумдо жалгыз жатамбы деп ойлоп аткам,-
деген Зейнеп наздана Рахмандын бетинен суйду.

-Мен айылдан жалгыз келген жокмун… -деген
Рахмандын созун уккан Зейнеп аны тан кала суроолуу карады. Ой деген кулук
эмеспи, мумкун Клара дагы кошо ээрчип алдыбы деген ой Зейнептин башын бир
заматтын ортосунда аралап отту. Анын унчукпай танкала тушконун байкаган Рахман:

-Эмне ойлонуп калдын? Мени ким менен
келди деп атасынбы? Эки уулум мени болбой ээрчип алышты. Аябай сагынышыптыр. Анын
устуно Клара да Капарга тийип алган экен. Ал жерге туногон жокмун. Балдарымдын сагынычы
тарабай калып, озум менен кошо ала келдим деди- Рахман Зейнепти кандай кабыл алат
экен деген кыязда анын козун карап.

Аа жакшы болгон турбайбы. Демек уйдо
кичинекей коноктор бар экен да! Ка-ап мен алардын уйдо экенин билгенде жолдон
балмуздак ала келбейт белеем, -деген Зейнептин созун уккан Рахман чын ниетинен
ага ыраазы боло тушту. Анан анны кучактап:

-Кудай мага сендей аялды туш кылганына мин
мертебе ыраазымын. Сен кандай жакшы аялсын! –деп суйунгонунон жанатан берки санаасы
кайда кеткенин билбей калды Рахмандын. Зейнептин жузунон суйуп, уйго анын
артынан кирди. Зейнеп Рахман ээрчитип келген эки уулун жадырап-жайнап мээримин
того кабыл алды. Анын

бул мамилесине Таабалды да ыраазы болуп, ага батасын
берип жатты.

***

Клара эки уулун Рахман менен кошуп берип
салып, эртеден-кечке кылаарга иши жок, Капар менен арак, самогон ичип, баягы
бойдок келиндерди уйуно чакырып, улпот куруп, конул ача баштады. Капар да ээн
басып, ээн туруп, ал уйго ээлик кылып, озун кожоюун сезип, Клара экоо шапар
тээп, кундо майрам, кундо той кылып журушту. Акчалары тугоно баштаган кезде
уйдогу буюмдарын арзан баага сата баштады. Кларанын бул кылыгын корогон кошуна-колондору:

Кайнененден калган оокаттарды сатпай
сактап эле койсончу деген кенештерин айтышты. Бирок Клара алардын созун
кулагынын кырынан кетирип:

-Мен бул жердеги Рахмандын ата-энесинин
оокатарын сатып, козумо коргозбой, откон жашоомду унутуп, жаныча жашоону
баштайын деп жатам,- деди. А чындыгында Клара менен Капар ал оокаттарды сатып акчасына
тамак-аш, самогон алып жок кылышты. Клара ушинтип эле жашоом ойдогудай, конул
ачып журуп отуп кетет деп ойлоду. Бирок, тагдып ага кандай сыноолорду алдына
койгонун сезген жок. Эки уулун Рахман менен берип жиберип, экинчи куйосу Капар
менен ээн басып туруп, мурдагыдай уйуно келип балдарым ачка болгон жокпу деген
жоопкерчилик жоголгон ушул жашоо Кларага жагып турду. Анын торкундору улам-улам
келишип, Кларанын кылык-жоруктарын урушуп, тыйып кетишкенсийт. Бирок, алардын
созун кулагынын кырынан кетирген Клара улгайып калган озунун атасынын созун эскичилик,
карангы, билими жок деп жээрип, жаман коруп койду. Анын кылыктарынын
чет-жеберин коншу айылдагы торкундору угуп-билип уялып журушту. Же алардын
созун Клара угуп койсочу. Ошондой кундордун биринде Кларанын атасы, агасы менен
атайы келишти. Бул учурда Клара Капар менен мас болуп уктап жатышкан. Кызынын
бейтааныш эркек менен тошокто эрди-катындай кучакташып уктап жатканын коргон атасы
менен агасы «уялбагандан озун уял» дегендей оздору уялып кетишти. Уйунун баары
ирээтсиз, анырайып ачык эле. Ал эми Капар менен Клара масс болуп эч нерсени
сезбей уктап жатышкан.

[bema_bema]

–Тигини ойготчу
ушунча келгенден кийин суйлошуп анан кетели, -деди атасы уулуна. Кларагы агасы уктоочу
болмого кирип, карындашын колтукка чукуп ойготту. Уйку-соонун ортосунда жаткан Клара
мандайында турган агасын коруп чоочуп кетти. Жыланач денесин тошокко жаап,
уйпаланган чачтарын колунун салалары менен ирээтке келтиримиш болуп ары жакта
турган кийимдерин алып кийди. Агасы Кларанын туруп атканын коруп, оозгу болмого
чыгып кетти. Башы айланып мастыгы тарабай турса да, агасынан уялып сыртка чыгып,
оозгу болмодо атасы отурганын корду. Айла жок анын жанына басып келип атасынын
бетинен ооп учурашты.

-Биз сени алып кетели деп келдик! Сен Адам болбой
калыптырсын! Биздин Эл караган бетибизди жер караттын! Карыган кайнатандан
тажап, Рахман менен урушуп, акыры анны менен ажырашып тындын. Эми ар кайсы
эркектин койнунда талпак болуп жатасын!- деген атасынын созуно Клара.

-Бул ар кайсы эркек эмес! Ал менин жаны
куйоом! Рахман менен ажырашкандан кийин Капарга баш кошуп алдым! Рахман башка
аял алып кетти! Эмне учун мен куйоого тийбешим керек экен! Жакында мен озум
Капарды силерге тааныштырып келейин деп жаткам!- деди Клара уялып калуунун
ордуна одурандап.

-Мен сенден коп жакшы нерселерди
умуттондум эле кызым. Бизди эл-журтка, тууган-туушкандарга уят кылып, эл караган
беттибизди жер караттын! Ушундайында токтолуп торкунуно кет, биз менен болбосо…
- деген созуно Кларанын агасы:

-Ата, Клараны торкунуно алып барып эмне
кылабыз, бул конгон адатын тигил жактан да жасайт! Ошондо накта уят болобуз! Ушул
эрине тийдиби, жашай берсин! Ары айтсак да болбоду, бери айтсак да болбоду, эми
эмне кылышыбыз керек. Эми ОЗУ деле жаш эмес, эки баланын энеси! Токтолобу десек
тескерисинен кетти! – деп оор улутунду. Клара атасы менен агасынын созун унчукпай
угуп отуруп:

-Силер баары бир менин жашоомо кийлигише
албайсынар! –деп кесе айтты.

Кларанын баягы долусу кармай баштады
догурунуп, жашоосуна наалат айтып, мен бир байкушмун, эч ким мени тушунгусу да келбейт деп ыйлап
кирди. Ангыча
аркы болмодон
тенселип, шишип кооп Капар чыкты да Кларанын атасыны ийилип учурашып:

-Кулдугум бар аксакал… Кечирип койгула,
мен да жакында озум барып силер менен таанышайын дегем…- деп жалпалактап кирди.
Анын ар бир созуно Кларанын атасы менен агасынын кыжыры келип турду. Бирок, бир
нерсе десе эле Клара кайрадан баягы долусун карматтып долуланаарын билди. Акыры
Клара менен Капарга акыл насаатын айтып, арак ичпей намыстанып, оокатынарды
кылгыла деп жоноп кетишти. Ага чейин Клараны алып кетели деп ойлоп жатышкан. Бирок
бул туру менен анын торкунуно кете турган ою жок эле. Алар кетээри менен Капар
сыртка чыгып баш жазалы деп бир ботолко самогонду койнуна салып алып келе калды…

***

Зейнеп кечки тамакты даярдап, дасторконду
жайнатып, уйдогулорду чакырды. Даамдуу жасалган тамак астыга келгенде Рахмандын
эки кичинекей уулу жутунуп, элден мурун дасторконго кол салышты. Сукулдап коптон
бери мындай тамак ичпегенге шаша-буша артынан жоо кууп келаткандай биринен-бири
ашып жутунуп жеп киришти. Алардын бул кылыгына Рахман Зейнептен уялып эки уулун
тыйып кирди.

-Жон кой, - деди Зейнеп, - бала да,
курсактары ачып калышка го…

-Клара буларга конул болуп, тарбия деле
бербесе керек. Булар оз арабаларын оздору согуп жашашкан да – деген Рахмандын
созун уккан Тилек:

-Бизге апам омурубуздо мындай даамдуу тамак
жасап берген эмес, - деп алдына салынып турган тамактан сукулдап жеди. Неберелерин
карап отурган Таабалды да оор улутунуп, аларга зээни кейип турду. Эки небересинин
ушинтип кор болуп, ата-энесинен тируулой ажырап отурганына озун куноолоп алды.
Рахмандын Зейептин алдында ынгайсыз сезип атканын билип:

- Айылда балдар кунуго эле ушундай ысык
тамак иче бербейт эмеспи. Зейнептин тамагы эки балам жакты окшойт,- деп
жылмайды Таабалды карыя.

-Апам бизге мындай даамдуу тамак жасап бербейт,
-деп мурдун шыр тартты Тилек.

- А кандай тамак жасап берет? – деп сурады
Зейнеп Тилекти жылмая карап.
–Апам бизге макоронду
эле сууга бышырып бере берчу. Жегибиз келбейт десек кээде урушуп, ачка
болосунар деп кыйкырып жедирчу. Бир жолу ошентип апам берген макоронду жеп алып
мен аябай кускам, - деген Тилектин созуно Рахман:

-Апан силерди жакшы деле карачу
эмесго ээ-деди.

-Ооба ал Бактыбек экообузду жалгыз
таштап коюуп, ОЗУ конокко кетип калчу. Коноктон курсагын тойгузуп мас келип
уктап жатып алчу.

-Болду, эми апанар жонундо суйлобой эле койгулачы,
ээ…-деген Рахман Клара жонундо уккусу келбей созду башка жакка бурду. Аркы-беркини
суйлошушкондон кийин Тилек уйдогулорду карап:

-Бактыбек экообуз бул жерде биротоло жашасак
болобу. Биздин айылга кеткибиз келбей жатат…-деди эмне деп айтышаар экен
дегендей элендеп.

-А эмнеге айылга баргын келбей жатат,
ал жерде апанар бар да, -деди Зейнеп.

-Апам бизди жалгыз калтырып кети калат
Бактыбек экообуз кээде карангыда коркуп, кучакташып ыйлайбыз. Ата, биз сени
менен эле бололубу? –деп жалооруй карады Рахманды. Рахман эмне дээрин билбей
тайсалдай тушту. Макул деп айтайын десе Зейнеп эмне дейт деп ойлойт, жок дейин
десе баласынын шагы сынып калабы. Рахмандын ынгайсыз боло тушконун сезген
Зейнеп:

-Бул
уй чон атан менен атан жашап жаткан уй эмеспи. Эгерде бул жакта жашагынар келип
жатса мейли. Бирок, айылдан апанар келип эки баламды алып кетем десе кантебиз? –деди.

-Апам келсе биз барбайбыз деп айтабыз.

-Мейли анда бул жерде жашай бергиле. Эгерде
апанар ОЗУ издеп келип, алып кетем десе ошондо ойлонуп коробуз ээ,- деген Зейнептин
созуно Рахман да, Таабалды карыя да ыраазы болуп калышты.

***

Клара Капар менен баш кошуп
жашагандан бери, жашоосу онолмок турсун тетири кетти. Экоо тен арака берилип,
кунуго арак ичип, конул ачып журушту. Озулоруно окшогон аракты жакшы корушкон кыз
келиндер келип кетишип Кларанын мас болгонунан пайдаланып, уйундогу ырыстуу окат-кечелерин
уурдачусун уурдап, кээ бирин

[bema_bema]

коз коруно эл которуп
кетип, акыры уй жылаан сыйпап кеткенсип ангырап бош калды. Бир кезде уйдун ичи
оокатка толо, ирээтуу, айыл ичинде анча-мынча уйлордон алда-канча жогору турган
там эми кароосуз калды. Айыл-ападагылар Клара жонундо ушактарды айтып отуруп,
акыры анын кылыктарына конуп деле бутушту.

Ырыстуурак тамак-аш жебей, жалан эле
арак ичип атып, Кларанын бети, денеси аракка куйуп, капкара болуп, баягы сулуу
жузу озгоруп, эрте эле бетине бырыш тушуп, кебетеси кетип калды. Бир кезде
далай эркектер ашык болгон Кларанын сулуу жузу очуп, кочодогу аракеч алдардан
айырмасы жок болуп калды. Клара шаарга жиберип ийген эки баласын анда-санда гана
эстегени болбосо, аларды Рахман менен журот деген кыязда ойлогонго чамасы да
келбейт. Бир куну эртен менен турса Капар тундо чогуу арак ичкен бойдок
келиндердин бири менен тошокто энеден туума жыланач чогу жатканын корду Клара. Кантсе
да Капарды эрим деп чогу жашап жаткандыктан Клара анны алиги келинден кызганып,
ызы-чуу салды. Капар Кларанын кыйкырып-урушканына кыжыры келип, анны олоорчо
сабап, алиги бойдок келинди ээрчитип кетип калды. Денеси кокала болгон Клара тошогундо
ыйлап, соолуп жаты. Озунун ушундай кунго туш болгонуна баягы эле каргыш
кайнатасын куноолоп, каргап-шилеп жаты. Туш оогончо оозуна наар албай,
тошогундо жаткан Клара ордунан туруп берки болмодон казак-аякты калдыратып
тамак издеп кирди. Бирок колуна бир кукум да нан урунбады.

Курсагы ачып, конулу айнып, ысык
тамак ичкиси келди. Шалдырап башы ооруп, эмне кылаар айласын билбей турду. Каяка
барып, эмне кылып ысык тамак ичсем деген ой келди. Бир кездерде каза толо ысык
тамак, азык-тулуктон кем болбой каалаганын жеп, каалаганын ичип, каалаган
кийимин сатып кийип, эрке келин болуш жашап жургон кезин элестетти. Баары бир
Рахмандан жакшы эркек жок экен деп ойлоду, озунчо, Рахмандан ажырашкандан кийин
дароо эле башка эркек менен баш кошу палам деп ойлочу, Клара. Эми жакшы эркек
жолдо турбасын билди. Менин ушундай тагдырга кабылышыма какбаш кайнатам
куноолуу. Эгерде ал болбосо мен Рахман менен бактылуу, ынтымактуу жашай

бермекмин. Эмне кылсам,
Рахмандын артынан кайра барып, экообуздун ортобузда эки бала турат деп кайра
алдап-соолап элдешсемби. Азыр Рахманга барганга толук мумкунчулугум бар. Балдарды
сагынып алып кетейин деп келдим деп айтам. Бирок кайсы акча менен шаарга барам,
деп Кларанын башы ооруп турду. Кошуна-колондору менен урушуп, эч кимиси менен
киришип-чыгышпай да калган. Торкунуно барып акча сурайын деген Клара озуну
кокала болгон кебетесинен уялды. Тийген куйоон ушубу деп атасы менен агасы
урушуп кетишпеди беле. Анда Клара Капар менен жаны уйлонуп ага чан жугузбай, мактап,
силердин менин жашоом менен ишинер болбосун деп уйунон ажылдап урушуп эч кимдин
созун укпай койбоду беле. Корсо, куйоо деле бир кезде озуно душман чыгып калат
тура, Кудай ошон учун бир тууганды берген турбайбы. Алар мени эч качан мындай
абалда калтырып кетип калышпайт болчу. Бирок кайсы бетим менен Капар мени урду
деп барам деген Клара намыстанып торкунуно баруудан баш тартты. Ушинтип жата
берсе ачкадан олуп каламбы деп да ойлоду. Анан ордунан туруп, ботолколош
келиндеринин биринин уйуно барды. Бир кездерде Клара ал келиндердин арасында
кадыр-барктуу эле. Эми алардын эч кимиси киши катары корбой калды.

Уйунон шишип кооп кочого чыгып
баратса астынан баягы, бир кезде Кларага ашык болуп, артынан чуркаган мектептин
дироктору капысынан чыга калды. Эртен менен Капардан таяк жеп, бети-башы кокала
болгон Клара озунун кебетесинен уялып кетти. Мектептин дироктору Клараны
адегенде тааныган жок. Жакындаганда гана коруп тан калды:

Бул
сенсинби? Эмне болуп калгансын? – деди дароо эле, тан калганын жашыра албай. Клара
уялганынан жети омуру жерге киргендей болду. Бирок, анысын билгизбегенге аракет
жасап:

-Эмне болуп калыптырмын? Мурдагыдай эле
болуп турам… озун деле уксан керек. Рахман экообуз ажырашып кеткенбиз. Рахман
менен ажырашуумдун бирден-бир себеби баягы экообуздун кылыгыбыз болду. Эсиндеби:
сен тун ортосунда мени издеп мас болуп келип, кайнатам менен Рахман билип
калышып, менин уйумдо чоон жанжал болду эле го… Ошондон бери биздин уйдо

Билдирүүнү түзөткөн: bema_bema: 30 Июнь 2015 - 01:16

[bema_bema]

тынчтык болбой, Рахман мени сенден кызганып олтуруп акыры ажырашып тындык. А сен болсо мени ээрим менен ажыраштырып коюп, эч нерсе болбогондй айалын менен жашап журосун,-деди Клара директорду куноолой.
-Ага мен куноолу эмесмин, - деди дректор. Клаанын кунолоп атканына кыжыры келип.
-Анда ким куноолуу! Эгерде сен менин жашоомо келбесен, Рахман экообуз бактылуу болуп жашап журмокпуз... .. Сен менин уй булоомду буздунбу, эми мен сенин уй-булоонду бузам.!-деди Клаоа долуланып алды.
Мектептин директору жолдо Клара менен суйлошуп турган дан да , уяала баштады. Ал менен анда-санда да суйлошкусу келбей, басып кетейин деди эле Клаа аны билектен алып:
-Менин азыр жоготоор эч нерсем жок,! Мага баары бир! Менин жашоом ушуну менен буткон! Карачы менин кебетемди! Мен ким элем, ким болдум! Ошондуктан эгерде уй булон менен тынч жашайм деген оюн болсо, азыр мага аябай акча керек болуп атат, мин сом бер,-деди Клараны колунан силкен дректор;
-Сага мин сом, эмес бир тыйын бербейм! Жеткен жеринден алып ал! Мен сени тааныбай да! Энендики,-деп согунуп-сагынып кетип баоатканда Клара ага , жалдырап, ыйлап жиберди.
-Суранам, жок дегенде он сом берчи...... Башым ооруп сынып кетчуудой болуп турам. Олуп калбасам болду еди, жалдырай. Мектептин директору анын андан-аары созун укусу келбей, артын карабай кетип баратты.
-Он эле сом берип койсон менин сообума эле калат элен. Айлам, аргам да жок, он сомго кор болуп азыр тааныштарымдын уйуно сураганы баратам,-деп жалдыраган Кларага директор боору ооругандай, зээни кейий карады.
- Эмнеге мынча озунду ушундай абалга жеткиргенсин? ... Жап-жаш супсулуу келин эмес белен? ,-деди да тош чонтогунон элуу сомдукту алып чыгып, мандайнда жалдырап турган Клаага карматты.;
-Ушундайында озунду колго албасан болбойт. Сен арак менен озунду гана жоготосун. Андан башка пайда тапайсын,-деп башын чайкап кетип калды. Клара андан алган элуу сомго суйунуп кудундап, курбусунун уйуно барбай орто жолдо кайра тартты. Уйуно келип жуз грамм ичсемби е тамак аш алып есембм деп ойлонуп. Анан коншусунун уйуно барып жарым бтолко, самогон алып, анан анча мынча тамак аш алайын деп чечти.
Элуу сомго озуно жетерлик амак алып, жаны эле дасторкондун четине олтурп, тамактаайын дегенде, сыртан тенселип Капардын келаткан унун угуп, ордунан атып туруп оозгу эшикти ичинен илип салды. Клара озуно деп алган тамагы менен самогонун Капардан кызгана тушту. Дасторкондун четине келип шашкалактап астындагы тамагын иче баштады. Тамактын артынан самогонду жутту. Бул учурда эшикти сыртынан турткулогон Капар Клараны эшикти ач деп жулунуп атты. Тамактарын ичип бутткондон кийин Клара ордунан тенселип туруп эшик ачты.
Эмне эшикти ачпайсын ыя? Уйдо биро менен эзилишип жатынбы! Же
-Ууру кылып атынбеле! ,-д еп кыйкырган Капар уйго Клараны жолоп кирип, кимдир бироону издеп, болмолорду кыдыра баштады.
-Жогол! Козумо корунбй! Мен сени менен жашабайм! Ажырашам! Сен менин уйумдо жашап, эр сорой болуп журуп, башка катын менен жатканга кандай акын бар ыя,! Мен сенин бул кылыгынды эч качан кечирбейм! Ушундайында кетип кал! Болбоо окунуп каласын ,-деп кыйкырды Кыларанын жаны кашая .
-Ыя, де! Сен мени кызгана баштадынбы! Керек болсо бул уйго сен кире албай калып журбо!
-Жогол! Козумо корнбо! Алкаш! Мен сени коройун деген озум жок! Болду! Мен башка эрге тийем!,-деген Клаоанын созуно Капар оору эзилгенче каткырып кулду.
-Сен башка эрге тийесинби! Ха-ха-хааа! ,- Капар ого бетер каткырды.
-Эмне кулосун! Тийем эле! Мени алам дегендер толтра!
-Сени алдагы кебетен менен ким алат кен! Сен менден отон алкашсын.!
-Мектептин дироктору менин артымдан даалай чуркаган, жана ошого жолуктум! Азыр деле алам деди!
-Ким жанагы дректорбу! Ал сени эч качан карабайт! Эгерде караса мен аны оз колум менен муздап олтуром!,- деди Капар кыжына согунуп-сагынып Клараны бир-эки жолу чаап жиберди. Анан:;
-Андан коро егенге бир нерсе барбы, курсагым ачты!,-деди. Клара менен Капар бир топко кыдылдашып акыры экоо элдешти. Капар элдешкенибиз учун деп бир ботолко самагон апкеле калды.


****

Рахман эки уулу озунун колна калгандан бери, аларды жакшы жолго тарбиялаганга аракетенип атты. Себеби, Клара менен жашап жатканда, аларга тарбия берген адам болбогондуктан, эки уу оз илгендерин жасап конуп калышкан экен. Алардын ашыкча туура эмес, кыймыл-аракетеринен Рахман Зейнептен уялып жатты. Рахман болсо Клара качан келип , эки баламд алып кетем дейт болду экен деп иинен кутуп журду. Бирок арадан эи ай ото да , Кларадан дайын болбоду. Ушлардан Клара кутула албай аткан болсо керек -деп да ойлоду. Ошондой кундордун биринде жумуштан келсе Таабылды карыя Рахманга:
-Уулум Клара жаманыр-жакшыдыр сенин эки уулундун энеси. Акыркы жолу барганында аны арака берилип кти дедин эле. Ал соо болду бекен, Акыркы кундору Клара жонундо аман тушторду корчу болдум. Эки уулунду эрчитип барып Кларанын дайынын билип келсенчи. Жаманда болсо энеси эмеспи, балдарда сагынып жатышса керек,-дди.
-Жок барбайм! Эн негизгиси эки уулум жанымда, аман-эсен, Клара эмне боло ошол болсун! Ал учун кам корп, бага турган Капар деген ээри бар.,-деп Рахман кол шилтеп туруп кетти. Бирок, озунчо аркы болмого киргенден кийин, чын эле Клара арактан бузулуп кетиби..?
Ага эмне болду экен деп беймаза боло тушту. Анын кылыктарын эстеп, эмне болсо ошол болсун деп кайрадан кол шилтеп койду. Зейнеп да Таабылды карыя менен суйлошуп алгансып, кечинде Рахманга.
-Тигил Кларага эмне болду экен? Мен ны жек кором, бирок аны аял катары аяп кетем. Аман-эсенби, бияктагы балдарын унтуп койдуго ээ деди.
-Атам дагы сен айткан созду айтты. Атугул барып Кларанын дайнын билип койсончу, жаманбы-жакшыбы балдарндын энеси, кийин бирдеме болсо, балдарын кийин сени кунолоп журушпосун деди. Мен деле Клараны аягым келет, бирок....... Анын жанагыдай акмакчылыктарын эстегенимдеби.......

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 67-68-69-беттер


Дагы куто туралы. Эгерде ал балдарына келбесе, барып, чын эле анын каварын билип келсенчи. Балдарын деле энесин сагынса керек.,-деп Зейнеп ойлонуп калды.
-Эртеси жекшемби кун болгондуктан Рахман менен Зейнеп жумушка барышпайт эле.
Кундогудон кечирээк турушса, Таабылды менен эки небереси, эчак эле туруп , эшик астында суйлошуп олтурушкан экен. Зейнеп эртен мененки ашты даяардаганча, Рахман алардын жанына келип кочук басты.
-Жанатан бери балдарындан Клара жонундо сурап жатам,-деди Таабылды карыя. Создун торкунун дароо тушунгон Рахман.; -Клараны сагынышыптырбы? ,-деп сурады...... -Сагынбай койушчу беле, балам. Булардын азыр эне суту оозунан кете элек жаш балдар. Азыр буларга эне-атанын мээрими керек. Апанарды сагындынарбы десем , кичуу уулун ыйлап жиберди. Тиги Тилек унчукпайт. Буларга таттуу тамак жасап берип, кийимин жууп, тазалап, багып жаткан Зейнептин эмгеги бир тыйынга арзыбайт. Жаманбы-жакшыбы энеден откон мээрим барбы, бала учун бул дуйноодо..... ..,-деди Таабылды карыя созун акырын, чыгарып, Зейнеп угуп калбасын деген кыязда суйлоду.
-Ата мен эмне кылышым керек, ата?
-Менин айтканыма конуп, балдарды алып, айылга энесин коргозуп кел. Эгерде балдарды бакканга мумкунчулугу жок болсо, сагынычтары тараганда, кайра бул жакка алып баса бересин. Клара да биронун баласы, . Мен деле эмне клараны жакшы коруп трат дейсинби, мобу чычкандай эки неберемдин энеси эмеспи деп ойлоп атам,
. Эмне кылмак элен, Зейнеп менен суйлошуп кор.
-Рахман атасынын созун угуп ойлонуп калды. -Арадан эки кун отпой Рахман жумушунан суранып алып, балдарын эрчитип айылга жоноп кетти. Кичинекей Тилек менен Бакытбек энесин, айылын сагыныптыр. , кетип бараткандарына абдан суйунушту. Баягы шаарга жаны келгенде , экинчи айылга барбай эле ушул жерде жашай береличи деп айткан Тилек, эми конуп калган айлын, жаманда болсо энеси Клараны сагынганын билди. Шаардан чыккан автобус туш оой айылга келди. Автобус токтоору менен эле Рахмандын эки уулу уйун коздой чуркап жоношту. Бул учурда Клара мас болуп адатынча Капар экоо эч нерсе билбей уктап жатышкан эле. -Сырттан чуркап келген балдарынын дабышын Клара менен Капар угушкан жок. Тилек менен Бактыбек Кларанын мас болуп Капар менен кучакташып уктап жатканын коруп, шаабайы сууп, томсоруп туруп калышты. Алардын артынан кирген Рахман тигил экоону коруп, кыжыры келе тушту. Анан Кларанын жанына келип далыга нукуп ойготту; -Турбайсынбы, эч нерсе сезбей уктап жатканын кара! Балдарын сени сагынып келишти! ,-деди . Клара уйку соонн ортосунда козун ушалай ордунан тура калып, мандайында турган эки уулу Рахманы корду. -Каралдыларым! Силер келип калдынарбы! ,-деп эки уулуна кучак жайа тура калды. Клара балдары меген кучакташып, опкулоп, сагынычтарын таркатып жатышты. Рахман алардын жанына тургусу келбей сыртка чыгып, ата-энесинен калган, бир кездеги озу жашаган уйдун болмолорун кыдырып карап чыкты. Баягы таптаза, зангыраган уй жок, анын оруна ангыраган, кир, болмолор эле калган экен. Уйдун кебетесин коруп ичи ачыша тшту. Ата-энеси бул уйду кандай эмгек менен салышты эе. Ушул уйдо Рахман бала-чакасы менен, бздин учугубузду улап жашайт дешчу эмес беле. Апасы ыраматылык абдан таза аял болчу. Уйдун ичинде бир кыл жатчуу эмес. А азырчы..... Рахман оор ушкурунуп алды. Анан берки Клара менен Капар уктоочу болмого кирди, бл учрда Капар да ойгонуп, кичинекей эки баланы карап.; -Бизге шаардан эмне базарлык алып келдинер.! Арак алып келдинерби? ! ,-деп демитип аткан экен,. Сыртан кирип келген Рахманды коро ынгайсыз боло тушкон Капар ордунан тура калып кол алыша учурашты.; -Балдарды тамашалап, арак алып келдинерби деп аткам.,-деди актангандай . Рахман ага кнчалык кыыры келип турса да, аны менен кайдыгер учурашып мисирейип аары басып кетти. Клара балдарн опкулоп жатып. -Мени сагындынарбы? Мен силерди аябай сагынбадымбы? Тигил шаардагы какбаш чон атанар келген жокпу. ? Ал эмне деп атат , мени слерге жамандадыбы? Рахмандын тиги шуркия катыны Зейнеп силерди кагып-силкип жаман оргон жокпу? ,-деп сурап кирди. Эки уулу тен бир ооздон; -Чон атам эч нерсе аткан жок, Зейнеп апа да жакшы экен, бизге кунуго бал муздак, момпосуй сатып берип жатты. Тамакты да жакшы жасайт экен. ....дешти. -Ии, аны Зейнеп апа деп алдынарбы! Албете тгиил шуркия катын Зейнеп силерди жаман караганга акысы да жок! Ал силердин ырыскынарды тартып, атанардын уй-улоосун бузуп тиип алды. Силер ощонн айнан тируулой етим болуп, же мени меген жашай албай, же атанар менен жашай албай, ортодо ушинтип кыйналп журбойсунорбу. ! Мейли кудай жеткирсин ошол атанарга, ! Силердин, менин убалым ошол экоону уктатпай калсын! ,-деп каргап шилеп Клара озунон-озу ызырынып кирди. Анын ичкен арагы таркайэлек болчу. Озгу болмодо турган Рахман Кларанын ар бир созун угуп , ага жини келип олтурду. Бирок тенелгиси келген жок. Ал, эми Капар Клараны тыйып. -Болду, жаным, ага анчалык кейибе, андан коро менин амандыгымды тиле. Мен аман олсом сен экообуз бактылуу болобуз. Мен сени эч нерседен кем кылбай, багып атпаймынбы, -деди атайы оозгу болмодо олтурган Рахманга угуза. Капардын Клараны кантип багып жатканы алардын жашаган уйунон, жашоосунан билсе эле болот болчу. Жол журуп чарчап келген Рахмандын карды ач эле. Ал эми Кларанын ага чай бере турган алы жок. Клара болсо балдары менен суйлошуп, шаардан алып келген таттуу-тамектерди жеп Капар менен олтура берди. -Клара, балдардын курсактары ачты, тамак бер, Мен эртен менен келем,-деген Рахман алысыраак тугандарынын уйуно кетип калды. Рахмандын алысыраак туугандары кучак жайып тосуп алышты. Таабылды карыяны, ал жайын сурашкандан кийин эле Кларанын кылык-жоруктарын айтышып, аны жамандап киришти. -Эгерде Клара Капар менен ушинтип кунуго арак ичип жашай беришсе жашоосу жаман болот го. Торкундору да кызык кен. Анын ушинтип аракка берилип, бузулуп кеткенин корушуп кантип тынч жатышат,-деп дагы ушул сыяктуу создорду айтышты . Рахман аларга жч нерсе деп ооз ачкан жок. Унчукпай ушкуруно угуп олтурду.

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 15:20

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 70-бет


-Ал куну ошентип, туугандарынын уйуно туноп, эртеси озунун уйуно келди. Клара менен эки уулу уйдо экен. Капар корунбойт. Кечээги кунго караганда Клара соо, онуда кичине онолуп калгандай. -Балдарды алып каласынбы, же мен алып кетейинби? -деди Рахман Клрага. -Ошону билбей турам, Балдарга шаарга барасынарбы десем, барбабыз дешет. Барбайбыз дегендерине караганда жанагы катынын булардын конулун оорутуп косо керек. -Жон суйлочу! Зейнепке асылба! -Опей, сен Зейнебине болушуп калдынбы! Мен сага балканактай болгон эки уул торп бердим! Кана сага Зейнебин сага тороп бердиби! Ал катынын туеумсуз болушу керек. Мына, менин азырда боюмда бар, Жакында Капарга кыз тороп берем,-деген Кларанын созуно Рахман: -Сенин боюнда барбы?,-деп сурады. -Ооба, мен тукумсууз, туубас катын эмесмин. Мен торойм. -Боюнда болсо анан эмне арак ичип уросун? Балан оорулу болуп калаарын билесинби! ? -Эгерде арак ичкен боюнда бар аялдын баласы оорукчан болуп калса, нда анда биздин айылда бир да бала соо торолбойт болчу. Анткени копчулук аялдар арак ичишет. Эмне, алардын балдары оорулу бекен. Сопсонун эле торолуп, акыл си ордунда эле чонойуп жатышат. -Капар эрин сенин боюнда бар экенин билбейтко ээ? -Ооба ага айткан эмесмин. -Эмне учун? -Анда ал да сен сыйактуу, арак ичпе, тигинпе, минпе, деп тыйып, акыл уйрото баштайт. -Акыры баары бир ага айтууга тура келета, же боюндагы баланы алдырасынбы? -Жок, алдырбай калайын. Албетте, курсагым чонойгончо ага айтам дечи...... -Озун бил, алдагы бала силер Карар экоонордун баланар. Бирок бала оорулу торолуп калатурган болсо, ал ошо баланын ата-энесинин шору экенин унутпа. -Сенин эки уулун деле жакшынакай торолбодубу?

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 15:24

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 71-бет.


–Анда сен да мен да арак иччу эмеспиз.
-Мен деле коп ичпейм, анда-сандаэле ичем. Сен ошол мен анда-санда ичкенде эле келип калып атпайсынбы, - деп Клараактанып кирди.
-Мен анда балдарымды алып кетем,- деген Рахманга Клара мен торогончо балдарым бул жакта болуп турсун, анданкоро балдарына жардам берип тур деп бербей койду. Рахман балдарын калтыруугааргасыз болду. Анын устуно эки уулу да апабыз менен эле калалычы деп жалдыраптуруп алышты. Рахман балдары менен коштошуп, айылдан шаарга жоноду. Жолдо карайозунон- озу кыжаалат боло, Клараны бир чети аяп да жаты. Анын минтип аракка берилип,озун- озу таштап, кочодогу аракеч аялдардан эч айырмасы болбой калганын эстегенсайын ичинен сызып жатты. Жолду карай ар кандай ойлордун турмогунон чыга албай,кантип шаарга келип калганын билбей калды. Уйуно келсе атасы эшигинин астында ойлууотурган экен. Рахмандын келатканын коруп алдынан утурлай тосуп чыкты. -Аман-эсен барып келдинби? Балдар сенименен келишкен жокпу?... – деди шашыла. -Жок алар энесин, айылды аябайсагынышыптыр, мени менен кетесинерби десем, адегенде кетебиз деп, кайракетпейбиз деп аткан. Анан Клара менен калып калышты. -Мен неберелериме аябай конупкалыптырмын. Силер жумушта жургондо жалгызсырабай алар менен кобурашып, озубузчокыбырап журо берчу элек, кечээ силер кеткенден бери конултактап, жалгызсырапжаман болуп атам. Эми мен озумо карап, балдар энесин сагынып атканын карабайкойсом болбойт го, - депо оор ушкурунду карыя. Анан:- Айыл-ападагылар тынч элебекен, эмне жанылыктар бар экен?- деп жанылыктарды суйлошуп киришти… Клара эки уулу келгенден бери аларменен алаксып мурункудай болбой уйго анча-мынча каралап калды. Уйлорун тазалап,арагын коеюун деп чечти. Боюнда бар экенин Капарга айтайын деп ойлоп, бирок алоюнан баш тартты. Себеби, Капар Кларанын боюнда бар экенин билсе, ага аракэмес, пиво да ичирбесин билди. Аракка конуп алган Клара анны таптакыр таштап коеалбасын

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 16:21

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 72-73-беттер


сезет. Анын устуно тамекини да чеккенди уйронуп алган. Тамекисин да таштай албайт.
-Ошентип кундор биринин артынан бири ото берди.
-Курсактагы баласы чонойо баштаган да гана Клара Капарга кош бойлуу экендигин айтты. Аны уккан Капар суйунучу койнуна батпай:
Болду эми сен экообуз урушкан сайын мени уйундон кууганды токтотосун. Себеби, бул жерде мен эле эмес, менинда балам бар. Мага эркек тороп берчи мен аны озум чыныгы эркек кылып тарбиялайм. Рахмандай болуп, эркектеримди таштап, башка катынга кетип калбайм, мендагы ....мен деген.... -Болуптур, сен деген эми кыйынсында. .... Кором ушул баланды сен дагы жакшы короорунду. -Жакшы эле кором, болочоктогу ымыркайымдын урматына уйго майрам кылалы. Тааныштапды чакыралы. Мындай жакшылыкты сосуз жон калтырбай, жууш керек,-деген Капар ордунан туруп, сыртка жономокчу болгондо Клара аны токтотуп: -Койчу каяктагыны айтпай. Андан коро мен жакшылап тамактанышым керек. Аракты азайтышым, керек.,-деди. -Азайтмак тугул токтотушун керек. Тамекини да экинчи чекпейсин, чеккенинди корсом элеби.....Бирок , мындай жакшылыкты жуубасак болбойт го. Андан коро жамандыр-жакшыдыр биз чогу болуп жургон жолдошторубузду чакыралы., белгилеп коелу,-деди арак ичкенге шылтоо табылганына суйуно Кларанын жон эле коелу дегенин укпай, сыртка чыгып, тааныштарын чакырып, колуна эки ботолко самогон которуп келе калды. Али тороло элек, кичинекей туйулдуктун урматына каалоо-тилектер айтылып ошону менен бирге айтылып уй каткырык-кулкуго толду. Болду, экинчи ичпейм деген Клара эми акыркы жолкусу болсун деп бутунан тура албай калганга чейин мас болуп ичти. Клара экоо таныш ботолколош досторун самогон менен коноктошуп, тун ортосуна чейин олтурушту. Бул учурда кичинекей эки уулу ачка болуп уйдогу мастардан калган тамакты жеп, суудан ичип, ар кайсы жерге томолонуп уктап клышты. Эки кичинекей балага конул болгон эч ким болбоду....... -Клара жашаган айылда оорукана жок эле. Кичинекей медисиналык пунк бар болчу. Айылдын эли ошол мед. пункта текшерилип, корунушчу. Бир айылда жашп жаткандан кийин ар бир адамдын эмне менен алек болуп, кантип кун коруп жатканы ошол жердеги догдурларга маалым. Бир куну ошол мед, пунктта иштеген догдурларга Кларанын боюнда бао тууралуу малымат жетти. Анын кунуго арак ичип, тамеки тартып, бузулуп кеткенин билген догдурлар ага дароо барышты. Бул учурда Клара адаттагыдай эле кызуу болуп, уйундо олтурган. Догдурлар уйуно киргенде Клара ордунан тра калды. Уйдун ичи абдан кир, иретсиз эле. -Озун жап жаш болуп туруп, ушунча да кир болосунбу. ? Карачы, озундун, балдарындын кебетесин. Аялдай болуп тазаарак болбойсунбу. ! Сенин боюнда бар экенин угуп атайы келдик. Эгерде сен, же сенин курсагындагы балан бир нерсе болсо биз керт-башыбыз менен жооп беребиз. Эмне учун учотко турган жоксун? Эмне учун бизге келип, текшерилген жоксун.?,-деп догдурлар Клараны тилдеп киришти. Сен кызык келинсинго , ушинтип арак иче берсен балан оорулу, же майп болуп торолуп каларын билеинби,-деди догдурлардын бири Клараны демитип. -Мен арак ичпейм, озум деле силерге барып текшерилип, учотко турайын деп жургом,-деди Клаоа калп айтты.Бирок, анын догдурга корнуп , учотко турайын деген ойуу жок эле. Догдурлар Клараны урушуп, эртенден калбай, учотко туруп., бизге текшерилип кет деп кетишти. Алар кеткенден кийин Кларанын жини келе, барбаса койсун, догдурлары док эле торойм, илгери биздин ата бабалврбыз деле текшерилбей журуп балканак балканактай уулдарды торошкон деп ойлонуп, озунчо кубуронуп алды. Эртеден кечкеге чейин уйкусу келип уктап жатты. Айыл жеринде туруктуу иштегенге иш жок болгондуктан, Клара менен Капар экоотен иштешпет. Рахмандын эки баламма деп берип жиберген акч тыйындары, тамак аштары менен жашап жатышты. Капардын иштеп, акча табайын деген оюу жок , Уйдо Кларанын жанында жата бермей адат таап алды. Айылда юироо жарымдын уйуно барып анча-мынча жалданып иштеп, акча тапкандай болот. Бирок, ал акчасына самогон которуп келет. Клара экоо боло тарта ичип алышат. Анан калса шаан-шокотту жакшы коргондуктон озлоруно окшош ботолколош досторун

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 16:24

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 74-75 -76--бет.



уйунон той-ашузулбойт. Улам бир кичинекей нерсеге шылтоолоп, арак ичмей онокот таап алышты.

***

Убакыт билинбей эле учкан куштай зымырапото берди, боюнда бар Клара доктурларга корунбой качып журду. Дайыма арак ичип,ырыстуурак деле тамак жебейт. Курсагы билинип, чоноюуп калганда, доктурларуйуно кундо келип текшерил деп урушуп журуп, акыры чарчаганда озлору менен кошоалып барып бир сыйра карап чыгышты. Андан кийин Райборборго барып УЗИденкурсактагы баланды текшертип кел деп жолдомо берип жиберишти. Ана барам, мынабарам деген Клара райборборго баргысы келбей, конулдонбой журду. Ошол кунукечинде кошуна кемпир Токтобубу апа капысынан Кларанын алдынан чыгып калды. Кларадемейдигиден озгочолонуп анны менен учурашты. Анын минтип учурашкандын себебибар. Анткени, уйундо ууртам чайы, кашык майы жок калган болчу. Кимден карызгаакча сурайм деп жаткан. Анан минтип Токтобубу кемпирге жолугуп калып, анданакча суроонун амалын издеп турган кези эле. Ал жайды сурашкандан кийин Клара шыпылдап:
-Мага эки жуз сом керек болуп жаты эле, эки-учкундо таап берем? – деп сурады.
-Эки уч кундон кийин каяктан таапбересин? Озун да, тиги Капар да иштебесе акчаны каяктан табасын? – деди Токтобубуапа.
-Рахман акча салып жиберем деген. ТигиКапар дагы бир жерде иштеп атат. Анын да акчасы тийип калат болуш керек. Кимисининакчасы биринчи тийип калса эле берем, - деген Клара безеленип жиберди. Токтобубуапа анны канчалык жек коруп турса да курсактагы баласын аяп, эки жуз сомду анынколуна карматты. Эки жуз сомду алган Клара кудундап суйунуп, Токтобубу апаныалкап уйун коздой жоноду. Кларанын колундагы акчаны коргон Капардын коздоружайнай тушту. -Ырас болбодубу, жанаттан бери башымсынып ооруп жаты эле. Бир ботолко самогон алып келе калчы- деди. -Жок андан коро мен эртен райборборгобарып УЗИден курсагымды текшертип, эркек же кыз экенин билип келейин. Адегенде барбайэле коеюун дегем, бирок акча барда текшерилип койбосом болбойт,- деген Кларанынсозу Капарга жакпайкалды. Ал башын жазып, самогон ичейин деп жаткан эле. Бирок, экоо бир ботолкосамогон алып, эртенки доктуруна даанча-мынча акча калтырып коюушту. Эртеси Клара райборборго УЗИге текшерилип, курсактагы баласынын ден-соолугу эмес, анын кыз, эркек экенин билгиси келипбарды. Кудай жалгап УЗИде кезекте турган аялдар аз экен. Кларага кезек тез эле жетип,текшериле баштады. Курсагын текшерип жаткан доктур аял элейе тан калычтуу экрандыулам- улам карап жаты. Анан: -Доктурга жакшы эле корунуп журдунбеле? – деп сурады. -Ооба…. -Эмнегедир балан туура эмес корунуп жатат.Бирок УЗИ калп айтпайт, мен сага жазып берем, айылына барбай туруп, бул жердегичон врачтарга барып текшерилишин керек,- деди. Кыз бекен же эркекпи? – Клара кызыгууменен сурады. Кыз эркегин эмне кыласын?! Анын ден-соолугужакшы эмес экен. Ошонусун текшертиш керек- деп эч нерсе айтпай койду врач аял. Клара эшике чыгары менен алиги аял жанындагымедсестрасын карап: - Курсагындагы баласынын башы корунбойкойду, жок сыяктуу… УЗИ калп айтпайт да, мен коргонумду айтып атам. Улам-уламжакшылап текшердим, азыр бул жактан доктурларга корунсо алар да текшерип корушот.Ошондо белгилуу болот, -деди тынчсыздана. Ал эми бул учурда Клара курсактагыбаласынын башы жок болуп жаралып калганын билген жок. Доктор Берген жолдомобоюнча текшерилбей, айылына кетчу автобуска тушуп кетип калды. Курсагындагы баласынын кыз, эркекэкенин билбей кетип калганына окунуп мейли кыз , эркек болсо да аман –эсен торопалсам болду деп ойлоп койду. Уйуно келсе Капар бутуна тура албай масс болуп,уктоочу болмосундо чалкасынан конурукту кош тартып, эч нерсени сезбей уктап жатканэле. Анын бул кебетесин коргон Кларанын кыжыры келе тушту. Озунун эки кичинекейуулу эшиктиналдында ботала болупойноп отурушкан экен. Сыртка чыгып: -Курсагынар ачтыбы? –деп сурады. -Ооба, аябай ачты…- балдары жарышажооп беришти. -Тигил алкаш качан келди? Балдары Клараны ким жонундо сурапжатканын дароо тушунушту. -Ал жанаарак эле келген… -Озу жалгыз эле келдиби? -Жок тиги Зейнегул эже, Дамир байкеменен келип уйдон арак ичишти… Анан уйдун ичинен илип алышып бизди кирбегиледеди. -Акмак! айбан десе!.. – деген Клара жининжашыра албай, согунуп-сагынган боюнча кайра уйуно кирди. Торку болмодо уктапжаткан Капардын жанына басып барып анны жулкулдатты: -Эй аракеч! Тур ордунан! Эмне жатасын,энендин торундо жаткансып! -Эненди!.. – деген Капар ордунан туракалып Кларага тап берип калды. -Эмне мени сабайсынбы? ! Мына саба! Курсактагыбаланды сабап, тушуруп сал! Мына! Мына! Мына! – деп Клара долуланып Капардыбашы менен сузуп кирди. Ага кыжыры келген Капар: -Турчу нары! – деп ары жакка туртуп жиберди. Клара кыйкырып-окуруп, Капардыжулкулдатып уйдон кууп чыкты. Тенселип, согунуп-сагынган …Капар сырткадарбазадан чыгып, кочодо нары-бери откондорду карап турду. Озунун ата-энесинин уйунобаргысы келбей турду. Анан дарбазанын тубуно келип бурушуп отуруп уйкуга кирди.Клара Капарды ата-энесинин уйуно кеттиго деп ойлоп, уйундо беймарал балдарыменен чай ичти. Капардын кылыгына кыжыры келип, жинин кимден чыгараарын билбей,балдарын кагып-силкип урушуп, атты. *** Кларанын доктурга корунбой кетипкалганын билген райборбордогу оорукананын кызматкерлери анны издеп атайы айылгакелишти. Алар айылдагы медпункттун доктурлары менен Кларанын уйуно келишти. Булучурда Клара эс алайын деп жаткан эле. Ангыча сырттан

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 18:55

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 77-78-79


догдурлар келишип аны урушуп, эмне учун кетип калганын айтышты. Клара ар кайсы шылтоолорду айтып, озумду жашы эле сезип атам деп актанды. Бирок, докдурлар анын баласынын башы жок жаоалып калгандыгын атышкан жок. Клараны райборбордогу ооруканага алып барышып, аны дагы бир сыйра УЗИден текшеришмей болду. Менин баламдын ден-соолугу жакшы деп Клара когоруп атып аран дегенде макул болду. Атайын тез жардамдын машинасына салып, Клараны райборборго алып келишти. Бул учурда уйдогу эки уулу энесин мне учун ак халатчандар алып кетишти деп урпойуп, жалдыраган боюнча калышты. Ал эми Капардын арактан козу ачылбай торку болмодо уктап, бери жакта эмне болуп жатканы менен иши болбоду.

*********
-Шумдугун кургур десе! Мындайды биринчи жолу корушум..... Эмнеликтен мындай юолду экен? ...,-деп жаш врач жанындагы улгайып калган ак халатчанга суроо узатты.
-Мындай бир мучоосу кем жаралып калган балдар копчулук учурда оорулуу, аракеч, наркомандардан, торолот. Айылдагы догдурлардын айтуусу боюнча куйоосу да, озу да аракты коп ичишет экен. Баласынын башы жок жаралып калганы ошондон окшойт.,-деп бери жактан Клараны УЗИден текшерип буткондон кийин догдурлар оз ара суйлошуп атышты. Ал эми Клара эмне учун аны догдурлар мынчалык кууп текшерип жатканын тушунгон жок. Берки эки баласын жакшынакай торободу беле, а бул баласына эмне болду? Кларанын эч нерсеге башы жетпей трду. Ангыча сырттан аны текшерген врач кирип келип. -Боюндагы баланы тез аранын ичинде алдырышыбыз керек,-деди. -Эмнеге? Боюман алдырбайм! Мен бул баланы торошум керек! Силер мени менен эсептешпей эле озуор билип, отугунуздорду торго иле бересинерби! Эгерде боюман алдырсанар мен силерди сотко берем! Мен дагы законду билем!,-деп кирди Клара. -Боюндагы баланы торогонго болбойт, тушуносунбу? Боюнда барда мне арак ичтин беле? Баландын бир мучоосу кем болуп жаралып клытыр, башы жок экен! -деди врач аял жанатан бери эч кимди суйлотпой ажылдап аткан Кларага. Анын созун уккан Клара бозоро тушту. -Эмне дейсиз? -Баланды торгонго болбойт! Эртенден калбай операция жолу менен баланды боюндан алабыз! Даярданып айылдагы куйооно айттырып жибер,-деди врач аял. -Врач сыртка чыып кеткенден кийин Клара оксуп ыйлап жиберди: ''олупкеткир баягы кайнатам каргап шилеп жатып курсактагы балама да анын каргышы тийди окшойт'' .... деп кубуронуп алды. Клара эмне кылар айласын билбей догдурлардан уккан созго ишенгиси келбей турду,. Бул жерден качып кетсемби деп ойлоду. Уйдогу эки кичинекей баласынын жалгыз калганына санаасы тынбай да атты. Капардын ал балдар менен иши жок. Эгерде Рахман эки баласы менен калган болсо, анда аларды ойломокта эмес. Ал эми азыр болсо, балдары ачка болуп уйдо жатканын сезди. Шаардагы Рахманга телефон чалып, балдарынды алып кет десемби деген ой Кларанын башына кылк этти. Бирок анын азыркы абалын коргон Рахман менен анын аялы Зейнеп эмне деп ойлойт, деген кыялда наамыстанып да кетти. Анткени Кларанын ооруканага кийип жатканы жанырак халаты да жок болчу. Клара палатада жалгыз жатты. Оюна ар кандай жамандыктар келип, озун-озу кыжырданып, Рахман менен Таабылдыны каргап-шилеп, анын ушундай тагдырына ушулар куноолу деп атты. Эртен операция жасайбыз деген врачтар Клараны улам-улам текшерип жатышты. Бир жанылык ачылгандай врачтардын конул борборунда болуп жатткан Клара кийип жургон эски, кир киймдеринен уялды. Ошентип эртеси куну Клара реанимация болумуно, операцияга кирди...... ********* Таабылды карыя акыркы кундору айылын, эки небересин сагына баштады. Озунун туулуп оскон айлына барып озу тендуу карялар менен кобурашып олтургусу келди. Туулган жердин топурагы алтын дегендей, анда озунун жаштыгы , омуру калбадыбы. Бир куну кечинде Рахман жумуштан келгенде: -Айылга барып келсек кантет?,-деди -Айылды сагындынызбы? -Сагынбай анан..... жамандык-жакшылыктарга катышпай калдык. Жакшылыктын эрте кечи жок дейт, а жамандык деген жаман. Тууган-туушкандардан козу откондордон бар экен, ошолорго куран окутуп, коз корсотуп дегендей..... .. неберелеримди да сагындым, алар да мени сагынып жатышса керек, кунуго тушумо кирчуу болду. Таабылды менен Рахмандын созун угуп олтрган Зейнеп созго аралаша кетти.: -Мен да силер менен барып келсемби дедим эле. Рахмандын туулуп-оскон айлын коргум келет...... -Анда чогулуп барып келели,-деди Зейнептин созун колдогон Таабылды карыя. -Айылда туугандардын уйуно барбасак, озбузун уйубузго кире албай калбадыкпы. Мейли, барса барып келели, биротоло балдарымды да коруп келем. Алар эмне кылып аты болду экен,- деген Рахмандын созун уккан Таабылды карыя жаш балача кудундап суйуунуп кетти. Арадан эки-уч кун отпой Таабылды, Рахман, Зейнеп учоо айылды коздой жол тартышты. Шаардан чыккан автобус айылга туш оой жетти. Аялдамада токтогон автобусту Рахмандын эки уулу ким келди, ким кетти деп карап турушчу,. Автобустан тушкон чон атасы Таабылдыны, Зейнептин караанын коргон эки кичинекей уулу кубанган боюнча чуркап чыгышты. Таабылды менен Рахмандын мойнуна асылышып, кучактап обушуп учурашышты. Уйдо Капар баке эле бар. Апам догдурда,-деди Тилек, мурдун шуу тартып Рахмандын колундагы чон сумкасын карап. -Апан догдурда тороп жаттыбы? -Билбейм, баласы олуп калыптыр, башы жок экен деп айтып атышкан. -Кичинекей Тилек Капардын мас болуп алып , баланын башы жок экен деп ботолколош досторуна айтып, кейип, ыйлап жатканын уккан эле. Анын созун эч ким тшунгон жок. Таабылды эми озубуздун уйго кире албай, башка туугандарыбызга барабызго деген ой менен келаткан эле. Азыр Кларанын уйдо жок экенин уккандан кийин туз эле оздору жашап-оскон уйуно келишти. Бул учурда Капар торку болмодо адаттагысындай эле мас болуп, конурукту кош тартып уктап жаткан. Рахман менен Таабылды Капардын уктап жатканын корушту. Уйдогу кыжы-кужудан ойгонуп кеткен Капар бери жакктагы эки бала чурулдап жатышабы деген кыязда.:

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 20:08

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 80-81-82



-Эй энендурайындар! Жаагынарды басасынарбы же жокпу? Мага тынчылык бересинерби! Азыр силерге коргозом! -деп ордунан турду. Оозгу болмодо Таабылды карыя, Рахман ды коруп тутуга тушту. Онумбу-тушумбу дегендей коздорун ушалап да жиберди. Анан ону экенине козу жеткен сон.
-Ой, уйго коноктор келип калышканго ,- деп кошоматтана Таабылды карыя менен Рахманга кош колдоп учураша калды. Арырак жерде олтурган Зейнепти коруп, суук коздору менен карап, шилекейин кылк жутту да:
-Бул кайсы периште, ыя?-деди ырсалактай. -Ал менин аялым!-деди орой жооп берди Рахман.Капар Зейнептин жанына келип: -Менин атым Капар болот, а сиздики ким, таанышып алалы,-деп колун сунду. -Капардын мас экенин коргон Зейнеп тенелбейин деген кыязда кол сунуп. -Зейнеп,-деди. -Оо, атына затын жарашкан кандай сулуу периштесин? Мен сиздей чурокту биринчи корушум,-деген Капар Зейнептин колун бошотпой ар кайсыларды суйлоп туруп алды. Анын кылыгына бери жакта турган Рахман кыжыры келе:; -Сага эмне керек? Биронун катынына козунду артып.... чыгып кет эшикке, эненди....-деп жакадан алып сыртка суйроп жоноду. Капар Рахманга. -Опей, бул сенин катынын беле , мен билген эмесмин.Качантан бери катындарынды кайтарып калгансын! Клараны карабай койуп, ал ар кайсы эркектин жеми болуп жургондо мен багын ачып катын кылып албадымбы. Эми бул катынынды карабай койсон бул да ар касы эркеке тарп болот!-деди жакалап сыртка суйроп бааткан.Рахмандын ого бетер жинине тийип. -Жаагынды басып калчы,! Эненди!... деп Рахман согунуп жиберди. -Капарда догурунуп жон калбай. -Сен бул уйдон мени кууп чкканга акын жок, бул уй деген Клара экообуздуку! -Рахман Капардын ар бир созуно, кыжырланып, Зейнеп менен Таабылдынын: -Жон койчу......-деген создорун укпай башка-кзго койгулап, тепкилеп кирди. Ортого Зейнеп тушо калып; -Ушул аракечке да тенелесинби! Жон кой, -деп чебелектеп ажыратып калды. -Мен силерге коргозом! Карап тургула силерди элеби! Энендурайындар! -деген Капар согунуп-сагынып чыгып кетти.********* Врачтар Кларанын алты айдан ашып калган боюндагы баласын операция жолу менен алып салышты. Курсактагы баласынын башы жок болуп жаралып калышы копчулукту тан калтырды.Клара куйоосу менен аракты коп ичкенинен деген божомолду диагнозду коюшту. Ал эми Клара кайнатасынын каргышы тийди деп ойлоду. Курсактагы башы жок баласы эркек экен. Анын башы гана жок, башка мучолору оз ордунда эле. Анткен менен ал наристе бул жарыкачылыкка баары бир аман-эсен келбесин айдан ачык болчу. -Клара наристени мага коргозушон жок деп операциядан кийин даарыгерлерге чыр слган эле. Операция убагында Капар Кларага ооруканага келген жок. Кларанын агасы, женеси, атасы учоо оорукананы айланчыктап, анын ал-акыбалын догдурлардан сурап журушту. Операцияга толоно турган акчаны да торкундору толошту. Алар Кларанн Капар менен жашап жургонуно нааразы болуп атышты. Бирок, Клараны канча жолу Капардан баш тартып, ажыраш десе да конбоду. Эми торкундору Клара аман-эсен ооруканадан чыкса Капардан биротоло ажыраштырабыз деген чечимге келишти. Операциядан кийин эки кун реанимация болумдо жатты Клара, учунчу куну дегенде палатага которулду. Ушунча убакыттын ичинде Капардын айылда арактан козу ачылбай, Клаоанын уйундогу анча-мнча колго илинээрлик окаттарын сатып, самогонго тоюп, кой деген кожо жок, уйго озу бий, озу хан, кундо майрам, кундо той кылып, ботолколош достору менен улпот куруп жата берди. Кичинекей эки балга конул деле болгон эмес. Анан капысынан минтип Рахман, Таабылды карыя келип калышы менен Капардын маоамы токтоду. Анысы аз келгенсип Рахман уйдон да кууп чыкканы Капарды ого бетер ардантты. Уйдон чыккн Капар кекенип, райборбордо ооруканада жаткн Кларага арызданганы жоноп калды. ''Карап тургула, Клараны ооруканадан чыгарып келип, силерди уйдон ит куугандай гана кууп чыкпасам элеби!..' ' -деп кекенип жатты. Капар ооруканага келгенде Кларанын ден-соолугу кайрадан начарлап эч нерсеге конулу чаппай, догдурлардын козомолундо эле. Капар Клара жаткан палатага кирип келип анын ал акыбалын сурабай эле. -Тигилерин шаардан келишип, уйубузго кожойундук кылып, мени кууп чыгышты, -деди жаш балача арызданып. Клара жанында озу менен кошо жатккан, палатадагы келиндерден Капардын кебетесин коруп уялып кетти. Аларга Капарды куйоом деп айткнга оозу барбады. Анткени, куну-туну арактан башы чыпаган Капардын кебетеси ого бетер кетип , сакал-муруту осп, кийимдери кирдеп, чачтары, уйпаланып иретсиз эле. Коздору кызарып, шишимик тартып, ал кочодогу селсаяктардан эч айырмасы жок болчу. Кларанын эти ысып, температурасы которулп, озун жаман сезип, кыйналып турса да Капарды карап сыр бербей; -Сен кимдерди айтып жатасын? -деди унун акырын чыгарып, оор ушкуруно. -Кимдер болмок эле.... тигилерин! Тиги эрин шаардагы катынын кошо эрчитип келиптир.! Мени уйдон ит куугандай кууп чыгышты. Бул уго Клара экообузду киргизбей, биз жашайбыз дешти. Алар атайы шаардан кочуп келишиптир! Таабылды кайнатан да тигилер менен чогу экен! Эми экообуз каяка барабыз! Журу, азыр догдурлардан суранып чык да, аларга барып озун суйлош! Анпесе , тиги энендрайындар жинге тийип атышат! ,-деп . Капар палатадагы башка аялдарды козго илбей бакылдап суйлоп согунуп кирди. Ары жактан бакылдаган унду уккан врач кирип келди да. -Сиз кимге келдиниз эле? Бул жерге киргенге болбойт, сыртка чыгып кетиниз,-деди, буюра суйлоп. -Мен бул жерге катыныма келгем.....дагы кимге келмек элем......Катыным ооруп жатса, ден-соолугун сурап да келсем болбойбу. Мен эч жакка чыпайм. Силер ак халат кийсенер эле, баарына чон болуп, чон суйлой бересинерби ! ....-деген Капар врачка атырылып бир тийди.

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 20:55

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 83-84-85


Жолдон ооруканага келе жатып 200грамм аракты жутуп алган Капардын башы денгиреп турган эле. Клара анын кызуу экенин дароо эле байкаган. Анан врач экоо урушуп кетпесин деген кыязда, ордунан туруп Капарды тыйып кирди. Бирок, Капар Клараны угуп да когон жок. Тескерисинче , кучоп согуно баштады. -Сапар журу кообуз сыртка чыгып суйлошолучу, деп Клара алдап-соолап, аны сыртка алып чыгып кетти. -Тез аранын ичинде кайра келип, короватынызга жатыныз! Ансыз да акывлыныз жакшы эмес. Сизге коп басууга, капаланууга болбойт, -деп врач аял сыртка чыгып баоаткан Клараны карап айтты. Сыртка чыкканда эле Клара Капарды карап. -Мен сени менен айылга бара албайм.... Коруп турбайсынбы, ахыбалым анча жакшы эмес,-деди. -Сен азыр барып, аларды кууп чыксан болду, анда мындан ары оз уйуно кирем деп ойлобо.... Алар энчилеп алышат да, сени эшигинин босогосун да жолотпойт. Андан коро качып чык, кайра келип каласын.....-деп Капар ар кайсы калп-чын создорду койгулаштырып айтып, Клараны айныта баштады. -Рахман озу эле келсе, макул демекмин. Бирок жанагы какбаш кайнатам Таабылды, жана шуркуя катыны Зейнептин кошо келгенине кыжырым келип жатпайбы. Эгерде ден-соолугум жакшы болгондо, бул жерде бир мунот да турбайт болчумун. Кайнатамдын сакалын жулуп, тиги шуркиянын чачынан суйроп сыртка кууп чыкмакмын. Бирок, менин анткенге алымда жок. -Антпей, мени менен журу.......экоолоп барып, тигилерди сыртка кууп чыгалы, антпесек кийин кеч болуп калат. Экообуз талаалап калабз,-деди Капар. Кларанын барбайм деген созун укпай, болбой кыйнап атып ооруканадан качырып чыкты. -Кичинекей эки небересин эркелетип Таабылды карыя эшигинин алдындагы кошуна кемпир Токтобубу байбиче менен айылдагы жанылыктарды суйлошуп олтрушту. Ал эми Зейнеп уйдо ысык тамак жасап, иретсиз, кир болмолорду жыйнап, жууп жаткан, Рахман болсо мал короого кирип, эки жакты карап жургон эле, . Ангыча дарбазанын сырты ачылып, Капар менен Клара эрчишип кирип келишти. -Мына, оз козун менен кордунбу?! Эми ишендинби! ? Булар ушинтип экообуздун уйбузго ээлик кылып алышты.! -деп Капар Клараны карады. Алы кетип, жаны кыйналып турса да Клара. -Бул жакка эмнеге келдинер эле,!?....-деди унун аран чыгарып. Таабылды менен Токтобубу байбиче Кларанын кебетесин коруп чочуп кетишти. -Кебетен эмне болуп калган айланайн?...- деди Токтобубу. Анткени операциядан кийин Кларанын жаны кыйналып арыктап, ону кубарып клган болчу. Азыр абалы жакшы болбогондуктан, ч нерсеге конулу чаппай, эч ким менен урушкусу , суйлошкусу да келбей турган. Кларанын жаны жер тартып шалдырай баштады. Анан Токтобубунун берген суроосуна: -Ооруканада жатпадымбы. .....Бул жерге Рахман атасын, катынын алып келди дегенинен себебин билейин деп атайы ооруканама карабай келдим.....-деп оор ушкурунуп алды Клара. -Озундун ден-соолугунду карабайсынбы, капырай. Булар келсе эмне экен, кайра кетишет. Келгени бир чети мобу эки балана жакшы болбодубу. Эмне Капар эки уулунду карап, багып атат дейсинби. Сен кеткенден бери анын арактан козу ачыла элек. Азыр чон атасы, Рахман келгенге эки уулундун кадимкидей беттери кызыл жугуруп, онолуп калышты. Анпесе , коргон адамдын боору ооруп, жаны ачыгыдай абалда болчу. Жетим коозудай ар кимди жалдырап карап, курсактары ач, кийим кечектери кирдеп, жудоп кеткен. Капардын сага да, мобу балдарга да арак ичкенден башка пайдасы жок.! -деп Токтобубу байбиче кесе айтты. -Эй кемпир! Жагынды бас! Сен Клара кообуздур ортобузу бузба! -деп Капар Токтобубуну айтканына чычалай, ага атырылып, соомойун кеседи. Таабылды карыя Капарга: -Энендей болгон аялга колунду кесебе! О, атандыноозун дурайын! -деди жаны кшая . Уйдо тамак жасап жаткан Зейнеп сырттагы ызы-чууну угуп чыга-калды. Анын халат кийип, жоолук салынып, кадимки уйдогу кожекейлерге окшошуп калганын коргон Кларанын жини келип акшырая жаман козу менен жеп жиберчуудой карады. Анан эмнегедир денеси муздак тер басып, суйлогонго оозу курмого келбей, козу карангылап, эс учун жоготуп жерге жатып калганын коргон Капар, аны ордунан которуп: -Суу алып келгиле, энендурайындар, силер ушуну кылмаксынар! Кларанын ушинтип тубуно жетмексинер, -деп кыйкырып, согунуп-сагынып кирди. Уйдон Зейнеп суу алып чыгып , бетине чачып, жакка чапкылап, эс алдырууга аракет жасап кирди. -Айылдын догдурларын чакыргыла, катыгун! Бул эмнеси! ? -деп Токтобубу байбиче чебелектеп жиберди. Ангыча мал короодон Рахман ызы-чууну угуп чыгып клды. Эс-учун жоготуп, жерде жаткан Клараны коруп, чочуп кетти. Ал эми эки кичинекей уулу чырылдап чыркырап ыйлап: -Апа олбо!!! -деп ызы-чууну сала баштады. -Апанар олуп калса кантесинер? Силер куурайсынар го, -деп Капар ыйлап аткан кичинекей эки баланы кокутуп кирди. Анын созун уккан эки бала ого бетер озоондоп киришти. -Сен кандай кудай урган неме элен?! Суйлобой тынч тура аласынбы, андан коро айылдын догдуруна чуркап барып келе кал.,-деп буйра суйлогон Токтобубу байбиченин созун арактан башы тумандап турган Капар: -Бул жерде Кларага н акын менимн. Мен жанында болушм керек. А Рахман тиги аялы менен келди, балдары болсо али апасын караганга кичинекейлик кылат!-деп когоруп туруп алды. Кларанн жолоп таяп уйго киргизишип, керебетин устуно жаткызганда гана озуно келди,. Денесинен мздак тер чыгып, ону куп-куу боло суйлойун деп оозун кыбыратты эле, анысынан эч манап чыккан жок. -Тез аранн ичинде ооруканага алып барыш керек,т-деген Рахман сыртка чыгып, райборборго алып баруу учун машине издеп жоноду. Бир аздан кийин эле айылдын догдурлары менен катар Рахман бир женил машинени айдатып жетип келе калды. Клара суйлой албай жалдырап козунон аккан жашын арчыганга алы келбей трду. -Сени райборборго ооруканага жаткырбадык беле! Эмнеге операция болгондон кийин , жакшы айыга электе кетип калдын! Кызык эле аял экенсин! Артындан кууп журуп аран дегенде жаткырсак, эми качып келип алганын карасан! Сага ден-соолук керек эмеспи! -деген айылдын догдуру Клараны урушуп кирди.

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 21:01

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 86-87


-Клара суйлобой тилден калды. Андан коро унчкпай эле сайчу дарынарды сайып, эс алдырып дарылабайсынарбы деди Капар. Догдур Клараны бир сыйра текшерип дароо эле райборборго ооруканага алып кетишти.

********
Клара ооруканадан Капарды эрчип , качып кеткенин билген догдурлар аны издоо салып, бир сыйра карап чыгышкан.Мумкун озу келип калар деп кутушту. Акыры Кларадан кабар болбогондо гана аны эч кимге айтпай , качып кеткенин билишип урушуп, издеп киришти. Ал жашаган айылдын догдурларына телефон кылышып , ызычуу башталганда Клараны ооруканага оор абалда алып келип калышты. Догдурлар Клараны текшерип коруп, биринчи жардамды берип ийне сайышты да дароо элет реанимация болумуно алып кетишти.

**********

Зейнеп Рахманды эрчип айылга келгенине окунуп турду. Бир чети Кларанын абалын коруп, аны чын дилинен аяды. Балдарынын чыркырап ыйлаганын угуп, ага зейни кейиди. Озун-озу жемелеп, куноолоду. Клара менен Рахман тынч жашаган , озунчо бир кичинекей мамлекет болуп калган уй-булосун бузуп салгандай сезди. Конулу чогуп, эмнегедир бул уйго озунон-озу батпай жатты. Анын устуно Рахмандын куйполоктоп чуркап жургонуно ортолорунда балдары болгондон кийин баары бир бири-биринен кол узо алышпагандыгын билди. Озунун Рахман менен ушунча убакыт жашап жатып , согончогу канабай жатканына кейиди. Анын конулу чогуп турганын, Таабылды карыя байкай салды. -Кларанын ооруганын коруп капаланып атасынго....балам. Эми кудай сактасын....жакшы болуп кетер.... Балдарынын бактысына аман-эсен эле болсун. ''Энелуу жетим, эрке эетим, Аталуу жетим арсыз жетим''- дейт. Клара жамандыр-жакшыдыр эки неберемдин энеси. Чыным айтсам менин Кларадан каттуу конулум калган. , бирок, ортодо эки неберем тургандан кийин аны менен жуз корушпой койо албайт экенсин. Ыраматылык бейиши болгур байбичем экообуз омур бою кашыктап чогулткан оокатарыбызды, курган уйубузду ээлик кылып, кутун кетирбедиби Клара. Анын деле мени коройун деген козу жок, арга жок, арга канча анда-санда ушинтип жолугушуга тура келип калат,-деди. -Зейнеп Таабылдынын созун угуп оор улутунуп алды.

******
Рахман клараны ооруканага жеткирип койуп эле, айлына жол тарты. Капарда кошо ооруканага барган. Ал райборбордогу туугандарынын уйундо калып, Кларанын ден-соолугун билип турайын деди. Кларанын оор абалы Рахманды беймазага салды. Уйдо коздорун жалдыратып : ''Апам качан келет?'' -деген балдарынын суроосуна эмне деп жооп беришин билбей турду.
-Эртеси куну тушко чукул Капар келип: -Кларанын абалы оор......аны догдурлар инсульт болуптур , дешти,-деген суук кабарды угузду,. Таабылды менен Рахман Капардан укан суук кабарга маанайы чогуп унчукпай олтуруп калышты. Аркы болмодо Зейнеп эки балага тамак берип жаткан. Ал бери жакка чыга калып,. Капарды коро сала: -Кларанын ден-соолугу кандай болуп калды?-деп сурады. -Кларанын башын жутмай болдунар! Аны догдурлар инсульт деп атышат. Силер келип, аны ушинтип оорутунар, болбосо операциядан кийин жакшы болуп , бугун-эртен чыгат деп жаткан. Мына, коксоонор сууп, анын оорулу болуп калганын угуп, жанынар жай алдыбы! Силер ушуну кылмаксынар! Клара мени менен бактылуу болчу! ,-деп Капар кыйкырып-окуруп, уйдогулордун баарын кунолой баштады. -Аны торкундору угуштубу?-деди бир топтон кийин Таабылды карыя. -Угушса керек,. Эжеси ошол жакта урот -деп бурк эти Капар. -Эми эмне кылабыз?.....Мен шаарга кете берейин, анткени уй-жайды караш керек. Жумушума да аз эле кунго суранып келгем....-деди Зейнеп бул жакка келгенине окунгондой тур коргозо. Баары унчукпай ойлуу олтурушуп калышты. Ортодо жымжыртыкты Капар бузду; -Силер эмне кылалы дегени турасынар? Бул жерден кетели деген оюнар барбы же?.....

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 21:51

[Aizurok]

88-бет.

–Кларанын оорупкалганын коруп туруп кетип калсак болбойт го… -деген Таабалдынын созуно Капар: -Силер кызык немесинер го… бул деген Клараэкообуздун уйубуз. Ал силерге эч ким эмес! Клара менин катыным! Рахмандын катыныэмес! Рахман башка катын алып, Клараны таштап кеткен. Бул уйдон кеткиле! Оз жашоонордукоргуло! -Макул биз уйдон кетели дейли. А бул экикичинекей балага эмне болот? -Таабалды аксакал, эгерде эки неберенизгебоорунуз оруп атса анда аларды шаарга озунор менен кошо ала кеткиле, - депКапар аларды бул уйдон кетууго ашыкты. -Сен эмне бизди оз уйубуздон куупатасын! Сен бизге акыл уйротпо! Качан кетебиз, же кетпейбиз озубуздун ишибиз. Булуй биздин уй! – деген Рахмандын Капардын созуно кыжыры келе анны шатыраты согупкирди. Экоо урушуп кетпесин деген кыязда Таабалды карыя менен Зейнеп экооортолоруна тушуп, Рахманды тыйып калышты. -Буга тенелбей эле койчу, мейли,суйлой берсин – деп Зейнеп Рахманды аркы болмого алып кетти. Ал эми Капар даызаланып онурандап, согунуп, силердин тубунорго жетем деп сыртка чыгып кетти. Эртеси Рахман райборборго Кларанынден- соолугун билип коеюун деп калды. Ал жерде Кларанын эжеси, агасы, женеси барэкен. Рахманды коруп ыраазы болуп калышты. Учурашып, ал – жайды сурашканданкийин, Рахман Кларанын жакшы болуп калганын укту. -Кам санабай эле кой, Клара жакшыболуп калды. Доктурлар инсульттун женил стадиясы деп атышат. Жакшылап дарылансаэле жакшы болуп калат дешти. Азыр реанимациядан жаны эле палатага чыкты, – дедиКларанын эжеси. Анан: -Клара экоонор ажырашып кеткенинер жаманболбодубу… Ортодо балдар да эзилип кетишти… Клара да куйутуно чыдабай минтип… Рахман унчукпай отурду да анан: -Клараны эмне кылайын деп атасынар? –деп сурады. -Ооруканадан чыкса озубуздун уйубузгоалып барып, тыныгыча карайбыз го.

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 30 Июнь 2015 - 22:23

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 89-90


–Анда мен эки баламды
алып кете берейин… - деди Рахман. Кларанын торкундору ага ынанышты.

Ошентип Рахман айылга келип, эртеси
куну уйду бекитип, ачкычын Кларанын торкунуно берип, баары чогуу шаарга
кетишти.

Капар алардын автобуска тушуп, шаарга
кеткенин коруп, уйуно барса эшик бек эле. Кыжыры келип, эшикти тарсылдатып,
буту менен тепкилеп кирди. Анан мал короого кирип, колуна илинээрлик бир нерсе
издеди. Ангыча ары жакта жаткан казыкты алып, анны алып кулпуку талкалап,
ургулап атыт, эшикти ачты. Анан уйго кирди да, болмолорду бир сыйра карап
чыкты. Зейнеп уйду жыйнап ирэтке келтирип койгон эле. Таптаза уйду коруп, мыйыгынан
жылмайып торку болмодо уктоочу керебетке жатты.

Кларанын кундон-кунго ден-соолугу
оноло баштады. Анча-мынча суйлоп, кыймылдап калган менен он жак бети, козу,
оозу кыйшайып калды. Доктурлар анны бара-бара кетет дешти. Ал эми Капар болсо
уйго ОЗУ кожоюун болуп, кочодогу ботолколош досторун ээрчитип келип, каалашынча
улпот куруп, конул ачып, анча-мынча оокаттарды арзан баага сатып атты. Кларага
бир да жолу басып барган жок. Кларанын торкундору да уйдун ачкычы бизде ага
Капар Кире албайт деп ойлоп, тынч жата беришти. Бир жолу, уйду бир сыйра карап
келели деп келишип, Капардын ботолколош достору, айылдын бойдок келиндери менен
конул ачып отурганынын устунон чыгышты. Алар да Капардын бул кылыгына кыжыры
келип, анны достору менен уйдон кууп чыгалы дешти. Бирок, Капар эч кимдин созун
укпай бул уй меники, эч киминердин акынар жок деп аларды уйунон согуп, сагып
сабайм деп таяк ала чуркап чыкты. Эмне кылаарын билишпей, Кларанын торкундору
айылдын участкалый милийцасына барып арыз жазышты. Бирок, ал Капар менен Клара экоо
эрди-катын болуп жашап журушконун айтып, ортолоруна кийлигише албайм деп
алардын арызынан баш тартып коюушту.

Кларанын торкундору Капардын мындай кылыгына
кыжылары келип эмне кылаар айлаларын билбей калышты. Айылдын участкалык
милициясынан пайда жок экенин билгенден кийин Кларага айткандан чочулашты. Капардын
бул кылыгын укса, Клара кайрадан ооруп калат

го дешти. Анын устуно
доктурлар да Кларанын конулун орута тургандай эч нерсе айтпагыла, эгерде дагы
экинчи жолу инсульт болсо кыйын болуп калат деп эскертишкен эле. Ошондуктан Капарды
ал уйдон кетируу учун шаардагы Рахманды чакыртуу керек эле. Ал эми Капар болсо Клара
менин мыйзамдуу, ак никелуу аялым, мен бул жерден эч жакка кетпейм деп туруп
алды. Рахманды чакыртуу Кларанын торкундору учун уят сыяктуу сезилди. Ары ойлонуп,
бери ойлонуп, акыры мейли, Кларанын башы Аман болсунчу, Капар уйду кошо сатып
жибермек беле деген тыянакка келишти.

***

Убакыт учкан куштай зымырап учу берди.
Кларанын ден-соолугу онолуп, торкундору ооруканадан чыгарып келишти. Дагы жакшылап
тынып алып, айыкканча карап туралы деп, эжеси озунун уйуно чыгарып алып, ага
жаш шорподон берип, доктурлар айткан дары менен дарылап жатты. Ооруканадан
чыгып келгенден кийин кадимкидей онолуп калган Клара:

-Кой эми мен озумдун уйумо барайын,
шаардан балдарымды алдыртып, оз оокатыбызды кылалы, - деди бир куну эжесине.

-Сен эми тигил аракеч эр соройун
менен дагы жашайсынбы же анны кетиресинби? – деп сурады дароо эле эжеси.

-Билбейм, кетирип жиберейин десем, уйго
да бир эркек болгон жакшы экен. Анын устуно мен минтип оорулуу болуп калдым. Мага
арка-жолок боло турган Адам керек. Рахмандан болсо биротоло кол жуудум, ал мага
келбейт, келсе да атасын ээрчите келет. Ал эми кайнатам экообуз батышпайбыз. Кайнатамдын
мага кылбаганы калган жок. Акыры каргап отуруп, мени ушинтип оорулуу кылды, -
деди оор ушкуруно. Эжеси да Кларанын созун коштоп, бир сыйра кайнатасын
каргап-шилеп алды.

-Ошол кайнатан Гана силердин
убалынарга калбадыбы. Эгерде кайнатан жок болсо Рахман экоонор бактылуу эле
жашамак экенсинер. Озунун эле керт башын ойлойт экен. Силерди ойлобосо да эки
небересин ойлоп койсо болмок, мейли ал какбаш каргыш тийген кайнатанды да кудай
бир куну жазалайт, - деди эжеси Клараны карап. Анан:

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 91-92


–Капар арак ичкени
болбосо эле аябай ак конул, ичинде кымындай да арамы жок. Анын ушул сапаттары
арак ичкенин жууп кетет. Мага жардам берип, арак ичсе да караан болуп турат, -
деген Кларанын созун уккан эжесинин Жаны кашайып кетти:

-Кочуй, ошол аракечинди таштачы! Ал
аракеч жок деле жашоон ото берет. Эгерде ал сага караан болуп, чындап эле
арка-жолок боло турган болсо, анда эмне учун сага бир жолу ооруканага басып
барын ден-соолугунду сурап койгон жок. Кереги жок, андан коро биздин созубузду
угуп, дагы кеч боло электе анынды ташта – деди. Бирок Клара анны актап, Капар
менен жашайм деп туруп алды.

-Бул менин жашоом, менин жашоомо эч
киминер кийлигишпегиле. Мен силердин жашоонорго кийлигишип жатамбы? Же силерден
нан сурап жатамбы, Ким менен жашайм, анны менен эч киминердин ишинер болбосун,-
деди. Анын мындай кок бет, эч кимдин созун укпаган, озум билимчилигин жакшы
билген, торкундору айла жок бир эки сыйрадан Капарды жамандашып болуп токтоп
калышты. Кларага Капардын кылыктарын конулун оорутуп албайлы деп айтышкан жок.

Арадан эки-уч кун откондон кийин Клараны
уйуно эжеси менен женеси жеткирип келишти. Бул учурда Капар уйундо жок эле. Эшикти
зым менен бурап жаап койгон экен. Уйго кирип келгенде эле жагымсыз жыт мурунга
бурр эте тушту. Уйдун ичи ирээтсиз, чачык кир. Ар кайсы жерде арактын бош
ботолколору тоголонуп уктоочу болмодогу тошоктор уйпаланып жатканын коргон
Кларанын женеси менен эжеси мурдуларын чуйрушту. Клара эч нерсе эмес дегендей
сыр бербей уйлорун жыйнап кирди.

-Эми аракеч эрине кошулуп алып, баягыдай
арак ичпе, - деп женеси менен эжеси Кларанын кулагына куюп кетишти.

-Мен эмне келесоо болуптурмунбу,
арак ичпейм, мага ден-соолук керек, - деген Клара тигилердин айткан созуно так
секире жооп берди.

Кларанын оорукандан чыгып келгенин
коргон кошуналары анын ден-соолугун сурап кирищти. Алар аркы-беркини суйлошуп
отурушуп, Капарды да бир сыйра жамандашып, арактан козу ачылган жок деп
айтышты.

Арадан анча-мынча убакыт отпой эле,
кечке жуук Капар кызуу болуп уйго келди. Кларанын келгенин коруп,

кубанычы койнуна
батпаган адамдай тур коргозду. Клара жок жашоонун кызыгы да жок экенин, анны чындап
суйоорун айтып, бир сыйра козуно жаш алды. Анын созуно ишенген Клара ыраазы
болуп калды.

-Жаным, Сенин орууканадан Аман-эсен
чыгып келгенинди тиги аяштарыбыз укса келип калат го, бир нерсе даярдап коелу,
- деди бир топтон кийин Капар.

-Мага торкундорум бир кой союуп
беришти. Уйго барганда шорпо ичип, озунду жакшы кара деп. Андан тышкары
азык-тулуктон да беришкен. Менде дарыга деген анча-мынча эле акча бар. Ашыкча
акча жок. Анын устуно мага арк ичкени болбойт. Эгерде арак ичпей, жон эле келип
кетебиз дешсе анда мен кечкиге ысык тамак даярдап коем, - деген Кларага Капар:

-Жаным, карачы уйго сен келип
кадимкидей ырыскы тушкондой болду. Сен кеткенден бери мен ысык тамак эмне
экенин унутуп койгом. Уйдогу анча-мынча оокаттарды Сенин уруксатынсыз эле,
чай-чамек сатып ичип жашап аттым. Кечирип кой,- деди жалпалактай. Клара уйдогу
оокаттардын азайып калганын байкаган эмес. Клара Капардын айткан созуно тан кала:

-Уйдон кайсы буйум-туюмдарды
саттын?- деп сурады.

-Чочубай эле кой, ал бизге анча деле
керек эмес буюмдар, андан коро азыркы келе турган коноктордун камый ойлойлу. Озун
деле билесин, биздин аяштарыбыз, тели-тентуштарыбызга арак бузуп бербесен
болбойт. Бир ботолко арак алышыбыз керек го, - деди Капар.

-Аларага арак алганга акчам жок. Эгерде
арак алып Бере турган болсон мен аларды чакырбайм. Ансыз деле ооруп, Жаны эле жакшы
болдум. Мен экинчи арак ичпейм, анан сага дагы айтаарым, аракты коп иче турган болсон
экообуз ажыражабыз! – деп кесе айтты Клара.

Бирок Капар
Кларанын айтканын кулагынын сыртынан эле кетирди.

-Мен дайыма
эле арак ичип жатым беле. Анда-санда ичкеним Гана болбосо, кунуго деле ичпейм го
– деп актанып кирди. Бирок, арак ичип конуп калган неме, азыр да ачуудан баш тартпайт
болчу.

Капар айткандай
эле Кларанын оорукандан чыгып келгенин уккан аяштары, тентуштары бир ботолко арактарын,
анча-мынча таттуу-тамегин которуп, аны

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 93-94-95-96-беттер


. коруп, ден-соолугун сураганы
шагырап келип калышты. Адегенде Клара аларды анча суйбой, жактырбай отурду. Атугул
ысык тамак да аскан жок. Ден-соолугун сурап келишкендер Кларанын ооруканадан чыкканын
урматына ар кимиси ар кандай таттуу создорду, тостторун айтып, улам арактан ичип
отурушту. Ичтерине анча-мынча арактын градусу киргенден кийин алар кызып алышып,
оздору алып келген арактын тубуно чыгып коюушуп дагы ичкилери келип турушту. Клара
да унчукпай мисирейип арак алган жок. Акырында Капар Клараны сыртка чыгарып ары
айтып, бери айтып атып акыры бир ботолко арак алганы кондурду. Уйдогулор эми оздору
кызуу болгондон кийин Клараны да аракка кыйнай башташты. Клара башында ичпейм деп
так секирип атып акыры:

-Кичине эле ооз тийип берейин, - деп стаканды оозуна
алганда анны аягына чейин кантип ичип алганын билбей калды. Бир стаканды ичип алгандан
кийин ичи ысып, конулу кадимкидей жайланып которуло тушту. Кабагы ачылып экинчи-учунчу
стаканды да алды… ошентип отуруп алар менен тан атканча арак ичип чыкты. Анын минтип
арак ичкени Капарга майдай жагып турду. Уйдогулор тан атканча куулдоп шапар тээп,
ырдап, бийлеп чыгышты.

***

Рахман балдарын
алып шаарга келгенден бери Кларанын абалын ойлоп эч кимге билгизбей сарсанаа болуп
жатты. Канчалык конулу калып, жек корсо да балдарынын энеси эмеспи. Жамандыр-жакшыдыр
эки балалуу болгуча чогу жашашпады беле. Зейнеп деле Рахмандын Клараны ойлоп
жургонун журогу менен сезип жатты. Мейли, эгерде Клараны суйсо анда анны менен
эле жашасынчы, менин да журогуп ооруп бутту деп ойлоду. Бир куну Зейнеп
ичиндеги букту Рахманга айтууну эп корду.

Бир жолу Рахман эшиктин алдында ойноп жаткан эки
уулун карап кабагы салынкы отурганын коруп, Зейнеп жанына басып келди.

-Эмне болду сага? Мен сени менен
суйлошойун дедим эле… - деди акырын ун чыгарып Зейнеп.

-Эмне жонундо?

-Экообуз жонундо да…

–Айта бер кулагым
сенде, - депо оор ушкурунду Рахман.

-Рахман Сенин мындан ары мени менен
жашаганга конулун барбы?

-Бул эмне дегенин?

-Мен чарчадым… Коп ойлондум, Клара
экоонордун ортонорду мен бузгандай болуп, озумду куноолочу болдум. Анын устундо
Клара экоонордун ортонордо эки баланар бар. А экообуздо бала жок. Бала жок
болсо да уй-було куру кыйын экен. Сени куноолобойм, бирок, айылга барып
келгенден бери сен башкача болуп кеттин. Мумкун, Клара менен кайра жарашып,
кайра жашасамбы деген оюун барбы? – деген Зейнептин акыркы созу каргылдап чыкты.
Тамагы муунуп, козуно жаш тегерене тушту.

-Сен эмнени айтып атасын Зейнеп? Менин
Клара менен жашайын деген оюум да жок. Болгону, ортодогу балдарды Гана аяйм. Эгерде
баладарым жок болсо Клара менен бир дагы жолу жолукпайт болчумун. Сен экообуздун
ажырашуубузга эч кандай негиз жок – деди Рахман.

-Рахман чынын айтсам, мен сени, мобу
эки кичинекей балдарынды, атанды бактылуу кылайын деп болгон куч-аракетимди
жумшайм. Мен деле бир турмушту коргом. Эми сени менен бактылуу, тынч омур
сургум келет, - деп ыйлап жиберди. Рахман Зейнептин саамайынан сылап:

-Мен сени суйом Зейнеп. Сен акылдуу,
оор басырыктуу аялсын. Сени эч качан таштабайм, сени менен олуп калып эле
ажырашпасам, ажырашайын деген оюум жок – деп бетинен суйду. Анын мындай
мамилесинен Зейнеп ого бетер эркелеп ыйлап жиберди…

***

Клара тан атканча тен туштары менен
арак ичип танга жуук тошогуно жатты. Капар экоо туш оогончо укташты. Ойгонушса туш
ооп калган эле. Ордуларынан туруп ооруган баштарын, тундогудон калган арак
менен жазып алышты.

-Болду, мен экинчи арак ичпешим
керек. Откондо ооруп, жаным козумо корунуп жатканда эч качан арак ичпейм деп
озумо-озум соз бердим эле, эми минтип арак ичип алдым. Болбойт экинчи мени арак
ич деп кыйнаба, - деди Клара.

–Туура айтасын жаным, арак эч жакшылыкка алып
барбайт. Эч нерсеси жок, кочодо тентип калган аракечтерди деле коруп
журбойбузбу. Ким эле арактан жыргап кетиптир, жыргаган эч Ким жок, - деген
Капардын созуно Клара мыйыгынан жылмайып:

-Сен деле аракты аз ичпейсин. Анан башкаларга
сынтагып койгонун карасан.

-Мен Антип кочодо, арак сурап калганча ичпейм
го. Антип айтпа, эл укса эмне дейт. Чын эле мени аракеч экен деп ойлоп
калышпайбы.

-Эл Сенин аракеч экенинди ансыз деле билишет.
Кларанын бул созу Капарга каттуу тийди.

-Эненди!.. Сен мени аракеч дейсин ээ! Шуркуя! А
озун Ким болуп калдын эле! Жон койсо ти эле мени аракеч кылгысы бар!

-Болду, менин устумо куч куйо болуп кирип алып,
мага бир нерсен отуп кеткенсип суйлобо! Азыр торкундорумду чакыртчу болсом, бул
жерде чачындын бир талы да калбай калат байкушум!

Чакыртчу торкунунду чакырт! Аларды мен
откондо оозун ошту каратып согуп уйдон кууп чыккам! Сен мага рахматынды айтып
жашашын керек. Антпесе, сен ар кайсы эркектин астынды тарп болуп калбадын беле?

-Чыгып кет эшике! – деп Клара Капарга
кыжыры келип уйдон кууп чыкмакчы болуп анны жулкулдатып кирди. Бирок,
ооруканага жатып чыккандан бери Кларада мурдагыдай ал куч жок эле. Анын жулкулдатканын
Капар чымын чаккандай да коргон жок. Тескерисинче Кларанын колун кайрын ары
жакка туртуп жиберип, уктоочу болмого кирип диванга чалкалай жатып « колундан
эмне келет» дегендей шылдындап турду. Капардын мындай мамилесине Кларанын
куйбогон жери куп болуп, торкундорунун ушул аракеч куйоонду кетирбейсинби деген
создорун эстеп, ээрдин кесе тиштеп, окунуп алды.

***

Рахман акыркы кундору Зейнепке анча
конул болбой, мамилеси салкындай тушконун ОЗУ да сезди. Мурдагыдай анны эркелетип,
тамашалап ойногонун, анны менен аркы-берки жанылыктардын суйлошконун да
токтотуптур эстесе. Баягы, Кларага барып жолугуп келгенден кийин, кичинекей эки
уулун аяп, озунон-озу бук болуп атугул атасы менен да тузугуроок суйлошпой

калган. Анан минтип
Зейнептин ыйлаганын коруп, озунун ага жасаган мамилесине кыжыры келди.

Таабалды карыя копту башынан
откоргон коксо абышка эмеспи. Зейнептин акыркы кундору Суз тартып калганын
байкап, уулун куноолоду. Анан ал да Зейнеп жумушта жургон кезде Рахман менен
суйлошууну чечти. Кудай жалгап Рахман бир куну Зейнептен эртерээк келиптир.
Буга чейин Зейнептин козунчо анны менен ачык суйлошо албай жургон. Дасторкон
устундо экоо чай ичип отуруп, Таабалды карыя созун бащтады:

-Зейнеп жакшы келин. Сага ушундай
мандайы жарык, кичи пейил, адамгерчиликтуу аял туш келгенине кубансан балам.
Мына, Зейнептин азыр бул жерде козу жок, ал укпай эле койсун. Кларадан экообуз
кандай Гана кордуктарды корбодук, Клара колунан келсе мени олтургондон да
тартчу эмес. Атугул анын мени олтуром деп тамагыма да уу кошуп берип, оз энесин
жутуп алганын сага айтсам ишенбей, кайдагыны айтпачы деп койдун эле. Кайсы аял
сени карыган атан менен кичинекей эки уулун менен батырып, багып, тамагын жасап,
кир-когун жасап Зейнептей карайт. Анын конулун оорутпа балам. Кудайдын сага Берген
ырыскысын теппе. Менин торумон корум жакын. Ары карап кетсем да, Сенин Зейнеп
менен бактылуу жашап жатканынды коруп, тынч олойун. Сен мындай жакшы аялды
таппайсын. Дайыма жаркылдап кулуп турат, кабагын салбайт. Карыган кезде мага
ушундай, тынч жашоо керек. Эми акылын болсо, ушул Жаны курган уй-булонду андан
ары улап жашап кетээрсин. Акылын жок болсо, тиги Кларага кайра бараарсын, мени
жаман корбо, - деди Рахманды карап.

Зейнеп жумуштан кеч келди. Уйго келсе
Рахман тамак жасап, анны кутуп, ичпей отурушуптур. Рахмандын конулу ачык, мурдагыдай
Зейнепти иштен келгенде бетинен ооп тосуп алды. Таабалды карыя да:

-Сен келгенче тамак ичпей отурдук балам- деди
Зейнеп чын журогунон ыраазы болду. Анан:

-Мен сага жакшы суйунчу айтайын деп
келдим- деди Рахманга эркелей, мойнуна колун арта – сен жакында дагы бир балага
ата болосун. Кубанганынан Зейнепти так которуп анны айлантып эркелете:

-Сен мага кыз тороп берчи, озуно
окшогон супсулуу, акылдуу, жайдары муноз…

[Aizurok]

Кайнатанын каргышы 97-98-беттер



-Дагы,дагы... айта бер сенин заказынды угуп атам,-деп кулду Зейнеп.
Ушул убакта экоонон бактылуу адам жоктой сезилди.Анан Рахман Зейнептин эч кимге айтпа деген созун укпай,сыртка чыгып атасына суйунчуломой болду.
***
Клара Капар менен урушуп кеткенден кийин ага кыжыры келип,ызасын басмакка кошунасынын уйунон бир ботолко самогон сатып келип ичти.Капарга очошуп самогон ичип алган Кларанын бир заматта башы денгирей тушту.Мындан бир аз мурунураак эле Капар менен урушуп,ыйлаганын унутуп,конулу жайдары болуп калды.Уктоочу болмодо краватта чалкасынан жаткан Кларанын ыйлабай эле,кынылдап ырдаган унун угуп,сырттан кирген Капар:
-Сага эмне болду?Тагдырына ыраазы болуп ырдап калыпсын го,-"какшыктады Клараны карап"
-Мен тагдырыма дайыма эле ыраазымын.
-Капырай де,качантан бери ыраазы болуп калгансын,ыйлап эле журчу элен го!
-Эми ыйлабайм! Эркек болсон уйдон чыгып кет,катын болсон менин уйумо жугунду сураган иттей болуп келбе!-деди мисирейе.Анын айтаканына Капардын кыжыры келип,чалкалап жаткан Клараны жаактан ары уруп,адам оозуна алгыс уят создор менен ашата согуп,уйдон чыгып кетти.Клара Капардын артынан каргап-шилеп, анын аракеч экенин айтып,унулдап ыйлаган боюнча калды.
Кларанын созуно намыстанып калган Капар озунун туугандарына баруудан майнап чыкпасын билди.Анын устуно алардыкына барса эле кулак-мээсинин кужурун алып,арагынды токтотсон боло деп акыл айткандарын уккусу келчу эмес.Андан коро ботолколош досторунун уйуно барса,бир айласын таап,алар ооруп жаткан Капардын башын жазып бергенге жарашат.Капар туз эле ботолколош досторунун бири Максаттын уйуно барды.Анын да башы ооруп турган экен.Капарды коро салып,ээсин коргон иттей жойпуланып, суйуно чыга калды.Максаттын аялы Дилбар уч айлык баласы менен уйдо отурган.Эринин Капар менен кочодо турнанын коруп,экоо чогулса арак ичишээрин билип,кыжыры келе сыртка чыкты:

-Эй Максат!Уйго кирчи!-деди буюра.
-Эмне болду?
-Суйлошо турган соз бар.
-Анан суйлошобуз.
-Жок,азыр суйлошушубуз керек!-деген Дилбардын эмне себептен уйго чакырып жатканын билген Максат баргысы келбей,Капар менен суйлошуп туруп алды.Дилбардын ого бетер кыжыры келе:
-Мен билип турам,алдагы алкаш досун менен кете албай турасынбы?Кечинде эле экинчи арак ичсем,мобу балдарымдын жакшылыгын корбой,канын ичип,боор этин жеп калайын деп карганганын эсиндеби?-деди ажылдап
-Эмне ажылдайсын? Мен сага арак ичем деп атамбы?
-Эгер арак ичсен кудай сени жазалайт! Кечинде ата-энен менен карган деп урушсам,балдарыбыз менен оозанып туруп алдын.Эсинде болсун эгер арак ичсен,мобу балдарын менен карганганынды унутпа!-деди Дилбар.Анан эмне болсон ошо бол дегендей кол шилтеп,уйго кирип кетти.Максаттын кун алыс арак ичип,уйуно чан салып,оокат- кечелерин,идиштерин талкалаганы, Дилбардын кокойуно кок талкандай тийген эле.Соо кезинде Максаттан жоош,момун киши жок.Ичип алса болду,эч кимди козго илбей "баатырга" айланат да турат.Тун ортосунда мас болуп келип,балдарынын тамагын ботолколош досторуна берип,ысык тамак жаса деп Дилбарды кыйнап,ал каяша айтса когала койдой сабап,тепкилеген кундору далай болгон.
Дилбар уч баласы менен торкунуно канча жолу ажырашам деп барбады дейсин.Бирок оздору аран жетпеген жашоодо жашап атышкан торкундору Дилбарды уч баласы менен батыра алышпады.Артынан кечирим сурап,"ит болдум,куш болдум,куноо менде,кечирип кой"деп келген куйоосунун колуна торкундору Дилбарды уч баласы менен кайра эле салып берип коюшчу.Максат Дилбардын уч баласы менен торкунуно батпасын билип,баары бир менден кете албайт дегендей мамиле кылчу.Мурунку куну эле арак ичип келип,Дилбар балдары менен ыйлап,ачка отурганын коруп,Максат экинчи ичпейм деп соз берген.Эми Капарды коргондо ал создору эсинен чыгып кетти.Аялынын кашайып арак ичип албаса экен деп эскерткени да ошондон