[talant.elmira]

- Бурулкан, бугун жумушка барасынбы? - деди.

- Ооба, бирок туштон кийин чыгам. Азыр сиз шашпасаныз, тамак жасайм. Тиги эки курбум да туштон кийин чыгышат жумушка. Азыр келишсе, суйлошобуз го...

Сабыр сынчы чйдан ууртап:

- Бурулкан, мен сага абдан ыраазымын. Сен кандай жерге барсан да, ал жерди корктотосун. Сен мени туура тушун. Канча убакыт отту. Уйумду сагындым. Шаарга келгени конулум сынды. Тээ илгери Калыгул олуя айткан заман келген экен. Жанагы "Ош" базарындагы селсаяктарды коруп зээниа кейиди. Ошол эле жерден он метр бери жакта отурган козу ачыктарды коруп алып, кулкум келди. Анда дагы алдыларына "ооруну айыктырам, тамыр кармайм, жол ачам" деп жазып алгандары кудайга жакпаган иш. Эптеп акча табуунун жолу экенин ким билбесин. Илгери качан ушундай эле. Негизи эле эл коп жерден не бир туркундорду корот экенсин. Канча болду эле шаарга келе элегиме. Илгерки шаар, илгерки маданият жоголуптур. Корсо, эл бузулган турбайбы. Сен менин тилимди алсан, курбу кыздарын жокто айтып коеюн: Медетке турмушка чык. Келечегинди ойло. Албетте, жашы уулуболуп атканы сени эле эмес, мени дагы ойлонтот. "Тен тени менен, тезек кабы менен" дегендей, озун тендуу болсо гана, атагант. Сага жолукканы коп эле создорду айттым. Баарын озун ойлонуп чеч. Ата-энен дагы тушунуктуу кишилер экен. Алар ждагы "озу билсин" дешти.

Сырттан кирген эки кыз бул созду болуп салышты. Тортоо чогуу чай ичип олтурушту. Эмнегедир, баарынын конулдору шат, кабактары ачык. Соз кезеги келгенде Сабыр сынчы:

- Кана, кыздар, бир суроом берейин, жооп бергилечи. Кандай тамак даамдуу?

Учоо ойлонуп калышты. Чочко сакалы бар, жылдыздуу Сабыр сынчыга учоо тен ыраазы. Жонокой жана мазмундуу соз менен жалпак тилге салып суйлоп, учоонун тен конулун тапканы, учоонун тен ачкычын ачканын Сабыр сынчы алгач жолукканда эле юилген. Учоо тен "кап, жаш болсо тийип алат элем" деген оюнан бери сынчы билди. Бирок, оюн ичке катты.

Берилген суроого учоо уч башка тамактын атын айтып жооп беришти. Жоопторду уккан сынчы акырын жылмайып:

[talant.elmira]

- Жообунар канааттандырарлык эмес. Баарынан даамдуу тамак - коп киши бир тасмалга олтуруп, кабак ачык ичкен ьамак даамдуу. Анткени, баарынын ырысыкысы юир табакта болуп атпайбы.

Бул айтылган жоопко учоо тен ыраазы боло:

- Ооба, сиздики туура. Чогулуп тамак ичуу - ынтымактын белгиси. Эми дагы бир суроо беринизчи, - дешти.

- Кыйын, баатыр адам деп кандай адамды айтса болот? Жообу силердин, ойлонгула, -деп сынчы уч кызга тигилди. Учоо ойлонуп, ыйлайыктуу жооп таба алышкан жок. Ортодо бир топ талаш-тартыш болуп, учоонун айткан жоопторун сынчы четке кагып:

- Туура эмес, бирок ар кимдин ою ар кандай. Азыркы замандагылар учун акчасы коп адам кыйын жана баатыр. Бирок, биз акыл таразасына салып, калыстык менен карасак, озун озу башкара билген, сабырдуу адам кыйын десек жанылыштык эмес. анткени , байлык, бийлик, кара куч баары колдун кири. Ал эми озун озу башкара билуу менен сабырдуулукка эч кандай колдун киринин, эмгектин тиешеси жок.

Сынчынын бул айткан созун дагы уч кыз туура деп табышты. Бурулкан соз кезеги келгенде:

- Анда менин дагы суроом ьар. Эми силер жооп берип коргулочу? - деди.

Бул олтуруш шеринеде олтургандай шандуу болуп, улам-улам соз козголуп, кулкулор жанырды. Бурулкандын "менин дагы суроом бар" деген созун укканда эки кыз каткырып жиберди. Бири:

- Биздин олтурушубуз "поле чудеске" айланып кетти го, деди.

Сабыр сынчы:

- Кана, Бурулкан, айтчы, суроонду. Ойлонуп королу.

Бурулкан кулкусун тыйып:

- Негизи эле адам баласы эмнени карызга бербейт? Ушул менин бере турган суроом.

Бул созду уккан сынчы:

- Мен таптым, силер ойлогулачы, - деп эки кызга карады.

Эки кыз Бурулкандын суроосуна жооп бере алышкан жок. Сабыр сынчы кулуп:

- Анда жообун мен айтып берейин, - деди. Бурулкан башын ийкеп:

- Сиздин жообунузду угалы анда. Балким туура эмес болуп калаар.

- Сенин суроондун жообу - суу. Сууну эч ким карызга бербейт - деди сынчы.

- Туура сиздин айткан жообунуз - деп, Бурулкан айтканда эки кыз дагы суйунуп:

[talant.elmira]

- Дагы айткылачы, ойлонуп башты ооруталы.

- Убакыт болуп калды го. Мен кетейин анда. Эртерээк ишти бутуруп, айылга кетпесем, шаарынардан тажадым.

- Жок, кетпениз. Отурушубуз жаны куч алып келатат. Дагы бир аз олтуруп турунуз. Биз тамак жасай коелу - дещип, шашып калышты кыздар. Сабыр сынчы бой тиреген уч кыздын сый мамилесине ыраазы боло, оз ою менен алек болду. Бул убакта кыздар ашкана тарапта оз иштери менен алек болуп атышты. Тасмалга ысык чай демдеп келишкен кыздарды сынчы алдыртан карап, даамынарды татып, силер менен ырыскылаш болуп калдым. Кызды тээ илгертен гулго тенеп келишкен. Бирок, копчулок кыздар турмушка чыкканда озгорушуот. Турмуштун татаал жолу ошондо башталат.Азыр силер озунорду озунор билген эокин кушсунар. Бирок, кооп эле назик болуп, улбурой береген кыз кишиге болбойт. Себеби, омур бою улбуроп журо албайт., кыз киши. Бала тороп, уй туйшугу моюнга илингенде, конгон адатча улбуросо, анда шалаакы атка конот. Аял киши ыймандуу, жароокер, меймандос болсо, анда ал уйдо кут бар. Ал эми шалаакы, тилдуу болсо, анда ал уйго ким кирет эле. Мен силерден кечээтен бери байкап олтуруп, жаман сапатынарды коро алган жокмун. Ушунунардан жазбагыла. Тээ илгери бир мергенчи бала тоодон ан уулап журуп, бир кызга жолугат. Кыздын конулу менен эсептешпей, ага катуу конулуно кете турган соз айтып, кыздын назарын сындырып коет. Конулу сынган кыз мергенчи жигитке:

- Сизди мен адам сыйлаган султан жигит экен десе, адамдын онуно, кийген кийимине крап мамиле жасаган, начар адам экенсин. Копколон, эссиз жигит куру намыс менен чыныгы намысты ажырата билбей ,адамды кор кылат. Сиз мени талаада жыргон кайсы салпар кыз дебей, аты-конумду сурасаныз болмок. Эми сиз бир келген бакытты кармай албай калдыныз, - деп коздон кайым болуптур. Ошондон кийин жигиттин жолу болбой, катуу кыйналган экен. Бул созду силерге эмне максат менен айттым. Создун торкунуно тушундунорбу? Уч кыз баштарын чайкап, жок дегенсип белги беришти. Сынчы берилуу менен:

- Силер дагы турмушка чыга турган жигитинердин кулк-мунозун, адамга кандай мамиле жасайт, ошону байкагыла. Кеп кылгандай, адамдын конулун сындырган орой адам эч качан аялзатынын баркын билейт, - деп сынчы созун бутурду.

[guard]

Саламатсызбы, эми дагы копто жазасызбы калганын, эмнеси болсо да чыдамсыздык менен кутобуз калганын, алдын ала чоон рахмат!! !

[Miraida2012]

Кутуп атам качан жазасыз?

[aijan]

Карыганда жатаканада бойго жеткен кыздардыкында туноп...не баляя, азыркы замандын осурак сынчысы да бузулган гоо. Талант.эльмира, туйшуктонуп бияка биз учун кочургонунузго рахмат, бирок автор... сапсим болбой кетиптир. ИМХО, албетте. Чыдап, аягын кутуп, жакшылыктан умут узбой отурам.

[talant.elmira]

ХХХ

Арадан уч кун откондо Медет менен сынчы шаардан уй издеп чыгышты. Буга чейин Медет экинчи аял алганга уйбулосунон уруксат алды. Бирок, ал алган аялынды бизге коргозбо жана бизди таштап кетпейсин деп Калипа катуу эскеткен. Гезитке чыккан жарыя боюнча сынчы экоо беш-алты уйду кыдырып, жактырышкан жок. Бул убакта Бурулканга барып жолукканга убактылары жок болду. Шаардын "рабочий городогунан" кичирээк салынган уйду коргон сынчы:

- Ушул уйду ал жанагы этаж уйдогу эки болмо уйго караганда ушул уй мага жакты. Уйдун дагы озунчо сыры болот. Биз кыдырып коргон уйлордун ичинен мага жакканы ушул болду. Алгач Бурулканга да коргозолу. Этаж уйдогудой шарты бар экен.

Медет сынчынын айтканына муюп, кол саатын карап:

- Болуптур анда, базарга барып, Бурулканга жолугуп, аны ээрчитип келели. Калган созду ошондо суйлошолу.

Сынчы макул болуп машинага олтурду. Жолдо ката сынчы Медетти созго тартып, суроо берди.

- Медет, сен эгер макул болсон, Бурулканга уйлонгондон кийин жанына жакын курбу кыздарынан чогуу жашатып кой. Жалгыз уйдо Бурулкан жоркуп эси чыгат го.

Медет кулуп6

- Алгач уйлонолу, анан уйду алалычы. Калган ишти ынгайына жараша ойлонуштурабыз.

Сынчы калпыс суйлоп алдым дегенсип:

- Сен туура айтасын, шашмалык жайым бар. Мага Бурулкандын чогуу жашаган кыздары жагып калды. Алар чогуу батирде турушса, бул жакта да чогуу болушсун деген ой. Медет ун каткан жок. Озунун ою менен алек болуп, Ош базарына машинесин айдап келди. Базарга машина эмес, жоо басып баргысы келбеген Медет айласы жок гана келип атат. Бир жолу тачка суйрогон бала машинасынын четин тачкасы менен чийдирип кеткен. Бирок, ал балада деле куноо жок болчу. Ошондон кийин базарга машина менен келгис болгон. Бурулкан менен таанышканы канча жолу келди. ат баспайм деген жерине уч басат дегендей, Медет дагы келбейм деген базарга канча долу келгенге туура келди. Машинаны жолдун жээгине токтотуп коюшуп, экоо базарды коздой бет алышты. Светафордон отушкондо кайыр сураган мунжу кишини когон сынчы аянычтуу карап чонтогунон акча алып чыгып ага сунду да, озунчо келме айтып жиберди. Сынчынын бул жоругуна ыраазы боло Медет дагы чонтогунон акча алып чыгып, кайрчыга берип сынчынын артына басты.

[talant.elmira]

Бака-шака базардан ызы-чуусу, данкылдап ырлаган магнитафон уну, оозго алгыс создор менен суйлошкон тартиби, маданияты жок адамдар сынчынын конулун оорутту. Мындай ызы-чууга конбогон Сабыр сынчы айылдагы уйун эстеп, озунчо туталанып кетти. Ою башка жакта болгону менен, коз алдыны карап, нан саткан кыздарга жакын келгенде, артын карап:

- Ыя, Медет келатасынбы, - деп сурап койду.

Нан саткан кыздар Медет менен Сабыр сынчыны таанып калышкандыктан, баары салам берип учурашышты.

- Силердин клиент жок. Бурулкан кечээтен бери жумушка чыкпай жатат. Бизден деле алгыла нан, канчаны аласыздар? - деди.

- Жок, биз нан алалы деп келген жокпуз. Бурулканга иштер менен келдик эле. Эмне кечээ дагы чыккан жокпу?

Бери четте турган бетин сепкил баскан кыз:

- Ооба, айылдан ата-энеси келиптир го. Чогуу жашаган курбу кызы айтты. Айткан созудоруно караганда бир жакка барышат го... -деп,божурап айтып берди. "Экоо эмне кылабыз?" - дегенсип, бирин бири карап туруп калышты.

Сынчы:

- Бурулкан эртен жумушка чыгат бекен, билбейсинерби? - деп суроолу карады. Ангыча кардар келип, баары ал жакты коздой жугурушту. "Менин нанымды алыныз, ысык, жаны эле келди" деген ундор кайра айтылып, сынчынын суроосу жоопсуз калады. Сынчы окунуп: "Кап жашоо кайда баратат? Кечке ушинтип чуркап журуп тапкан акчалары бирдемеге жарайт болду бекен? Чойро, адамдардын ан- сезими таптакыр эле бузулган тура..." - деп, сынчы артына кайрылды да, алдыга кадам таштады.

Он кадамдай басканда сынчы бир жигитти кечке карап туруп калды. Сынчынын бул жоругуна тан калган Медет:

- Сизге эмне болду? Сиз аны тааныйт бекенсиз? Эмне аны мынчалык карадыныз?

Сынчы шашкалактап:

- Тиги баланы карачы. Бери чакыр, тез, ылдам! - деп, Медетке буйрук бере суйлоду. Сынчыжан мындай буйрукту кутпогон Медет эмне айтаарын билбей, тиги коргозгон баланын артынан жетип барып, озунон кичуу болсо дагы ал балага:

- Дос, бир мунотко токтойсузбу? - деди. Тиги бейтаныш бала Медетти тангала карап:

- Мени айтасызбы? Эмне болду? - деди.

- Сизди тиги аксакал чакырып жатат. Барып жолугуп коесузбу? - деп отунду Медет. Козу бакыракай, толмочураак келген, мандайы жарык отуз бештеги Шамил:

- Макул, ал мени тааныйт бекен? - деп кайра артка басты.

Сынчы тигиле карап турган калыбында Шамил жанына келгенче тиктеп туруп, качан жанына келгенде коз карашын озгортуп, жылмая карады. Шамил уч-торот метр алыстан эле:

[talant.elmira]

- Салом алейкум, сиз мени чакырдынызбы? - деп сурады.

- Алейкум ассалом, ооба, мен сени чакырдым. Бир аз убактынды болчу. Сага айта турган соз чыгып калды. Мындай басалы, - деп, элден обочо болунуп:

- Кайсыл жерден болосун, ысымын ким,балам? - деп сурады.

- Токмоктон болом. Атым Шамил, эмне болду? - деди Шамил. Сынчы жылмайган калыбынан жазбай:

- Шамил, сен шашпай созумду ук. Билем, сен кайда шашып баратканынды. Эгер сен бугун бара турган жерине барбай, жолуга турган адамына жолукпай., эч жакка кайрылбай уйуно барып, аялын менен болсон жакшы болмок. Мен эмнеге бул созду айтып жатам, сен али жашсын, сен али тушунгон жоксун. Мен азыр тушундуром. Бирок, мен айткан ишти аткарсан, анда ишке жарадын. Озуно да жакшы болот, келечегине.

Шамил тангалып:

- Сиз эмне жонундо айтып жатасыз? Эмне, сиз "козу ачыксызбы" ? - деп сурады.

- Мен "козу ачык" дагы, башка дагы эмесмин. Бирок, менин айткандарымды аткар, жигит болсон. Сен азыр алдымдан чыкканда мен сенден бир сыр кордум . Менин бул айткан созум эч кимге айтпа, бирок аткаргынын.

Шамил козун алайтып, сынчынын айткандарын дит коюп, угуп турду.

- Бул дуйнодо биринчи байлык - ден соолук. Биз ден соолукка да, уйдогу аялга да карабай калдык. Коруп турам, шашып атканынды. Созу коп чойбой, ток этээр жерин айтайын. Он кулак менен дагы, сол кулагын менен дагы угуп ал. Менин милдетим айтып коюш. Билип, коруп туруп айтпай койсом, мен куноолу болуп калам. Ишенесинби, ишенбейсинби ал сенин ишин. Бирок, мен айтканды аткарсан озуно жакшы болот эле. Мындай мумкунчулук адам баласына чанда гана бир кездешет.

Шамил дале тангалып:

- Аксакал, чын созум, мен сизге тушунгон жокмун. Эмне жонундо айтып жатасыз. Ток этээр жерин айтынызчы?

Сынчы ары-бери откон кишилерди карап:

- Макул, мен сага создун ток этээр жерин айта турган болсом, сен азыр менин алдымдан чыкканда мен сенден бир сыр кордум - деди, айткан созун кйталап.

- Азыр мен тиги нан саткан кыздар менен суйлошуп бери басканда сени он метрдей алыстан кордум. Коргондо дагы сенин белиндеги баланын элесин кордум. Менин оюмча сен тектуу жердин тукумунан коруносун. Сенин ата-тегин касиетту адамдардан болуптур. Ошол чон аталарындын касиеттери мага корунуп, "сага айт" дегендей белги берди. Сенден эгер сен кайра атка тартсан, атынды чыгарган, жакшы бала торолот. Уйуно бар да, жакшылап жуунуп, аялын менен бол. Ошондо сен жакшы иш кылган болсун. Менин байкашыма караганда сен эрден чыккан бой келиндерге бараткан турун бар. Сен ыплас жолго барбасан, сенин чон аталарындын касиеттери мага белги бербейт эле. Мындай корунуш чанда мага бир кезигет. Сен мени тушундунбу, эмне жонундо айтканымды?

- Сиз абдан туура айттыныз. Чон атам Мамбеттин созуно караганда , менин чон аталарым ажыга барып келген, такыба, таза журган адамдар болуптур. Чон атам Мамбет деле жакында эле дуйно салды. Элдин кадырына татыган, жакшы жумушта иштеген адам эле, ыраматылык

[talant.elmira]

Сынчы Шамилдин созун аягына чейин угуп:

- Эми сенин жасай турган иниш озуно татыктуубу? Эгер сен оз ордунду билбей, жаман долго кадам таштайм десен озун бил. Менин тилимди алсан, оз денгээлинди, ата-тегиндин аброюн сыйласан, анда артка тарт.

Шамил сынчыдан мындай чукул талап угам деп ойлогон жок эле. Эмне деп соз айтышты билбей, мугалимден сурдогон окуучудай мукактана тушту. Сынчы ансайын анын козун тике карап:

- Эмне ойлоносун? Бул жерде ойлоночудай эч маселе жок.

Шамил шашып калды.

- Мен озумдун денгээлимди билишим керек, бирок, аларга да соз берип койдум эле. Барып айтып коюп, кайра артка тартайын. Сиз менин намысыма, арыма шек келтирдиниз. Рахмат сизге - деп, Шамил калдастай тушту.

Убакыт откон сайын Медет шашып, "Эми ал тааныбаган бала менен эми эмне суйлошуп атат. Тим эле эски таанышындай барган сайын созу куч алды го" деп ойлоп, далысын салып нары карап туруп калды. Качан сынчы жанына келип:

- Кеттик Медет, кайда баралы? - дегенде гана Медет:

- Эски таанышыныздай копко суйлоштунуз го?

- Ооба, ал баланы кичине эсине келтирип, адашып бараткан доунан ондоп койдум. Кара, тиги жанагыдай шашпай, ойлуу баратат. Мен ойлогондой ыплас жолго тушуп баратыптыр.

Соз ушул жерге келгенде узулуп калды. Медет машинасын ачып, ичине киргенде:

- Сиз ал баланы ыплас жолго тушуп баратканын кайдан билдиниз? Сиз айткандай эч кимди карабай бир жакка шашып баратты эле, сизге жолукпагандан кийин артка басканы кызык болду. Эмне, дубалап салдынызбу? - деп Медет озунун созун озу кубаттап кулуп койду да, осолураак суйлоп алганын билип, унчукпай олтурган сынчыга:

- Сиз капа болуп калдынызбы? Мен жон эле... - деп актангансып суйлоду.

- Ошол создун эмнесине капа болом. Сен айткандай ал баланы соз менен дубалап салдым десем болот. Менин ойлонуп калганымдын себеби, элден ыйман кеткениин ушундан бил. Жанагы баланын чон аталары ажыга барып келген дин адамдары экен., озунун айтуусу боюнча. Анан озу тигинтип жаман жолго азгырылып жургону мени ойго салды.

Медет машинасын чукул токтотуп:

- Эми кайда барабыз? Жанагы уйдун кожоюнуна жолугуп коелубу?

- Бурулкан жашаган жерин билем. Анын уйуно баралыбы? Ата-энеси келгени чын болсо, анда аларга жолугуп кенен суйлошолу.

Медет конулсунбой:

- МЕйли, барса баралы - деп, машинаны ордунан жылдырды.

[sasik]

Мумкун болсо баарын бир еле жазып салынызчы сураныч

[talant.elmira]

ХХХ

Керелди кечке тикесинен тик туруп нан сатуу билинбегени менен оор жумуш. Бирок, башка ылайыктуу жумуштун жоктугунун айынан жашоо-тиричилик учун айла жок нан сатуу Бурулкандын жана эки курбусунун бир жылдан бери иштеген иши. Сабыр сынчы менен Медетке жолукканы Бурулкандын ою дир жерде эмес. Эки ойдун ортосунда чайналып келет. Озунун дагы конулу жактырган бала бар, бирок, кыз каадсын сактап, ал балага озунуп соз айта албай, ичинен ал жонундо ойлонуп. кыялы менен ага турмушка чыгып, суйуу балын татат. Бирок, бул жон гана куру кыял да. Ал бала озунон эки жашка улуу, озунун айылдашы. Кээде ал базарга келгенде Бурулкан менен суйлошуп калат.

- Айылга барып атасынбы? Кимдер менен жолугуп атасын? Эмне жанылыктар бар? - деген чектелуу гана создор енен суйлошуп, анан жолуна тушот. Аны менен суйлошуп атканда Бурулкан ал баланы кетирбес учун озу даярдап алган суроолорду берип, бир азга убакыт кармаганы болбосо башка шылтоо жок. Аны менен алгач жолукканда чындыгында эле уялган. Бирок, кийинки жолукканда уялган жок. Анткени ал бала деле тактай базарда иштегенин уккан эле. Ызы-чуу базар оз окумун суруп, башаламан баскан элдин башын айлантат.

Ойлуу олтурган Бурулкан жуз жыл эмес, сексен жылдын ичинде акча, турмуш учун жан уроп жургон ушул элдин баары жаныланып, бул базарда кийинки муундар ээлеп калат.Ошол убакта ушул кишилердин чандасы эле болбосо, баары жок болот. Туболуктуу эч нерсе жок эмеспи, олбочудой жан талашканыбыз менен убагы келгенде баары унутулат. "Мындан элуу жыл мурда был базардын ордунда эмне бар болду экен?" деген ойго жетеленип турганда, апасы Кумушай Бурулкандын оюн бузду.

- Кандайсын, кызым? Эмне ойлонуп? - Бурулкан апасын коруп суйунуп кетти. Апасы менен учурашып, бери жакта турган кызга нандарын берип, озу апасы менен уйно келсе, уйундо атасы кутуп турган болчу. Экоо эмнеге келгенин Бурулкан айттырбай билди. Атасын коруп, уялып кетти, себеби, Медеттер уйно барып кеткенин укканда эле алгач атасы жонундо ойлогон. Атасы менен учурашып, анан чай койду да, тасмалдын уйтун жайнатып жиберди. Бир -эки чыны дан чай ичкенге чейин жарытылуу деле соз болгон жок. Кеп эмнеден башталаар экен деп, Бурулкан атасынан соз кутту. Бир убакта апасы соз баштады:

- Ыя, кызым, баягы уйго барып колунду сураган кишилерге жолугуп атасынбы? Алар келип кеткени атан экообуз уйго олтура албай койдук. Кызыбыз эмне болуп атат болду экен деп атайын келдик. Атан дагы базарлайм, трактордун запчастыниздейм дегенинен мен дагы ээрчип алдым - деп , созун туюк бутурду.

Бурулкан уялган тур менен6

- Откондо берки сакалдуусу келип конок болуп кетти. Ошол бойдон аларды коро элекмин.

Карганбек кызынын ыйбаа кылып, уялып атканын сезип сыртка чыгып кетти. Кумушай:

- Ай, кызым, тиги сенин колунду сураган бала сага жактыбы? Бирок, сени ага ыраа корбой жатам. Жашыраак болгондо дагы кеп башкада эле...

- Мен дагы ошону ойлоп атам. Тиги абышканын айткан созуно караганда уй издеп атышыптыр. Эгер ынгайлуураак уй табылып калса, сатып алып, менин наамыма каттатат имиш. Сиз айткандай, жашынын улуусу эле конулумду иренжитип, каршы болсомбу деп ойлодум элем. Сиздер ырас келипсиздер убагында.

Кумушай кызын аяп, бетинен ооп:

- Ойлон кызым, ойлон, жашоо оюнчук эмес - деди.

[guard]

Ой эми качан калганыыыы, кечирип коюнуз, калганын жазып коюнузчу ылдамыраак, дагы бир жолу кечирип коюнуз...

[talant.elmira]

ХХХ

Медет сынчынын айтуусу менен машинасын Бурулкан жашаган жерге токтотту да:

- Эми кантип чакырабыз? Ата-энеси болсо уят болбойбузбу? Балким, жолукпай эле кете берсек кантет?

- Кой, ошо кантип болсун? Атайын келгенден кийин жолугуп эле кетели, мынча болду, - деп сынчы машинадан тушуп, уйго кирди.

Бурулкан ата-энесин концертке алып барып келейин деп, жаны эле чыкканы атышкан. Карганбек бир топко макул болгон жок. Бирок, филармониянын ичин коргонго куштарлыгы артып кетти. Эшик кагылып, Сабыр сынчы кирип келгенде озгочо Карганбек суйунуп кетти. Саламдашып, учурашкандан кийин Сабыр сынчы:

- Ии, кайда баратасынар, жасанып алып - деди.

Карганбек кулуп:

- Кызым филармонияда концер болот дегенинен эле. Каалсаныз журунуз, биз менен барып келиниз?

- Жок, мен жалгыз эмесмин, сыртта Медет барэ

Карганбек "сыртта Медет бар " дегенди укканда:

- Уйго кир дебейлиби. анда сиз куто турунуз, мен чакырып келейинчи, ал эмне кирген жок?

Кумушай кабатырланды:

- Уялып атат да. Эгер жаш балдардан болгондо сузо качырып эле кирип келмек. Тектуу жердин балдары оз ордуларын билет... - Кумушай созунун аягына чыкпай калды. Карганбек бул убакта сыртка чыгып, машинада олтурган Медетке келип, Медеттин саламын кабыл алып:

- Бас, уйго кир. Сени сыртта дегенинен мен озум келдим. Эмне уяласын? - деди. Медет ынгайсыз абалдан чыгыш учун:

- Мен сыртта эле кутуп турайынчы?

[talant.elmira]

- Ошо кантип болсун, журу. Андан коро уйго кирип, кенен-кесири суйлошуп алалы. Сабыр аксакал айтпаса, сенин келгенинди билмек да эмеспиз.

Медет айла жок машинасын бекитип, уйго кирди. Астананы аттап келатып Кумушайга кайрылды:

- Саламатсызбы?

Кумушай кулумсуроп:

- Озун кандай журосун? Иштерин жакшыбы?

- Жакшы, озунуздор кандай жатасыздар? Качан келдиниздер? - деп озун ынгайсыз сезип аткан Медет озун алаксытты.

Бурулкан чай-пай даярдап атып коз кыйыгы менен Медетти карады. Ата-энесинен уялганын айтпа. Озун аран кармап, эптеп эле кыймылдап журду. Алдыга чай келип, бир чыныдан чай ичилгенден кийин Сабыр сынчы соз баштады.

- Анда силер концертке барып келгиле. Бараткан жолунардан токтотпойлу. Калаган созду башка куну кенен олтуруп суйлошолу. Биз базарга барсак, Бурулкандын чогуу иштешкен кыздары "Аылдан ата-энеси келди" дегендеринен учурашып келели деп келген элек.

Жуйоолуу айтылган созго ыразы боло, баштарын ийкеп сынчынын созун угуп олтурушту да, созду Карганбек баштады:

- Анда эртен жолугуп суйлошолу. Биз деле келгени кызыюыз менен ачык суйлошо элекпиз. Андан дагы кызыбыз концертке билет алып коюптур. Сиз айткандай биз конулубузду концер коргонго тууралап алган элек.

Баары чай ичтик дегенсип олтурган калганда Карганбек:

- Анда бата кылалы. Биз бараткан жолдон калбай убагында баралы.

Тасмалга бата тиленип, баары ордуларынан туруп, сыртка чыгышканда Медет:

- Машинага батышып олтуруп алгыла. Мен эле таштап коем.

Филармонияга келгенде Карганбек Медетке ыраазы боло:

- Ырахмат, Медет. Анда эртен жолугуп суйлошолу.

Макулдашып, коштошушту экоо. Карганбектерди жеткирип коюшкан сон, кайра "Рабочий городокко" жол тартышты. Уй ээсине жолугуп, жакшылап суйлошушуту. Эмнегедир, бул уй Медеттин конулуно толгон жок. Анткени уйдун дубалы кирпич болгону менен участогу кичине, эшигинин алды тар эле. Бирок, уй аны тартып тураарын байкады. Уй ээси берилуу менен уйду мактап, айла жок сатып атам деп, оз оюн айтты. Сабыр сынчы учурдан пайдаланып, бир топ окучны айтып отту.

[talant.elmira]

Тээ илгери бир жыгач уста боз уйдун жыгачын жасап жан бакчу экен. Албетте, ар ким оз жондомуно жараша иш алып барат эмеспи. Анысы кандай, жыгач уста дагы токойго барып, бак кыйып келип, озунун ыгына жараша кыйылган бактарды эбин келтирип , уук, кереге, тундук жасап, аны сатып, уй булосун багып журуп, бир куну бир сырдуу окуяга туш блот. Адатынча юир боз уйдун жыгачын камдап, аны тигип коет да, кеч кирип кеткендиктен кайра жыгачтарды чкчкенге улгурбой калат., эртен кундуз эле чечейин деп.,тигилген бойдон калтырып коет. Тун ортосу болгондо ит ургонунон сыртка чыкса, озу жасаган боз уйдун жыгачтарынан нур чыгып тургандай байкалат. Бирок, аны конулуно деле албайт. Иттер эмнеге урду экен деп караса, иттер короого келген чоочун малдарга уруп аткан болот. Короону айлана карап, келген аттарды айдап ийип, уйуно кирип дагы байкайт, озу жасаган боз уйдун жыгачтарынан кадимкидей нур чыгып турганын. Уста тангала бир топ карап туруп уйуно кирип кетет. Буга коп деле маани бербейт. Эртеси туш ченде бир жаш бала келип, даяр болгон боз уйдун жыгачтарын сатып алып кетет. Жакшы эле сатпайын дегени менен, жаш баланын берген малы жакшы корунуп ,козун жумуп сатып ийет. Ошол боз уйдудун жыгачтарын сатып алган бала бат эле байып,иши алдыга жылып, золобосу которулот. Корсо, ощол боз уйдун жыгачы менен кут кошо келегн экен. Муну мен эмне максат менен айттым. Чынын айтсам ар бир уйдун озунчо сыры болот. Менин байкаганыма караганда жакшы кишилер жашаган ондонот. Эмнегедир козума жылуу учурап, адамды озуно тартып турат экен. Уй ээси сынчынын созун коштоп:

- Сиз абдан туура айтыныз. Мен ушул уйду сатып алганы жаман болгон жокмун. Балалуу болбой журдум эле, ушу уйго келгенде балалуу болдум. Машина алдым. Ишим да жаман эмес. Сиз айткандай мен бул уйду пенсичга чыккан таластык кары кишиден сатып алгам. Аялы дагы суйкумдуу адам эле. Мен акчасын бергенде экоо тен айтышкан: "уй жакшы, ак жолтой" деп. Чын эле, ак жолтой жакшы уй, сатпайт элем, айылга барып жашаш керек болуп атат. Себеби, атамдар карып калды - деп, элуу бештердеги, узун бойлуу, кара кору Бейшенбекке эки жуз доллар задаток берип, калганын эртен бере турганын айтып, кол алышты. Бир чети туура эле болду. Эки болмо квартиранын баасына караганда бир топ эле арзан жана уйдун ичи да, сырты да суйлошулгон акчага туура келгендей. Бирок, Сабыр сынчы менен Медетти алдыда эмне кутуп турганын али билишкен жок.

[Evelet]

Качан бутот?

[talant.elmira]

Филармониянын ичине кирген Карганбек менен Кумушай элеттик коз караш менен тангала эки жакты карашып, кызы Бурулканга ичтеринен ыраазы Мындай имараттын ичиннен концерт коруу - алгач кирген кишини созсуз толкундатаары турган иш. андан дагы кыпкызыл болгон ынгайлуу отургучтар, ичинин жасалгасы адамдын конулун озуно буруп, жакшы эс алганга оболго тузот. Ошол учун эле концертке эс алыш учун барат. Кооздук, сулуулук ден соолукка пайдалуу деп бекер айтылбаса керек., филармониянын ичин коргондо эле Бурулкандын карапайым, элеттик ата-энеси такыр башка чойрого тушуп калгандай болушту. Андан дагы жарашыктуу кийинип сахнага чыккан артисттердин ырдаган ундору дагы кулакка жагымдуу угулуп, конулун которулушуно туртку болдуКумушай элеттик коз караш менен тангала эки жакты карашып, кызы Бурулканга ичтеринен ыраазы Мындай имараттын ичиннен концерт коруу - алгач кирген кишини созсуз толкундатаары турган иш. андан дагы кыпкызыл болгон ынгайлуу отургучтар, ичинин жасалгасы адамдын конулун озуно буруп, жакшы эс алганга оболго тузот. Ошол учун эле концертке эс алыш учун барат. Кооздук, сулуулук ден соолукка пайдалуу деп бекер айтылбаса керек., филармониянын ичин коргондо эле Бурулкандын карапайым, элеттик ата-энеси такыр башка чойрого тушуп калгандай болушту. Андан дагы жарашыктуу кийинип сахнага чыккан артисттердин ырдаган ундору дагы кулакка жагымдуу угулуп, конулун которулушуно туртку болду

Концерттен чыкканда Бурулкан ата-энесин ээрчитип барып, кафеге киргизип, тамак алып берди. Кызынын сыйына ыраазы болгон Карганбек: Концерттен чыкканда Бурулкан ата-энесин ээрчитип барып, кафеге киргизип, тамак алып берди. Кызынын сыйына ыраазы болгон Карганбек:

- Ырахмат, кызым. Абдан жакшы эс албадымбы. Ыя, кемпир туура айтамбы?Сен кандай ойлойсун? Керек болсо эркек балдар да мындай сыйлабайт. Ыраазымын, кызым сага. Кыз куйумдуу деген чын экен. Сен болбосон мен филармониянын ичин кормок эмесмин.Жашоонун кызыгы деп мына ушуну айтса болот,- деп, Карганбек ыраазылыгын билдирди. Бурулкан толкунданып, "дагы эмне кылып ата мене апамды ыраазы кылсам? Эртен базарга ээрчитип барып, бир сыйра кийим алып берип, анан панфилов паркына алып барайын" деп ойлоп койду. Бирок, ошого акчасы жетеби? - Ырахмат, кызым. Абдан жакшы эс албадымбы. Ыя, кемпир туура айтамбы?Сен кандай ойлойсун? Керек болсо эркек балдар да мындай сыйлабайт. Ыраазымын, кызым сага. Кыз куйумдуу деген чын экен. Сен болбосон мен филармониянын ичин кормок эмесмин.Жашоонун кызыгы деп мына ушуну айтса болот,- деп, Карганбек ыраазылыгын билдирди. Бурулкан толкунданып, "дагы эмне кылып ата мене апамды ыраазы кылсам? Эртен базарга ээрчитип барып, бир сыйра кийим алып берип, анан панфилов паркына алып барайын" деп ойлоп койду. Бирок, ошого акчасы жетеби?

Концерттен чыкканда эле курсактары ачкан Карганбек менен Кумушай тамакты жакшы жешти. Кафеден чыгышкандан кийин суротко тушушту да, ана уйго келишти. Башка кыздарынан, балдарынан мындай сый коро элек экоонун кубанычтарында чек жок эле. Бирок, журокторун ойуткону - кызынын квартирада турган. Эгер Медетке турмушка чыкса уйлуу болот. Уйлуу болгону менен кийинки келечекги, жашоосу кандай болот., эмнени устунон чыгат деп ойлоп олтурушканда, Бурулканды сырттан бироо чакырып калды. Бурулкан бул учурда экооно тошок салып берип, идиш жууп аткан. Эки курбу кызы эки жакка басып келебиз деп кетишкен эле. идиш жууп сыртка чыккан Бурулкан ошол бойдон уйго кирген жок. Тун бир оокумда Кумушай Карганбекти ойготуп:

- Ай, тур! Бурулкан жанагы бойдон келген жок. Бирлеме болгон го. Сыртка чыгып карайлычы. Козум илинип кетиптир.


Карганбек чочуп:


- Эмне дейсин? Кантип келегн жок? Саат канча болду? - деп ордунан туруп светти куйгузду. Бул убакытта саатын жебеси тунку бирди коргозуп турган. Карганбек шашыла кийинип, сыртка чыкты да, кочонун башына чейин карап, эч кандай шек таба албаган сон, кайра келип:


- Ыя, кемпир, шаарды дагы билбесем, мен аны кайдан карайм? Ким чакырды эле, эркек бала беле, кыз беле?


- Билбейм, "Бурулкан" деген эле ун чыкканда кызын идишин жыймап сыртка чыккан. Ошол бойдон жок.


Экоо ар кайсыны ойлоп, бир топко олтурушту да:


- Эртен издейли. Эми кайдан табат элек аны - деп, анан уйкуга кетишти.


Эртеси эртен менен турушса, Бурулкан дале келбептир. Оздору чай кайнатып ичишти да, милицияга берели деген ойдо шаарга чыгышты. Элдерден сураштырып атып, милициянын болумун таап, арыз жазып кайрылышты да, келген жолдору менен кайра уйго келишти. Санаага чомуло экоо эмне кылабыз деп турушканда, туш ченде Сабыр сынчы келди. Сабыр сынчыны коргондо экоо суйунуп кетишти. Учурашып, ал жай сурашкандан кийин:


- Бурулкан жумушка кетти беле? - деп сурады. Ушул суроо экоонун тен ички сырларын козгоду. Карганбек конулу суз:


- Кечинде концерттен келгенден кийин, бизге тошок салып берип, анан идиш жууп аткан. Бул убакта саат он экилер болуп калган эле. Ангыча сырттан Бурулкан деген ун чыкты. Бурулкан сыртка чыгып, ошол бойдон кирген жок. Биз азыр милицияга барып арыз жазып келдик.


Сабыр сынчы чочуп:


- Ошол бойдон дайыны жокпу?


- Ооба, биз эми кайдан издейбиз? Же шаар билбесек... Деги аман болсо болду. Сынчы кабатырлана:


- кап аман-эсен келсе экен. Биз жакшы уй сатып алдык эле. Силерге ал уйду коргозолу деп ойлободук беле . Эми эмне кылабыз? азыр Медет дагы келмек. Чогубууз уйду коруп, анан суйлошолу дегенбиз. Деги Бурулканды бироолор ала качып кетпесе экен.

[talant.elmira]

Ангыча сырттан Медет кирип салам айтып. Ал сырттан киргенде Карганбек менен кумушай куноолуу кишидей берилген саламды алик алып, оздорунчо эле кысынганга отушту. Адамдын кыймыл-аракети, коз карашы кандайдыр бир болуп откон окуяны алдын ала билгизип коет эмеспи. Анын сынары, Карганбек менен Кумушай да жалтактап, Медетти тике карай албай, коздорун ала качып, жагымсыз окуя болгонун билгизип коюшту. Баарын байкаган Медет акыл калчап, озулору айтсын дегенсип, ашыкча уй каткан жок. Бурулканды да сурабады. Бир топко ортодо ынгайсыздык окум сурду. Сатып алган уйдун ээси кутуп калганын эстеген Медет:

- Бош болсонор уйду барып королу. Алгач сиздерге уйду коргозуп, анан алалы деген ойдо элем. Бирок, кечээ эадалок акча таштап, бугун келебиз деп кеттик эле., уйдун ээсине. Бизди кутуп калды го. Азыр эле мен бул жакка келээр телефон менен байланыштым. анын лагы шашылыш иштери бар экен.

Бул айтылган соз Карганбек менен Кумушайды ого бетер уялтты. Бирок, экоо тен ылайыктуу соз айта албай, сынчыны умуттуу карашты, сиз жооп бериниз дегенсип. Сынчы экоонун абалын дароо тушунуп, унун жасап алып, соз баштады:

- Медет, сен эми бул экоону туура тушун. Кечинде саат он экилерде Бурулкан идиш жууп жаткан жеринен бироолор сыртка чакырыптыр. Ошол бойдон Бурулкан келбептир. Эртен менен барып милицияга арыз жазып кайрылышыптыр. Анан кутуп атышат. Балким, Бурулканды ала каяып кеттиби, ким билет.

Медет жанылыш угуп алгансып.

- Ала качыпкетсе эмдигиче ачуу басар келмек эле да. Же, эмне алыс жакка кетти деп ойлойсузбу?

- Аны ким билет? Балким, сен айткандай алыскы районго ала качып кетсе, анда кандай иш болот?... Медет Карганбек менен Кумушайды карап, аяп кетти. Корсо, экоонун жалтактап, куноолуу кишидей тик карай албай жатканынын жонун эми билип отурат.

- Мейли, Бурулкан жок болсо деле чогуу барып коруп келели. Балким, Бурулкан кечке чейин келип калаар?..

Конулдору суз олтурушкан Карганбек менен Кумушай бур айтылган созго каршы эч нерсе айталышпай, макул дегенсип башын ийкешти. Торотоо чогуусу менен "Рабочий городоктогу" сатып алган уйго келишти да, уйду дагы бир сыйра карап чыгышты. Уй озгочо Кумушайга жакты. Озунчо эле окунуп: "Кап, Бурулкан болгондо жакшы болбойт беле!.." жолдо ката сынчынын созун эстеп. "Атаганат, ушул уйдун ээси Бурулканым болсо, анда арманым жок эле..." Уйдун ээси эки элеттк адамдын жуздорунон дароо аладын ойлору бир жерде эмес экенин байкады. алар Бурулканды ойлоп санаа чегип атышкан.

ХХХ

Кун артынан кун отуп, арадан бир жыл убакыт учкан куштай сызып отту. Бир жыл деген айтканга оной болгону менен эмне деген гпнп окуяларды ичине камтыбады. Кун чыгып, кайра батканы, озубуздун омурдун бир барагын ачканга тете эмеспи. Бирок, алдыда дагы канча баракты ачабыз, аны эч ким билбейт. Ар бир баракка жазылган тагдырды эч ким бурмалай албайт. Ар ким оз оюндагыдай кылып бурмалап алса, анда жашоонун кызыгы кетип калбайбы. Бурулкан дагы алдында кандай жашоо кутуп турганын билген эмес, убагында. Эгер билсе бир жылга жетпеген убакыттын ичинде куйоосу менен ажырашып кетип, бой келиндердин санын кобойтпойт эле. Ооба, баягы кечте Бурулканды тааныбаган эле, ал турсун бир жолу да корбогон озунон сегиз жаш улуу жумгалдыкбала ала качып кетти. Ала качканда да кандай ала качты. Туну менен жол ката торт эркектин арасында жалгыз озу. Мастар менен Жумгалга жеткенче жон эле эзилишти го... Ошондо эле тие турган куйоосун коруп, аны менен туболук жашап кетээринен кумон санаган. Аракты жакшы коргон Кумарбек ошол куну ал турсун жолдо эле Бурулканга кыялын коргозуп, конулун сындырган. "Мас эмеспи, маска тенелбейин" деп унчукпай, эптеп жетчу жерине жетейин, анан коро жатаармын деп, ушул мас тарга салып берген курбу кызы Аселди ушунчалык жек коруп, эгер азыр жанында болсо, моокуму кангыча аны сабагандан кайра тартпайт эле. Келин болуп бараган уйу Бурулканды анча деле жакшы кабыл алган жок. Себеи, куйоосу Кумарбектин экинчи никеси эле. Жупуну уйго киргенде эле Бурулканды баштагыдан дагы конулу сынып, кабагы бурколду. Жолдо ката арак ичип келген куйоосу Кумарбек уйуно жеткенде эле уйкуга кетти.

[Ainus]

Эми качан жазасыз эртараак жазып койунчу.