жиберди. "Жайнагулго айтыныз. Баардыгына мен куноолуумун.
Толкунбекти кечирип койсун деп. Миз бакпай койдуго чиркин. Балдар болгондон кийин, кечирип койсо болмок. Уулунуздун азыркы колуктусу да "мен" деген, бирден бир келиндердин бири. Иштеген иши элге да, окмотко да жагып, сыйлыктын устуно сыйлык алып ташы жогору кулап турган неме. Акча деген ошондо, дунуйо деген ошондо. Кызыл чийедей жаш балдары менен талаада калган Жайнагул эле талаада калды. Кечээ Толкунбекти кызматынан алып, партиялык каттуу согуш бериптир. Элдин айтымына караганда баланыз ичип кеткен имиш. Эми ушул жакшы болобу. Озунуз эле ойлоп корунузчу. Эркек деген эркек да. "Тебетейлууго тендеш жок" , -деп ата-бабабыз бекер айтыптырбы.
Кына Кермекаштын созун угуп олтурду. "Куураган Жайнагул ай, оор жанынды женил, жакшы жагынды жаман кылды го жанагы Толкунбек деген ит, -деди ичинен., аялды бир карап алып, анан буга эмне деп айтсам экен деп, алдындагы чыныны тиктеп ойлоно калды.
Чоочун киши.
#422 05 Сентябрь 2015 - 00:54
-Согуш берип, кызматынан алса, партия менен окмот, Толкунбекти аяган экен. Жаштыгына караса керек. Анын устуно Жайнагул арыз бербей койгон тура. Эгерде менин оюмча болсо, кызматтан да алып, партиядан да чыгарып, жанагы суротчу катын экоону соттоп туруп барса келбес жерге айдап жиберсе, коксом ошондо суумак. Оо, айтасын да кошуна, Жайнакедей жан болобу. Узуун создун кыскасы ушул. Мен уулум эмес, келинимдин жакшылыгынан олбой тируу журомун. Толкунбек тозоку тозултту го бизди. Жанагы Эсендин кызы Зыйнат деген шуркия ылайым жакшылык бетин корбой, корунгондун эрине коз артып журуп отсун дуйнодон. Кантейин, мына бул балдарым, Жакиним аман болсун. -Коз жашы молт дей тушту.
Баятадан Кынанын оозун анкая тиктеп олтурган аял шыпшынып койду. Ал конулундо келинин куноолойт, жал-
Баятадан Кынанын оозун анкая тиктеп олтурган аял шыпшынып койду. Ал конулундо келинин куноолойт, жал-
#423 05 Сентябрь 2015 - 00:55
-гыз баласын жамандыкка кыймак юеле деп ойлогон. "Тобо, оз баласынан келинин жакшы коргон да эне болот экен ээ. Кара башын жечу кемпир тура. Бул келини тууган баланы, Кудай берсе Зыйнат деле тууйт да",
-Экоо унчугушпай калышты. Кына бет арчысы менен коз жашын сурту да, жанында тизесин басып олтуруп, эки козу энесинен отуп, жалжылдап турган кызынын чачынан сылады.
Каралдым, энем эмнеге ыйлады деп коркуп турасын го ээ? Силердин астынарда кетер кунум бар бекен. Келиним да Жайнагул, кызым да Жайнагул деп журуп кыздуу да болдум. Толкунбек кууруп клсын кошуна. Чолпондой болгон балдарын таштап, айнектей болгон колуктусунан , кайын журтунан ажырады. Кишиби ошол. Соогумду сыздаттыго сыздап олгур. Адам бирди корордо, бир жагынан дунуйого напсисин агытып, бир жагынан аягынан бузулуп кетет тура. "Бироону катыны бироого кыз корунот" деген ушул экен кошуна. Торубуздон корубуз жакын калган убакта талаага таштап баса берди, бир бузулган шерменденин тилине кирип.
-Экоо унчугушпай калышты. Кына бет арчысы менен коз жашын сурту да, жанында тизесин басып олтуруп, эки козу энесинен отуп, жалжылдап турган кызынын чачынан сылады.
Каралдым, энем эмнеге ыйлады деп коркуп турасын го ээ? Силердин астынарда кетер кунум бар бекен. Келиним да Жайнагул, кызым да Жайнагул деп журуп кыздуу да болдум. Толкунбек кууруп клсын кошуна. Чолпондой болгон балдарын таштап, айнектей болгон колуктусунан , кайын журтунан ажырады. Кишиби ошол. Соогумду сыздаттыго сыздап олгур. Адам бирди корордо, бир жагынан дунуйого напсисин агытып, бир жагынан аягынан бузулуп кетет тура. "Бироону катыны бироого кыз корунот" деген ушул экен кошуна. Торубуздон корубуз жакын калган убакта талаага таштап баса берди, бир бузулган шерменденин тилине кирип.
#424 05 Сентябрь 2015 - 00:55
Кына дагы унчукпай калды. Аялдын кетип калуусун каалап, суйбой турду. Бирок ал кетмек турсун, кайра-кайра шыпшынып, "ушундай да мээримсиз эне болот экен ээ" дегенсип, байбичени толморсуп тиктейт. Бир паска жым жырт боло калган тынчтыкты эшиктин чырылдаган звоногу бузулду. Жаны эле энесинин тизесине башын коюп, козу илинип, кошуп бараткан Жанат, ордунан тура клып эшик жакты тиктеп калды.
-Ким келди, ыя эне?
-Билбейм, балам. Капырай эшикти илбей эле койбойсунбу.
-Жайна женем илип ал деген болчу.
Кермекаш туруп эшикти ачты. Ангыча артынчак-уртунчогун которунуп, , бышылдап-кушулдоп тыштан Тумар корунду. Ошол замат Жанат кыйкырып жибеди.
-Ким келди, ыя эне?
-Билбейм, балам. Капырай эшикти илбей эле койбойсунбу.
-Жайна женем илип ал деген болчу.
Кермекаш туруп эшикти ачты. Ангыча артынчак-уртунчогун которунуп, , бышылдап-кушулдоп тыштан Тумар корунду. Ошол замат Жанат кыйкырып жибеди.
#425 05 Сентябрь 2015 - 00:56
Э-н-е, таянем келди. -Улактай секирип барып тумарга жабыша тушту.
-Алдына кетейин, сексендеген, силер да быякта беленер? -Кызды чексинен опту. -Таянен кара жерге кирсин. Ушул жерге олгон талганда аран жетпедимби. Уйунордон да жанылып калыптырмын. Тээ кочонун ортосундагы, бир окшош там менен алмаштырып, ошондо тушуп калып шорум шорподой кайнабадыбы.
Тумар кудагыйы менен мурункудай эле кучакташып, обушуп-жытташып корушту. Кыздарынан да, уулдарынан да эч кимисин эрчитпей озу жалгыз келиптир. Кынанын ооруп жатканын коруп капа юолду. Аркы-беркини ойлоп, санаасы санга болунду. "Балдарынан да ушул байкушка убал болбодубу. Бул отун жарылган Толкунбек Жайнагулдон кандайча конулу калды болду экен. Ай тан, азыркы келиндер да оной эмес. Эр коруйт деген бирдемелери бар булардын. Кемигинде да, керкисинде да болуш керек", -деп ойлоп турду ичинен.
-Алдына кетейин, сексендеген, силер да быякта беленер? -Кызды чексинен опту. -Таянен кара жерге кирсин. Ушул жерге олгон талганда аран жетпедимби. Уйунордон да жанылып калыптырмын. Тээ кочонун ортосундагы, бир окшош там менен алмаштырып, ошондо тушуп калып шорум шорподой кайнабадыбы.
Тумар кудагыйы менен мурункудай эле кучакташып, обушуп-жытташып корушту. Кыздарынан да, уулдарынан да эч кимисин эрчитпей озу жалгыз келиптир. Кынанын ооруп жатканын коруп капа юолду. Аркы-беркини ойлоп, санаасы санга болунду. "Балдарынан да ушул байкушка убал болбодубу. Бул отун жарылган Толкунбек Жайнагулдон кандайча конулу калды болду экен. Ай тан, азыркы келиндер да оной эмес. Эр коруйт деген бирдемелери бар булардын. Кемигинде да, керкисинде да болуш керек", -деп ойлоп турду ичинен.
#426 05 Сентябрь 2015 - 00:57
-Силер менен да кабарлаша албай калдым кудагый. Фурунзеге чейин софхоздун киши ташуучу машинасы менен келдим . Мен байкабай, тескейдин жолуна салганын. Тээ кайда , бир топ узаганда билип уром. Корсо, жолдо жумушу бар немелер турбайбы. Озунуз качан келдиниз эле, кудагый?
-Эки тунодум. Учунчу кун болот бугун. Келээрим менен мурдумдан кан токтобой тутуктоп канап, аз жерден олуп кала жаздадым. Ажалдын жоктугу ай. Олуп калсам жакшы болбойт беле. Ажал жетип, суу тугонуп, кун бутсо, оорудан адам олбойт экен кудагый. Байкуш Жакиним, эмне кыларын билбей чарк кополок айланып кети го. Ал болбосо ажал жакын болчу. Жеткен ажалды, желкеден алып, кууп чыкты окшойт.
Тумар оор улутунду.
-Олгондор эмне таптыр. Олбой омур сурунуз кудагый. Андан коро мына бу кызыныздын бой жетке-
-Эки тунодум. Учунчу кун болот бугун. Келээрим менен мурдумдан кан токтобой тутуктоп канап, аз жерден олуп кала жаздадым. Ажалдын жоктугу ай. Олуп калсам жакшы болбойт беле. Ажал жетип, суу тугонуп, кун бутсо, оорудан адам олбойт экен кудагый. Байкуш Жакиним, эмне кыларын билбей чарк кополок айланып кети го. Ал болбосо ажал жакын болчу. Жеткен ажалды, желкеден алып, кууп чыкты окшойт.
Тумар оор улутунду.
-Олгондор эмне таптыр. Олбой омур сурунуз кудагый. Андан коро мына бу кызыныздын бой жетке-
#427 05 Сентябрь 2015 - 00:58
-нин коруп, конушуна кондуруп, чекениз тердеп бир чыны чайын ичип, койногун кийгенден кийин, анан олумго камыныныз. Корунгон тоонун ырагы жок, ары-бери караганча Асан менен Усон да эр жетип калат.
Кошуна аял кол-аягна жукпай, чайды кайнатып, дасторконду жайып, нан-пан, жер-жемишин биринин артынан бирин кое баштады. Тумар озунун балдарына алып келген тамак-ашын идиштен чыгарып, кудагыйынын алдына койду. Муну коргон Кына минтип кыйылды:
-Жакин келгенде чогуу ооз тийип, чогуу жейличи кудагый. Озуно арналган тамактын алдын озу жесин да. Ары эле алып кое трунузчу.
Тумар кесе айтты.
-Ал мне дегениниз! Сиз турганда Жайнагул мурда ооз тийчу беле. Алыныз. Келининиз сиз менен биздей юолгончо далайды ооз тийип, далайды жээр. Аа, байкуш кудагыйым, дегеле кыйратып, баарын жеп жиберчуудон бетер, Жайнагул келгенде деп коет. "Эненин кону балада, баланын кону талада", деп ушун учун айтылат тура.
Эки аялдын ынтымагына тан калган берки аял бирде Кынага, бирде Тумарга карайт. Алар менен суйлошуп, чай куйуп берип олтурду. Толкунбек тууралу соз болор бекен деп кутту. Жайнагулдун энеси кудагыйына качан доомат коер экен деп ойлоду. Бирок Тумардан соз чыкпады . Балким, кыз-куйоосу жонндо эч нерсе укпай келсе керек деп жыйнтык чыгарып койду.
Кошуна аял кол-аягна жукпай, чайды кайнатып, дасторконду жайып, нан-пан, жер-жемишин биринин артынан бирин кое баштады. Тумар озунун балдарына алып келген тамак-ашын идиштен чыгарып, кудагыйынын алдына койду. Муну коргон Кына минтип кыйылды:
-Жакин келгенде чогуу ооз тийип, чогуу жейличи кудагый. Озуно арналган тамактын алдын озу жесин да. Ары эле алып кое трунузчу.
Тумар кесе айтты.
-Ал мне дегениниз! Сиз турганда Жайнагул мурда ооз тийчу беле. Алыныз. Келининиз сиз менен биздей юолгончо далайды ооз тийип, далайды жээр. Аа, байкуш кудагыйым, дегеле кыйратып, баарын жеп жиберчуудон бетер, Жайнагул келгенде деп коет. "Эненин кону балада, баланын кону талада", деп ушун учун айтылат тура.
Эки аялдын ынтымагына тан калган берки аял бирде Кынага, бирде Тумарга карайт. Алар менен суйлошуп, чай куйуп берип олтурду. Толкунбек тууралу соз болор бекен деп кутту. Жайнагулдун энеси кудагыйына качан доомат коер экен деп ойлоду. Бирок Тумардан соз чыкпады . Балким, кыз-куйоосу жонндо эч нерсе укпай келсе керек деп жыйнтык чыгарып койду.
#428 05 Сентябрь 2015 - 00:59
А Кына болсо кудагыйынын сырын билет. Ал, жеринен аркы-беркини терен ойлогон, салабаттуу,
токтоо, нарктуу аял деп ойлоп олтурду. Балдарынын чатагын угуп келгенин билди. Сыр билгизбей зымпыйган байкуш кудагыйым ай. Отун жарылган Толкунбек адамдын-адамдыгын,
кадыр-баркын таразалап билбеген бир айбан неме кен го. -Кайра-кайра ушкуруп, кайра-кайра улутуна дем алат. Тумарды тик кароодон жалтанат.
#429 05 Сентябрь 2015 - 01:00
-Атандын кору ай, -деди Кына кейип., -колумдан ч нерсе келбей бук тушуп жатып калганымды корчу. Эртен менен эле камыр туруш чалып койдум эле. Кичине камыр жууруп коеюн деп ордумдан туруп басайын десем, башым айланып кеткенинен кайра жаттым. Тим эле коздорум тунарып, муунум калчылдайт.
-Ой, кокуй ай, озунуз аран жатып камырды эмне кылат элениз. Нанынар бар турбайбы. Мен дагы кичине боорсок бышыра келдим. Анын баарын ким жеп, ким туготот эле.
-А кудагый, нан жогунан жасайын деп жатканым жок. Жанагы Жакин, бир боюнда бар аялга "апараз" жасайт экен. Бул жерге жумушка орношкону биринчи жолу баланы ичтен союп алып жатпайынбы. Баламдын иши он болуп, эне менен баланын омурун аман алып калса Кудайга жалынып, жыт чыгарып коеюн деп оюма кетип калды эле.
-Андай болсо жону бар экен кудагый. Аны мен тушунбой жатпайынбы. Камырды Кудай алсын, азыр эле жууруп коем мен.
-Ой, кокуй ай, озунуз аран жатып камырды эмне кылат элениз. Нанынар бар турбайбы. Мен дагы кичине боорсок бышыра келдим. Анын баарын ким жеп, ким туготот эле.
-А кудагый, нан жогунан жасайын деп жатканым жок. Жанагы Жакин, бир боюнда бар аялга "апараз" жасайт экен. Бул жерге жумушка орношкону биринчи жолу баланы ичтен союп алып жатпайынбы. Баламдын иши он болуп, эне менен баланын омурун аман алып калса Кудайга жалынып, жыт чыгарып коеюн деп оюма кетип калды эле.
-Андай болсо жону бар экен кудагый. Аны мен тушунбой жатпайынбы. Камырды Кудай алсын, азыр эле жууруп коем мен.
#430 05 Сентябрь 2015 - 01:01
Кермекаш комсуна тушту.
-Капырай жарыктык, аны баятан мага деле айтып койсонуз го. -Аял ордунан учуп турду. -Сиз олтура бериниз апа. Мен эле жуура коем алеки заматта....
Уйуно энеси келип, кудагый менен кудагый корушуп, курсактагы купуя сырларын бирине-бири аяп, тигил аялдын козунчо ачык суйлошо албай олтурушкан кезде, торот уйундо омур менен олум бири-бири жене албай, Жайнагулдун колунда кармашып жаткан болчу. Медсестранын кайра-кайра суртконуно болбой врачтын мандайынан тер мончоктойт. Жайнагулдун шадылуу, ичке манжалары шамдагайлык менен кыймылдап, хирургиялык аспаптар биринин артынан бири козго илешпей алмашып жатты.
Келин саатын караса алтыдан небак отуп, жети болоюн деп калыптыр. Астынкы кабатка шашып тушуп, де-
-Капырай жарыктык, аны баятан мага деле айтып койсонуз го. -Аял ордунан учуп турду. -Сиз олтура бериниз апа. Мен эле жуура коем алеки заматта....
Уйуно энеси келип, кудагый менен кудагый корушуп, курсактагы купуя сырларын бирине-бири аяп, тигил аялдын козунчо ачык суйлошо албай олтурушкан кезде, торот уйундо омур менен олум бири-бири жене албай, Жайнагулдун колунда кармашып жаткан болчу. Медсестранын кайра-кайра суртконуно болбой врачтын мандайынан тер мончоктойт. Жайнагулдун шадылуу, ичке манжалары шамдагайлык менен кыймылдап, хирургиялык аспаптар биринин артынан бири козго илешпей алмашып жатты.
Келин саатын караса алтыдан небак отуп, жети болоюн деп калыптыр. Астынкы кабатка шашып тушуп, де-
#431 05 Сентябрь 2015 - 01:02
журный врач менен медсестрага тигил опересия болгон аялды тез-тез карап турууну эскертип, оорулардын тарыхы жазылган китепчелерди колу менен таптай басып корсотту. Мына, керек болуп калса, бардыгы оз ордунда....
Жайнагул бакчага келсе, бардык балдарды ата-энеси алып кетип, жалгыз Асан менен Усон клып, аларды тарбиячы эки тизесине экоону олтургузуп алып, эркелетип олтуруптур. Балдар энесин корору менен аялдын алдынан томолонуп тушуп, ушунчалык тездик менен эмгектеп жоношту. Жайнагул жуйурто басып олтра клып, эки колун эки жака жайып жиберип, жалына кетти.
-О-ми-и-й, тим эле тызылдайт го балдарым жарышып. Баскандан эмгектеген оной экенго ээ силерге. -Уондон Асан мурун жетти. -Ой сен эмнеге артта калып клдын, ыя кучугум? -Эне мурда жеткен Асанды бир жак ыптасына, Усонду экинчи ыптасына кучактап, экоону алмак-салмак ооп, алмак-салмак кайра-кайра жыттап жатты. -Каралдыларым, караган буталарым, ырыс-кешиктерим. -Усон адатынча Жайнагулдун кокурогуно башын жолоп, рахаттана дем алып, дым чыккрай калды. -Бул эмне деген онор экен ыя, баланын. Сагынып кеткендегиси го. О, жамандын онору да жаман. -Тобосунон жыттады. -Кана, балдарым кийимдерди кийгиле. Уйдо энен менен эжен эмне кылып жатышат болду экен.?
Жайнагул бакчага келсе, бардык балдарды ата-энеси алып кетип, жалгыз Асан менен Усон клып, аларды тарбиячы эки тизесине экоону олтургузуп алып, эркелетип олтуруптур. Балдар энесин корору менен аялдын алдынан томолонуп тушуп, ушунчалык тездик менен эмгектеп жоношту. Жайнагул жуйурто басып олтра клып, эки колун эки жака жайып жиберип, жалына кетти.
-О-ми-и-й, тим эле тызылдайт го балдарым жарышып. Баскандан эмгектеген оной экенго ээ силерге. -Уондон Асан мурун жетти. -Ой сен эмнеге артта калып клдын, ыя кучугум? -Эне мурда жеткен Асанды бир жак ыптасына, Усонду экинчи ыптасына кучактап, экоону алмак-салмак ооп, алмак-салмак кайра-кайра жыттап жатты. -Каралдыларым, караган буталарым, ырыс-кешиктерим. -Усон адатынча Жайнагулдун кокурогуно башын жолоп, рахаттана дем алып, дым чыккрай калды. -Бул эмне деген онор экен ыя, баланын. Сагынып кеткендегиси го. О, жамандын онору да жаман. -Тобосунон жыттады. -Кана, балдарым кийимдерди кийгиле. Уйдо энен менен эжен эмне кылып жатышат болду экен.?
#432 05 Сентябрь 2015 - 01:03
Жайнагул балдарын коруп, кубанычтан ошенттиби, айтор, чарчаганын да илбеди. Ал Асан менен Усонду адатынча коляскага мандай-тескей олтургузуп алып шайдоот, конулдуу келди уйго. Анткени анын кубанычы, операциянын ийгиликтуу отушуу болучу. Болгондо да жаны иштеген жериндеги биринчи операция. Билген кишиге бул озунчо эле экзаменден отуу эле. Чындыгында Кзиева жаны колективге озунун жондомдуу врач эле эмес, оз ишин жакшы билген мыкты хирург экендигин коргозуп койду.
Эшик ачык экен. Энеси келеттен кабары жок, озу менен озу болуп келген Жайнагул Тумарды тыштан коруп
Эшик ачык экен. Энеси келеттен кабары жок, озу менен озу болуп келген Жайнагул Тумарды тыштан коруп
#433 05 Сентябрь 2015 - 01:04
"Ой энекебайым"
деп кучактап калды. Эне кызынын бетинен ооп, коздоруно жаш айлана тушуп барып чыйралды.
"Кабагы ачык экен" деп Жайнагулду коз токтотуп бир карап алды да, коляскда бети менен кетчуудой, экоо бирдей, уядан учуучу чабалекейдин балапандарына окшоп, жерге тушурууго онтойлорун келтире албай комдонуп турган Асан менен Усонго далбас урду.
-Окшошкон гана каралдыларым, сары ооз балапандарым, булардын турган турпаттарын карап койгула, журт. Жыгыларын билишпеген макоолорум. -Экоонун энелик мээрим менен ооп-ооп алды.
Бобокторунун жанында эблек юолуп эзилип: "Сен Асансынбы же Усонсунбу? А сенчи, Усонсунбу, же Асансынбы? -деп улам биринин колун силкилдете кармап турган Анат таянесине карады....
-Таяне , сен айтчы, бул Асанбы же Усонбу? Тапчы таяне?
Тумар эки баланы алмак салмак коз токтото карап калды.
-Ии жаман аоам, мен кантээр экен деп сынап жатканын кара. Мына бул Усон, а бул Асан! Туура таптымбы?
Тааныйт бекемби бобокторунду.
Балдардын бирин Жайнагул бирин Тумар алды. Бардыгы эрчишип уйду коздой басышты. А Жанат болсо таенесинин жолун торой басып, кетенчиктеп кыткылыктап кулот.
-Уонду Асан дейсинда таяне. Жакасыдагы окууну окубайсынбы. Калп эле илем дейт экенсин.
-Сен окуй аласынбы?
-Ооба, мен билемин.
Астна тошок салып., экоону жанаша олтургузган балдардын улам юирин кучактап опкулоп, Анат энесин туурап жалына баштады:
"Ий, кичинекей кулундарым ий, каралдыларым ий....."
"Кабагы ачык экен" деп Жайнагулду коз токтотуп бир карап алды да, коляскда бети менен кетчуудой, экоо бирдей, уядан учуучу чабалекейдин балапандарына окшоп, жерге тушурууго онтойлорун келтире албай комдонуп турган Асан менен Усонго далбас урду.
-Окшошкон гана каралдыларым, сары ооз балапандарым, булардын турган турпаттарын карап койгула, журт. Жыгыларын билишпеген макоолорум. -Экоонун энелик мээрим менен ооп-ооп алды.
Бобокторунун жанында эблек юолуп эзилип: "Сен Асансынбы же Усонсунбу? А сенчи, Усонсунбу, же Асансынбы? -деп улам биринин колун силкилдете кармап турган Анат таянесине карады....
-Таяне , сен айтчы, бул Асанбы же Усонбу? Тапчы таяне?
Тумар эки баланы алмак салмак коз токтото карап калды.
-Ии жаман аоам, мен кантээр экен деп сынап жатканын кара. Мына бул Усон, а бул Асан! Туура таптымбы?
Тааныйт бекемби бобокторунду.
Балдардын бирин Жайнагул бирин Тумар алды. Бардыгы эрчишип уйду коздой басышты. А Жанат болсо таенесинин жолун торой басып, кетенчиктеп кыткылыктап кулот.
-Уонду Асан дейсинда таяне. Жакасыдагы окууну окубайсынбы. Калп эле илем дейт экенсин.
-Сен окуй аласынбы?
-Ооба, мен билемин.
Астна тошок салып., экоону жанаша олтургузган балдардын улам юирин кучактап опкулоп, Анат энесин туурап жалына баштады:
"Ий, кичинекей кулундарым ий, каралдыларым ий....."
#434 05 Сентябрь 2015 - 01:06
Асан менен Усон Анаттан жудоп чырылдашып,
оздорунчо айбат корсотуп чапчылай ашташты.
-Ай Жанат, балдарга дайны ок абышпай, ары турчу кагылайын. Ыйлатасын, алар сенин жакшы коргонунду да, ойнотконунду да билишпейт. Жудотпой., озунчо ойночу ар жакка.
Ар жактан Кына келинине карап минтти:
-Анакы "апараз" асайм деп аткан аял эмне болду, ыя балам.? Санаам тынбай, алда кандай болот деп коркуп олтрдум. Кабагын ачык, мандайын жарык келгенинден санам тынып олтурат. "Апараз" асадынбы же асабай эле тороттунбу?
-Асадым эне, баары жакшы болду. Эгиз экен. Бироо кыз, бироо уул. Энеси да аман, балдары да аман.
-Ой, оозундан айланайын. Ырас болгон тура. Тогуз токоч айтып койдум эле. Камырын ачып турат. Ыт чыгарып, майга бышырып кой эми. Кудагыйдын да курсагы ачты. Эчтеке келгенде бир чай ичти эле., ошол бойдон олтурат....
Жайнагул нанын бшырып, самоор коюп Кына менен Тумарга жакшылап чай берди. Ушул убакка чейин Толкунбек жонундо Тумар бир ооз соз озгоп да, срап да койгон жок. Кына менен Жайнагул бирин-бири карап коюп дымып олтурушту. Экоонун тен тынчын алып жаткан кайгы, болгон окуяны эмне деп айтып, кандайча угузуу болуп турду. Ушул саамда баятадвн бери кызын алдыртан сынай тиктеп олтурган эне созду мындай деп баштады.:
-И, эмне унчукпайсын жалдырап. Онундон азып, арыктап да алыптырсын. Толкунбек экоон эмне болуп журосунор? Кудагыйдан сурай албадым. "Куу алган куштай эмне сын" дегендей, бул байкушта эмне айып. Абалын коруп туруп эмне дейт элем. Кына конулундо мени укпай келди деп ойлоп турат. Сен дагы. Бирок мен баардыгын угуп келдим. Толкунбектин башка аялга уйлонуп, устуно кирип алыптыр дегендери кандай? Чынбы? Же тим эле
-Ай Жанат, балдарга дайны ок абышпай, ары турчу кагылайын. Ыйлатасын, алар сенин жакшы коргонунду да, ойнотконунду да билишпейт. Жудотпой., озунчо ойночу ар жакка.
Ар жактан Кына келинине карап минтти:
-Анакы "апараз" асайм деп аткан аял эмне болду, ыя балам.? Санаам тынбай, алда кандай болот деп коркуп олтрдум. Кабагын ачык, мандайын жарык келгенинден санам тынып олтурат. "Апараз" асадынбы же асабай эле тороттунбу?
-Асадым эне, баары жакшы болду. Эгиз экен. Бироо кыз, бироо уул. Энеси да аман, балдары да аман.
-Ой, оозундан айланайын. Ырас болгон тура. Тогуз токоч айтып койдум эле. Камырын ачып турат. Ыт чыгарып, майга бышырып кой эми. Кудагыйдын да курсагы ачты. Эчтеке келгенде бир чай ичти эле., ошол бойдон олтурат....
Жайнагул нанын бшырып, самоор коюп Кына менен Тумарга жакшылап чай берди. Ушул убакка чейин Толкунбек жонундо Тумар бир ооз соз озгоп да, срап да койгон жок. Кына менен Жайнагул бирин-бири карап коюп дымып олтурушту. Экоонун тен тынчын алып жаткан кайгы, болгон окуяны эмне деп айтып, кандайча угузуу болуп турду. Ушул саамда баятадвн бери кызын алдыртан сынай тиктеп олтурган эне созду мындай деп баштады.:
-И, эмне унчукпайсын жалдырап. Онундон азып, арыктап да алыптырсын. Толкунбек экоон эмне болуп журосунор? Кудагыйдан сурай албадым. "Куу алган куштай эмне сын" дегендей, бул байкушта эмне айып. Абалын коруп туруп эмне дейт элем. Кына конулундо мени укпай келди деп ойлоп турат. Сен дагы. Бирок мен баардыгын угуп келдим. Толкунбектин башка аялга уйлонуп, устуно кирип алыптыр дегендери кандай? Чынбы? Же тим эле
#435 05 Сентябрь 2015 - 01:10
катын ушакпы? Шаар болуп олтуруп, бала-чакасын,
ата-энесин таштап, бир аялдан чыгып , бир аялдын уйуно кирип алганынын себеби эмне экен?
Жайнагул жер тиктеди. Муундары бошоп, уну каргылданып чыкты.
-Озу эле кетип калды.
-Озу эле? Кантип эле жылан чакпай, жылкы теппей, озу кетип калсын. Ортонордо бир бузуку болгон да. Ой шумдук ой, шумдук. Экоонду ажырашат деп ким ойлоптур?
-Билбейм эне, бзуку болдубу, же озу бузулуп кеттиби. Менимче, озу бузулуп кетти. Бир художник аялдын уйунон озум кармап алдым. Ошону менен коптон бери, биз кочуп келе электе эле байланышы бар экен.
Тумар селее тушту.
-Озум кармап алдым дейсинби? Куйоондун артынан озун издеп бардын беле?
-Ооба, эне, бироо кат жазып чакырганынан баргамын.
Мени ал уйго ошол чоочун аял баштап кирди.....
Жайнагул туноруп олтуруп, энесине болгонун болгондой, коргонун коргондой, токпой-чачпай баардыгын айтып берди.
-Зыйнат эртеси кошунаны мага киргизип, бул ишке Толкунбек эмес, озуу куноолу экенин айтып, кечирим суратыптыр. Мен кечире албасымды айтып, болбой койдум. Экоо жашай беришсин дедим.
Кызынын созун болбой, кунт коюп угуп олтурган Тумар, бир окумда башын которо берип, кызын жалт карады. Окунучтуу козу менен бир демге карап туруп, башын чайкай берип мындай деди:
-Анда ал келин сенден эстуу экен, балам. Акмак болсо Толкунбекти актап, куноону оз мойнуна алып, сенден кечирим сурабайт болучу. Шаары бузулбасын деген экен да. Алда катыгун ай, куйоон жанылбай эле, озун жанылган турбайсынбы. "Жаман катын эр коруйт,жаман эркек жер -
Жайнагул жер тиктеди. Муундары бошоп, уну каргылданып чыкты.
-Озу эле кетип калды.
-Озу эле? Кантип эле жылан чакпай, жылкы теппей, озу кетип калсын. Ортонордо бир бузуку болгон да. Ой шумдук ой, шумдук. Экоонду ажырашат деп ким ойлоптур?
-Билбейм эне, бзуку болдубу, же озу бузулуп кеттиби. Менимче, озу бузулуп кетти. Бир художник аялдын уйунон озум кармап алдым. Ошону менен коптон бери, биз кочуп келе электе эле байланышы бар экен.
Тумар селее тушту.
-Озум кармап алдым дейсинби? Куйоондун артынан озун издеп бардын беле?
-Ооба, эне, бироо кат жазып чакырганынан баргамын.
Мени ал уйго ошол чоочун аял баштап кирди.....
Жайнагул туноруп олтуруп, энесине болгонун болгондой, коргонун коргондой, токпой-чачпай баардыгын айтып берди.
-Зыйнат эртеси кошунаны мага киргизип, бул ишке Толкунбек эмес, озуу куноолу экенин айтып, кечирим суратыптыр. Мен кечире албасымды айтып, болбой койдум. Экоо жашай беришсин дедим.
Кызынын созун болбой, кунт коюп угуп олтурган Тумар, бир окумда башын которо берип, кызын жалт карады. Окунучтуу козу менен бир демге карап туруп, башын чайкай берип мындай деди:
-Анда ал келин сенден эстуу экен, балам. Акмак болсо Толкунбекти актап, куноону оз мойнуна алып, сенден кечирим сурабайт болучу. Шаары бузулбасын деген экен да. Алда катыгун ай, куйоон жанылбай эле, озун жанылган турбайсынбы. "Жаман катын эр коруйт,жаман эркек жер -
#436 05 Сентябрь 2015 - 01:10
коруйт" дегендей, сен ошол эр кооруган жаман катындын бири болгон турбайсынбы.
Толкунбектин козу жок, Тенири турат, чындыгында сен мына бул он ай которуп, омурткасы сыздап торогон энесинен он эсе эмес, жуз эсе жакшы коруучу. Жанылса жанылып калгандыр, кулсо кулуп койгондур, . Бул жакта канча жыл бойдок жургонун билесинби?.
"Жаш кезде кетет жанылыш,
Жарабайт ага таарыныш..... "
деп озунор эле какшап-боздоп ырдап журбойсунорбу. "Бироо кат жазып, чакырганынан бардым" дейсин. Коро албаган бузуку ошентип бузат. Экооно ак санаган адам болсо Толкунбектин тоодой куносу болсо да, сага айтмак эмес. Тескерисинче, козу менен коруп турса да жашырып, жапмак, актамак. Ал кат жазган аял ким экен, сага ушул болунуп-жарылуу дан кийи кезиктиби?
Жайнагул башын чайкады
-Коргон жокмун.
-Мына кордунбу, душман кандай?
Жайнагул булактай аккан коз жашын жоолугу менен арчып, канталаган козу менен энесине таарынычтуу карады:
"Жаш кезде кетет жанылыш,
Жарабайт ага таарыныш..... "
деп озунор эле какшап-боздоп ырдап журбойсунорбу. "Бироо кат жазып, чакырганынан бардым" дейсин. Коро албаган бузуку ошентип бузат. Экооно ак санаган адам болсо Толкунбектин тоодой куносу болсо да, сага айтмак эмес. Тескерисинче, козу менен коруп турса да жашырып, жапмак, актамак. Ал кат жазган аял ким экен, сага ушул болунуп-жарылуу дан кийи кезиктиби?
Жайнагул башын чайкады
-Коргон жокмун.
-Мына кордунбу, душман кандай?
Жайнагул булактай аккан коз жашын жоолугу менен арчып, канталаган козу менен энесине таарынычтуу карады:
#437 05 Сентябрь 2015 - 01:11
-Тообо, тан каламда сиздин муноозунузго.
Деги кызык эле кишисиз. Ушунча болуп, эне ондонуп кыздарынызды жактап, кыздарыныздын созун суйлогон кундорунуз болобу?
-Эмне, баягы Саадаттын энесиндей болсо деп турасынбы?
-Саадаттын энеси эмне болду эле, -деди Жайнагул.
-Аны уга элек турбайсынбы. Уга элек болсон угуп тур.
Саадат келин болуп келгени эки жылга жакындап калган. Кайын энесин билесин кызматкер эмес беле. Озу аялзаттын тазасы эле байкуш. Мен деле озумду бир топ аялдын алды болбосом да, жоон ортосу деп билуучумун. Бирок Зулайканын жууган кирине, кармаган казан-аягына
-Эмне, баягы Саадаттын энесиндей болсо деп турасынбы?
-Саадаттын энеси эмне болду эле, -деди Жайнагул.
-Аны уга элек турбайсынбы. Уга элек болсон угуп тур.
Саадат келин болуп келгени эки жылга жакындап калган. Кайын энесин билесин кызматкер эмес беле. Озу аялзаттын тазасы эле байкуш. Мен деле озумду бир топ аялдын алды болбосом да, жоон ортосу деп билуучумун. Бирок Зулайканын жууган кирине, кармаган казан-аягына
#438 05 Сентябрь 2015 - 01:12
козум тушуп турар эле. Жонокой эле айнек идиштери да , хурусталга окшоп жалтырап, чынылары андан бетер оз нуруна озу чагылышып туруучу. Кундордун иринде эртен менен Саадат кир жууйм деп камынып жатканын коруп., бир коро кир болуп калган сыйга кийуучу адеми койногун алып чыгып, "кобукоо чаап, таза чайкап айып койучу" деп келинине берип коюп, озу жумушка кетиптир. Зуулайка тушку тамакка уйуно келсе, келини кирлерин жууп бутуп калыптыр. Жайган кирлеринин ичинде оз койногу корунбогонунон,
ырас чала кургатып алып койгон экен деп, уйго кирип баратып, машинанын ичиндеги бургалактап жаткан кирлерге козу кадала тушот. Машинаны дароо токтотп караса, бетек-байпактын арасыда аралашып жаткан озунун баягы сый ойногу болуп чыгат. Эненин азат бою тик туруп, конулу чогуп капа болот. "Э Кудай, жакшы коруп жалгыз келинимден сыйым ушул болсо, коро элегим кандай болду экен" -деп, журогу бузулган байкуш келинин жанына чакырып алып, капаттана минтип айтыптыр:
#439 05 Сентябрь 2015 - 01:13
"Э, алдына кетейин, бир самын сыйпап, колго чайкап жайып кой дебедим беле. Бул койнокту кийип же мор тазалабасам,
же дааратканага тушуп кайра чыкпасам, бул эмне деген жууш. Бул кылыгын мага жакпай калды", -дептир.
Анда тайбас келин уялып калуунун ордуна минтип мистиндеген имиш:
"Мен сиздин койногунузго башка бироонун бетек-байпагын кошкон жокмун, оз баланыздыкы юолгондон кийин, эчтеке болбрйт экен деп ойлодум. Кир жууй албайт десениз мындан ары мага эчтекенизди бербениз" , -дептир.
Анан Зулайка оз койногун тигил шакмарактап жаткан кирден болуп алып, кайра жууп жайып, жумушуна кетип клыптыр. Кечинде жумушунан келсе, столдун устундо мындай деген кагаз жатат дейт куйоосуно жазган:
"Мен экинчи бул уйго келгис болуп биротоло кеттим. Энене кирди жакшы жууп, казан-аякты таза кармаган, уйду жакшы туткан келин алып келип бергин. Анын мага берген койногун жууганымды жактырбай,
Анда тайбас келин уялып калуунун ордуна минтип мистиндеген имиш:
"Мен сиздин койногунузго башка бироонун бетек-байпагын кошкон жокмун, оз баланыздыкы юолгондон кийин, эчтеке болбрйт экен деп ойлодум. Кир жууй албайт десениз мындан ары мага эчтекенизди бербениз" , -дептир.
Анан Зулайка оз койногун тигил шакмарактап жаткан кирден болуп алып, кайра жууп жайып, жумушуна кетип клыптыр. Кечинде жумушунан келсе, столдун устундо мындай деген кагаз жатат дейт куйоосуно жазган:
"Мен экинчи бул уйго келгис болуп биротоло кеттим. Энене кирди жакшы жууп, казан-аякты таза кармаган, уйду жакшы туткан келин алып келип бергин. Анын мага берген койногун жууганымды жактырбай,
#440 05 Сентябрь 2015 - 01:14
жаман жакшы созу тийди" деген создорду окуп, эмне кыларын билбей калыптыр. Кокус балам келсе тушунбой дагы мени капа кылар деп ойлоп, кагазды тытып салып, ошол эле замат, келининин артынан кудаасыныкына барып тушуптур,.
Барса кудагыйы эмне дептир билесинби:
"Койногумду кирдин артында жууйсун деп, Саадатты кунологонун эмнен, ыя кудагый. А жуубай койсо кантет элен. Угуп алып капа болуп олтурам. Менин кызымды, киримди таза жууп бербейт десен ачыгынды айт. Ичиме баткан бала сыртыма да батат. Жиним келсе таптакыр жибербей алып калсам кантесин?" -деп, кайра куноону Зулайкага жуктогон имиш. Тим эле куйбогон жери кул болуп кетет айтса.
-Калп болсо да "Таза кийимди таза жууш керек. Ортонордо жалгыз эненер бар экен. Ошол кишинин бир койногун тындап жууп бере албаган, сенде тура куноо. Экинчи минтип болор-болбос иш учун качпай жур" , -деп айта албаптыр чиркин.
-Атаны каран кун ай, анан эмне болптур? -деди баятадан кудагыйнын созун кунт коюп угуп олтурган Кына.
-Э куруп калсын, "экинчи сага койнок эмес, бетарчымды жудурбайн" деп, жалынып-жалбарып жтып аран дегенде алып келиптир. Эмики жаштар ушундай кыйын чыкпадыбы кудагый.
-Ии де, кыздын энесинде экен да кептин баары.
-Кызды акшы кылган да эне, жаман кылган да эне. Мен мындай ишке чыдабаймын кудагый. Калыстык керек да.
-Тумар кызына карады.
-Ой кулунум ай, бул дуйнодо жанылбас жаак' мудурулбос туяк болобу. Куйоон озун деп тургандан кийин, эмне кереги бар эле, ошол жерге барыштын. Душмандын чырагына май тамызып, арам максатын аткарып берген турбайсынбы. Алар эми "Ырас болду, сооп болду. Камгактай болгон женил аял экен. Бир желге туруштук бере алган жок" -деп табалап, кулуп турушат да сыртындан карап. Али да кеч эмес, балам. "Эсин барда
Барса кудагыйы эмне дептир билесинби:
"Койногумду кирдин артында жууйсун деп, Саадатты кунологонун эмнен, ыя кудагый. А жуубай койсо кантет элен. Угуп алып капа болуп олтурам. Менин кызымды, киримди таза жууп бербейт десен ачыгынды айт. Ичиме баткан бала сыртыма да батат. Жиним келсе таптакыр жибербей алып калсам кантесин?" -деп, кайра куноону Зулайкага жуктогон имиш. Тим эле куйбогон жери кул болуп кетет айтса.
-Калп болсо да "Таза кийимди таза жууш керек. Ортонордо жалгыз эненер бар экен. Ошол кишинин бир койногун тындап жууп бере албаган, сенде тура куноо. Экинчи минтип болор-болбос иш учун качпай жур" , -деп айта албаптыр чиркин.
-Атаны каран кун ай, анан эмне болптур? -деди баятадан кудагыйнын созун кунт коюп угуп олтурган Кына.
-Э куруп калсын, "экинчи сага койнок эмес, бетарчымды жудурбайн" деп, жалынып-жалбарып жтып аран дегенде алып келиптир. Эмики жаштар ушундай кыйын чыкпадыбы кудагый.
-Ии де, кыздын энесинде экен да кептин баары.
-Кызды акшы кылган да эне, жаман кылган да эне. Мен мындай ишке чыдабаймын кудагый. Калыстык керек да.
-Тумар кызына карады.
-Ой кулунум ай, бул дуйнодо жанылбас жаак' мудурулбос туяк болобу. Куйоон озун деп тургандан кийин, эмне кереги бар эле, ошол жерге барыштын. Душмандын чырагына май тамызып, арам максатын аткарып берген турбайсынбы. Алар эми "Ырас болду, сооп болду. Камгактай болгон женил аял экен. Бир желге туруштук бере алган жок" -деп табалап, кулуп турушат да сыртындан карап. Али да кеч эмес, балам. "Эсин барда