"Кымбатка тушту"темасы менен бириктирилди.
basyz-kaman.
,Аңгемелерди ушул бөлүмгө жазасыз!
Ангемелер.
#202 29 Ноябрь 2015 - 01:20
"ТАЛКАЛАНГАН ТАГДЫР"
Жадыраган жаз мезгили эле, күн нөшөрлөп
жамгыр жаап жаткан. Универден үйгө бара
жаткам. Күн катуу чагылган болуп жаап
жаткандыктан, жолдо басууга болбой калган.
Колумда кол чатырым жок эле, бир дарак түбүнө
чууркап кирип кеттим. Бир аз убакыттан соң
жаныма эки татынакай сулуу кыздар келип
туруп калышты. Менимче аларда жаандан
коргонуу үчүн келишкенго, андыктан өзүмдү
ыңгайсыз сезе баштадым да чууркап кетип
калдым. Жол узак болгондуктан аябай суу
болдум. Жамгырдан түшкөн тамчылар бүт дене
боюма тарап жатты. Кантседа үйгө эптеп жетип
алдым. Кийимдеримди алмаштырып, төшөкө
чүмкөнүп жатып алып ошол бойунча уктап
калыптырмын. Эрте менен турсам ооруп
калыптырмын, кечекиденго деп ойлоп окууга
жөнөдүм. Барсам балдар чогулуп турушкан
экен, менида чакырып калышты. Барсам
кечинде вечер кылалы деп калышты, мен кыла
бергиле деп келе бердим. Жакын досум келип
чогу барайлы кызыктуу олтурабыз деп болбой,
барууга көндүрдү. Кечинде кафеге бардык,
.балдар кыздарды да чыкырышкан экен. Баары
бийлеп жатышты, жанымда бир кыз олтурган
эле. Эмнегедир көзүмө жылуу учурап, бир
жерден көргөндөй болуп жаттым:
-Чон кыз бош болсоз бир аз бийлеп
келбейлиби? Деп сөз узаттым, макул болду.
Бийлеп жатып таанышып алайлы деп:
- Менин атым Акыл.
-А меники Акылай! деп таанышыпда алдык. Көп
нерселерди сүйлөшүп жаттык.
-Сени бир жерден көргөндөй болуп жатам!
десем, жылмайып күлүп,
-Кече дарак түбүндө турган экенсиз элего! деп
калды.
-Аа, ооба. Кайсыл жерден көрдүм эле деп
койом!
-Аябай суу болсоңуз керек, жамгыр аябай катуу
жаап жатканда кетип калдыңызго. Эмне бизден
чочуп кеттиңизби? деп жылмайып күлүп койду.
Эмне дээримди билбей:
-Шашылып жаткан элем! деп койдум. Ошол
күндөн бери Акылай экөөбүз күн сайын жолукчу
болдук. Ар кандай темаларды сүйлөшүп өзүбз
жөнүндө айтып берип жүрдүк. Акыркы күндөрү
жолукмай сайын жүрө албай калдык. Сүйүү
сезим пайда боло баштагандай сезилип жатты.
Менимче сүйүп калганмынго деп ойлоп жүрдүм.
Бир күнү парк аралап жүрүп, кантседа Акылайга
сүйүп калганымды билдирдим. Алда сүйүнүп
кучактай калып, сүйүшүн айтып, ушул күндү
көптөн бери күтүп жүргөм деп жылмайып күлүп
койду. Мына ошондо чыныгы сүйүүгө кабылган
кезим эле. Күндөрдүн биринде балдар болуп,
сүйлөшкөн кыздарыбызды тааныштырмакчы
болдук. Бир кече уюштуруп түндө олтурдук.
Менин жакын досум Медетда келди. Медет
мене айылдан шаарга жаңы келген кезимде
таанышып дос болгон элек. Башыбызга кыйын
күндөр түшсө бирибизге жардам беришчү элек.
Кантседа Медет байдын баласы эле. Кечеде
олтуруп бири бирибиз менен таанышышып
шаңдуу олтурдук. Аңгычы эле айылдан атамдар
звонок кылып калышты. Эшике чыгып алсам:
-Балам кандайсың? ден соолуктарың жакшыбы?
окууларың кандай? оорубай эле жүрөсүңбү? деп
алы акыбалымды сурап жатты.
-Баары жакшы ата! өзүңүздөр кандайсыздар?
үйдөгүлөр жакшыбы? апам оорубай эле жүрөбү?
-Жакшы балам баары жайында! Жакында
Нурмат байкеңдин баласы үйлөнүп жатат,
айылга келесиңби? деп ары берини сүйлөшүп'
-Макул барам ата! деп коштошуп телди өчүрүп
ичкериге кирсем, Акылай менен Медет бийлеп
жатышкан экен. Эмнегедир кызыкча болуп
кеттимда, анча көңүл бурбай жылмайып отуруп
калдым. Бийлеп келип аларда олтурушту, эч
нерсе дей албай эле олтупдум. Кеч болуп кетти
кетейли деп, кафеден чыктык. Медет мен
жеткирип койойун деп калды, жок рахмат өзүбүз
эле деп коштошуп тарадык. Акылай экобуз
жолдо басып бара жаттык. Эмнегедир көңүлү
жоктой, сурасам башым бир аз ооруп жатат деп
койду. Үйүнө да жетип калдык, үйүнө кирип
кетти. Акылай менен эч эле мурункудай
сүйлөшө албадым. Эч түшүнө албадым
сурасамда айтпайт. Ошентип айылга кетүүмө
туура келди. Айылга барып тойдо кызмат кылып
жүрүп көпкө кармалып калдым. Айылдан
шаарга келип Акылайга телефон чалсам эч эле
албайт Медеткеда чалсам албай койду.
Универдеги кыздардан сураштырсам аларда
билишпейт экен. Ары жактан Акылайдын жакын
досу келе жаткан экен ушул билсе керек деп
ошол тарапты көздөй жөнөдүм. Азырак
баскандан соң, алдыма бир машина аркама бир
машина токтоп мени салып алып кетип
калышты. Эч нерсеге түшүнө албай койдум
оозумду скочтоп, колдорумду байлап, бир жерге
алып барышып ур тепкиге ала башташты.
Арасынан бирөөсү Медетке сендей достун
кереги жок деп башыма катуу бир нерсе менен
урду эле эсим ооп калды. Көзүмдү ачсам
больницада жатыптырмын, жанымда бир бала
жана Жаркын олтурган экен. Аябай катуу
сабашкандыктан кыймылдай албай
калыптырмын. араң зорго сүйлөп жаттым:
-Эмне болду? эмне болду? десем.
-Бир аз эс ал" деп жатышты. Төрт беш күндөн
соң өзүмө зорго келе баштадым. Уктап кеткен
экем, тушумдө Акылай турмушка чыгып жаткан
экен, түгөйүнүн жүзү эч эле көрнбөй койду.
мени болсо кайдагы бир нерселер кармап кой
бербей койду. Чочуп ойгонуп кетти, бөлмөнү
карасам эч ким жок экен. Андыктан эде Жаркын
кирип келип калды.
-Эмнелер болуп кетти? дес сурасам.
-Сен эч нерсени билбейсиңби? деп кайра мага
суроо берди.
-жоок, Эмнелер болду? мени кимдер бул
акыбалша калтыпышты? эмнелер болуп жатат.
билсе баарын айтчы? деп кайра кайра сурап
жаттым.
-Акылайга эмне болду? ал кай жактажүрөт
десем.
-Акылай турмушка чыгып кетти дегенде жан
дүйнөм муузга айлангандай болду. Эмне
кылаарымды билбей кызыкча болуп кеттим.
-Тамашанды койчу десем
-Сени бул абалга калтырган Акылай деп айтты.
ойума эмнелер гана келбеди, ишене албай
туруп калдым. Бул мени алдап жатат деп да
ойлодум. Андыктан сөзүн улап баштады:
-Силер сүйлөшкөн кыздарыбызды
тааныштырабыз деген куну башталды баары.
Сен эшике чыгып кеткениңде, Медетке Акылай
бийлеп келүүнү сунуштаган. Мендет болбой
жатты, Акыры акылай аны эптеп зордоп атып
экөө бийлешти. Ошондо Акылай Медетке
кызыгып калган экен. Сени менен көп
сүйлөшпөгөндүда себеби ошол. Акыры Акылай
жашыруун Медет менен жолуга баштады.
Медет досумдун сүйлөшкөн кызысыңго десе, эч
нерсе болбогондой эле биз ал экобуз жөн гана
доспуз деген экен. Медеткеда мени жамандап,
ар нерселерди айтып, анан дагы мен Акылай
менен жолукканда Медетти жамандайт деп да
айткан экен. Мына ошондо көзүмдөн жаштар
агып, тагдырым талкалангандай болду. Медет
менен Акылайды ойлоп эле жаттым. Медет
анын айткан сөздөрүнө анча ишенбей мага
звонок кылса өчүк болуп албай койгон экем.
Ошондон дагы Акылай пайдаланып дагыда
жамандап бири бирибизге душман кылып
койуптур. Анан Медет чыдай албай, менин
айылдан келгенимди угуп балдарын
жөнөтүптүр. демек мени сабагандар Медеттин
балдары экенда деп ичим өллө күйүп жанып
жатты. Мени байлыка сатып кетти деп тынбай
ойлоп жаттым. Кандай гана оор нерсе, эстеп
алып ыйлапда жибердим. Мени машинага
салып кетишкенде, Жаркын көрүп калып
групалаш баоасынын машинасы менен
артымдан жөнөшкөн экен. Катуу кеткендиктен
жолдо жоготуп жиберишиптир. Акылайга
телефон чалып, Акылды кайда алып кетип
жатышат кайда алып барышат десе эч эле
айтпай койуптур. Айласы кетип эгер Акылды
өлтүрүп койушса, баарын сен кылганынды
милицияларга кабар берем дегенде араң зорго
айтыптыр. Жаркындар барса мен кып кызыл
канга буланып жаткан экем. Ошондо мени
больницага алып келишиптир. Эгер Жаркындар
болбогондо бул жашоодо жок болор белем,
айтор Жаркынга ыраазы болдум. Жаркын
Акылай менен сырдаш жакын дос болгондуктан
баарын айтып берген экен. Мунун баарына
байлык себепкер болду. Акылай байлыка
кызыкпаганда мындай болбоор эле. мурда
атамдар үйлонуп ал дешсе сүйлошкон кызым
бар дечу элем. Эми минтип байлыка сатып
кетмшти. Атамдар эгер сурап калышса ушинтип
жакын досума тийип кетти демек белем. Куну
туну ойлонуп жатам. Медет менен Акылайды
көргүмда келбей калды көргөнго козум жок.
Окууну эптеп бүттумда айылга кайттым.
Уйдогулорго кыз табп бериниздер деп озум
айыл жумуштары менен алек болуп жатам.
Суйуудон болсо конул калды. Медет менен
Акылай болсо тагдырымды бир заматта
талкалашты. Келечекти алдыга койуп
жакшылыктан үмүт үзбөй журом!
Мейли эле башка менен башка жакта,
Болсоң жаным кубанмакмын бакыт тилеп.
А бирок сен дос баламдын жары болдуң,
Жатыптырсың достугубузду сен билбей
Менго мейли эптеп айла табаттырмын,
Башка жанды жубайлыкка алаттырмын.
Чогу басып же айланып калган кезде,
Өткөндү эстеп кантип карап тура аласын
Жадыраган жаз мезгили эле, күн нөшөрлөп
жамгыр жаап жаткан. Универден үйгө бара
жаткам. Күн катуу чагылган болуп жаап
жаткандыктан, жолдо басууга болбой калган.
Колумда кол чатырым жок эле, бир дарак түбүнө
чууркап кирип кеттим. Бир аз убакыттан соң
жаныма эки татынакай сулуу кыздар келип
туруп калышты. Менимче аларда жаандан
коргонуу үчүн келишкенго, андыктан өзүмдү
ыңгайсыз сезе баштадым да чууркап кетип
калдым. Жол узак болгондуктан аябай суу
болдум. Жамгырдан түшкөн тамчылар бүт дене
боюма тарап жатты. Кантседа үйгө эптеп жетип
алдым. Кийимдеримди алмаштырып, төшөкө
чүмкөнүп жатып алып ошол бойунча уктап
калыптырмын. Эрте менен турсам ооруп
калыптырмын, кечекиденго деп ойлоп окууга
жөнөдүм. Барсам балдар чогулуп турушкан
экен, менида чакырып калышты. Барсам
кечинде вечер кылалы деп калышты, мен кыла
бергиле деп келе бердим. Жакын досум келип
чогу барайлы кызыктуу олтурабыз деп болбой,
барууга көндүрдү. Кечинде кафеге бардык,
.балдар кыздарды да чыкырышкан экен. Баары
бийлеп жатышты, жанымда бир кыз олтурган
эле. Эмнегедир көзүмө жылуу учурап, бир
жерден көргөндөй болуп жаттым:
-Чон кыз бош болсоз бир аз бийлеп
келбейлиби? Деп сөз узаттым, макул болду.
Бийлеп жатып таанышып алайлы деп:
- Менин атым Акыл.
-А меники Акылай! деп таанышыпда алдык. Көп
нерселерди сүйлөшүп жаттык.
-Сени бир жерден көргөндөй болуп жатам!
десем, жылмайып күлүп,
-Кече дарак түбүндө турган экенсиз элего! деп
калды.
-Аа, ооба. Кайсыл жерден көрдүм эле деп
койом!
-Аябай суу болсоңуз керек, жамгыр аябай катуу
жаап жатканда кетип калдыңызго. Эмне бизден
чочуп кеттиңизби? деп жылмайып күлүп койду.
Эмне дээримди билбей:
-Шашылып жаткан элем! деп койдум. Ошол
күндөн бери Акылай экөөбүз күн сайын жолукчу
болдук. Ар кандай темаларды сүйлөшүп өзүбз
жөнүндө айтып берип жүрдүк. Акыркы күндөрү
жолукмай сайын жүрө албай калдык. Сүйүү
сезим пайда боло баштагандай сезилип жатты.
Менимче сүйүп калганмынго деп ойлоп жүрдүм.
Бир күнү парк аралап жүрүп, кантседа Акылайга
сүйүп калганымды билдирдим. Алда сүйүнүп
кучактай калып, сүйүшүн айтып, ушул күндү
көптөн бери күтүп жүргөм деп жылмайып күлүп
койду. Мына ошондо чыныгы сүйүүгө кабылган
кезим эле. Күндөрдүн биринде балдар болуп,
сүйлөшкөн кыздарыбызды тааныштырмакчы
болдук. Бир кече уюштуруп түндө олтурдук.
Менин жакын досум Медетда келди. Медет
мене айылдан шаарга жаңы келген кезимде
таанышып дос болгон элек. Башыбызга кыйын
күндөр түшсө бирибизге жардам беришчү элек.
Кантседа Медет байдын баласы эле. Кечеде
олтуруп бири бирибиз менен таанышышып
шаңдуу олтурдук. Аңгычы эле айылдан атамдар
звонок кылып калышты. Эшике чыгып алсам:
-Балам кандайсың? ден соолуктарың жакшыбы?
окууларың кандай? оорубай эле жүрөсүңбү? деп
алы акыбалымды сурап жатты.
-Баары жакшы ата! өзүңүздөр кандайсыздар?
үйдөгүлөр жакшыбы? апам оорубай эле жүрөбү?
-Жакшы балам баары жайында! Жакында
Нурмат байкеңдин баласы үйлөнүп жатат,
айылга келесиңби? деп ары берини сүйлөшүп'
-Макул барам ата! деп коштошуп телди өчүрүп
ичкериге кирсем, Акылай менен Медет бийлеп
жатышкан экен. Эмнегедир кызыкча болуп
кеттимда, анча көңүл бурбай жылмайып отуруп
калдым. Бийлеп келип аларда олтурушту, эч
нерсе дей албай эле олтупдум. Кеч болуп кетти
кетейли деп, кафеден чыктык. Медет мен
жеткирип койойун деп калды, жок рахмат өзүбүз
эле деп коштошуп тарадык. Акылай экобуз
жолдо басып бара жаттык. Эмнегедир көңүлү
жоктой, сурасам башым бир аз ооруп жатат деп
койду. Үйүнө да жетип калдык, үйүнө кирип
кетти. Акылай менен эч эле мурункудай
сүйлөшө албадым. Эч түшүнө албадым
сурасамда айтпайт. Ошентип айылга кетүүмө
туура келди. Айылга барып тойдо кызмат кылып
жүрүп көпкө кармалып калдым. Айылдан
шаарга келип Акылайга телефон чалсам эч эле
албайт Медеткеда чалсам албай койду.
Универдеги кыздардан сураштырсам аларда
билишпейт экен. Ары жактан Акылайдын жакын
досу келе жаткан экен ушул билсе керек деп
ошол тарапты көздөй жөнөдүм. Азырак
баскандан соң, алдыма бир машина аркама бир
машина токтоп мени салып алып кетип
калышты. Эч нерсеге түшүнө албай койдум
оозумду скочтоп, колдорумду байлап, бир жерге
алып барышып ур тепкиге ала башташты.
Арасынан бирөөсү Медетке сендей достун
кереги жок деп башыма катуу бир нерсе менен
урду эле эсим ооп калды. Көзүмдү ачсам
больницада жатыптырмын, жанымда бир бала
жана Жаркын олтурган экен. Аябай катуу
сабашкандыктан кыймылдай албай
калыптырмын. араң зорго сүйлөп жаттым:
-Эмне болду? эмне болду? десем.
-Бир аз эс ал" деп жатышты. Төрт беш күндөн
соң өзүмө зорго келе баштадым. Уктап кеткен
экем, тушумдө Акылай турмушка чыгып жаткан
экен, түгөйүнүн жүзү эч эле көрнбөй койду.
мени болсо кайдагы бир нерселер кармап кой
бербей койду. Чочуп ойгонуп кетти, бөлмөнү
карасам эч ким жок экен. Андыктан эде Жаркын
кирип келип калды.
-Эмнелер болуп кетти? дес сурасам.
-Сен эч нерсени билбейсиңби? деп кайра мага
суроо берди.
-жоок, Эмнелер болду? мени кимдер бул
акыбалша калтыпышты? эмнелер болуп жатат.
билсе баарын айтчы? деп кайра кайра сурап
жаттым.
-Акылайга эмне болду? ал кай жактажүрөт
десем.
-Акылай турмушка чыгып кетти дегенде жан
дүйнөм муузга айлангандай болду. Эмне
кылаарымды билбей кызыкча болуп кеттим.
-Тамашанды койчу десем
-Сени бул абалга калтырган Акылай деп айтты.
ойума эмнелер гана келбеди, ишене албай
туруп калдым. Бул мени алдап жатат деп да
ойлодум. Андыктан сөзүн улап баштады:
-Силер сүйлөшкөн кыздарыбызды
тааныштырабыз деген куну башталды баары.
Сен эшике чыгып кеткениңде, Медетке Акылай
бийлеп келүүнү сунуштаган. Мендет болбой
жатты, Акыры акылай аны эптеп зордоп атып
экөө бийлешти. Ошондо Акылай Медетке
кызыгып калган экен. Сени менен көп
сүйлөшпөгөндүда себеби ошол. Акыры Акылай
жашыруун Медет менен жолуга баштады.
Медет досумдун сүйлөшкөн кызысыңго десе, эч
нерсе болбогондой эле биз ал экобуз жөн гана
доспуз деген экен. Медеткеда мени жамандап,
ар нерселерди айтып, анан дагы мен Акылай
менен жолукканда Медетти жамандайт деп да
айткан экен. Мына ошондо көзүмдөн жаштар
агып, тагдырым талкалангандай болду. Медет
менен Акылайды ойлоп эле жаттым. Медет
анын айткан сөздөрүнө анча ишенбей мага
звонок кылса өчүк болуп албай койгон экем.
Ошондон дагы Акылай пайдаланып дагыда
жамандап бири бирибизге душман кылып
койуптур. Анан Медет чыдай албай, менин
айылдан келгенимди угуп балдарын
жөнөтүптүр. демек мени сабагандар Медеттин
балдары экенда деп ичим өллө күйүп жанып
жатты. Мени байлыка сатып кетти деп тынбай
ойлоп жаттым. Кандай гана оор нерсе, эстеп
алып ыйлапда жибердим. Мени машинага
салып кетишкенде, Жаркын көрүп калып
групалаш баоасынын машинасы менен
артымдан жөнөшкөн экен. Катуу кеткендиктен
жолдо жоготуп жиберишиптир. Акылайга
телефон чалып, Акылды кайда алып кетип
жатышат кайда алып барышат десе эч эле
айтпай койуптур. Айласы кетип эгер Акылды
өлтүрүп койушса, баарын сен кылганынды
милицияларга кабар берем дегенде араң зорго
айтыптыр. Жаркындар барса мен кып кызыл
канга буланып жаткан экем. Ошондо мени
больницага алып келишиптир. Эгер Жаркындар
болбогондо бул жашоодо жок болор белем,
айтор Жаркынга ыраазы болдум. Жаркын
Акылай менен сырдаш жакын дос болгондуктан
баарын айтып берген экен. Мунун баарына
байлык себепкер болду. Акылай байлыка
кызыкпаганда мындай болбоор эле. мурда
атамдар үйлонуп ал дешсе сүйлошкон кызым
бар дечу элем. Эми минтип байлыка сатып
кетмшти. Атамдар эгер сурап калышса ушинтип
жакын досума тийип кетти демек белем. Куну
туну ойлонуп жатам. Медет менен Акылайды
көргүмда келбей калды көргөнго козум жок.
Окууну эптеп бүттумда айылга кайттым.
Уйдогулорго кыз табп бериниздер деп озум
айыл жумуштары менен алек болуп жатам.
Суйуудон болсо конул калды. Медет менен
Акылай болсо тагдырымды бир заматта
талкалашты. Келечекти алдыга койуп
жакшылыктан үмүт үзбөй журом!
Мейли эле башка менен башка жакта,
Болсоң жаным кубанмакмын бакыт тилеп.
А бирок сен дос баламдын жары болдуң,
Жатыптырсың достугубузду сен билбей
Менго мейли эптеп айла табаттырмын,
Башка жанды жубайлыкка алаттырмын.
Чогу басып же айланып калган кезде,
Өткөндү эстеп кантип карап тура аласын
#203 29 Ноябрь 2015 - 01:58
Аягыбы автор?
АК ИШТЕГЕН АДАМ АКЫРЫ ЖАМАНДЫК КОРБОЙТ (И.Р.РАЗЗАКОВ)
#204 29 Ноябрь 2015 - 02:07
Окунучтуу экен...Адамдын сезими менен ойноп калп кулуп жанында журуп ушинтип сатып кеткендерден сактасын Аллахым.Капаланбаныз сизге да буюрса андан да жакшы жубай жолугат деп ишенем.
Мени Апама окшоштугумду айтышты,
Бул жашоомдогу эн жагымдуу соз!
Бул жашоомдогу эн жагымдуу соз!
#205 30 Ноябрь 2015 - 12:13
ОКУСАН ЫЙЛАЙСЫН,
-Бир куну дуконго кирип, азык-тулук алып,
сатуучунун алдына келсем, ал 5-6 жаштардагы
бала менен суйлошуп атыптыр. Сатуучу айтат:
Окунучтуу, бирок бул акчан бул куурчакты
сатып алууга жетпейт деди. Анан ал бала мага
кайрылып: Байке, чын эле менин акчам
жетпейби? Мен акчасын санап чыгып:
Алтыным, чынында эле акчан бул куурчакты
алууга жетпейт экен дедим. Кичинекей бала
колунда куурчакты кармаган бойдон туруп
калды. Мен озумдун алган нерселеримди толоп
бутуп, кайра ал баладан, бул куурчакты кимге
берээрин сурадым.. - Бул куурчакты менин
карындашым аябай жакшы корчу, сатып алгысы
келип жургон. А мен анын туулган кунуно белек
кылгым келди. Бул куурчакты апама берсем, ал
карындашыма барганда ала барат
эле! ...Кайгылуу коздору менен ушуларды
суйлоду. Менин карындашым Жаратканга кетти.
Мага муну атам айтты. Дагы, жакында апамды
да кетет деди.. Ошондуктан бул куурчакты
апама ала барып, карындашыма беришин
ойлодум... Менин журогум бир саамга токтой
тушту. Кичинекей бала мени карап: Мен атама
айтып келдим, мен ойноп келгичем апам
кетпей турсун деп. Андан сон ал, озу бактылуу
кулуп тушкон суротун корсотту. Мен бул суротту,
апам карындашыма мени унутуп калбаш учун,
ала баруусун каалайм. Мен апамды аябай
жакшы кором, апам мени таштап кетуусун
каалабайм, бирок атам, апамдын кичинекей
карындашымдын алдына кетиши керектигин
айтты. Ал кайра куурчакты капалуу коздору
менен карап алды. - Мен чонотогумдон акча
алып чыгып: Кел, кайра баштан акчанды санап
королучу, эгер жетет деп ойлосон?.. - Ооба,
ооба бул куурчакты алууга жетет деп ойлойм!
Ал балага корсотпой озумдун акчамдан кошуп
койдум да, башынан санап кирдик. Куурчакты
алууга акча жетип, дагы бир аз артып да калды.
Кичинекей бала: Мага акча бергенин учун
рахмат, Жараткан! Мени карады да: Кечээ,
жатаар алдында кудайга дуба кылып, ушул
куурчакты сатып алып, апамдан берип жиберуу
учун акча сураган элем. Демек, ал мени
угуптур! Дагы бир аз акчам болуусун тиледим
эле, апама ак атыр гул алып беруу учун. Менин
апам ак атыр гулду жакшы корот деди.. Мен
дукондон ойлуу жана кызык абалда чыктым.
Анан мен, гезиттеги эки кун мурдагы болгон
окуяны эстей кеттим. Ал жерде, мас абалындагы
киши машинасы менен бир аял менен жаш
наристени уруп кеткени жазылган эле. Наристе
кыз ошол эле жерден каза табып, апасы оор
абалда болчу. Доктурлар, апасынын жанын
сактап турган апараттан очуруштору керек
болчу, анткени ал жаш аял комадан чыгууга ото
алсыз эле. Балким бул куурчакты сатып алган
бала, ошол уй-булонун баласы болуп
журбосун?.. Эки кун откондон кийин, ал аял
каза тапканын гезиттен окудум. Козумдун
жашын токтото албай ыйлап жибердим. Мен ак
атыр гул сатып алып, жерге берилип жаткан
жерге бардым. Жаш эне акка оролуп жатыптыр.
Бир колунда куурчак менен сурот, бир колунда
ак атыр гул.. Козум толо жаш менен кетип
баратып, менин жашоом эми озгорулоорун
сезип жаттым...Мен эч качан бул кичинекей
баланын, апасы менен карындашына болгон
суйуусун, мээримин унутпаймын! Бир-
бирибизди тируу кезибизде барктайлы, мээрим
тоголу. Анткени, жашоо ото кыска жана кырсык
айттырбай келет.
-Бир куну дуконго кирип, азык-тулук алып,
сатуучунун алдына келсем, ал 5-6 жаштардагы
бала менен суйлошуп атыптыр. Сатуучу айтат:
Окунучтуу, бирок бул акчан бул куурчакты
сатып алууга жетпейт деди. Анан ал бала мага
кайрылып: Байке, чын эле менин акчам
жетпейби? Мен акчасын санап чыгып:
Алтыным, чынында эле акчан бул куурчакты
алууга жетпейт экен дедим. Кичинекей бала
колунда куурчакты кармаган бойдон туруп
калды. Мен озумдун алган нерселеримди толоп
бутуп, кайра ал баладан, бул куурчакты кимге
берээрин сурадым.. - Бул куурчакты менин
карындашым аябай жакшы корчу, сатып алгысы
келип жургон. А мен анын туулган кунуно белек
кылгым келди. Бул куурчакты апама берсем, ал
карындашыма барганда ала барат
эле! ...Кайгылуу коздору менен ушуларды
суйлоду. Менин карындашым Жаратканга кетти.
Мага муну атам айтты. Дагы, жакында апамды
да кетет деди.. Ошондуктан бул куурчакты
апама ала барып, карындашыма беришин
ойлодум... Менин журогум бир саамга токтой
тушту. Кичинекей бала мени карап: Мен атама
айтып келдим, мен ойноп келгичем апам
кетпей турсун деп. Андан сон ал, озу бактылуу
кулуп тушкон суротун корсотту. Мен бул суротту,
апам карындашыма мени унутуп калбаш учун,
ала баруусун каалайм. Мен апамды аябай
жакшы кором, апам мени таштап кетуусун
каалабайм, бирок атам, апамдын кичинекей
карындашымдын алдына кетиши керектигин
айтты. Ал кайра куурчакты капалуу коздору
менен карап алды. - Мен чонотогумдон акча
алып чыгып: Кел, кайра баштан акчанды санап
королучу, эгер жетет деп ойлосон?.. - Ооба,
ооба бул куурчакты алууга жетет деп ойлойм!
Ал балага корсотпой озумдун акчамдан кошуп
койдум да, башынан санап кирдик. Куурчакты
алууга акча жетип, дагы бир аз артып да калды.
Кичинекей бала: Мага акча бергенин учун
рахмат, Жараткан! Мени карады да: Кечээ,
жатаар алдында кудайга дуба кылып, ушул
куурчакты сатып алып, апамдан берип жиберуу
учун акча сураган элем. Демек, ал мени
угуптур! Дагы бир аз акчам болуусун тиледим
эле, апама ак атыр гул алып беруу учун. Менин
апам ак атыр гулду жакшы корот деди.. Мен
дукондон ойлуу жана кызык абалда чыктым.
Анан мен, гезиттеги эки кун мурдагы болгон
окуяны эстей кеттим. Ал жерде, мас абалындагы
киши машинасы менен бир аял менен жаш
наристени уруп кеткени жазылган эле. Наристе
кыз ошол эле жерден каза табып, апасы оор
абалда болчу. Доктурлар, апасынын жанын
сактап турган апараттан очуруштору керек
болчу, анткени ал жаш аял комадан чыгууга ото
алсыз эле. Балким бул куурчакты сатып алган
бала, ошол уй-булонун баласы болуп
журбосун?.. Эки кун откондон кийин, ал аял
каза тапканын гезиттен окудум. Козумдун
жашын токтото албай ыйлап жибердим. Мен ак
атыр гул сатып алып, жерге берилип жаткан
жерге бардым. Жаш эне акка оролуп жатыптыр.
Бир колунда куурчак менен сурот, бир колунда
ак атыр гул.. Козум толо жаш менен кетип
баратып, менин жашоом эми озгорулоорун
сезип жаттым...Мен эч качан бул кичинекей
баланын, апасы менен карындашына болгон
суйуусун, мээримин унутпаймын! Бир-
бирибизди тируу кезибизде барктайлы, мээрим
тоголу. Анткени, жашоо ото кыска жана кырсык
айттырбай келет.
#209 04 Декабрь 2015 - 20:29
"Айрылык"
Кеч кирип, конулум эмнегедир уйгу туйгу болуп жатты. Кочого чыгып кирейин деп босогого жеткенде апам чакырып калды. Мен кирип барып
- ооу апаке, эмне болду? Тынчылыкпы? - десем
- оа балам. Атан сыртка чыгып кеткен бойдон дале болсо келе элек. Барып Абдыразак аяш атанын уйуно барып келчи? - деп калды.
Кулагыма наушнигимди салып алып мен апам жоноткон жакка карап жонодум. Кыялымда атакемди ошол жакта эле болсо керек деп ойлогом. Бирок барганымда ал жакта эч ким жок эле. Мен кайра уйго кайттым. Уйго жакындап калганда чет жактан досторум чакырып калышты. Алардын жанына барып копко суйлошуп отурдум. Бирок конулум негедир тынчсыздана берди. Алар менен суйлошуп бутуп, уйлорго тарамай болдук. Мен окууну эми эле бутконумо карабай, Алина аттуу кыз менен суйлошуп журчуумун. Ал менден 1 жаш кичине болчуу. Кечиндеси уйуно барып телефонуна чалдым.
- Жаным?
- Ооу
- Мен келдим. Сыртта турам. Чыгасынбы?
- Азыр козум, азыр чыгам деп телефонду очургону шашылды.
Сыртта турам. Тунку саат 1 лер чамасы.
Бир кезде менин суйуктуум чыга келди. Негизи дайыма кол алып учурашып, андан сон кучактап калчуу. А бул жолу чуркап келип эле мени кучактап, ыйлап кирди.
- Сага эмне болду жаным? Неге маанайын жок? Бироо сени капаланттыбы? Же бир нерсе кылдыбы? Сен жон гана айт, мен озум баарын чечем - десем,
- Жок козум, баары жайында эле - деп жашын катканы аракет кылды.
- Неге анда ыйлап жатасын? Сени эч качан ыйлатпайм деп озумо соз берген болчум. Бирок созумдун устунон чыга албай калганымды коруп озумо капаланып жатам,
- Козу, сизге бир нерсени айтайын дедим эле - деп калды.
Эмне экенин сыртынан билбесем да, ичимден туйгансыдым.
- Ии айтчы жаным, эмнени айтайын дедин эле?
- Бугун колледжден айылга келдим эле. Уйго жуучулар келишиптир.
- Ии анан? Ошого ушунча коз жаш тогуу зарылбы сага жаным? (эркелете)
- Сиз мени мазактап жатасызбы? Же сизге баарибирби? - деп калды.
- Жок. Неге эми мазактамак элем? Неге баарибир болот? Экообуз 2 жылдан бери суйлошуп жургонубузду, ата энелерибиз эле эмес, бут айыл билет го? Анан мындай болуп турганда ал жуучуларды четке чыгарып коюу оной эле го? - деп соз узаттым.
- Жоооок жан, сиз тушунбой жатасыз, аларга ата энем макулдугун беришти - деп айтканда козумо бир нерсе жарк этип тийгендей эле болду.
- Кантип? Кантип эле эми биле туруп, башкага сени тапшырганы жатышат? Кала берсе сен али жашсында. Эми гана 17 жашка толбодунбу?
- Билбейм жаным, мына ушундай жанылыктар мени кутуп турган экен уйго келсем - деп улам журокту эзип ыйлап жатты.
Оозума келме келбей калды. Ичимден кана эми азыр жер жарылса, мен ал жакка тушуп кетсем деп жаттым. Бирок тагдырдын мындай жазмышына эмне да деп айта алмак элем? Мен бир пенде болсом, жаратканым бизди бир болуубузду каалабаган экен, демек анда мен сенин бактынды колума алып, бактысыз кылып койбоюн, сен бактылуу болсон ошол менин бактым деп ага айтып, козумдон молтурогон жаштар агып жатты, бирок аны байкатпаганы аракет кылдым.
Ошонтип суйлошуп жатып убакта отуп, тан да атканы калыптыр. Аны жоошутуп коюп мен уйго кайттым.
Ич ичимден эзилип ыйладым. Омурумдо мынчалык кайгыга батып, мынчалык ыйлабасам керек эле. Журогум бук болуп, жарылып кете жаздап жаткан убагы эле. Уйго келип алып копко ойлондум. Кай жерден кандай катачылык кетирип койгонумду, кантип мен анын ата энесине жакпай калганымды. Бирок эч кандай жообум жок эле. Неге буулугуп, конулум тынчсызданды десем, корсо тагдырымдын мага жазган мындай белеги бар экен эле. Мен багынып, озум башымды ийип бердим тагдырга. Токтоткону аракет кылганым менен, батаа кылынган кыз деген ат калат деп, анын келечегин ойлодум.
...Кечке чалып, смс жазаар эле. Бирок мен телефонду да албай, смстерине жооп да бербей, анын козуно жаман адам болуп коруноюн деп чечтим.
... Арадан бир нече кун отту. Уйдо жата берип сыгылып кеттим. Озумду алаксытуу максатында шаарга жонодум. Айланып журуп куйутко чыдабай шарап ичип, очумду ошодон чыгарууну чечтим. Бир кезде бутумда тура албай бараткандай болдум. Ошол кезде мен жолдо бараткан элем. Тээ жактан куё бала менен келиндин келе жатканын коруп токтоп калдым. Озумду ал баланын ордунда элестетип, а келинди Алина деп элестетип. Бактылуу кыялдарым менен турганда алар дагы да жакындап келе жатышкан эле. Козум анча тунук корбой жатса да, бирок акылым жайында эле. Мен да басып, жолумду уланта бердим. Ошол кезде жанагы жаш жубайларга жакын келип, башымды которгондо Алинам тураар эле. Куё баланын жанында турганына карабай, мага карап ыйлап кетти. Мен ошол кезде масчылыкка алдырдымбы, же шайтандын тилине кирип кеттимби, айтоор озумду озум кармай албай калдым.
Ошол куну менин суйуктуумдун тою болуп жатканын билгенимде, дагы да болсо уйдон чыкпай жатаар элем. Ошонтип Алина мага чуркап келип,
- сизге не болду? Мындай адатыныз жок эле го? Неге менин чалууларыма бир да жооп бербей койдунуз? - деп жатканда куё бала келип озуну корсотом дедиби, айтор мени уруп кетти. Мен да жон карап турбай аны менен жулмалаша кеттим. Бизди ажыратууга аракет кылган Алинамды ал туртуп жиберди. Ошол кезде мен озумду жоготтум.
... Козумду ачканда мен комада жаткан экем. Озумо келип, паллатага кочуруп отушту. Ата энемди кутсом алар келишпеди. Анткени аларга кабар жетпеген экен. Алинамды кутсом ал да келбеди. Бир нече кундон кийин, бутума туруп жакшы болуп калганда, формачан адамдар келип мени алып кетишти.
... Ошол той куну куё баланы ура берип, ал аз келгенсип жерде турган таш менен башына уруп, айтор ал бала больницага жетпей коз жумуп кетиптир. Баланын достору да чуркап келе жатышкан эле экообуз талашып жатканда, алар келип мени иттей сабап уруп, кыймылсыз жатканымда милиция келип калат, ошол кезде больницага алып келишкенде эси учумду жоготуп комага тушуп калган экем. Арадан 2 ай дегенде озумо келип, адам болуп чыгып келгенде мени мынтип алып кетишти. Угушумча ошол куну кечиндеси Алина мени олду деп ойлогонбу, айтор озун озу асып алыптыр. Албетте бул туурасында турмодо отурганымда апакем кейип айтып берген эле. Мен ушундай болуп, жакшынакай жерден мынтип торт тарабым бетон капталган жерге озумо озум окум чыгарып алганыма эмес, жакшынакай болуп бакытка умтулуп жаткан жаштардын тагдырына балта чаап койгонума, менин кесепетимден эки адам коз жумганына окунуп отурдум. Тагдырга башымды ийип, суйуктуумду колдон кетирбеске айла издеп таба албагым учун эми окуном. Ошондо ата энемди жиберип, алардын тоюн токтотуп, биз уйлонсок болоор беле дейм. Бирок окунгон менен эч кандай пайда жок да? Ушул суроолор менен мен жашоомду улантып келе жатам.
4 - декабрь 2015 - жыл "Айрылык" - деп аталган чыгарманын аягы!!!
☆ Жони
Кеч кирип, конулум эмнегедир уйгу туйгу болуп жатты. Кочого чыгып кирейин деп босогого жеткенде апам чакырып калды. Мен кирип барып
- ооу апаке, эмне болду? Тынчылыкпы? - десем
- оа балам. Атан сыртка чыгып кеткен бойдон дале болсо келе элек. Барып Абдыразак аяш атанын уйуно барып келчи? - деп калды.
Кулагыма наушнигимди салып алып мен апам жоноткон жакка карап жонодум. Кыялымда атакемди ошол жакта эле болсо керек деп ойлогом. Бирок барганымда ал жакта эч ким жок эле. Мен кайра уйго кайттым. Уйго жакындап калганда чет жактан досторум чакырып калышты. Алардын жанына барып копко суйлошуп отурдум. Бирок конулум негедир тынчсыздана берди. Алар менен суйлошуп бутуп, уйлорго тарамай болдук. Мен окууну эми эле бутконумо карабай, Алина аттуу кыз менен суйлошуп журчуумун. Ал менден 1 жаш кичине болчуу. Кечиндеси уйуно барып телефонуна чалдым.
- Жаным?
- Ооу
- Мен келдим. Сыртта турам. Чыгасынбы?
- Азыр козум, азыр чыгам деп телефонду очургону шашылды.
Сыртта турам. Тунку саат 1 лер чамасы.
Бир кезде менин суйуктуум чыга келди. Негизи дайыма кол алып учурашып, андан сон кучактап калчуу. А бул жолу чуркап келип эле мени кучактап, ыйлап кирди.
- Сага эмне болду жаным? Неге маанайын жок? Бироо сени капаланттыбы? Же бир нерсе кылдыбы? Сен жон гана айт, мен озум баарын чечем - десем,
- Жок козум, баары жайында эле - деп жашын катканы аракет кылды.
- Неге анда ыйлап жатасын? Сени эч качан ыйлатпайм деп озумо соз берген болчум. Бирок созумдун устунон чыга албай калганымды коруп озумо капаланып жатам,
- Козу, сизге бир нерсени айтайын дедим эле - деп калды.
Эмне экенин сыртынан билбесем да, ичимден туйгансыдым.
- Ии айтчы жаным, эмнени айтайын дедин эле?
- Бугун колледжден айылга келдим эле. Уйго жуучулар келишиптир.
- Ии анан? Ошого ушунча коз жаш тогуу зарылбы сага жаным? (эркелете)
- Сиз мени мазактап жатасызбы? Же сизге баарибирби? - деп калды.
- Жок. Неге эми мазактамак элем? Неге баарибир болот? Экообуз 2 жылдан бери суйлошуп жургонубузду, ата энелерибиз эле эмес, бут айыл билет го? Анан мындай болуп турганда ал жуучуларды четке чыгарып коюу оной эле го? - деп соз узаттым.
- Жоооок жан, сиз тушунбой жатасыз, аларга ата энем макулдугун беришти - деп айтканда козумо бир нерсе жарк этип тийгендей эле болду.
- Кантип? Кантип эле эми биле туруп, башкага сени тапшырганы жатышат? Кала берсе сен али жашсында. Эми гана 17 жашка толбодунбу?
- Билбейм жаным, мына ушундай жанылыктар мени кутуп турган экен уйго келсем - деп улам журокту эзип ыйлап жатты.
Оозума келме келбей калды. Ичимден кана эми азыр жер жарылса, мен ал жакка тушуп кетсем деп жаттым. Бирок тагдырдын мындай жазмышына эмне да деп айта алмак элем? Мен бир пенде болсом, жаратканым бизди бир болуубузду каалабаган экен, демек анда мен сенин бактынды колума алып, бактысыз кылып койбоюн, сен бактылуу болсон ошол менин бактым деп ага айтып, козумдон молтурогон жаштар агып жатты, бирок аны байкатпаганы аракет кылдым.
Ошонтип суйлошуп жатып убакта отуп, тан да атканы калыптыр. Аны жоошутуп коюп мен уйго кайттым.
Ич ичимден эзилип ыйладым. Омурумдо мынчалык кайгыга батып, мынчалык ыйлабасам керек эле. Журогум бук болуп, жарылып кете жаздап жаткан убагы эле. Уйго келип алып копко ойлондум. Кай жерден кандай катачылык кетирип койгонумду, кантип мен анын ата энесине жакпай калганымды. Бирок эч кандай жообум жок эле. Неге буулугуп, конулум тынчсызданды десем, корсо тагдырымдын мага жазган мындай белеги бар экен эле. Мен багынып, озум башымды ийип бердим тагдырга. Токтоткону аракет кылганым менен, батаа кылынган кыз деген ат калат деп, анын келечегин ойлодум.
...Кечке чалып, смс жазаар эле. Бирок мен телефонду да албай, смстерине жооп да бербей, анын козуно жаман адам болуп коруноюн деп чечтим.
... Арадан бир нече кун отту. Уйдо жата берип сыгылып кеттим. Озумду алаксытуу максатында шаарга жонодум. Айланып журуп куйутко чыдабай шарап ичип, очумду ошодон чыгарууну чечтим. Бир кезде бутумда тура албай бараткандай болдум. Ошол кезде мен жолдо бараткан элем. Тээ жактан куё бала менен келиндин келе жатканын коруп токтоп калдым. Озумду ал баланын ордунда элестетип, а келинди Алина деп элестетип. Бактылуу кыялдарым менен турганда алар дагы да жакындап келе жатышкан эле. Козум анча тунук корбой жатса да, бирок акылым жайында эле. Мен да басып, жолумду уланта бердим. Ошол кезде жанагы жаш жубайларга жакын келип, башымды которгондо Алинам тураар эле. Куё баланын жанында турганына карабай, мага карап ыйлап кетти. Мен ошол кезде масчылыкка алдырдымбы, же шайтандын тилине кирип кеттимби, айтоор озумду озум кармай албай калдым.
Ошол куну менин суйуктуумдун тою болуп жатканын билгенимде, дагы да болсо уйдон чыкпай жатаар элем. Ошонтип Алина мага чуркап келип,
- сизге не болду? Мындай адатыныз жок эле го? Неге менин чалууларыма бир да жооп бербей койдунуз? - деп жатканда куё бала келип озуну корсотом дедиби, айтор мени уруп кетти. Мен да жон карап турбай аны менен жулмалаша кеттим. Бизди ажыратууга аракет кылган Алинамды ал туртуп жиберди. Ошол кезде мен озумду жоготтум.
... Козумду ачканда мен комада жаткан экем. Озумо келип, паллатага кочуруп отушту. Ата энемди кутсом алар келишпеди. Анткени аларга кабар жетпеген экен. Алинамды кутсом ал да келбеди. Бир нече кундон кийин, бутума туруп жакшы болуп калганда, формачан адамдар келип мени алып кетишти.
... Ошол той куну куё баланы ура берип, ал аз келгенсип жерде турган таш менен башына уруп, айтор ал бала больницага жетпей коз жумуп кетиптир. Баланын достору да чуркап келе жатышкан эле экообуз талашып жатканда, алар келип мени иттей сабап уруп, кыймылсыз жатканымда милиция келип калат, ошол кезде больницага алып келишкенде эси учумду жоготуп комага тушуп калган экем. Арадан 2 ай дегенде озумо келип, адам болуп чыгып келгенде мени мынтип алып кетишти. Угушумча ошол куну кечиндеси Алина мени олду деп ойлогонбу, айтор озун озу асып алыптыр. Албетте бул туурасында турмодо отурганымда апакем кейип айтып берген эле. Мен ушундай болуп, жакшынакай жерден мынтип торт тарабым бетон капталган жерге озумо озум окум чыгарып алганыма эмес, жакшынакай болуп бакытка умтулуп жаткан жаштардын тагдырына балта чаап койгонума, менин кесепетимден эки адам коз жумганына окунуп отурдум. Тагдырга башымды ийип, суйуктуумду колдон кетирбеске айла издеп таба албагым учун эми окуном. Ошондо ата энемди жиберип, алардын тоюн токтотуп, биз уйлонсок болоор беле дейм. Бирок окунгон менен эч кандай пайда жок да? Ушул суроолор менен мен жашоомду улантып келе жатам.
4 - декабрь 2015 - жыл "Айрылык" - деп аталган чыгарманын аягы!!!
☆ Жони
Чтобы ты не делал за спиной у людей, помни! Ты делаешь это на глазах у Аллаха!!!
#210 05 Декабрь 2015 - 02:35
"Тагдыр жана айрылык"темасы менен бириктирилди.
Кыскача аңгеме,баяндар ушул темага жазылсын.Автор эскертүү!
#211 12 Декабрь 2015 - 01:11
Тема адабият жана поэзия болумуно жылдырылды.
Если человек сделал тебе больно, не отвечай ему тем же. Сделай добро. Ты другой человек.
Ты лучше.
#213 12 Декабрь 2015 - 11:42
тунгуюк эми бири биринерге баш ийбей колдобой каласынар
аял айтат мен сенин балдарынды багып атам деп бул соз точно айтылат анан эркек жон турабы жанжал башталат эки кундун биринде уруша бересинер мындан аркы жашоо болбойт
аял айтат мен сенин балдарынды багып атам деп бул соз точно айтылат анан эркек жон турабы жанжал башталат эки кундун биринде уруша бересинер мындан аркы жашоо болбойт
#214 12 Декабрь 2015 - 14:38
Тагдыр ТЕНЕГЕН ТААЛАЙ
– Апа, элестетиңиз, ал таң аткандан түн киргенче иштейт экен. Антип жүрүп канча акча табат экен дебейсизби?
– Ии, канча?
– Миң, - кыз оозун чоюп, алда кимди шылдыңдай, - со-ом. Ха-ха-ха, миң сом.
Кызынан азыраак эле улуу көрүнгөн сулуу аял ууртаган ширесин бүркө жаздап араң карманды.
– Койчу? Анан тим эле тынбай иштейт ээ?
– Тынбайт, жумушчу кийимин кийип алып, терин агызып, чаң болуп... Колдору болсо тим эле капкатуу болуп жооруп кеткен.
Тырмактары узун өстүрүлүп, кооз боёлгон колдорун жийиркене силккен кызынын артисттик өнөрүн кубаттаган энеси тим эле чер жаза каткырып, кызы сүрөттөгөн адамдын келбетин туураган болуп кебетесин бузду.
– Анан, сен ал иштерманга эмне деп жооп бердиң?
– Азырынча товарларыңды ташып, чарчабай иштеп акчаңды чогулта бер. Балким, байып каласың. Анан сүйлөшөбүз, - дедим, - ой, бирок ага чейин мен эмес, менин балам миллионер болуп кетет го.
– Ал?
– Мейлиң, сени сүйүп калганда эле ушул кепти угууга даяр болчумун, - дейт. Баатыр бекен ия, апаке?
– Ой, укмуш эми, – аял керилип, чоюлуп ордунан туруп жалтырак капчыгын колуна алды, - болуптур, Нурайка, тамаша тамашасы менен, а жашоо өз жолу менен кетиши керек. Бул “баатырың” тууралуу атаң укпасын. Билесиң да, биздин атабыз кара тамандар менен келише албайт. Анан мен да экинчи укпайын, - кызын акшыңдай карап, катуу эскертүү берген түр көрсөттү да, жөнөп кетти.
***
– Апа, мен аны дагы көрдүм!
– Чын элеби? Кандай болуп калыптыр?
– Баягысындай эле, - кыз муңайым унчукту, - алгач көргөндө чуркап барып мойнуна асылып эркелегим келип кетти. Абдан сагындым.
– Ал сенин сагынганыңа татыктуу эмес, кызым.
– Татыктуу.
– Кана, эмнеси менен татыктуу?
– Атам болгондон кийин татыктуу! – кыз болгон ачуусу менен энесине бир тийди да, бышактап ыйлап калды, – өзү жалгыз болгондо бармакмын. Куйруктай болуп баягысы дагы жанында экен. Алар мени байкашкан жок. Кыздар билип калбаса экен деп ал жерден кеткенче шаштым. Анан сыртка чыгып чалсам, таптакыр албай койду.
Экөө азга үнсүз олтуруп калышты. Нурай казан-аякты калдыратып оозго салар эч нерсе таппады. Энесинин көзүнөн “ушинтип ачка калдык, кароосуз калдык” деген аянычтуу абалды окуду да, шуу үшкүрдү.
– Эх, кызым, сенден да тигиниси кызык болуп атса албайт да, - аял калтыраган үнүн жашырганга аракет кылды, - кебетеси кандай неме экен?
– Мм, жакшынакай. Болгон акчасын берип жакшынакай кылып жасантып алды да. А мага жоктон башканы айтпайт, уу-уу.
– Ыйлабачы, кызым. Ал сенин көз жашыңа татыктуу эмес.
– Апа, татыктуу, сен эмне түшүнбөйсүң, ал менин атам да. Балким, сен ага татыктуу болбогонуң үчүн ал бизден кетип калгандыр?
– Жап жаагыңды! - аял кыздын жаагына колу кандай тийгенин байкабай калды. Ошол замат кызын бооруна кыса койду да, экөө бирдей уңулдап ыйлай башташты.
***
– Эркетай, мага уул төрөп бересиңби?
– Төрөп берем, жан. Бирок ал үчүн биздин сүйүү аздык кылат?
– Ммм, ал аздык кылса дагы эмне керек?
– А сен ага даярсыңбы?
– Даярмын, сен ага ишенгендей деле болдуң го. Айтканыңдын баарын аткарып келатам го?
– Аткарыла электери да бар, - жанатан атасы менен тең кишинин алдында мышыктай сүйөнүп-сүйкөнүп эркелеп олтурган ойсоке селки ойдолой туруп наркы отургучка көчүк басты. Анын бул кыймылы курсактуу кишини заматта күйпөлөктөтүп салды.
– Аткарыла элек? Кана айтчы, эркетай, эмне экен ал?
– ЗАГС.
– Эми… Бул оңой иш эмес да.
– Даа, бирок “менин колумда акча, акчамдын астында менин каалагандарымдын баары” деп ким айтчу эле?
– Мен.
– Демек, сенин каалаганың - бала, туурабы?
– Туура.
– А менин каалаганым - ЗАГС. Мен каалаганыма жеткен күнү сенин каалаганың орундалат, “сэр”.
– Баары сен каалагандай болот.
***
– Акмак десе, мен буга эми керек болуп калган экенмин да.
– Эх, курбум, сенде ушундай тагдыр болот деп эч ойлогон эмес элем.
– Хм, ойлобосоң, эми көрүп атпайсыңбы?
– Кечирип кой, мен жай эле айттым. Эми айтчы, кечирейин деп жатасыңбы?
– Билбейм, кызымды гана ойлойм да. Болбосо ал азыр мен үчүн ашка жүк, башка жүк. Ойноп кеткенинде нанга акча сурасак бербей калган, ишенесиңби? Эми болгонун кызындай болгон бир кызга тонотуп, өзү талаада калганда келип олтурат.
– Аа бизнесин кайтарып алууга мүмкүн эмес бекен?
– Жок, баары мыйзам менен туптуура болуп турса, бул чокусун талашабы?
– Ай мейли, кечирип эле койчу. Баарын нөлдөн баштагыла.
– Нөлдөн? Кайдагы нөл, эми бизге, кырктан ашканда кайсы нөл? Нөлдү көбөйтөм деп атып ушул болду. Улам боюмда болгон сайын “токтото тур, бутка туралы. Аны алалы, муну алалы, анан деле жетишебиз” деп улам сайын боюмдан алдыра берип туубас болдум. Ал айткандын баарына жетели деп бирде ач калып, бирде ток болуп атып эми жашачу маалга келгенде “эркек балалуу болот элем” деп кете берди. Эми минтип же баладан жок, же буга чейин жыйган-тергенден жок куу башы келип олтурат. Андан да кызды ортого салып койгонучу?
– А Нурай эмне дейт?
– Байкуш кызым эмне десин, атакелеп этек-жеңине жармашып кайра кетип калбаса экен деп атат. Атакеси аны кыз деп чанып жүргөнүн кайдан билсин.
– Кой, аны билбей эле калсын. Кыздай болобу?
***
– Ата, жакшы болуп калдыңбы?
– Жакшы, кызым.
– Жакшы болчу батыраак. Мен сен айткан номердин баарына чалып олтуруп акыры насыяңдын бул айын төлөттүрдүм. Бирок кийинки айда бул досторуң дагы төлөп коёт деп ишенбе, бүгүн араң макул болушту.
– Сарсанаа болбо, кызым, бир айласын табабыз.
– Ата, апам сени жакшы карап атабы? – кыз тамашага салган болуп экөөнү алмак-салмак карады.
– Жакшы, - ал күнөөлүү унчугуп, аялын аста карайт.
– Сен барда атаң дайыма жакшы каралат, кызым. Сен бар үчүн атаң экөөбүз бир дасторкондон чай ичип атабыз. Болбосо...
– Болбодубу эми, улам эле башынан түшө бересиңби?
– Апа, болду эми, атамды урушпачы.
– Урушпачы, урушпачы. Эмненин айынан алдагынтип боз ала чаң болуп түнгө калып иштеп, чачың таралбай, тырмагың каралбай атканын сен билесиңби?
– Билгенде эмне, апа. Ушинтип эле кечке уруша бересиңерби?
– Болду, урушпайбыз. Кел, чай ич. Чарчагандырсың. Дарысын ала келдиңби?
– Ооба, бирок толук эмес.
– Мейли, кызым, толук болбосо, атаң ушуга деле айыгат, - оорудан шапая түшкөн киши кызын бооруна тартып чачынан жыттап койду. Ал да, аялы да бүгүн доктурлар ага оор операция керек экенин, ал үчүн миллиондогон сом жумшаларын айта албай олтура беришти. Күн бою товар тизип чарчаган кыз атасынын бооруна сүйөнгөн бойдон уктап кетти.
***
– Саламатсызбы, директор ордунда бекен?
– Бош эмес.
– Аа, күтө турам.
– Узакка кармалат го.
– Мейли, канча болсо да күтөм.
– Билдирүүңүздү жаздырып кете берсеңиз болот. Эртең өзүбүз жооп кылабыз.
– Мен күтүп эле кирип кетейинчи. Көзмө-көз сүйлөшүшүм керек. Абдан зарыл.
– Мейлиңиз, бирок кеч каласыз.
Кыз катчынын акыркы кебин укмаксанга салып терезеге карады. Чын эле абдан кармалды. Ал келгенден бери катчы кыз директордун ордуна эки жолу кофе киргизди. Андан улам ичкериде үч киши бар экенин билди. Кеңсенин ичин айланта карай берип жаттап бүттү. “Атамдын бир кездеги офисиндей экен”, - деп койду ичинен.
– Кечиресиз, чоң кыз, а сиз эмне суроо менен кайрылайын дедиңиз эле?
– Каражат.
– Азыр кызматкерлерге аванс жазбай жатышат, убактылуу.
– Мен аванс эмес, жардам катары чоң суммада акча сурайт элем. Эгер анча акчаны аванс кылып берсе, мен бул жерде өмүр бою иштешим керек болот.
– Аа, түшүнүктүү.
– А сиз билесизби, ал кайрымдуулукка кандай караган адам?
– Кайдыгер эмес.
– Атам катуу ооруп жатат. Ага жардам керек.
Каалганын ачылышы менен кыздардын сөзүнө чекит коюлду. Кезеги жеткенине кубанган кыз директордун эшигин кага кирип барды.
– Саламатсызбы, ой, салам.
– Салам, - директор мырза ордунан тура элпек кол сунду, - кандайсың, Нурай?
Кыз колун суна албады. Жасалгасыз тырмактарын көрсөтүп, иштей берип шуудуруп бүткөн колдорун карматуудан уялды. Жигит муну башкача кабыл алды.
– Мейли, капа эмесмин. Баягы мүнөз калбаптыр ээ?
– Мен биздин директор сен экениңди билбептирмин.
– Эч нерсе эмес, кел, олтур.
Нурай шарт бурулуп чыгып кетүүнү ойлонгону менен атасынын абалы аны ордунан жылдырбай кармап турду. Көп жолу ойлонуп “акыры кол астында иштеп аткан соң директордон кандай болсо да жардамга акча алам” деген бүтүмү да тушамыш болду. Отуруп жатып мындан бир канча жыл мурда аны жылдыздуу, мээримдүү карап, анан ысык жаш толо артынан узатып калган көздөргө көзү уруна түштү. Ошол эле көздөр. Ал эле эмес, үнү, кайрылуусу, кыймылы да баягысындай эле экен, болгону ал кезде үстүнөн түшпөс көйнөгү гана алмашып калыптыр.
– Апа, элестетиңиз, ал таң аткандан түн киргенче иштейт экен. Антип жүрүп канча акча табат экен дебейсизби?
– Ии, канча?
– Миң, - кыз оозун чоюп, алда кимди шылдыңдай, - со-ом. Ха-ха-ха, миң сом.
Кызынан азыраак эле улуу көрүнгөн сулуу аял ууртаган ширесин бүркө жаздап араң карманды.
– Койчу? Анан тим эле тынбай иштейт ээ?
– Тынбайт, жумушчу кийимин кийип алып, терин агызып, чаң болуп... Колдору болсо тим эле капкатуу болуп жооруп кеткен.
Тырмактары узун өстүрүлүп, кооз боёлгон колдорун жийиркене силккен кызынын артисттик өнөрүн кубаттаган энеси тим эле чер жаза каткырып, кызы сүрөттөгөн адамдын келбетин туураган болуп кебетесин бузду.
– Анан, сен ал иштерманга эмне деп жооп бердиң?
– Азырынча товарларыңды ташып, чарчабай иштеп акчаңды чогулта бер. Балким, байып каласың. Анан сүйлөшөбүз, - дедим, - ой, бирок ага чейин мен эмес, менин балам миллионер болуп кетет го.
– Ал?
– Мейлиң, сени сүйүп калганда эле ушул кепти угууга даяр болчумун, - дейт. Баатыр бекен ия, апаке?
– Ой, укмуш эми, – аял керилип, чоюлуп ордунан туруп жалтырак капчыгын колуна алды, - болуптур, Нурайка, тамаша тамашасы менен, а жашоо өз жолу менен кетиши керек. Бул “баатырың” тууралуу атаң укпасын. Билесиң да, биздин атабыз кара тамандар менен келише албайт. Анан мен да экинчи укпайын, - кызын акшыңдай карап, катуу эскертүү берген түр көрсөттү да, жөнөп кетти.
***
– Апа, мен аны дагы көрдүм!
– Чын элеби? Кандай болуп калыптыр?
– Баягысындай эле, - кыз муңайым унчукту, - алгач көргөндө чуркап барып мойнуна асылып эркелегим келип кетти. Абдан сагындым.
– Ал сенин сагынганыңа татыктуу эмес, кызым.
– Татыктуу.
– Кана, эмнеси менен татыктуу?
– Атам болгондон кийин татыктуу! – кыз болгон ачуусу менен энесине бир тийди да, бышактап ыйлап калды, – өзү жалгыз болгондо бармакмын. Куйруктай болуп баягысы дагы жанында экен. Алар мени байкашкан жок. Кыздар билип калбаса экен деп ал жерден кеткенче шаштым. Анан сыртка чыгып чалсам, таптакыр албай койду.
Экөө азга үнсүз олтуруп калышты. Нурай казан-аякты калдыратып оозго салар эч нерсе таппады. Энесинин көзүнөн “ушинтип ачка калдык, кароосуз калдык” деген аянычтуу абалды окуду да, шуу үшкүрдү.
– Эх, кызым, сенден да тигиниси кызык болуп атса албайт да, - аял калтыраган үнүн жашырганга аракет кылды, - кебетеси кандай неме экен?
– Мм, жакшынакай. Болгон акчасын берип жакшынакай кылып жасантып алды да. А мага жоктон башканы айтпайт, уу-уу.
– Ыйлабачы, кызым. Ал сенин көз жашыңа татыктуу эмес.
– Апа, татыктуу, сен эмне түшүнбөйсүң, ал менин атам да. Балким, сен ага татыктуу болбогонуң үчүн ал бизден кетип калгандыр?
– Жап жаагыңды! - аял кыздын жаагына колу кандай тийгенин байкабай калды. Ошол замат кызын бооруна кыса койду да, экөө бирдей уңулдап ыйлай башташты.
***
– Эркетай, мага уул төрөп бересиңби?
– Төрөп берем, жан. Бирок ал үчүн биздин сүйүү аздык кылат?
– Ммм, ал аздык кылса дагы эмне керек?
– А сен ага даярсыңбы?
– Даярмын, сен ага ишенгендей деле болдуң го. Айтканыңдын баарын аткарып келатам го?
– Аткарыла электери да бар, - жанатан атасы менен тең кишинин алдында мышыктай сүйөнүп-сүйкөнүп эркелеп олтурган ойсоке селки ойдолой туруп наркы отургучка көчүк басты. Анын бул кыймылы курсактуу кишини заматта күйпөлөктөтүп салды.
– Аткарыла элек? Кана айтчы, эркетай, эмне экен ал?
– ЗАГС.
– Эми… Бул оңой иш эмес да.
– Даа, бирок “менин колумда акча, акчамдын астында менин каалагандарымдын баары” деп ким айтчу эле?
– Мен.
– Демек, сенин каалаганың - бала, туурабы?
– Туура.
– А менин каалаганым - ЗАГС. Мен каалаганыма жеткен күнү сенин каалаганың орундалат, “сэр”.
– Баары сен каалагандай болот.
***
– Акмак десе, мен буга эми керек болуп калган экенмин да.
– Эх, курбум, сенде ушундай тагдыр болот деп эч ойлогон эмес элем.
– Хм, ойлобосоң, эми көрүп атпайсыңбы?
– Кечирип кой, мен жай эле айттым. Эми айтчы, кечирейин деп жатасыңбы?
– Билбейм, кызымды гана ойлойм да. Болбосо ал азыр мен үчүн ашка жүк, башка жүк. Ойноп кеткенинде нанга акча сурасак бербей калган, ишенесиңби? Эми болгонун кызындай болгон бир кызга тонотуп, өзү талаада калганда келип олтурат.
– Аа бизнесин кайтарып алууга мүмкүн эмес бекен?
– Жок, баары мыйзам менен туптуура болуп турса, бул чокусун талашабы?
– Ай мейли, кечирип эле койчу. Баарын нөлдөн баштагыла.
– Нөлдөн? Кайдагы нөл, эми бизге, кырктан ашканда кайсы нөл? Нөлдү көбөйтөм деп атып ушул болду. Улам боюмда болгон сайын “токтото тур, бутка туралы. Аны алалы, муну алалы, анан деле жетишебиз” деп улам сайын боюмдан алдыра берип туубас болдум. Ал айткандын баарына жетели деп бирде ач калып, бирде ток болуп атып эми жашачу маалга келгенде “эркек балалуу болот элем” деп кете берди. Эми минтип же баладан жок, же буга чейин жыйган-тергенден жок куу башы келип олтурат. Андан да кызды ортого салып койгонучу?
– А Нурай эмне дейт?
– Байкуш кызым эмне десин, атакелеп этек-жеңине жармашып кайра кетип калбаса экен деп атат. Атакеси аны кыз деп чанып жүргөнүн кайдан билсин.
– Кой, аны билбей эле калсын. Кыздай болобу?
***
– Ата, жакшы болуп калдыңбы?
– Жакшы, кызым.
– Жакшы болчу батыраак. Мен сен айткан номердин баарына чалып олтуруп акыры насыяңдын бул айын төлөттүрдүм. Бирок кийинки айда бул досторуң дагы төлөп коёт деп ишенбе, бүгүн араң макул болушту.
– Сарсанаа болбо, кызым, бир айласын табабыз.
– Ата, апам сени жакшы карап атабы? – кыз тамашага салган болуп экөөнү алмак-салмак карады.
– Жакшы, - ал күнөөлүү унчугуп, аялын аста карайт.
– Сен барда атаң дайыма жакшы каралат, кызым. Сен бар үчүн атаң экөөбүз бир дасторкондон чай ичип атабыз. Болбосо...
– Болбодубу эми, улам эле башынан түшө бересиңби?
– Апа, болду эми, атамды урушпачы.
– Урушпачы, урушпачы. Эмненин айынан алдагынтип боз ала чаң болуп түнгө калып иштеп, чачың таралбай, тырмагың каралбай атканын сен билесиңби?
– Билгенде эмне, апа. Ушинтип эле кечке уруша бересиңерби?
– Болду, урушпайбыз. Кел, чай ич. Чарчагандырсың. Дарысын ала келдиңби?
– Ооба, бирок толук эмес.
– Мейли, кызым, толук болбосо, атаң ушуга деле айыгат, - оорудан шапая түшкөн киши кызын бооруна тартып чачынан жыттап койду. Ал да, аялы да бүгүн доктурлар ага оор операция керек экенин, ал үчүн миллиондогон сом жумшаларын айта албай олтура беришти. Күн бою товар тизип чарчаган кыз атасынын бооруна сүйөнгөн бойдон уктап кетти.
***
– Саламатсызбы, директор ордунда бекен?
– Бош эмес.
– Аа, күтө турам.
– Узакка кармалат го.
– Мейли, канча болсо да күтөм.
– Билдирүүңүздү жаздырып кете берсеңиз болот. Эртең өзүбүз жооп кылабыз.
– Мен күтүп эле кирип кетейинчи. Көзмө-көз сүйлөшүшүм керек. Абдан зарыл.
– Мейлиңиз, бирок кеч каласыз.
Кыз катчынын акыркы кебин укмаксанга салып терезеге карады. Чын эле абдан кармалды. Ал келгенден бери катчы кыз директордун ордуна эки жолу кофе киргизди. Андан улам ичкериде үч киши бар экенин билди. Кеңсенин ичин айланта карай берип жаттап бүттү. “Атамдын бир кездеги офисиндей экен”, - деп койду ичинен.
– Кечиресиз, чоң кыз, а сиз эмне суроо менен кайрылайын дедиңиз эле?
– Каражат.
– Азыр кызматкерлерге аванс жазбай жатышат, убактылуу.
– Мен аванс эмес, жардам катары чоң суммада акча сурайт элем. Эгер анча акчаны аванс кылып берсе, мен бул жерде өмүр бою иштешим керек болот.
– Аа, түшүнүктүү.
– А сиз билесизби, ал кайрымдуулукка кандай караган адам?
– Кайдыгер эмес.
– Атам катуу ооруп жатат. Ага жардам керек.
Каалганын ачылышы менен кыздардын сөзүнө чекит коюлду. Кезеги жеткенине кубанган кыз директордун эшигин кага кирип барды.
– Саламатсызбы, ой, салам.
– Салам, - директор мырза ордунан тура элпек кол сунду, - кандайсың, Нурай?
Кыз колун суна албады. Жасалгасыз тырмактарын көрсөтүп, иштей берип шуудуруп бүткөн колдорун карматуудан уялды. Жигит муну башкача кабыл алды.
– Мейли, капа эмесмин. Баягы мүнөз калбаптыр ээ?
– Мен биздин директор сен экениңди билбептирмин.
– Эч нерсе эмес, кел, олтур.
Нурай шарт бурулуп чыгып кетүүнү ойлонгону менен атасынын абалы аны ордунан жылдырбай кармап турду. Көп жолу ойлонуп “акыры кол астында иштеп аткан соң директордон кандай болсо да жардамга акча алам” деген бүтүмү да тушамыш болду. Отуруп жатып мындан бир канча жыл мурда аны жылдыздуу, мээримдүү карап, анан ысык жаш толо артынан узатып калган көздөргө көзү уруна түштү. Ошол эле көздөр. Ал эле эмес, үнү, кайрылуусу, кыймылы да баягысындай эле экен, болгону ал кезде үстүнөн түшпөс көйнөгү гана алмашып калыптыр.
#215 12 Декабрь 2015 - 14:39
– Нурай келдиби?
– Жок.
– Жумушка да келбептирби?
– Жок.
– Тезинен кабарын таап берчи.
– Жарайт, Акдил Жоомартович.
Акдил Нурайдын келип калышын чын дилинен зарыгып күтүп атты. Алда качан өчүп калган жалынын тутантып алганына намыстанса да аны бир көрүүгө болгон кызыгуусун жандыра албай койду. Бир жагынан өгүнкү жолугушууда анын бир нерсе айтууга абдан камданып, бирок батынып айтпай кетип калганы болду. Толгон кызматчыдан Нурайга арзыбаган ишти милдеттендирип, анан оӊой эмес айлык жазып бербеди беле. Ансыз да жакшы жердин кызы болчу. Анда эмнеге мынчалык жүдөӊкү тартып кетти экен деп толгонот.
– Уфф, Нурайка, Нурайка... Эмнени айта албай кеттиӊ экен. Куду бир кезде мен сенин алдыӊда кыжалат болгондой болдуӊ. Аныӊды жашыргыӊ келди. Бирок мен баарын билип эмес, сезип турдум.
***
– Барсыӊбы, Нурай, эмне кабарсыз кеттиӊ? Эрте келип да, кеч кетип да таппайм?
– Жүрөм, өз жашоом менен. А сен мени эмнеге издейсиӊ?
– Эмнеге издебешим керек?
– Мен мурдагы Нурай эмесмин. Көрүп атпайсыӊбы, бир кызматчымын, – кыз ага эч ким эч нерсе дебесе да өзүн кем тутуп, бушайманданып алды, – сен дагы башкасыӊ.
– Жок, Нурай, сен мен үчүн ошол эле бойдонсуӊ. А сен менин байышымды каалабадыӊ беле? – жигит тамашасына катар кызды көз карашы менен эркелете жылмайды.
– Байып, анан мени кол алдыӊа жумшап мага көрүнүп атасыӊ да ээ, анан?
– Жок, таптакыр андай эмес. мен сени бул ишке мага жакын болушуӊду каалап гана алгам.
– Мени жумушка сен эмес, курсташым алып келген.
– Ооба, сенин курсташыӊ, менин кыйбас досум Болот алып келген, туурабы?
– Туура? – кыздын жүзүндө таӊ калуу пайда болду. Экөө өткөн күндөргө саякаттап кетишти.
***
– Болот, мен Нурайды унута алчудай эмесмин.
– Эмне деп кеӊеш берерди да билбейм. Өзүӊ билчи. Ал сени бир эле жолу теӊине алып жакшы карап койсо да унута албай жатканыӊды түшүнөт элем. Канчалаган кагуу-силкүүсүнөн кийин да көӊүлү калбаган сени көрдүм.
– ...
– Мен сени балдызым менен тааныштырайынбы, алтын кыз?
– Койчу, кайра баштабай, андан көрө Нурайды табышчы.
– Кайдан? Кантип? А табылса эмне кыласыӊ?
– Анын атасы банкрот болуп абдан кыйналып атыптыр. Нурайдын кыйналып атканы белгилүү да, демек. Андан да санааркаганым - болгон номерлери өчүк. Интернетке эч эле кирбей калды. Кайда кетти?
– Аракет кылалы, издейли.
Акдил ар бир кебин кызды таарынтып же ачуусуна тийип албагандай кылып айтканга аракет кылып жатты. Нурай болсо анын кебин угуп-укпай аткандай алагды абалда болуп, тынчы жок отурду. Андай абалын байкап турса дагы жигит ал күндөрдү сагынгандай эскерип айта берди.
– Ошентип, кеткенден кийин Болот да эки күн жоголуп кетти. Ал мага эч жардам кылбайт деп ойлогом. Андай эмес экен. Ал келди.
– Акдил, эки кабарым бар, бири жакшы, бири жаман.
– Жаманын айтып сал, анан жакшысын сүйлөшөбүз.
– Нурайдын кабарын билдим, абдан кыйналышта экен. Атасы кайра үй-бүлөсүнө барыптыр. Бирок жашоолору мурдагыдай эмес, жайдак калышыптыр.
– Ммм, жакшысычы?
– Нурайыӊ ишке абдан муктаж болуп жаткан экен. Сен тууралуу эч нерсе айтпастан, жөн гана иш ордун сунуштап “эртеӊ кел” деп койдум. Андыктан тезинен ага бир орун табышыӊ керек. Бирок азырынча ага көрүнбөй, директор болуп кеткениӊди билдирбей эле тур. Кайра таптырбай кетет.
– Жарайт.
***
– Кызым, мынча акчанын мынча чукул убакта табылышы мүмкүн эмес болчу. Менин мен-мен деген досторум таппаганды сен кайдан тапмак элеӊ. Мени айыктырам деп жаш жаныӊды жаман ишке салба.
– Ата! Эмне деп атасыӊ, бул жардам, кайрымдуулук.
– Мен кайрымдуулукка карап калчу жан эмесмин.
– Койчу, ушу кур намысыӊды. Жок дегенде ушул жерден куу чирендигиӊди таштачы.
– Ооба, ата, апамды укчу. Бул менин эӊ жакын досумдун берип жаткан жардам акчасы. Ал кайра доолабайт.
– Макул, кызым, арты жакшы боло турган болсо эле болгону.
***
– Ассаламу алейкум.
– Алек салам.
– Чакыртыптырсыз.
– Ооба, өмүрү көрбөгөн адамдын өмүрү үчүн мынча акчасын жумшаган адам ким болду экен деп кызыктым.
– Мен сизди көргөм, мырза.
– Коош, качан кезиктик экен?
– Мындан кө-өп жыл мурун. Тагыраагы, он жылдан ашты.
– Бир гана көрүшсөк керек. Болбосо унутпас элем.
– Мен анда мектеп жашындагы бала болчумун. Атам менен кеӊсеӊиздин эшигин кагып көп ирет барганбыз. Атам ыраматылык дал ушул азыр сиз алышкан дарт менен ооруп, каражаттын жетишсиздигинен доктурлардын кабыл алуусунда боло албай каза болуп калган.
– Эстедим, “байке, атамдын айыгышына жардам бериӊизчи. Ансыз мен жалгыз калам”, - деген бала сенсиӊ.
– Ооба.
– Аттиӊ, аттиӊ. Кечир.
– Эч нерсе эмес. Атамдын жашы ченелүү экен, ошол үчүн сизден жардам ала албаган чыгарбыз.
Отургандардын ортосун тунжуроо каптады. Эч ким ооз ачып кеп улоого батына алышпады. Нурай тагдырдын таразасы мынчалык так иштерине көзү жетип, атасынын текеберчилиги, өзүнүн ата байлыгы үчүн чиренген күндөрү үчүн уялып башын көтөрө албай отурду. Ал эми атасы Акдилдин жүзүн экинчи ирет караган жок. Жигит алардын мынчалык оӊтойсуз абалы үчүн өзүн ыӊгайсыз сезди.
– Эми аман-эсен толук сакайып кетиӊиз. Мен чыгайын.
– Саламат бар, уулум.
***
– Алло, Акдил, салам.
– Салам, Нурайка. Атаӊ жакшыбы?
– Жакшы. Сени менен жолугуп сүйлөшчү кеп бар.
– Жолугалы.
Өткөнкү жолугушуудан кийин кыздын кабарсыз кеткенинен санаасы тынчыбай жаткан Акдил шаша жөнөдү. Жол ката кандай кеп экенин угууга бир кызыкса, Нурайдын жамалын көрүүгө андан жүз эсе ашыгып баратты.
– Абдан сулуу болуп кетиптирсиӊ? Бүгүн сага майрам го?
– Ооба, майрам болсо экен деп келдим. Ал эми майрам болобу же тескерисиненби, сен чечесиӊ.
– Абдан табышмактуу жооп.
– Акдил, өткөн нерселердин баары үчүн атамдын жана өзүмдүн атымдан кечирим сурайм.
– Өткөн өттү, эми ал эч нерсеге арзыбайт.
– “Кечирдим” дечи.
– Кечирдим.
– Анда негизги кепке өтөлү, - кыз кебин дароо уланта албай калды.
– Угуп атам.
– Акдил, сен тууралуу толук билбей туруп шашылыш чечим чыгарып алыптырмын. Кеч ойлонуп калып, бирок баары бир бир ооз айтууну туура көрдүм.
– Ой, ток этерин айтчы, жарылып кетпейин.
– Анда мындай, мени өмүрлүккө жар кылып алчы.
– Жакшы тамаша экен, анан?
– Тамашасы жок. Чын дилден айтам. Эгер сен себепкер болуп атам айыгып калбаганда мен да жок болмок болсом керек. Сенин жардамыӊды кайтарып, жакшылыгыӊды орундатууга башка жол таба алган жокмун. Эгер жүрөгүӊ дале бош болсо, мен сага турмушка чыгууга даярмын.
– Жүрөгүм кантип бош болсун. Анда сен гана жашап келесиӊ, Нурайка.
– Демек?..
– Бүгүн той.
(Аягы)
Гүлайым Калыбекова
– Жок.
– Жумушка да келбептирби?
– Жок.
– Тезинен кабарын таап берчи.
– Жарайт, Акдил Жоомартович.
Акдил Нурайдын келип калышын чын дилинен зарыгып күтүп атты. Алда качан өчүп калган жалынын тутантып алганына намыстанса да аны бир көрүүгө болгон кызыгуусун жандыра албай койду. Бир жагынан өгүнкү жолугушууда анын бир нерсе айтууга абдан камданып, бирок батынып айтпай кетип калганы болду. Толгон кызматчыдан Нурайга арзыбаган ишти милдеттендирип, анан оӊой эмес айлык жазып бербеди беле. Ансыз да жакшы жердин кызы болчу. Анда эмнеге мынчалык жүдөӊкү тартып кетти экен деп толгонот.
– Уфф, Нурайка, Нурайка... Эмнени айта албай кеттиӊ экен. Куду бир кезде мен сенин алдыӊда кыжалат болгондой болдуӊ. Аныӊды жашыргыӊ келди. Бирок мен баарын билип эмес, сезип турдум.
***
– Барсыӊбы, Нурай, эмне кабарсыз кеттиӊ? Эрте келип да, кеч кетип да таппайм?
– Жүрөм, өз жашоом менен. А сен мени эмнеге издейсиӊ?
– Эмнеге издебешим керек?
– Мен мурдагы Нурай эмесмин. Көрүп атпайсыӊбы, бир кызматчымын, – кыз ага эч ким эч нерсе дебесе да өзүн кем тутуп, бушайманданып алды, – сен дагы башкасыӊ.
– Жок, Нурай, сен мен үчүн ошол эле бойдонсуӊ. А сен менин байышымды каалабадыӊ беле? – жигит тамашасына катар кызды көз карашы менен эркелете жылмайды.
– Байып, анан мени кол алдыӊа жумшап мага көрүнүп атасыӊ да ээ, анан?
– Жок, таптакыр андай эмес. мен сени бул ишке мага жакын болушуӊду каалап гана алгам.
– Мени жумушка сен эмес, курсташым алып келген.
– Ооба, сенин курсташыӊ, менин кыйбас досум Болот алып келген, туурабы?
– Туура? – кыздын жүзүндө таӊ калуу пайда болду. Экөө өткөн күндөргө саякаттап кетишти.
***
– Болот, мен Нурайды унута алчудай эмесмин.
– Эмне деп кеӊеш берерди да билбейм. Өзүӊ билчи. Ал сени бир эле жолу теӊине алып жакшы карап койсо да унута албай жатканыӊды түшүнөт элем. Канчалаган кагуу-силкүүсүнөн кийин да көӊүлү калбаган сени көрдүм.
– ...
– Мен сени балдызым менен тааныштырайынбы, алтын кыз?
– Койчу, кайра баштабай, андан көрө Нурайды табышчы.
– Кайдан? Кантип? А табылса эмне кыласыӊ?
– Анын атасы банкрот болуп абдан кыйналып атыптыр. Нурайдын кыйналып атканы белгилүү да, демек. Андан да санааркаганым - болгон номерлери өчүк. Интернетке эч эле кирбей калды. Кайда кетти?
– Аракет кылалы, издейли.
Акдил ар бир кебин кызды таарынтып же ачуусуна тийип албагандай кылып айтканга аракет кылып жатты. Нурай болсо анын кебин угуп-укпай аткандай алагды абалда болуп, тынчы жок отурду. Андай абалын байкап турса дагы жигит ал күндөрдү сагынгандай эскерип айта берди.
– Ошентип, кеткенден кийин Болот да эки күн жоголуп кетти. Ал мага эч жардам кылбайт деп ойлогом. Андай эмес экен. Ал келди.
– Акдил, эки кабарым бар, бири жакшы, бири жаман.
– Жаманын айтып сал, анан жакшысын сүйлөшөбүз.
– Нурайдын кабарын билдим, абдан кыйналышта экен. Атасы кайра үй-бүлөсүнө барыптыр. Бирок жашоолору мурдагыдай эмес, жайдак калышыптыр.
– Ммм, жакшысычы?
– Нурайыӊ ишке абдан муктаж болуп жаткан экен. Сен тууралуу эч нерсе айтпастан, жөн гана иш ордун сунуштап “эртеӊ кел” деп койдум. Андыктан тезинен ага бир орун табышыӊ керек. Бирок азырынча ага көрүнбөй, директор болуп кеткениӊди билдирбей эле тур. Кайра таптырбай кетет.
– Жарайт.
***
– Кызым, мынча акчанын мынча чукул убакта табылышы мүмкүн эмес болчу. Менин мен-мен деген досторум таппаганды сен кайдан тапмак элеӊ. Мени айыктырам деп жаш жаныӊды жаман ишке салба.
– Ата! Эмне деп атасыӊ, бул жардам, кайрымдуулук.
– Мен кайрымдуулукка карап калчу жан эмесмин.
– Койчу, ушу кур намысыӊды. Жок дегенде ушул жерден куу чирендигиӊди таштачы.
– Ооба, ата, апамды укчу. Бул менин эӊ жакын досумдун берип жаткан жардам акчасы. Ал кайра доолабайт.
– Макул, кызым, арты жакшы боло турган болсо эле болгону.
***
– Ассаламу алейкум.
– Алек салам.
– Чакыртыптырсыз.
– Ооба, өмүрү көрбөгөн адамдын өмүрү үчүн мынча акчасын жумшаган адам ким болду экен деп кызыктым.
– Мен сизди көргөм, мырза.
– Коош, качан кезиктик экен?
– Мындан кө-өп жыл мурун. Тагыраагы, он жылдан ашты.
– Бир гана көрүшсөк керек. Болбосо унутпас элем.
– Мен анда мектеп жашындагы бала болчумун. Атам менен кеӊсеӊиздин эшигин кагып көп ирет барганбыз. Атам ыраматылык дал ушул азыр сиз алышкан дарт менен ооруп, каражаттын жетишсиздигинен доктурлардын кабыл алуусунда боло албай каза болуп калган.
– Эстедим, “байке, атамдын айыгышына жардам бериӊизчи. Ансыз мен жалгыз калам”, - деген бала сенсиӊ.
– Ооба.
– Аттиӊ, аттиӊ. Кечир.
– Эч нерсе эмес. Атамдын жашы ченелүү экен, ошол үчүн сизден жардам ала албаган чыгарбыз.
Отургандардын ортосун тунжуроо каптады. Эч ким ооз ачып кеп улоого батына алышпады. Нурай тагдырдын таразасы мынчалык так иштерине көзү жетип, атасынын текеберчилиги, өзүнүн ата байлыгы үчүн чиренген күндөрү үчүн уялып башын көтөрө албай отурду. Ал эми атасы Акдилдин жүзүн экинчи ирет караган жок. Жигит алардын мынчалык оӊтойсуз абалы үчүн өзүн ыӊгайсыз сезди.
– Эми аман-эсен толук сакайып кетиӊиз. Мен чыгайын.
– Саламат бар, уулум.
***
– Алло, Акдил, салам.
– Салам, Нурайка. Атаӊ жакшыбы?
– Жакшы. Сени менен жолугуп сүйлөшчү кеп бар.
– Жолугалы.
Өткөнкү жолугушуудан кийин кыздын кабарсыз кеткенинен санаасы тынчыбай жаткан Акдил шаша жөнөдү. Жол ката кандай кеп экенин угууга бир кызыкса, Нурайдын жамалын көрүүгө андан жүз эсе ашыгып баратты.
– Абдан сулуу болуп кетиптирсиӊ? Бүгүн сага майрам го?
– Ооба, майрам болсо экен деп келдим. Ал эми майрам болобу же тескерисиненби, сен чечесиӊ.
– Абдан табышмактуу жооп.
– Акдил, өткөн нерселердин баары үчүн атамдын жана өзүмдүн атымдан кечирим сурайм.
– Өткөн өттү, эми ал эч нерсеге арзыбайт.
– “Кечирдим” дечи.
– Кечирдим.
– Анда негизги кепке өтөлү, - кыз кебин дароо уланта албай калды.
– Угуп атам.
– Акдил, сен тууралуу толук билбей туруп шашылыш чечим чыгарып алыптырмын. Кеч ойлонуп калып, бирок баары бир бир ооз айтууну туура көрдүм.
– Ой, ток этерин айтчы, жарылып кетпейин.
– Анда мындай, мени өмүрлүккө жар кылып алчы.
– Жакшы тамаша экен, анан?
– Тамашасы жок. Чын дилден айтам. Эгер сен себепкер болуп атам айыгып калбаганда мен да жок болмок болсом керек. Сенин жардамыӊды кайтарып, жакшылыгыӊды орундатууга башка жол таба алган жокмун. Эгер жүрөгүӊ дале бош болсо, мен сага турмушка чыгууга даярмын.
– Жүрөгүм кантип бош болсун. Анда сен гана жашап келесиӊ, Нурайка.
– Демек?..
– Бүгүн той.
(Аягы)
Гүлайым Калыбекова
#216 14 Декабрь 2015 - 01:40
Кыйнады мени эски сүйүү.
Атым Аделина.23 жаштамын.Шаарда чоңоюп,шаарда өстүм.Кичинемден эле баарына өзүм жетишкенди жакшы көрчүмүн.Мектепте да баардык коомдук иштерге катышып,жакшы окуп,алдыңкы окуучулардан болчумун.Көптөн күткөн мектепти да бутуп,жогорку окуу жайында,3-курста окуп жатканымда Адилет менен таанышып калдым.Бою узун,татынакай болбосо да жылдыздуу жигит.Өзүмдөн 3 жашка улуу болчу.Экөөбүз такыр окшош эмес болчубуз.Дүйнөгө көз караштарыбыз бири-бирибиздикине төп келчү эмес.Мен "Дайыма алга"деген оптимисттик көз караш менен карасам,ал болсо,"Убакыт көрсөтөт" деп,бир күн менен жашачу.Ал такыр алдыга максат коюп,кыялданганын көрбөдүм." Эмнеге?"деген суроомо," Ким билет,бүгүн барбыз,эртең жокпуз"деп, ийинин куушуруп койчу.Биздин бир окшош сапаттыбыз бул,дүйнө таанымыбызды көбөйтүү үчүн болгон аракетибизди жазачубуз.Мисалы: Экөөбүз таанышканда, ал орус,кыргыз тилинен сырткары,англис, түрк тилинде сүйлөсө,мен да ошол тилдерде сүйлөп,бирок, түрк тилинин ордуна немис тилин билчүмүн.Анан экөөбүз жолугуушуларда, башка сүйүшкөндөр, кино,кафе,эс алуу жайларына барса,экөөбүз үйдө олтуруп алып,бири-бирибизге тилдерди үйрөтчүбүз. Бир нерселерди талкуу кылып,кээде урушуп да кетчүбүз.
Ошондой күндөрдө,үч айдан ашып калса керек эле,экөөбүз кошулуп алдык.Кандай болуп кеткенин экөөбүз деле түшүнбөй калдык окшойт.Кумардын, сүйүүнүн күчү менен баарына көз жумдук.
Экөөбүз эки бөлөк үйдө жашаганыбыз менен болгон бош убактыбызды бирге өткөрүп,жашап алдык.Ал убакта мен 4-курста окуп баштап,андан сырткары жумуш да таап алдым.А ал болсо окуусун бүтүп,жакшы фирмада иштеп жаткан.Баары ошондо башталды.Бири- бирибизге убакыт көп бөлүнбөй,кызганычтар, уруштар көбөйө баштады.Ал менин жумушумдагы коллегалардан кызганат,мен анын жумушундагы кыздардан кызганам,айтоор, эки жарашып,эки күн уруш.Бир күнү ал Москвага командировкага кеткен.Мен болсо,ал кезде курбум менен батирге чыгып кеткем.Эртең менен турсам эле,көңүлүм айланып калыптыр.Дароо "боюмда болуп калды"дедим. Сактанып жүргөнүм менен,акыркы күндөрү экөөбүздүн урушубуз көбөйүп,жумушумдан заказдар менен алышып жатып,ичкенди унутуп коюп калып жаткам.Ал да сактанбачу болгон.Ойлогонумдай эле,текшерилсем, боюмда болуп чыкты.Бир күн кечке ойлонуп жатып,эртеси Адилетке чалдым.Үнүмдөн байкады окшойт,"Эмне болду,алтыным? Үнүң жаман го,ыйладыңбы? "деди.Ооба, ал мени аябай жакшы билчү.Орусча айтканда "Для него была открытой книгой".Анын үнүн угаарым менен эле,ыйлап кирдим.Аягы токтолуп "боюмда бар"дедим. "Эмне?"деп эле,жинденип кирди.Анын мындай реакциясын күткөн болчумун.Унчукпадым. Телефонду өчүрүп салды.Бир маалда кайра чалып,'' Мен баргыча жок кыл"деди. "Жок"дедим мен.Кайра уруш талашыбыз башталды.Кандай учур болбосун,бойдон алдырууга менен такыр эле каршы болчумун,өзүмдүн абалыма келгичекти эле.Ал мага эртеси күнү смс жазды.
-Ойлондуңбу?
-Эмнени?Мен сага жок деп айтпадым беле.
-Түшүнсөң,Адел. Сен азыр 19 гана жаштасың,жашсың, келечегиң алдыда,көп нерсеге жетишишиң керек.
-Ушуну мага бир күн менен жашаган адам айтып жатабы?
-Мен сени ойлоп жатам.Ойлоп көрсөң,төрөдүң. Анан,бала менен алышып,жашооң өтүп кетет.
-Жок,алдырбайм. Мен андан ажырай албайм.
-Мен сага үйлөнө албайм
-Мен сени мага үйлөн деген жокмун.Сенсиз деле багып алам баламды.
-Кеч боло электе дагы ойлончу
Ушуну менен сөзүбүз бүттү.Ал эки күндөн кийин келип,жолуктук. Дагы эле алдыр деди.Мен унчукпай,башымды чайкап олтура бердим.Эртеси күнү жумушта олтурсам,чалып "Түшкү тыныгууңда жолугалы" деп өчүрүп койду.Келди. Машинасын кайдадыр айдап баратты." Кайда барабыз?" десем,"Азыр көрөсүң"деп коюп кете берди.
Анан бир маалда шаардагы жеке клиникалардын алдына алып келип,мени машинадан сүйрөп баштады." Жок барбайм,суранам, коё бер"деп каршылык көрсөтүп баштадым.Ал болсо "Сен үчүн кылып жатам"деп көтөрүүгө аракет кылат.Мен да көгөрүп туруп алдым.Аягында, "Токтот,макул алдырам.Болгону бүгүн эмес.Эртең,даярданып келейин"дедим. Алгач ишенбей туруп калып,андан кийин макул болуп,экөөбүз чогуу тамандык.Ошол биз барган клиникада алысыраак таежеси иштейт экен,ага эртең барат деп чалам дегенден,макул болбодум." Өзүм табап,сенин туугандарың менен аралашпайм' 'деп.Эртеси күнү жакшы гинекологду таап,ага жазылдым.Түштөн кийин бардым,мени коштоп Адилет да барды.Кабинетке киргенден кийин эле,эжеге кайрылдым:
-Я хочу этого малыша.Просто, обследуйте как следует.
-А твой мужчина?
-Мне не важно его мнение.Это мой малыш.Скажите ему,чтоб он не ждал,пожалуйста. Он заподозрит, что я не делала аборт.
Ал мени бир азга,бир нерсе үмүтөнүп караганынан 2-3 миң сомдукту алдына койдум.Анан эмне кылам,мага баланы сактап калуу эле.
Ал сыртка чыгып кеткенден кийин эле,андан смс келди"Мен машинада күтүп турам"деп жазып коюптур.
Менин көргөндөн кийин,дагы эки жолу келип,осмотр кыласың деп,боюнда барларга семинар болуп жатыптыр,ошого киргизип койду.2-3 саттан кийин,сыртка чыгып,машинага олтургандан кийин,унчукпай терезени карап олтуруп алдым.Ал болсо бир кафени алдына алып келип,"тамак ичели" дегенине да караган жокмун."Үйгө жеткир"дедим.
Ошол бойдон экөөбүз алыстай бердик.Мурдакыдай смс жазуулар,чалуулар азайып барып,акыр аягы эч нерсе келбей калды.Мен болсо,Германияга кетүүгө даярданып,эки айга жетпеген убакыттын ичинде,баары ийгиликтүү болуп,окуумду сырттан окууга которуп,учуп кеттим.А баса,дагы бир нерсе.Менин боюмда барын ата-энем билип калып,"сендей кызыбыз жок"дешип, аябай урушушту.Анан кантсин,ишенгееи мен болсом.Эжемдер, байкелерим да сүйлөшпөй,мамилелерибизди үзүп коюшту.
Германияга келгенде,контракт боюнча,котормочу болуп иштемекмин. Барганымда эле агентствонун менеждери тосуп алды.Өзүм аныкында жашамакмын, батир тапкыча.Бойдок, 45 жаштагы аял экөөбүз бат эле тил табышып,ал өзү менен жашоого сунуш киргизип мен макул болдум.Ошондой эле башында эле,ачыгын айттым боюмда бар экенин.Иш менен алаксып,анын үстүнө ичим да чоңоюп күндөн күнгө,аны менен сүйлөшүп,өзүмдү алаксытып жүрдүм.Германияга келгенимден кийин,ата-энем менен байланышканымда дагы деле таарынычтары бар болчу.А мен болсо жумасына эки жолу чалып,алардын үнүн угуп,ошого ыраазы болчумун.Бара- бара алардын да таарынычы тарап,апам менен интернет аркылуу сүйлөшүп,өз кеңештерин берип жүрдү.А Адилеттен болсо такыр эле дайын жок болду.
Ай күнүмө жетип уулду болдум.Атын Баястан койдум.Ата-энем аябай сүйүнүшүп,канаты болсо учуп деле келишмек болчу.Менден өтүп,жанымдагы Мониканын кубанычында чек жок,ал төрөгөнсүп. Бир ай үйдө болуп,жумушка чыктым.Моника мага аябай жардам кылды.Өз кызындай эле мамиле кылып,экөөбүз алмак-салмак карап жатып,уулумду да чоңойтуп,жумушту да иштеп жатып,ата-энем жарымын,мен жарымын төлөп шаардан батир алдым.Убакыт зымырап учуп,бат эле келгениме 3жыл болуп калыптыр.Ата- энем да,"кел" деп баштады.
Моникага ыраазычылыгымды билдирип,аны Бишкекке да чакырып,сөзсүз кел деп алып,уулумду алып,мекениме келдим.Бир туугандарым да башында "күйөөсүз төрөдүң"деп жатышып,уулумдун кылыктарын көрүп жатышып эле,ал сөздү да айтпай калышты.Анан байкелерим уулума арнап,унаа белек кылышты.Бул жарыкчылыкта, ата-эне,бир туугандарың гана колдоп коштойт турбайбы.
Келгениме эки айдан ашып калган.Кереметтүү Ысык-көлүбүздүн сезону болуп,уулумду ээрчитип жөнөйүн деп калгам.Агам "досумдун карындашын жолдошу менен ала кетчи" дегенден макул болуп,айтылган дарек менен барып,уулумду эшикке чыгарып,күтүп олтургам.Бир маалда жаныма келген,"Аделина, сизби?"деген кыздын үнүнөн карасам,жакшынакай, келишимдүү кыз туруптур.Көтөрө келген сумкасын машинага салып,жолдошун күтүп калдык.Телефонума келген смске жооп берип жатсам,"Менин телефонумду алдыңбы?" деген үндөн,жүрөгүм болк этип алды.Мага тааныш үн.Күзгүдөн арткы орундукту карасам,бир кездеги мендик болгон тааныш көздөр карап туруптур.Бирок, мурункудай курчтуу эмес,алсырап калгандай... Ал дароо эле көзүн ала качты,а мен болсо жанымдагы орундукта отурган уулумдун колун кармай калдым,азыр эле жулуп кетчүдөй.
Көлгө чейин жанындагы келинчеги менен гана сүйлөшпөсөм, Адилет терезени караган бойдон сүйлөбөдү.Кээде гана аркамдан мени карап турганын сезип турдум.Уулум да чырдабай,жолдун көбүн уктап бараткан.Тиги арттагы келинчек,көңүлүн бурайын деди эле,түшүнбөдү. Немис тилинде тарбияланып калгандыктан, үйдөгүлөрдүкүн да,анча мынча түшүнбөй жаткан.
-Уулум,кыргызча түшүнбөйт-дедим
-А сиздин уулуңузбу?Мен сизди турмушка чыга элек го десем-деди таң калганын жашырбай.
-Ооба,менин уулум.
-Канча жашта?
-Эки жаштан ашып калды.
Ошол маалда күзгүнү карасам,Адилет да карап туруптур.
Алар Чолпон-Атага жетпеген айылда калып,мен андан ары жолумду улам,бир апта уулум экөөбүз эс алып кайттык.
Үйгө келген күнү,телефонума чакыруу келип калды.Алсам, Адилет.
-Кандайсың,Аделина? Ден соолуктарың жакшыбы?
-Рахмат,жакшы. Өзүңөр кандайсыңар?
-Жакшы.Адел, экөөбүздүн сүйлөшчү сөздөрүбүз бар окшойт.
-Жок,экөөбүздүн сөзүбүз эбак эле бүткөн.Тынчымды алба.
-Мен билем,уулуң менин да уулум.
-Жок,жаңылышасың. 3 жыл мурун сага керек эмес болчу.Азыр уулум дебе,ал меники гана.
-Жок дегенде жытынан жыттап,кучактаганга макул болчу.
-Жок,Адилет. Мурун ойлонушуң керек болчу.Билесиңби, сен баладан айрылуу үчүн,мени клиникага сүйрөгөнсүң. Андыктан,баары кеч-деп телефонду коюп салгам.Кайра кайра тынчымды алганынан апам менен атаман кеңеш сурасам," бир жолу жолуктуруп кой"деп кеңеш беришти.Анын үстүнө аялы менен баш кошкондон бери балалуу боло албай жатышкан экен эле.Жүрөгүм каалабай турса да,макул болуп жолуктук.Уулумду колуна алып,өбөйүн десе,чочуркап качып,ыйлап, менин алдымдан чыкпай туруп алды.Муңайып, капа болуп турганын көрүп боорум ооруду.Бирок, мен кечире албайт элем аны.Андан бери 3 ай өттү,бирок,ал такыр эле бизди тынч койбоду.Үйүбүздүн да дарегин билип алыптыр.Эми болсо,келинчегим менен ажырашам деп жатат.Ажырашып, дагы бир үй бүлөө бузулушун каалабайм.Тажадым. .....Алдасам да түшүнбөйт.Кандай айла кылам,билбейм....
P.S Фейсбуктан алынып келинди.
Атым Аделина.23 жаштамын.Шаарда чоңоюп,шаарда өстүм.Кичинемден эле баарына өзүм жетишкенди жакшы көрчүмүн.Мектепте да баардык коомдук иштерге катышып,жакшы окуп,алдыңкы окуучулардан болчумун.Көптөн күткөн мектепти да бутуп,жогорку окуу жайында,3-курста окуп жатканымда Адилет менен таанышып калдым.Бою узун,татынакай болбосо да жылдыздуу жигит.Өзүмдөн 3 жашка улуу болчу.Экөөбүз такыр окшош эмес болчубуз.Дүйнөгө көз караштарыбыз бири-бирибиздикине төп келчү эмес.Мен "Дайыма алга"деген оптимисттик көз караш менен карасам,ал болсо,"Убакыт көрсөтөт" деп,бир күн менен жашачу.Ал такыр алдыга максат коюп,кыялданганын көрбөдүм." Эмнеге?"деген суроомо," Ким билет,бүгүн барбыз,эртең жокпуз"деп, ийинин куушуруп койчу.Биздин бир окшош сапаттыбыз бул,дүйнө таанымыбызды көбөйтүү үчүн болгон аракетибизди жазачубуз.Мисалы: Экөөбүз таанышканда, ал орус,кыргыз тилинен сырткары,англис, түрк тилинде сүйлөсө,мен да ошол тилдерде сүйлөп,бирок, түрк тилинин ордуна немис тилин билчүмүн.Анан экөөбүз жолугуушуларда, башка сүйүшкөндөр, кино,кафе,эс алуу жайларына барса,экөөбүз үйдө олтуруп алып,бири-бирибизге тилдерди үйрөтчүбүз. Бир нерселерди талкуу кылып,кээде урушуп да кетчүбүз.
Ошондой күндөрдө,үч айдан ашып калса керек эле,экөөбүз кошулуп алдык.Кандай болуп кеткенин экөөбүз деле түшүнбөй калдык окшойт.Кумардын, сүйүүнүн күчү менен баарына көз жумдук.
Экөөбүз эки бөлөк үйдө жашаганыбыз менен болгон бош убактыбызды бирге өткөрүп,жашап алдык.Ал убакта мен 4-курста окуп баштап,андан сырткары жумуш да таап алдым.А ал болсо окуусун бүтүп,жакшы фирмада иштеп жаткан.Баары ошондо башталды.Бири- бирибизге убакыт көп бөлүнбөй,кызганычтар, уруштар көбөйө баштады.Ал менин жумушумдагы коллегалардан кызганат,мен анын жумушундагы кыздардан кызганам,айтоор, эки жарашып,эки күн уруш.Бир күнү ал Москвага командировкага кеткен.Мен болсо,ал кезде курбум менен батирге чыгып кеткем.Эртең менен турсам эле,көңүлүм айланып калыптыр.Дароо "боюмда болуп калды"дедим. Сактанып жүргөнүм менен,акыркы күндөрү экөөбүздүн урушубуз көбөйүп,жумушумдан заказдар менен алышып жатып,ичкенди унутуп коюп калып жаткам.Ал да сактанбачу болгон.Ойлогонумдай эле,текшерилсем, боюмда болуп чыкты.Бир күн кечке ойлонуп жатып,эртеси Адилетке чалдым.Үнүмдөн байкады окшойт,"Эмне болду,алтыным? Үнүң жаман го,ыйладыңбы? "деди.Ооба, ал мени аябай жакшы билчү.Орусча айтканда "Для него была открытой книгой".Анын үнүн угаарым менен эле,ыйлап кирдим.Аягы токтолуп "боюмда бар"дедим. "Эмне?"деп эле,жинденип кирди.Анын мындай реакциясын күткөн болчумун.Унчукпадым. Телефонду өчүрүп салды.Бир маалда кайра чалып,'' Мен баргыча жок кыл"деди. "Жок"дедим мен.Кайра уруш талашыбыз башталды.Кандай учур болбосун,бойдон алдырууга менен такыр эле каршы болчумун,өзүмдүн абалыма келгичекти эле.Ал мага эртеси күнү смс жазды.
-Ойлондуңбу?
-Эмнени?Мен сага жок деп айтпадым беле.
-Түшүнсөң,Адел. Сен азыр 19 гана жаштасың,жашсың, келечегиң алдыда,көп нерсеге жетишишиң керек.
-Ушуну мага бир күн менен жашаган адам айтып жатабы?
-Мен сени ойлоп жатам.Ойлоп көрсөң,төрөдүң. Анан,бала менен алышып,жашооң өтүп кетет.
-Жок,алдырбайм. Мен андан ажырай албайм.
-Мен сага үйлөнө албайм
-Мен сени мага үйлөн деген жокмун.Сенсиз деле багып алам баламды.
-Кеч боло электе дагы ойлончу
Ушуну менен сөзүбүз бүттү.Ал эки күндөн кийин келип,жолуктук. Дагы эле алдыр деди.Мен унчукпай,башымды чайкап олтура бердим.Эртеси күнү жумушта олтурсам,чалып "Түшкү тыныгууңда жолугалы" деп өчүрүп койду.Келди. Машинасын кайдадыр айдап баратты." Кайда барабыз?" десем,"Азыр көрөсүң"деп коюп кете берди.
Анан бир маалда шаардагы жеке клиникалардын алдына алып келип,мени машинадан сүйрөп баштады." Жок барбайм,суранам, коё бер"деп каршылык көрсөтүп баштадым.Ал болсо "Сен үчүн кылып жатам"деп көтөрүүгө аракет кылат.Мен да көгөрүп туруп алдым.Аягында, "Токтот,макул алдырам.Болгону бүгүн эмес.Эртең,даярданып келейин"дедим. Алгач ишенбей туруп калып,андан кийин макул болуп,экөөбүз чогуу тамандык.Ошол биз барган клиникада алысыраак таежеси иштейт экен,ага эртең барат деп чалам дегенден,макул болбодум." Өзүм табап,сенин туугандарың менен аралашпайм' 'деп.Эртеси күнү жакшы гинекологду таап,ага жазылдым.Түштөн кийин бардым,мени коштоп Адилет да барды.Кабинетке киргенден кийин эле,эжеге кайрылдым:
-Я хочу этого малыша.Просто, обследуйте как следует.
-А твой мужчина?
-Мне не важно его мнение.Это мой малыш.Скажите ему,чтоб он не ждал,пожалуйста. Он заподозрит, что я не делала аборт.
Ал мени бир азга,бир нерсе үмүтөнүп караганынан 2-3 миң сомдукту алдына койдум.Анан эмне кылам,мага баланы сактап калуу эле.
Ал сыртка чыгып кеткенден кийин эле,андан смс келди"Мен машинада күтүп турам"деп жазып коюптур.
Менин көргөндөн кийин,дагы эки жолу келип,осмотр кыласың деп,боюнда барларга семинар болуп жатыптыр,ошого киргизип койду.2-3 саттан кийин,сыртка чыгып,машинага олтургандан кийин,унчукпай терезени карап олтуруп алдым.Ал болсо бир кафени алдына алып келип,"тамак ичели" дегенине да караган жокмун."Үйгө жеткир"дедим.
Ошол бойдон экөөбүз алыстай бердик.Мурдакыдай смс жазуулар,чалуулар азайып барып,акыр аягы эч нерсе келбей калды.Мен болсо,Германияга кетүүгө даярданып,эки айга жетпеген убакыттын ичинде,баары ийгиликтүү болуп,окуумду сырттан окууга которуп,учуп кеттим.А баса,дагы бир нерсе.Менин боюмда барын ата-энем билип калып,"сендей кызыбыз жок"дешип, аябай урушушту.Анан кантсин,ишенгееи мен болсом.Эжемдер, байкелерим да сүйлөшпөй,мамилелерибизди үзүп коюшту.
Германияга келгенде,контракт боюнча,котормочу болуп иштемекмин. Барганымда эле агентствонун менеждери тосуп алды.Өзүм аныкында жашамакмын, батир тапкыча.Бойдок, 45 жаштагы аял экөөбүз бат эле тил табышып,ал өзү менен жашоого сунуш киргизип мен макул болдум.Ошондой эле башында эле,ачыгын айттым боюмда бар экенин.Иш менен алаксып,анын үстүнө ичим да чоңоюп күндөн күнгө,аны менен сүйлөшүп,өзүмдү алаксытып жүрдүм.Германияга келгенимден кийин,ата-энем менен байланышканымда дагы деле таарынычтары бар болчу.А мен болсо жумасына эки жолу чалып,алардын үнүн угуп,ошого ыраазы болчумун.Бара- бара алардын да таарынычы тарап,апам менен интернет аркылуу сүйлөшүп,өз кеңештерин берип жүрдү.А Адилеттен болсо такыр эле дайын жок болду.
Ай күнүмө жетип уулду болдум.Атын Баястан койдум.Ата-энем аябай сүйүнүшүп,канаты болсо учуп деле келишмек болчу.Менден өтүп,жанымдагы Мониканын кубанычында чек жок,ал төрөгөнсүп. Бир ай үйдө болуп,жумушка чыктым.Моника мага аябай жардам кылды.Өз кызындай эле мамиле кылып,экөөбүз алмак-салмак карап жатып,уулумду да чоңойтуп,жумушту да иштеп жатып,ата-энем жарымын,мен жарымын төлөп шаардан батир алдым.Убакыт зымырап учуп,бат эле келгениме 3жыл болуп калыптыр.Ата- энем да,"кел" деп баштады.
Моникага ыраазычылыгымды билдирип,аны Бишкекке да чакырып,сөзсүз кел деп алып,уулумду алып,мекениме келдим.Бир туугандарым да башында "күйөөсүз төрөдүң"деп жатышып,уулумдун кылыктарын көрүп жатышып эле,ал сөздү да айтпай калышты.Анан байкелерим уулума арнап,унаа белек кылышты.Бул жарыкчылыкта, ата-эне,бир туугандарың гана колдоп коштойт турбайбы.
Келгениме эки айдан ашып калган.Кереметтүү Ысык-көлүбүздүн сезону болуп,уулумду ээрчитип жөнөйүн деп калгам.Агам "досумдун карындашын жолдошу менен ала кетчи" дегенден макул болуп,айтылган дарек менен барып,уулумду эшикке чыгарып,күтүп олтургам.Бир маалда жаныма келген,"Аделина, сизби?"деген кыздын үнүнөн карасам,жакшынакай, келишимдүү кыз туруптур.Көтөрө келген сумкасын машинага салып,жолдошун күтүп калдык.Телефонума келген смске жооп берип жатсам,"Менин телефонумду алдыңбы?" деген үндөн,жүрөгүм болк этип алды.Мага тааныш үн.Күзгүдөн арткы орундукту карасам,бир кездеги мендик болгон тааныш көздөр карап туруптур.Бирок, мурункудай курчтуу эмес,алсырап калгандай... Ал дароо эле көзүн ала качты,а мен болсо жанымдагы орундукта отурган уулумдун колун кармай калдым,азыр эле жулуп кетчүдөй.
Көлгө чейин жанындагы келинчеги менен гана сүйлөшпөсөм, Адилет терезени караган бойдон сүйлөбөдү.Кээде гана аркамдан мени карап турганын сезип турдум.Уулум да чырдабай,жолдун көбүн уктап бараткан.Тиги арттагы келинчек,көңүлүн бурайын деди эле,түшүнбөдү. Немис тилинде тарбияланып калгандыктан, үйдөгүлөрдүкүн да,анча мынча түшүнбөй жаткан.
-Уулум,кыргызча түшүнбөйт-дедим
-А сиздин уулуңузбу?Мен сизди турмушка чыга элек го десем-деди таң калганын жашырбай.
-Ооба,менин уулум.
-Канча жашта?
-Эки жаштан ашып калды.
Ошол маалда күзгүнү карасам,Адилет да карап туруптур.
Алар Чолпон-Атага жетпеген айылда калып,мен андан ары жолумду улам,бир апта уулум экөөбүз эс алып кайттык.
Үйгө келген күнү,телефонума чакыруу келип калды.Алсам, Адилет.
-Кандайсың,Аделина? Ден соолуктарың жакшыбы?
-Рахмат,жакшы. Өзүңөр кандайсыңар?
-Жакшы.Адел, экөөбүздүн сүйлөшчү сөздөрүбүз бар окшойт.
-Жок,экөөбүздүн сөзүбүз эбак эле бүткөн.Тынчымды алба.
-Мен билем,уулуң менин да уулум.
-Жок,жаңылышасың. 3 жыл мурун сага керек эмес болчу.Азыр уулум дебе,ал меники гана.
-Жок дегенде жытынан жыттап,кучактаганга макул болчу.
-Жок,Адилет. Мурун ойлонушуң керек болчу.Билесиңби, сен баладан айрылуу үчүн,мени клиникага сүйрөгөнсүң. Андыктан,баары кеч-деп телефонду коюп салгам.Кайра кайра тынчымды алганынан апам менен атаман кеңеш сурасам," бир жолу жолуктуруп кой"деп кеңеш беришти.Анын үстүнө аялы менен баш кошкондон бери балалуу боло албай жатышкан экен эле.Жүрөгүм каалабай турса да,макул болуп жолуктук.Уулумду колуна алып,өбөйүн десе,чочуркап качып,ыйлап, менин алдымдан чыкпай туруп алды.Муңайып, капа болуп турганын көрүп боорум ооруду.Бирок, мен кечире албайт элем аны.Андан бери 3 ай өттү,бирок,ал такыр эле бизди тынч койбоду.Үйүбүздүн да дарегин билип алыптыр.Эми болсо,келинчегим менен ажырашам деп жатат.Ажырашып, дагы бир үй бүлөө бузулушун каалабайм.Тажадым. .....Алдасам да түшүнбөйт.Кандай айла кылам,билбейм....
P.S Фейсбуктан алынып келинди.
Билдирүүнү түзөткөн: mega777: 16 Декабрь 2015 - 22:30
#217 16 Декабрь 2015 - 01:10
Чыгармалар үчүн атайын бөлүм бар! Мындан ары ошол тарапка жазсаңыздар.
Баарыңыздарга (аңгеме, ар кандай чыгармаларды көчүрүп жазчулар) эскерте кетейинчи.
Если человек сделал тебе больно, не отвечай ему тем же. Сделай добро. Ты другой человек.
Ты лучше.
#219 17 Декабрь 2015 - 01:47
baby_k
,сын-пикир же нааразычылыгыңыз болсо купуя менен тиешелүү дарекке жөнөтүңүз!
Билдирүүнү түзөткөн: mega777: 17 Декабрь 2015 - 01:48
#220 24 Декабрь 2015 - 00:40
Бир аялдын баяны
Айылдын тынч жашоосун кечирип, ылдый жактагы абысыны менен учурашып келе жаткан Жумаш байбиче өзүнөн жашы кичүү жаңы курбу кошунасы Майранын небересин эркелетип, келини Чолпон менен кобурашып бак ичинде олтурганын көрүп: “Аа айланайын, тилегиңе жеттиң. Бар бол. Сен өлбө, Майра. Кудайым бере турган эле жан эмессиңби”, - деп короосуна кирип кеткенче өзү менен өзү сүйлөшкөнсүп кобурап баратты. Ырасында эле Майра, Жумаш байбиче айткандай, Кудай бере турган эле жан. Айыл эли аны тегиз сыйлап турушат. Аялдар “келиндердин баарын эркелетип бүтүрдүң” дешсе, келиндер “бул энедей кайнене бирөө эле. Ошол жерге келин болгон сенин бактың бар” дешип анын келини Чолпонго ачык эле көз артышат. Жумаш болсо бул тууралуу өзү угуп калса да укмаксан. Болгон жообу - аста баш ийкеп койгону. Анткени ал келинге мындай мамиле кылууну кадыресе көрүнүш, ал турсун, кайнененин милдети деп түшүнөт. Буга анын өткөн өмүрү, өз башынан өткөн келиндик жашоосу сабак болгон.
***
17 жаш чиедей курагында өзүнөн он жашка улуу адамга жар болуп коңшу айылга келин болуп түштү. Көшөгөдөн көрүшкөн жолдошу Дөөлөттүн мыкты улакчы экенин элден эле укканы болбосо, көргөнү ушул. Анын буга чейин бир никеде болуп ажырашканына ичи күйүп, экинчи никеси болгондон көрө кетип калгысы келгени менен баш көтөрүп унчуга алган жок. Ыйлап эле отуруп берди. Мунун себеби жана босогодон кирбей тырышканында санынан үзө чымчып туруп:
– Кир ай, жарыбагыр. Эрге тийбегенде, жерге тиесиңби? Же атаңдын төрүндө карыйын дейсиңби? – деп чаңкылдаган чүкөдөй кемпир болду.
– Окуум калат, апакебай, мени кетирип эле ийиңизчи, - деп суранганын ит үргөнчө көрбөй:
– Байтал чуркап байге алыптырбы. Окууну сага ким коюптур. Баламдын алтын башын аттачу болсоң жарыбайсың, - деп туруп ийнинен басып отургузуп ак жоолукту муунта салып койгон.
Майра ошол эле күнү кайненесинин мынчалык каардуулугунан жүрөгү ооруп, санааркап калган. Көз ачып жумганча ак жоолукчан болуп айылдын жашоосуна байланды. Жолдошунан бир суранып, бир жалынып жатып окуусун аяктоого макул кылганы менен кайра эле кайненесинин кебин эки кыла албай олтуруп калды. Ошону менен эле тынч жашоо болуп калса болбойт беле. Андай болгон жок. Ырасында кайненеси жанда жок таза адам. Эне тарбиясын, жеңе акылын угуп өскөн Майра үчүн таза болуу деле маселе эмес эле, бирок баары бир кайненесине көнө албай койду. Канча аракет кылбасын, кемпирдин каарып, наалып турганы турган. Баарынан жаманы анын токмогу болду. Эри чекесине чертпегени менен денесинен көк үзүлбөдү. Кайкайып түптүз басса дагы колунан таягын түшүрбөгөн кемпирге Майраны таягы менен ары басса бир, бери басса эки чукуп өтүү кадыресе эле кыймылдай. Эң жаманы ал эч нерседен бейкапар иш кылып жаткан маалда кемпирдин темир чач учтугу бирде далысына, бирде колуна же ачык калган балтырына чак дей түшүп, көзүнөн от жанат. Анын келип калышынан канчалык сактанганы менен чач учтугун колуна бекем уучтаган кемпир деги эле шырп алдырбай жанына жетип келет. Кемпирдин бул кылыгы Майра ай-күнүнө жетип турган күндө да калган жок.
Жаштыгы менен келиндик ордум ушул деп ойлогон Майра кайненесинин мындай мамилесине деле анчейин таарынчу эмес. Анын кески кемпирден көңүлү көчкөн журттай калган окуя экинчи наристесин жарыкка алып келгенде болду. Биринчи наристесин төрөгөндө: “Али жашсың, анан да бала караганга деле үй иштеринен убактың ашпайт”, - деп төрөп түшөрү менен балканактай уулун төрөбөй жүргөн кайнежесине карматып койгон. Энелик мээрими эми ойгонуп, балкылдап эмчеги ийип ыйлаганында адаттагысындай санынан үзө чымчып: “Көзүң аккыр, ыйлаба. Балаң өлүп калган жок акыры”, - деп таяктаганынан кийин көз жашын ага көргөзгүс болгон. Андан көп өтпөй кайра эле кош бойлуу болуп “чын эле эми калган балдарымды өзүм эле багам да” деп сооронуп калган. Кайненесинен баарын күтүп калган келин бул кош бойлуулугун жашырып, кемпирден кызганып да жүрдү. Ай-күнү жетип кыздуу болду. Жолдошу экөөнүн катарына кызы кошулганы жолдошунун мүнөзү жумшарып, камкордугу арбып калганына кубанып бактысы артып турган Майра кайненесинин дагы жагымсыз жаңылык камдап турганын байкаган эмес. Таң менен опур-топур болуп улуу кайнагасы, абысыны менен келип калышты. Эт-аш, ысык нан, таттуулар менен келгенин бала көрүп келишти деп түшүнгөн келин берерге ашын таппай кубанып, улуу башын кичүү кылып келишти деп жан дилинен аларды ийилип тосту. Бирок кептин жөнү башкада экени меймандар кайтар маалда билинди.
– Ай келин, кыздын ороо-чулгоосун камдап, керектүүсүн калтырбай түйүп бер. Урумкан жанагынча баланы чууртуп тууп бир кыз таба алган жок, куурагыр. Карыганда кыз жыттап көксөгөнүнө жетсин, - деди. Мындайды күтпөгөн келин алапайын таппай кетти. Бурчта эч нерседен бейкапар уктап жаткан наристесине жетип барып кандай колуна ала койгонун билбей калды.
– Бербейм! Бербейм кызымды!
– Ой, тиригиңди көрөйүн ай! – кемпир таягы менен жерди бир урду, – бересиң! Айчүрөк тууп алгансып тим эле, – жанында турган улуу келинин таяк менен нукуп, - бул кыз туубастын жашына жеткенче каалашыңча балалуу болуп аласың!
– Апа, ушу кантип болсун... - аркасына жашынган келинчегин чындап аяган Дөөлөт ушинтип оозун ачканча кемпир дагы чаңкылдап коё берди:
– Сен малыңа бар, айланайын. Же мен кылчу ишти сен чеччү болуп калдың беле? – апасынын акшырая караган бир көз карашы менен ал сыртка чыга жөнөдү. Артынан кайнагасы да чыгып кетти.
Эмнеге экени белгисиз көз жашын чууртуп алган абысыны үн-сөзү жок кыздын кийимдерин жыйнап, түйө баштады. Кайненеси менен абысынын желмогуздай жек көрүп, бирок аларды жок кылып сала албаган алсыздыгына ызаланган Майра: “Баары бир алып кете албайсыз”, - деп кобуранып ыйлап турду. Абысыны баарын камдап болуп босогого туруп калган маалда кемпир келип баланы бир силкип жулуп алды. Бул окуя келиндин кегин арттырып, көңүлүн катуу суутту. Андан кийин узак жылдар кош бойлуу боло албай азап тартып жүрүп кийин гана эки уулдуу болду.
***
Келин болуп келген күнүнөн баштап ушундай азап менен жашаган Майра басса-турса жакшы кайнене болууну кыялданчу. Кемпир ага таштай катуу, муздак мамиле кылганын качан гана төшөк тартып жатып калганда мойнуна алып келинине ыраазычылыгын билдирген. Анда да үнүн бек чыгарып көктү карап туруп: “Чыдадың, келин, балдарыңдан жакшылык көр”, - деген кыска. Жаралганы кечиримге бай, жумшак мүнөз, майда кептен алыс келин кайненесинин ушул айтканына өмүр бою ыраазы эле. Майра кемпирдин каарын кеп кылып калган коңшу-колоңго акыркы ирет айткан кебинен ашык кеп айтчу эмес. Анын көргөн запкысын жан адамга оозунан чыгарбаганына айыл эли тегиз баа берчү.
***
Майрам улуу уулу Ырысбектин ашыктык каттарын тымызын окуп жүрдү. Кыркка таяган аял болсо дагы уулунун майда кол жазмасы баяндаган ал кат чыныгы сүйүү экенин же жөн гана балалык сезим, жаштык кеби экенин ажырата албай ойго бата берет. Уулунун бул тууралуу өзү кеп баштап, сыр ачышын каалайт. Бирок аял деген ушундай тынчы жок эмеспи. Катта аты, классы жазылган ал кыз тууралуу бат эле билип койду. Ата-энеден эрте калып бул айылдагы таята-таенесинин колуна келген Чолпон уулуна катарлаш класста окуйт экен. Астыртан сураштырып жүрүп Майра да Чолпонду жактырып калды. Деги эле өңдүү-түстүү, созулган кыз. Кимден сураба, эң алды тыңдыгын айтышат. Жалгыз айыбы – жетимдиги.
Адамдын жетем, билем деген нерсесине каалоосу күч болсо ага барчу жол алдынан чыга берет эмеспи. Чолпонго кулакдар болуп жүргөн бир күнү райондун борборунан азык-түлүк артынып келе жаткан. Кеч калганга “мектепке гана жеткирем” деген шартына көнүп бир мугалимдин машинесине араң илинген эле. Райондун борбору тынч болгону менен айыл жаан экен. Ошол маалда мектептен чыккан Чолпон Майра менен сылык учурашып, баштыктарын карап туруп өтүп кете албай буйдалып калды.
– Эже, кайсыл жакка барасыз?
– Кийинки көчөгө, айланайын. Китепканачы эжең жакка, - Майра Чолпонду дароо тааныган. Анан “мен классташың Ырысбектин апасымын” деп айта салып качырып албайын деп атайын алыстатып айтып койду.
– Жүрүңүз, көтөрүшүп коёюн. Эртең менен күн жылууда чыксаңыз керек ээ, жука кийим менен? – Чолпон баштыктардын экөөнү элпек колуна алып туруп калды. Майра ансыз жалгыз кете алчудай эмес. Айла жок Чолпондун суу болоруна карабай аны менен жетип алайын деди.
Жол ката аста кепке тартып окууга берилгендигин, кесип ээси болсом деген дилгирлигин байкап ичинен ыраазы болду. Үйгө жеткенде уулу менен көрүшүп калып уялбаса экен деди эле, ырас, Ырысбек үйдө жок экен. Чолпон эч нерседен бейкапар Майра менен сүйлөшүп, сунган айранын ичип алып коштошуп кетти. Жароокер кыз болочоктогу кайненеси менен алгач ирет насиптеш болгонун кайдан билсин.
Айылдын тынч жашоосун кечирип, ылдый жактагы абысыны менен учурашып келе жаткан Жумаш байбиче өзүнөн жашы кичүү жаңы курбу кошунасы Майранын небересин эркелетип, келини Чолпон менен кобурашып бак ичинде олтурганын көрүп: “Аа айланайын, тилегиңе жеттиң. Бар бол. Сен өлбө, Майра. Кудайым бере турган эле жан эмессиңби”, - деп короосуна кирип кеткенче өзү менен өзү сүйлөшкөнсүп кобурап баратты. Ырасында эле Майра, Жумаш байбиче айткандай, Кудай бере турган эле жан. Айыл эли аны тегиз сыйлап турушат. Аялдар “келиндердин баарын эркелетип бүтүрдүң” дешсе, келиндер “бул энедей кайнене бирөө эле. Ошол жерге келин болгон сенин бактың бар” дешип анын келини Чолпонго ачык эле көз артышат. Жумаш болсо бул тууралуу өзү угуп калса да укмаксан. Болгон жообу - аста баш ийкеп койгону. Анткени ал келинге мындай мамиле кылууну кадыресе көрүнүш, ал турсун, кайнененин милдети деп түшүнөт. Буга анын өткөн өмүрү, өз башынан өткөн келиндик жашоосу сабак болгон.
***
17 жаш чиедей курагында өзүнөн он жашка улуу адамга жар болуп коңшу айылга келин болуп түштү. Көшөгөдөн көрүшкөн жолдошу Дөөлөттүн мыкты улакчы экенин элден эле укканы болбосо, көргөнү ушул. Анын буга чейин бир никеде болуп ажырашканына ичи күйүп, экинчи никеси болгондон көрө кетип калгысы келгени менен баш көтөрүп унчуга алган жок. Ыйлап эле отуруп берди. Мунун себеби жана босогодон кирбей тырышканында санынан үзө чымчып туруп:
– Кир ай, жарыбагыр. Эрге тийбегенде, жерге тиесиңби? Же атаңдын төрүндө карыйын дейсиңби? – деп чаңкылдаган чүкөдөй кемпир болду.
– Окуум калат, апакебай, мени кетирип эле ийиңизчи, - деп суранганын ит үргөнчө көрбөй:
– Байтал чуркап байге алыптырбы. Окууну сага ким коюптур. Баламдын алтын башын аттачу болсоң жарыбайсың, - деп туруп ийнинен басып отургузуп ак жоолукту муунта салып койгон.
Майра ошол эле күнү кайненесинин мынчалык каардуулугунан жүрөгү ооруп, санааркап калган. Көз ачып жумганча ак жоолукчан болуп айылдын жашоосуна байланды. Жолдошунан бир суранып, бир жалынып жатып окуусун аяктоого макул кылганы менен кайра эле кайненесинин кебин эки кыла албай олтуруп калды. Ошону менен эле тынч жашоо болуп калса болбойт беле. Андай болгон жок. Ырасында кайненеси жанда жок таза адам. Эне тарбиясын, жеңе акылын угуп өскөн Майра үчүн таза болуу деле маселе эмес эле, бирок баары бир кайненесине көнө албай койду. Канча аракет кылбасын, кемпирдин каарып, наалып турганы турган. Баарынан жаманы анын токмогу болду. Эри чекесине чертпегени менен денесинен көк үзүлбөдү. Кайкайып түптүз басса дагы колунан таягын түшүрбөгөн кемпирге Майраны таягы менен ары басса бир, бери басса эки чукуп өтүү кадыресе эле кыймылдай. Эң жаманы ал эч нерседен бейкапар иш кылып жаткан маалда кемпирдин темир чач учтугу бирде далысына, бирде колуна же ачык калган балтырына чак дей түшүп, көзүнөн от жанат. Анын келип калышынан канчалык сактанганы менен чач учтугун колуна бекем уучтаган кемпир деги эле шырп алдырбай жанына жетип келет. Кемпирдин бул кылыгы Майра ай-күнүнө жетип турган күндө да калган жок.
Жаштыгы менен келиндик ордум ушул деп ойлогон Майра кайненесинин мындай мамилесине деле анчейин таарынчу эмес. Анын кески кемпирден көңүлү көчкөн журттай калган окуя экинчи наристесин жарыкка алып келгенде болду. Биринчи наристесин төрөгөндө: “Али жашсың, анан да бала караганга деле үй иштеринен убактың ашпайт”, - деп төрөп түшөрү менен балканактай уулун төрөбөй жүргөн кайнежесине карматып койгон. Энелик мээрими эми ойгонуп, балкылдап эмчеги ийип ыйлаганында адаттагысындай санынан үзө чымчып: “Көзүң аккыр, ыйлаба. Балаң өлүп калган жок акыры”, - деп таяктаганынан кийин көз жашын ага көргөзгүс болгон. Андан көп өтпөй кайра эле кош бойлуу болуп “чын эле эми калган балдарымды өзүм эле багам да” деп сооронуп калган. Кайненесинен баарын күтүп калган келин бул кош бойлуулугун жашырып, кемпирден кызганып да жүрдү. Ай-күнү жетип кыздуу болду. Жолдошу экөөнүн катарына кызы кошулганы жолдошунун мүнөзү жумшарып, камкордугу арбып калганына кубанып бактысы артып турган Майра кайненесинин дагы жагымсыз жаңылык камдап турганын байкаган эмес. Таң менен опур-топур болуп улуу кайнагасы, абысыны менен келип калышты. Эт-аш, ысык нан, таттуулар менен келгенин бала көрүп келишти деп түшүнгөн келин берерге ашын таппай кубанып, улуу башын кичүү кылып келишти деп жан дилинен аларды ийилип тосту. Бирок кептин жөнү башкада экени меймандар кайтар маалда билинди.
– Ай келин, кыздын ороо-чулгоосун камдап, керектүүсүн калтырбай түйүп бер. Урумкан жанагынча баланы чууртуп тууп бир кыз таба алган жок, куурагыр. Карыганда кыз жыттап көксөгөнүнө жетсин, - деди. Мындайды күтпөгөн келин алапайын таппай кетти. Бурчта эч нерседен бейкапар уктап жаткан наристесине жетип барып кандай колуна ала койгонун билбей калды.
– Бербейм! Бербейм кызымды!
– Ой, тиригиңди көрөйүн ай! – кемпир таягы менен жерди бир урду, – бересиң! Айчүрөк тууп алгансып тим эле, – жанында турган улуу келинин таяк менен нукуп, - бул кыз туубастын жашына жеткенче каалашыңча балалуу болуп аласың!
– Апа, ушу кантип болсун... - аркасына жашынган келинчегин чындап аяган Дөөлөт ушинтип оозун ачканча кемпир дагы чаңкылдап коё берди:
– Сен малыңа бар, айланайын. Же мен кылчу ишти сен чеччү болуп калдың беле? – апасынын акшырая караган бир көз карашы менен ал сыртка чыга жөнөдү. Артынан кайнагасы да чыгып кетти.
Эмнеге экени белгисиз көз жашын чууртуп алган абысыны үн-сөзү жок кыздын кийимдерин жыйнап, түйө баштады. Кайненеси менен абысынын желмогуздай жек көрүп, бирок аларды жок кылып сала албаган алсыздыгына ызаланган Майра: “Баары бир алып кете албайсыз”, - деп кобуранып ыйлап турду. Абысыны баарын камдап болуп босогого туруп калган маалда кемпир келип баланы бир силкип жулуп алды. Бул окуя келиндин кегин арттырып, көңүлүн катуу суутту. Андан кийин узак жылдар кош бойлуу боло албай азап тартып жүрүп кийин гана эки уулдуу болду.
***
Келин болуп келген күнүнөн баштап ушундай азап менен жашаган Майра басса-турса жакшы кайнене болууну кыялданчу. Кемпир ага таштай катуу, муздак мамиле кылганын качан гана төшөк тартып жатып калганда мойнуна алып келинине ыраазычылыгын билдирген. Анда да үнүн бек чыгарып көктү карап туруп: “Чыдадың, келин, балдарыңдан жакшылык көр”, - деген кыска. Жаралганы кечиримге бай, жумшак мүнөз, майда кептен алыс келин кайненесинин ушул айтканына өмүр бою ыраазы эле. Майра кемпирдин каарын кеп кылып калган коңшу-колоңго акыркы ирет айткан кебинен ашык кеп айтчу эмес. Анын көргөн запкысын жан адамга оозунан чыгарбаганына айыл эли тегиз баа берчү.
***
Майрам улуу уулу Ырысбектин ашыктык каттарын тымызын окуп жүрдү. Кыркка таяган аял болсо дагы уулунун майда кол жазмасы баяндаган ал кат чыныгы сүйүү экенин же жөн гана балалык сезим, жаштык кеби экенин ажырата албай ойго бата берет. Уулунун бул тууралуу өзү кеп баштап, сыр ачышын каалайт. Бирок аял деген ушундай тынчы жок эмеспи. Катта аты, классы жазылган ал кыз тууралуу бат эле билип койду. Ата-энеден эрте калып бул айылдагы таята-таенесинин колуна келген Чолпон уулуна катарлаш класста окуйт экен. Астыртан сураштырып жүрүп Майра да Чолпонду жактырып калды. Деги эле өңдүү-түстүү, созулган кыз. Кимден сураба, эң алды тыңдыгын айтышат. Жалгыз айыбы – жетимдиги.
Адамдын жетем, билем деген нерсесине каалоосу күч болсо ага барчу жол алдынан чыга берет эмеспи. Чолпонго кулакдар болуп жүргөн бир күнү райондун борборунан азык-түлүк артынып келе жаткан. Кеч калганга “мектепке гана жеткирем” деген шартына көнүп бир мугалимдин машинесине араң илинген эле. Райондун борбору тынч болгону менен айыл жаан экен. Ошол маалда мектептен чыккан Чолпон Майра менен сылык учурашып, баштыктарын карап туруп өтүп кете албай буйдалып калды.
– Эже, кайсыл жакка барасыз?
– Кийинки көчөгө, айланайын. Китепканачы эжең жакка, - Майра Чолпонду дароо тааныган. Анан “мен классташың Ырысбектин апасымын” деп айта салып качырып албайын деп атайын алыстатып айтып койду.
– Жүрүңүз, көтөрүшүп коёюн. Эртең менен күн жылууда чыксаңыз керек ээ, жука кийим менен? – Чолпон баштыктардын экөөнү элпек колуна алып туруп калды. Майра ансыз жалгыз кете алчудай эмес. Айла жок Чолпондун суу болоруна карабай аны менен жетип алайын деди.
Жол ката аста кепке тартып окууга берилгендигин, кесип ээси болсом деген дилгирлигин байкап ичинен ыраазы болду. Үйгө жеткенде уулу менен көрүшүп калып уялбаса экен деди эле, ырас, Ырысбек үйдө жок экен. Чолпон эч нерседен бейкапар Майра менен сүйлөшүп, сунган айранын ичип алып коштошуп кетти. Жароокер кыз болочоктогу кайненеси менен алгач ирет насиптеш болгонун кайдан билсин.
Внешность - это козырь , но не туз…