[AMAH-2]

Достор


Ишемби. Саат ондор чамасы.Учу кыйыры жок асфальтталган узун жолдо иномарка үлгүсүндөгү аппак машина бара жатат.Ичинде моюнду бууган галстукту бошотуп койуп,капкара болгон көз айнектен жолду карап,машинанын айнегинен кирген сыдырым желге өзүнө өзү салкындык тартуулай радиодон чыккан музыкага кошулуп кыңылдап ырдап койуп 27-28 курактагы бир жигит олтурат.Ошол маалда берилип ырдап жаткан бул жигиттин оюн уюлдук телефонго келген чакыруудагы музыка бузду.Телефонду колго алып анда жазылып турган адамдын атын окуду да көзүндөгү көз айнекти ала койуп,жаңырып жаткан радионун үнүн өчүрдү да тамагын кыра жөтөлүп алып чакыруу кабыл алуучу баскычты басып шашпай:
-Да!-деп жооп берип калды.
-Ало! Салам алейкум.Бекжан кандай?
-Ва алейким.Жакшы рахмат... Аскат сенби?-деп ким экенин билип турса билмексен болуп сурап койду.
-Ооба мен.Бекжан чакыруу кат бардыбы?
-Жок.Кандай чакыруу кат? Каякка?
-Тойго! 9-июньга Назик экөөбүздүн тоюубузга чакырабыз.Назик сенин келишиңди күтүп жатат.Сөзсүз келгин ээ?
-Ммм жакшы.... Куттуктайм дос! Аракет кылам,бирок сөз бербейм.
-Ммм карап көр.Дарек чакыруу катта жазылуу болот.Мейли анда көрүшкөнчө.
-Мейли тынч бол-деп бир колу менен рульду кармап,бир колу менен телефонду кармаган бойдон ойго батып кетти.Ойлорунун тээ түпкүрү бала чактагы окуялардан башталды...


Ошол эле күн.Саат он бирге жакындап калганына карабай пардасы тартылган бөлмөдө таттуу уйкунун кучагында бир жигит жатат.Кайдадыр бир жерден чыгып жаткан вибрацияга да көңүл бөлүп койбой жата берди.Акыры көзү жумулуу бойдон эки колун эки жакка сунуп телефонун издемиш болуп калды.Бирок ошол маалда чыгып жаткан вибрация да токтоп калды.Токтоору менен сүйүнгөн жигит уйкунун кучагына кайра бой урду.Он секундка жетпей эле кайра эле "зыыыыт... .зыыыыт" деген мээни чукуп жиберчү вибрация кайра башталганда ызырынган ал "неңдурайын кимдин жаны чыгып атты болду экен?" деп күбүрөнүп алып жаздыктардын биринин астында жаткан телефонду таап толук ачыла элек көзү менен ким экенин карабай эле телефонду кулагына төшөп:
-Ало! Ким э бул?-деп сурап калды жини келгенин билгизе.
-Азамат кандайсың? Эмне бош эмес белең?-деген эркектин шаңдуу үнү чыкты.
-Жакшыыы... -деди да тааныш үндүн ким экенин билгиси келгендей көзүн ачып телефондогу жазууну окуду да:
-Аа Аскат сен белең? Кандайсың? Эмне болду таң атпай?
-Жакшы кудайга шүгүр.Саат он бир болуп калды дос.Эмне уктап аттың беле?-деген үндү угуп кана тушундагы дубалда илинип турган саатты карап уялгандай:
-Ааа кечээ бир аз майрам болуп үйгө кеч келдим эле.Эмне болду? Тынччылыкпы? -деди да "чындап эле эмне болду экен?" көңүл койуп кулак төшөп туруп калды.
-Ааа тынччылык эле.Дос 9-июньга Назик экөөбүздүн тоюбузга чакырам.Сөзсүз келгин макулбу?
-Ммм болуптур.Куттуктайм! .....-андан ары эмне дешин билбей токтоп калды ойлонуп.
-Рахмат дос.Дарек чакыруу катта болот.Макул анда көрүшкөнчө.
-Макул-деди да чалкасынан жатып азыр эле уйкуну каалап жаткан көздөрү менен шыпты тиктеп тээ убактагы балалык кезине учу кыйырсыз ойлордун коштоосунда сапар алды...




Жолдо бара жаткан Бекжандын да,уктап жаткан Азаматтын да тынчып калган ойлорун бир телефон чалуусу менен ойлоруна бүлүк салган адам бул экөөнүн убагындагы кан досу Аскат болчу.Ооба,Аскат, Азамат жана Бекжан убагында кыйышпас,керек болсо бири-биринен жандарын аябаган достордон эле.Үчөөнүн достугунун соолгундай түшүшүнө үчөөнүн тең жүрөктөрүнөн орун алган,жакында Аскатка түбөлүктүү жар болуучу Назик себепчи экенин үчөө тең билет.Табышмактуу тагдыр үчөөнү жаш кезектен кыйышпас достордон кылып туруп,бой жеткенде үчөөнүн ортосуна бир кызды салып берээрин үчөө кайдан сезди дейсиң?Анда эмесе кеп башынан болсун.....

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 11 Июнь 2014 - 05:58

[AMAH-2]

Кычыраган кыш мезгили.Көчөдө жылуу кийинип алышып,колдорундагы суу куялган чакаларын көтөрүнүп,колдору чарчаганда жолдун боюна чакаларын кое койуп деп дем алышканча ушакташышкан кыз келиндер.Желим өтүктү жылуулап кийип алып жумуштары менен нары бери өткөн адамдар,же топтолушуп алып тамашалашып каткырышып жаткан чоң балдар.Кар калың болгондуктан нары-бери өткөн машиналар да бирин серин келип айылдын ичи дээрлик тыптынч.Аппак карга чүмкөнүп алган дарактардын бутактарына конуп алган каргалардын үндөрү гана анда-санда угулбаса көбүнчөсү жалаң эле мал-жанын сугарып,алдыларын кургактап койуп зээриккенден көчөгө чыккан бекерчилердин үндөрү угулат.Ошол эле маалда чоң жолдун четиндеги атайы даярдалган аянтчада он чакты мектеп окуучулары топтолушуп алып бир нерсени берилип карап турушат.Улам- улам "оо мына сага! дагы..." деген үндөр чыгып кимиси кимин кубаттап жаткандыгы түшүнүксүз. Ал жерде айылдагы эң кызыктуу чүкө оюндарынын бири "такай атышмай" болуп жаткан.Оюндун башталышында алты-жети бала ойноп баштаганы менен улум-улам чөнтөгүндөгү чүкөлөрүн уткузуп чекедеги карап туруучулардын катарына бирден кошулуп жатып акыры эки гана оюнчу калды.экөөнүн тең чөнтөктөрү утуктан түшкөн чүкөлөрдөн улам дөмпөйүп жанында тургандардын коздөрүн күйгүзүшөт. Үшүгөн манжаларын утур-утур ооздору менен үйлөп ысытымыш болгон бул эки оюнчу тең бири-биринен калбай кыйын экени көргөзгөн оюндарынан көрүнүп турат.Колдорундагы көптү көргөн,ишенген сакасын кармап алып мээлжеп туруп атканда ортодо тизилип турган чүкөлөр үч тапан эмес беш-алты тапан учуп кетип жатты.Өзү чоңойгон көчөдө утушуп жатканына карабай Бекжан утула баштаганын сезди.Суук болгонуна карабай оюндун кызуусуна кирип кеткен Азамат кадимкидей тердеп алып чөнтөгүндөгү чүкөлөрдүн саны улам көбөйүп жатканына өзүнчө эле курсант.Саат эми кечки беш болгонуна карабай айланадагы жарыктык кирип келген караңгылыкка багынып кайдадыр жоголо баштады.Утула баштаган Бекжан караңгы кирген сайын жини келип,ызаланып жатты.Себеби Бекжан бул көчөнүн такай атмай оюну боюнча эң кыйыны болгондуктан айылдын этек жагынан келген Азаматты утуш керек болчу.Азамат дагы озү чоңойгон көчөнүн кыйындарынын бири болгондуктан башка көчөлөргө барып,ал жердин кыйындары менен чүкө ойноп келишти адат кылып алган.Бүгүн атайы бул жакка келгенине бир чүкөсүн уткузган кошунасынын табалаган сөзү себеп эле.Анын "сен айылдын жогор жагындагы Бекжан менен утушуп көр,ал сени оңой-олтоң эле утуп коет" деген сөзү Азаматтын намысына тийдиби же жөн эле өзүн көргөзгүсү келдиби иши кылып Бекжан менен ойноп келүүгө бел байлап атайы келген болчу.
Азамат кыйла эле утуп алды Бекжандын чүкөлөрүн.Анын маанайы түшүп,жини келип атканын да байкады.Дагы бир саат болгондо баардык чүкөсүн утуп коет беле ким билет бирок тилекке каршы түн кирип кетти.Оюнду башка күнкүгө убадалашышып үшүгөн балдар үй-үйлөрүнө таркап кетишти.Бекжан калп эле күлүмүш болгону менен ызаланды чынында.Мектепте эле анча-мынча көрүп калчу Азаматтын көзгө атаар мергендигине таң калганы менен бирок баары бир жаман ойлорунда "мейли,канчалык кыйын болсо да баары бир мендей жакшы ойной албайт" деп менменсинип жатты.Ал эми бүгүнкү оюндан олжолуу кайткан кайткан Азамат кымыңдап сүйүнүп ичинен "хе хе сага окшогондордун канчоосунун чөнтөгүнүн кактагам.Акыбалың ошол экен го" деп ойлонуп үйүн көздөй бара жатты жолдун жеегинде.Мектепте көп көрчү Бекжандын мынчалык кыйын оюнчу экенин мурда билбегенине таң калды.Себеби Бекжан Азаматтан бир класс жогорку класста окуп мектептеги көзгө көрүнүктүү балдардын бири эле.Азамат дагы Бекжан дагы бүгүнкү оюн себеп болуп келечекте жакын достордон болуп кетишээрин билишпеди.Анткени экөөндө тең бул күнү бири-бирине болгон кызыгуу,тең тайлашуу күч алган болчу.....
Сүйлөшүлгөндөй эле экөө бир нече күндөн кийин дагы ойношту.Бул саам Бекжан утту.Ушинтип бири-бирин утуп жүрүп экөөндөгү атаандаштык, менменсигендик жөн гана бири-бирин сыйлоого алып келди.Экөөндөгү сый бүтүмдүккө айланып айланып экөөнө жакын дос болууга өбөгө түзүп берди.
Убакыт билинбей өтүп атып экөө тең бой жетип Бекжан 10-класс,Азамат 9-класс болуп калды.Ойносо оюнга,иштесе ишке тойбой жүргөн убак.Экөө тең классташ балдары менен көп жүрбөй дайым бирге жүргөндүктөн экөөнүн достугун кээ бирлери көрө албаса кээ бирлери суктанышаар эле.Ошол күндөрдүн биринде экөө эгиз козудай ээрчишип алышып кошуна айылдагы Бекжандын сүйлөкөн кызына жөнөп калышты.Азамат ал убакта кыз жандай элек болгондуктан Бекжанга шерик болуп анын сүйлөшкөн кызына чогуу барууну адат кылып алган.Колдорунда жарытаарлык жарык бербеген Бекжандын фонариги бар.Бекжандын жолукчу кызына жолугуп кайра тез эле үйлөрүнө кайтышты.Кобурашып ар нерсени сүйлөшүп жыйын-терини жыйналып ээн калган талаада келе жатышкан болчу.Айылга бир чакырым калганда Бекжан фонаригин нары бери тамызып келе жатып кокустан өзүлөрү жакты карап турган эки көздү көрүп калды.Эч нерседен капарсыз сүйлөп келе жаткан Азаматты секин колдон тарта:
-Азамат карасаң тигини-деп калды жарык тийип турган жакты көргөзүп.Ал тарапта экөөнү карап турган эки көз ачык даана көрүнүп тургандыктан Азамат дароо эле көрдү да коркуп кеткенин Бекжанга билгизбегенге аракет кылып:
-Ого эмне ал?... Чөө окшойт,тамызып тура бер азыр качат-дегени менен айткан сөзүнө ишене албай турду.Себеби "чөө" деген жарыкты көргөндө эле качыш керек болчу.Ошол эле убакта Бекжанда да коркуу пайда болуп эмне кылышын билбей жарыкты албай тура берди."Азыр качат" деген ойлору туура чыкпай тиги жанып турган эки көз жакындай баштады.Анын жакындаганы жарыктан эле эмес ырылдап аткан үндөн да билинип турду.Бекжан менен Азамат бири-бирине чапталышып же качышын билбей же тап беришин билбей тура беришти.Тиги жандык беш кадамдай жакын жерге келип ырылдап туруп калганда гана кутурган ит экенин көрүштү.Бул жолдон канча жолу өтүшүп бир да жолу мындай жандыкты кезиктиришпегендиктен "бул каяктан пайда болуп калды экен?" деп экөөнүн тең баштары маң болуп жатты.Ит дагы бул экөө сыяктуу көзүн албай тиктеп"ыррррр. ..." теп курч тиштерин көргөзө тап беришке даабай бир нерсени күтүп тура берди.Азамат менен Бекжан экөө тең кыймылдабай, кыймылдаса эле тиги кутурган ит секирчүдөй сезилип жерге эңкейип урганга таш издегенге да чамалары келбеди.Экөөнүн тең көз алдыларында кийимдери тытылган,денелери канталаган өзүлөрүнүн элестери тартылып жатты.Ушул тирешүү жарым сааттай созулду.Экөө тең качууга даяр болгону менен бет маңдайындагы кутурган ит баары бир бирөөсүнө жетип алышын түшүнүп турушту.Акыры Бекжан жардам бербөөсүнө көзү жетпесе деле "кетип калаар" деген үмүт менен үнүн секин чыгарып:
-Кет нары-деп калды.Анын сөзүн эле күтүп тургансып Азамат да удаа эле:
-Кет дейм,кеет-деп каргылданган үн менен үнүн өктөм чыгарды эле тиги ит кайра тап берүүгө көкүрөгү менен жерге өбөктөй секирүүгө даярданып калды.Бул иттен эми оңойлук менен кутула албашын сезген Азамат Бекжандын кулагына:
-Азыр үч дегенде экөөбүз тең качабыз даяр бол!-шыбырады. Башын ийкеген Бекжан боюн түздөп даярданып калды.
-Бир,эки, үч!-дегенде экөө бирдей айыл тарапка зуу коюшту.Болгон күчү менен качып баратып да Бекжан фонариги менен артындагы иттин калбай келе жатканын көрдү."Какаганга мокогон" болуп ошол маалда фонарик да өчүп-күйүп кээде көргөзчү өнөрүн көргөзө баштады.Жини келген Бекжан ошол чуркап келе жаткан калыпта болушунча туштап туруп фонарик менен итти койуп калды."Ыррр. ...ыррр..." деген үн чыгып фонарикке алаксып ит бир аз артта калып кетти.Азамат арттан чыккан иттин үнүнөн досунан кабатырланып карай коем деп бир нерсеге чалынып оңкосунан кетти.Арттан күү менен жетип келген бекжан Азаматты колтуктап тургузуп жатканда жанатан бери фонарик эле тоскоол болуп жаткандай арттагы ит жетип келип бекжандын жонуна асылды.Бирок Бекжан шамдагайлык менен итти тиштегенге үлгүртпөй эле "кеееет.." деп ачуу кыйкырып алды да чыканагы менен итти бир койуп жерге кулатты.Ошол убакта Азамат Бекжанга жанаша тура калып жыгылганда колуна илинген муштумдай болгон таштай катуу бир нерсе менен итти уруп калды.Бирок тийбеди окшойт ит алдыларында ырылдап тура берди.Экөө тең жарыша итти коркутуш үчүн "Кеет нары,кеет дейм" деп кыйкырып жатышты.Ошол маалда каптал жактан бир караан пайда болуп ит тарапка колундагы нерсеси менен шилтеп калды."Дүңк" деген үн чыгып сокку итке тийгенин да угушту.Иттин "каңк" деп бир кыйкырып алып качып кеткенин да коз жаздымдан кетирбей карап турушту.

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 11 Июнь 2014 - 05:37

[AMAH-2]

Бул караанга ичтеринен миң мертебе ыраазы болуп турушканы менен бирок экөндө тең "ким бул? кайдан пайда боло калды?" деген суроолор пайда болду.Акыры Азамат чыдабай кетип муштумдарын түйгөн бойдон:
-Кимсиң? - деп сурап жооп күтүп туруп калды Бекжанга кошулуп.
Тиги ит жакты карап турган караан эми гана эсине келгендей бул экөөнө жакындап келди да эки колдоп кармап алган таягын колунан түшүрүп:
-Мен Аскатмын-деген жообун берди да экөөну сүйлөтүп койбой эле:-Эч жериңерди тиштебедиби? -деп кабатырлана жооп күтүп туруп калды....




Аскат.


Аскаттын ата-энеси менен бул айылга көчүп келгенине эки жылга жакындап калды.Атасы элдин тамекисин алып биртке акча иштей коем деп карызга белчесинен батып калды.Колдо бар малдын теңинен көбүн сатып,үйлөрүн сатып элдин карыздарын берди да "эми бул айылда жүрө албашын айтып" туугандарынын кой дегенине көнбөй ушул айылдан үй таап көчүп келишкен болчу.Апасынын эжесинин жардамы менен табылган бул үй да айылдын четинде жайгашышып эскилиги жеткен үй болгондуктан жарыбаган эле пулга сатып алып ушул жерде баш калкалап калышты.Аскаттын кичинекей бир карындашы анан озүнөн чоң бир агасы бар.Агасын атасы алысыраак тааныштарга кошуп Казакстанга иштегени жөнөткөнүнө мына бир жылдан өтүп калды.Бир эки жолу гана кабарын билгизип акча салбаса дээрлик дайын жок агасынан акыркы күндөрү.Ал эми атасы байкуш үй-бүлөөну багыш үчүн айылдан чыккан жумуштарга жада калса кошуна айылдарга да каттап жалданып иштеп жаны тынбайт.Аскат окуусу менен анан бирин-серин малы менен алек.Акыркы убактарда атасы негедир ичкиликке жакындап бараткандай. Мурда акча алып келчү атасы эми акчасыз эле кызуу же мас келе баштады.Ошентсе да апасы байкуш атасын эч жамандабайт же кагып силкпейт.Ушул үйдү сатып алууга көмөктөшкөн Аскаттын таэжеси да да милдет кылгансып бир нерсе болсо эле Аскатка жетип келет.Бир эки жолу шылтоо айтып барбай койуп атасынан сөз уккан болчу.Мына бүгүн да таэжесинин кезүүдөн келбей калган уйун издеп ушул жакта жүргөн эле.Ичинен өзүнчө күбүрөнүп "айылчылап жүрө бербей өзү эле эртерээк карап койсо болбойбу?" деп сүйлөнүп алып талаада үйлөрүнө ташыла элек козо паяларды,беделерди кыдырып издеп жүрдү.Бир эки жолу ушул тараптан тапкандыктан бул жолу да түз эле ушул жакка келгени менен бирок издеген жогун таппай жатты.Саат түнку он экиге жакындап калса деле үйгө уйсуз баргысы келбей жүрө берди.Барса эмне атасы дагы деле мас болуп үйдө сөгүнүп жатса керек.Мына бүгүн бир жумадан бери атасы ылжып мас болуп жүрөт.Мектептеги классташтарынан деле кысынып бүттү.Тамак жебей чыккандыктан курсагы да ачты.Акыры айылдан алысыраак жайгашкан бара элек бир колотту карап койуп анан үйгө кайтууга бел байлады да эки жагын элеңдеп карап ошол тарапты көздөй кадам шилтеди.Айланадагы ар бир үнгө кулак төшөй дабышсыз бара жатты.Бир маалда алысыраак жерде жанып турган жарыкты көрүп ичинен "ии мага окшоп жок издеген адамдар окшойт" деп ойлоп алып ошол жакка карай басты.Басып баратып ал жарыктын бир тарапты эле карап жанып турганын байкаган Аскат "эмне болгон жарык? эмнеге бир ордунан жылбайт?" деп ойлонуп алып сактыкка кордук жок дегендей жолдун боюндагы талдан билектей болгон таяк сындырып алды.Жакыныраак келип калганда эле тиги нары бери кыймылдап айыл тарапка жыла баштады.Тыңшап көрсө адамдын чуркап бараткан дабышы.Аскат дагы тиги жарыкты ээрчий айдоону аралай чуркады.Чуркап баратып "кееет" деген үндөн кийин эле өчүп-жанып аткан жарык ыргып барып эле биротоло өчүп калды.Аскат бутуна илешкен эгиндин калдыктарына карабай үн чыгып жаткан тарапты көздөй утурлап чуркоосун тездетти.Жыйырма метрдей жерге келип эле эмне болуп жатканын такташтырып алууга демин басканча тиги караандарды тиктеп калдыЖүрөгүнүн согуусу басаңдап эми гана ырылдаган иттин,"Кет дейм,кет нары" деп кыйкырып жаткан эки адамдын караанын көрүп иштин жайын илгиртпей түшүндү.Колундагы таягын эки колдоп кармап эч нерсени ойлобой эле дабышсыз чуркап келип көрүнөөр көрмөксөн болуп ырылдап аткан ит тарапка таягые шилтеп калды.Узаткан соккусунун туура итке тийгенин да сезди.Иттин "каңк" деген үнүн угуп дагы урууга таягын көтөрүп атып иттин качып кеткенин көрүп артынан үч-төрт кадам куумуш болуп койду."Биротоло качтыбы же...?" деп турганда арттан:
-Кимсиң? -деген үн чыгып артка бурулуп колундагы таягын түшүрүп жакын басып келди да алардын акыбалын сурап кетти....
Мына ушул түн Азамат менен Бекжандын катарына дагы бир дос кошуп берди.Бекжандын иттин тырмагынан алган жаракатты анан Азаматтын жыгылганда алган тизенин бир аз сыйрылуусун эске албаганда эч кандай деле жаракат албашыптыр. Кутурган ит тууралуу сүйлөшүп жатышып Аскат уй тууралуу такыр унутуп койгон экен Азаматтын:
-Өзүң эмне кылып жүрдүң эле?-деген суроосунан кийин гана уйу эсине түштү.Себебин айтып "Балким табылып калгандыр" деген ой менен үчөө ээрчишип айылга кирип келишти.Ойлогонундай эле жоголгон уйду эчак эле бир кошунанын баласы айдап келип берген экен эле.Аскат "А" класста окугандыктан "Б" класста окуган Азамат менен анча мамилеси жок болчу.Деги эле Аскат бул айылдан жакын дос күтө элек эле.Анын жактырган кызы,жоро-жолдоштору туулуп өскөн айылында кала беришпедиби. Ошол түндөгу окуядан соң Бекжан,Азамат, Аскат үчөө жакын достордон болуп кетишти....


Убакыт өтүп Бекжан мектепти аяктап атасынын буйругу менен жогорку окуу жайлардын экономика тармагынын студенти болуп калды.Ата-энеси колунда бар дамдар болгондуктан жана да агасы банкта чоң кызматтардын бирин ээлеп олтургандыктан чөнтөгүнөн акчасы үзүлбөй көп деле кыйналган жок.Бою узун анан арыкчырай бала болгондуктан группалаштары менен тез эле тил табышып,жада калса группадагы алдыңкы сулуулардын бир Айгүл менен достошконго да жетишти.Айылда достору Азамат менен Аскат болгону үчүн ар жумада айылга бара берээр эле.Үчөө топтолгондо алар талкууга албаган тема да калбайт болчу.Жаңы чыккан кино,ыр,ырчылар, саясат деги эле койчу баардык темада сүйлөшүп убакыттын кандай өткөнүн билбей калышат.Ал убакта Азамат айылдагы бир кыз менен сүйлөшүп жүргөндүктөн үчөө ээрчишип алып түн ортосу жөнөп калышат.Азаматтын бир жолу:
-Ээ достор бара бергилечи силер.Мен өзүм эле барам-деген сөзүнө Бекжан далыга бир кое:
-Эмне бизден кызганып жатасыңбы? Коркпо Аскат экөөбүз алысыраакта эле карап турабыз.Билесиң го бизде бирөөнүн кызына көз артмай жок-деп ой-боюна койбой ээрчип жүрушүп Азамат дагы көнүп бүттү.Көнбөй койгон ченде деле экөө баары бир артынан аңдып барышаарын билет.
Ал эми Аскат мектепти аяктагычакты кыздарга деле көңул бурбады.Эмнеге экенин өзү да билбейт.Мүмкүн оз айылында калган жактырган кызы себептир.Ооба, анын жагымдуу жылмайуусу, далысына чейин кыркылуу чачын улам-улам оңдой берүүсү өзгөчө эле.Акыркы күндөрү көбүрөөк ичип калган атасынын мойнундагы "үй-бүлөөнү багуу" түйшүгү оз мойнуна жүктөлгөндөй. Себеби чет өлкөгө кеткен агасынан көптөн бери кабар жок.

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 11 Июнь 2014 - 05:42

[AMAH-2]

Мектептен келип үй жумуштарын аткарат.Кошуна колоңдо жумуш чыгып калса жалданып ал жакта иштей коет.Тапкан акчасын апасына алып келсе жаны тынбаган баласына боору ооруган апасы:
-Аскат ушинтип иштегенди токтотсоң боло.Тиргилик өтө берет эптеп.Окууңду оку андан көрө-деп кейип сүйлөп калат.
-Апа окуум жакшы эле.Андан көрө атама айтпайспы акча таап агамдан кабар алып келсин-деп агасын сагынган көздөрү менен үмүттү карап калат апасына.
-Балам атаң ошол килейген Казакстандан кайдан тапмак эле.Андан көрө кудайдан тилеп чыдай туралы бир күн кабарын билгизип калаар-деп адаттагыдай өзүнүн да сарсанаа болгонун билгизбегенге аракет кылып Аскаттын көңүлүн жайгарымыш болот.
-Мм макул апа-деп унчукпай калганы менен ичинде бир жылдан бери дайыны жок агасына кыжаалат болуп "Адилет акем тынч бекен иши кылса?" деген суроолорго оронуп кала берет болчу...

Убакыт өтүп Азамат менен Аскат да мектепти аякташты.Аскат мектепти жакшы баалар менен аяктаса да шартына байланыштуу окууга тапшыра албай калды.Азамат болсо мектепте кыйратып деле окубагандыктан жогорку окуу жайга эжесинин жардамы менен оңой эле өтүп кетти.Өзүнө жок дегенде Азаматтын шерик болгонуна сүйүнгөн Бекжан жакында эле атасы сатып берген эки бөлмөлүү үйдө жашап калышты.Аскатты да өз катарына кошуп алгысы келген экөө айылга барган сайын "ээ дос окууга тапшыр! мына биз жардам беребиз.Акча маселесин мен озүмдүн мойнума алам" деп кыстап жүрүп да көндүрө албай коюшту.Аскаттын намыстанганын же окугусу келбегенин экөө тең түшүно албай жүруштү.Акыры: "мейли дос билгениңди кыл,бирок биздин сунушту да жакшылап ойлонуп көр" деп тим болушту.Аскатты шаарга тез-тез чакырып эс алып турушат эле.Ал эми оңой менен жарыла бербөөчү Аскаттын ою деги эле башкада экенин өзүнөн башка эч ким билбеди.Балалыкты бирге өткөзгөн достору,апасы, атасы да...
Аскаттын Казакстанга кеткен агасынын дайынсыз жоголгонуна мынакей эки жылдан өтүп калды.Жети ай мурун аны Россиянын кайсы бир шаарынан келген айылдагы бир байке аны ошол жактан көргөнүн айтып ата-энесин,Аскатты кубандырган болчу."Эмнеге чалбайт? Эмнеге кабарын билдирбейт? Тынч бекен?" деген суроолор жан-дүйнөсүно батпай көптөн бери агасын барып издеп таап келүүгө таярданып жүрдү эле.Мынакей жакында эле колуна паспорту тийип,көптөн бери эч кимге билгизбей топтоп жүргөн акчасы да наркы-беркиге жетээрлик сумманы чапчып калды.Агасын көргөн байкенин Росииядагы номерлерин алып баардык камын таярдап бүткөндөн кийин ата-энесине өз оюн айтты."Кантээр экенсиң бөтөн жерде?" деп кыйылып атып акыры макул болушту.Досторуна айтса алар да "эгер кыйналсаң бизге сөзсүз кабарла" деп кубат беришип Аскатты узатып кала беришти...


Азамат.

Мынакей Азаматтын да студент болуп калганына жет-сегиз айдын жүзү болду.Окууга өткөзгөн эжесине ишенип окууну деле окуп кыйратпады. Сабакка барат бирок ойлорунун баары кыздарда.Айылда бир жылга жакын сүйлөшүп жүргөн Айзаада менен да таарынышып кеткенине көп эле болду.Бир кыйла убакыт Айзааданы унуталбай кыйналып да жүрдү.Экөөнүн урушуусуна себеп болгон баланы токмоктоп койуп,"кечирип кой" деп жер караган Айзаадага да болгон ачуусу менен кыйкырып алып тетири басып кетпеди беле.Канча убакыт "бекер кылдым,туура түшүнүп жакшынакай эле сүйлөшүп жүрө берсем болмок" деп жарашкысы да келип жүрду.Айзаадага арзып жүрүп зорго жетпеди беле.Экөөнүн аттары да уйкалышып сонун угулганычы. "Сүйүү" эмне экенин Айзаадага болгон аруу таза сезимдерден билди эле го.Бирок акыркы күндөру Айзааданы такыр эле унутуп бараткандай. Себеби жакындан бери эки кызга көз салып жүрөт байкатпай.Бири болсо Бекжан экөө жашаган этаж үйдөгү кошунасы,экинчиси параллел группадагы кыз.Бирок эч шашылбады,жөн гана сырттан коз салып жүрө берди.Сабактан чыгып заалга барып машыгууну өнөкөт кылып алды.Ошол машыгууларда машыктыруучусунун козүнө илинип күрөш боюнча бир эки мелдешке да катышып биринде утулса биринде биринчиликти алганга да жетишти.Анын жеңишин кечинднси Бекжан угуп белинен кучактап так көтөрүп "жарайсың досум!" деп куттуктаганы эч эсинен кетпейт.Достору Бекжан менен Аскаттын бар экендигине кудайга миң мертебе ыраазы.Бекжандын гана бир нерсени толук түшүнбөй тез жини келе берген мүнөзү гана кээде жакпай кетсе негизи жакшы дос.Ошол мүнөзүнүн айынан экөө кээде бири-бирин түшүнбөй кетишээр эле.Ал эми Аскаттын токтоо келген мүнөзүн экөө тн сыйлашат жана ага "сенин токтоолугуң биздин достугубуздун сакталып калганына көп жардам берди" деп көп айтышат болчу...

Мына бүгүн Бекжан экөө ар нерсени тамашалашып каткырып алышып таксиде айылга бара жатышат.Ошол маалда Бекжан "азыр жаныбызда Аскат болгондо кандай сонун болмок.Деги тынч бекен ал?" деп ойлонуп баратканда анын оюн билгендей телефонуна чоочун номерден чакыруу келип калды."Чет элдик номер го.Ким болду экен?" деп ойлоп алган Бекжан үнүн токтоо чыгарып:
-Ало! -деп калды.
-Ало Бекжан сенби?-деген эркектин үнүн жазбай тааныды да жанында бара жаткан Азаматты карап:
-Ооба мен.Аскат кандай? Тынчсыңбы досум?-дегенде эле Азаматтын ууртунда жылмайуу пайда болуп кулак түрүп олтуруп калды Бекжанды тиктеп.
-Жакшы эле.Рахмат тынч элемин.Азаматтын телефону өчүк го жүрөбү ал? Окууларыңар жакшыбы? Күн ысыкпы?-деп суроолорду жаадыра баштады.
-Аа жүрөт ал.Жанымда бара жатат.Окууну бүтүрүп айылга бара жатабыз.Күн кечөө жамгыр жаагандыктан азыр салкын эле.Аскат өзүң кантип атасың? Байкеңди таптыңбы?
-Аа жакшы.Жоок дос таба элекмин.Салам де Азаматка.Сагындым дос силерди.Макул анда дагы кабарлашабыз мен үйдөгулөр менен сүйлөшүп алайын.
-Мм болуптур дос.Тынч бол!-деп өчүрдү да суроолуу коздөрү менен карап турган Азаматка азыр эле уккан создөрүн айтып кирди.....

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 11 Июнь 2014 - 06:10

[AMAH-2]

Аскаттын Россияга келгенине үч айдан өтүп калды.Бул жакка келип эле айылдаш байкесине чалып алар менен бир жашап калган болчу.Анын айтуусу боюнча агасын көргөн райондон бир айдай издештирди агасын.Сураштырды. Шаар өтө деле чоң эмес болгондуктан кыргыздар да аз эле экен.Бирок алардын бүтүмдүгү,бири- бирин колдоосу кубандырды. "Орустар жаман калк келет" деген кээ бир адамдардын создөрү одоно сөз экенине ынанды.Акчасы түгөнө баштагандыктан жумушка да орношконго туура келди.Жумуштан чыгып алып да чарчаганына карабай адамдар көп өткөн жерлерде байкесин издөөну улантып атты.Мына бүгүн эки ай күткөн айлыгын алып биринчи кезекте эле досторуна чалып олтурат.Андан кийин кошунасынын телефонуна чалып ата-энеси менен менен сүйлөштү.Апасын кыжаалат болбосун деп байкесин бирөөлөр көргөндүгүн айтып калп айтканга туура келди.Нары жакта атасынын сөгүнгөн сөздөрүн укса да апасынын "жоок соо эле" деп айтканына апасына ыраазы болуп турду.Ичинен "байкуш апам атам ичсе да эч жамандап койбойт" деп сүйлөнүп алып чарчаган жанын эс алдырууга уйкуга кетти.

Күндөр өтүп жайкы каникул да бүтүп Бекжан менен Азамат кайра шаарга жөнөп калышты.Бул каникулда оз күчүно ишенген Азамат айылдагы бир эки бекерчини төпөштөгөнгө да жетишти.Кайрадан эле ошол студенттик күндөр.Бул жылы Бекжан классикалык кийимдерге көбүрөөк басым жасап негедир көбүнчөсү классика үлгүсүндө кийине баштады.Ал эми Азамат спорт кийимдердин досу мурдагы жылдагыдай эле.Экөө сабактан кийин кечиндеси үйдө гана көрүшүп калбаса көбүнчөсү дем алыш күндөрү эле чер жазыша сүйлөшушүп биир жыргап алышат.
Ошол күндөрдүн биринде Бекжан "курстук ишке" таярданып жүрүп өз китепканасынан тиешелүү китепти таппаган соң областтык китепканага баш багып калды.Китепканадагы тепкичтен көтөрүлүп баратканда бирөө чалып калды.Чөнтөгүндөгу телефонду алам деп алаксып баратып алдынан чыккан кызды жөөлөп кетти.Колундагы китеп,дептерлери жерге тушүп кеткен ал кызды үстүртөн эле бир карап:
-Ой кечиресиң чон кыз-деди да телефонго жооп берип нары басып кетти.Кыз бир нерсе дегендей болду,бирок ойлору телефондун нары жагында сүйлөп жаткан атасынын сөздөрүндө болгондуктан эч нерсе укпады.Атасы менен сүйлөшүп бүтүп өзүнө тиешелүү китептер сакталуучу бөлмөнү издеп келип китепканачыдан китептерди алды да үңүлүп китеп окуп олтурган студенттердин катарына олтура кетти.Китептеги маалымаатты дептерине көчүрүп жарым сааттай олтурду.Акыры колу талып кеткендиктен адатынча манжаларын карсылдатып, керилип-чойулуп бүтүп бөлмөдөгүлөргө бир сыйра көз кырын салып өттү.Алдандагыларды карап бүтүп эми арт жакка башын бурду да арт жакта бурчта олтурган кызга көзу түштү."Негедир тааныш жүз,каерден көрдүм эле?" деп утур-утур карай берди эле тиги кыз дагы "эмне эле карап атат?" дегенсип Бекжанга көзүн бурду башын жогору көтөрүп.Бекжан эми тааныды тиги кызды.Ал кыз бир саат мурун эле тепкичтен чыга бериште жөөлөп кеткен кыз эле."Качан келе калды бул? Мынча жаман көрүп карады?" деп таңыркап атып бая китеп,дептерлери колунан түшүп кеткени эми эсине туштү да бир аз ыңгайсыз боло түштү.Калп эле китеп окумуш болуп олтурганы менен ойлорунда "эмне кечирим сурасамбы дагы же билмексен болуп койсомбу" деп ойлору экиге бөлүнө баштады.Башын жай артка бурду да кызга дагы көз кырын салды.Узун чачын чач буугуч менен бууп туруп артка таштап койуптур.беттериндеги билинээр-билинбес кызыл тактардан айылдык экенин да билип койду.Эриндери билинээр билинбес кыймылдап китепти берилип окуп жатат.Ошол маалда кыздын телефонуна билдирүү келди окшойт сумкасынан телефонун алып чыгып бир нерсени окуду да алдында жаткан китеп,дептерлерди тыкандык менен жыйнай баштады.Жыйнап бүтүп Бекжандын карап турганын байкаса да бир карап койбой сумкасын ийинине асынып,колуна китепканага тиешелүү китептерди кармап жайбаракат китепканачыны көздөй басты.Китептерди тапшырып эшикти көздөй баскан кызды карап турган Бекжан эми өзүнүн да ою китепке чаппаганын билип китептерди шашылыш жыйнай койуп эле китепканачыга тапшырды да кыздын артынан сыртты көздөй жөнөдү.Имараттан чыга бериште гана чоң эшикти ачып чыгып бараткан кыздын артынан жетип барды да:
-Чоң кыз,чоң кыз токтосоңуз бир мүнөткө-шашып сүйлөп калды.
Ал кыз таңыркаган капкара болгон көздөрү менен Бекжанга тигилип:
-Тынччылыкпы? -деп үнүн секин чыгарып карап калды.
Бекжан сөзүн даярдап албай эле бир аз шашып кеткенин эми сезди да колундагы өзүнүн эле дептерин кызга суна:-Дептериңизди унутуп койдуңуз окшойт,сиздикиби? -деп сунуп калды күлмүңдөй. Ал кыз өзүнүн колундагы дептерлерди бир карап,Бекжандын колундагы дептерлерди бир карады да жини келген кыязда:
-Жана эле өзүңүз жазып жаткан дептерди эмнеге мага сунуп жатасыз?-деп Бекжанды анан-сайын оңтойсуз абалга калтырды.
-Ммм байкап койдуңуз беле? Неме мммм....мен жөн эле кечирим сурайын дедим эле жана болгон ишке-деп Бекжан эми чынын айтып калды.
-Аа макул кечирдим,мен эми барайын-деп кыз Бекжандан жооп күтпөй эле жолуна түштү.
Бекжан өзүн колго алды да кыздын артынан жете келип:
-Эми ушунча болду таанышып алсак кантет?
-Мейли таанышса таанышып кое берели.
-Менин атым Бекжан.
-Мен Назик....-деп чындап эле аты айтып тургандай назик үну менен өз атын атап калды.Экөө аялдамага чейин сүйлөшүп келди да Назик биринчи эле келген маршруткага олтуруп кете берди...


Назик.

Назиктин быйыл биринчи курста окуп жаткан убагы.Мектепти жакшы баалар менен бүтүп жогорку окууга да өз күчү менен өттү.Атасы "кызым эгер өз күчүң менен өтүп кетсең окуйсуң,өтпөсөң жок" деп айтып алып чындап эле өз күчү менен,болгондо да бюджеттик негизге өткөн кызын айласыз окутканга туура келди.Окутканда эмне көп деле акча коротушпайт. Кийим-кечеге гана алып калбаса ичкен-жегени озү жашап жаткан эжесинин мойнунда.Эжесинин тамтаңдап баскан кызына каралашып,кээде базардагы соода сатыкка жардам берип жүрүп жездеси да эжеси да тез эле Назикке көнүп алышты.Назик башкаларга окшоп жигит да жандабады.Мектепте гана окуп жүргөндө сырттан бир баланы жактырып жүрүп анан ал бала ата-энеси менен бир жакка көчүп кеткенден кийин бир да балага көңул койбоду.Шаарга келгенден бери башкаларга окшоп шаар айланып эс алганга деле убагы жок.Сабакка барат,сабактан чыгып кээде китепканага барып калат же туз эле үйүнө кайтат.Шаарда деле айылда жүргөндөй боенуп-тараныш оюна да келбеди.Жөн гана кийимдерин таза кармап,таза жүргөнду жактырчу.Апасынын "Кызым этият болуп жүр.Кокус сени алып качып кетсе айла жок олтуруп калышыңа туура келип калышы мүмкүн" деп көп айтканы да боенбой жүргөнүнө себеп эле.Шаарга келип чачын гана узун кылып өстүргөну болбосо Назикте башка эч кандай деле өзгөрүү жоктой.Медицина тармагын жактап жүрүп акыры ушул тармактын студенти болууга да жетишти.Кыялы окууну бүтүп врач болуу.

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 11 Июнь 2014 - 05:56

[AMAH-2]

Достор бул менин биринчи чыгармам.Балким ак жолтой чыгармалардан болуп калышы мүмкүн.Окшошпой калган жерлерин өзүңөр окшоштуруп окуп коесуздар деген үмүттөмүн.Анан уландысы жакынкы жумаларда таяр болот (жазылып жатат).Ачыгын айтсам ушул айдын этегине чейин жазып бүтүп калам кудаа кааласа.Эч кандай болгон болгон окуя эмес.Баардыыгы ойдон чыгарылып жазылып жатат.Баардык сыныңарды кабыл алам.

[AK-47.]

Азаматсын, кызыктуу экен калемин курчуй берсин, уландысын кутуп калмакчыбыз.

[PAXMAT]

...Группасындагылар менен да достошо элек.Негедир баардыгы эле көздөрү алаңдап ар кимиси өзү менен өзү.Бир гана Сагындык деген бала жанын койбоду.Кайсы жерде олтурбасын ал келип алды жакка же арт жакка олтуруп алып ар нерсе сурай берет.Өзүнө окшогон эле айылдык болсо да орусча аралаштырып жасалма сүйлөгөнү,каратып туруп калп айтканы кыжырына тие берет болчу.Бирок канчалык ичинен жаман көрбөсүн,канчалык жини келбесин Назик жылмайып гана тим болот.Эгер Назикке бирөө жарым тийишип "таанышып алалы" деп калса "макул" деп туруп оюна келген биринчи ысымды айтат да тескери басып кете бермей адаты бар.Мына бүгүн да классташ баласынын сурануусу менен атайы областтык китепканага келген болчу."Мен сенин сабагыңды түшүнбөйм да" деп айтса деле анын "Сураныч Назик,эптеп бир нерсе кылып бербесең болбойт себеби мен жумуштан колум бошобой жатат" деп акыры көндүргөн болчу.Аны да түшүнсө болот.Ал байкуш окуудан сырткары да иштеп өзүн өзү камсыз кылат болчу.Себеби ата-энесинин шарты жок.
Обласстык китепканага биринчи жолу келгендиктен кире бериштеги эжеден кайсы жакка бараарын сураштырып алды да жогору көтөрулдү.Ары басты бери басты бирок ар кандай бөлмөлөр көп болгондуктан дагы бир жолу тактап алууга тепкич менен эки жагын карап түшүп келе жатып бир бала менен сүзүшүп кетпеспи.Колундагы өзүнүн китептери,дептерлери чачылып кетти.Кинодон көргөндөй азыр жерден жыйнашышып коер деген деген үмүтү таш каап "Кечирип кой" деп кетип калганына бир жини келет,бир таң калат."Алдыңызды карап бассаңыз" деген сөзүнө кайра жылмайып койду да нары карап телефондо бирөө менен сүйлөшүп басып кетти.Жини келген Назик "бой көтөргөн бир шаардык бала да" деп ойлонуп койуп чачылгандарын жыйнады да биринчи кабаттагы эжеден дагы тактап алып кайра жогору көтөрүлүп келди.Көргөзгөн бөлмөгө кирип келип студенттердин арасынан тиги озүн сузүп кеткен баланы көрдү.Үңулүп алып китептен бир нерселерди жазып жатыптыр.Классташ баласы берген темага ылайык эки-үч китеп алып алды да тиги бала көрбөсүн деп үн чыгарбай арт жакка барып олтуруп алды.Китепке бир сыйра көз жүгүртүп алып эле зээндүү Назик жазчу нерсесин шатыратып жазып кирди.Жыйырма минутадай өтүп калганда Назик тиги бала өзүн карап жатканын сезди да башын көтөрүп карай койсо эч нерсе билбегендей шарт нары карап олтуруп калды.Мыйыгынан күлүп койуп кайра жазып кирди.Бир жерге келип эч нерсени түшүнбөй кайра-кайра кайталап окуп жатканда телефонунан үн чыгып калды.Караса эжесинен "Назик качан келесиң?" деген билдирүү экен.Саатын карап алды да "эми эртең келип улантам" деп ойлонуп алып алдында жаткан китеп,дептерлерди шашпай топтоп алып башка студентерге тоскоол болбоого аракет кылып дабыш чыгарбай китептерди тапшырды да сыртка карай жөнөдү.Имараттын кире беришиндеги чоң эшикти ачып жатканда арттан "чоң кыз токтосоңуз" деген үн чыкты.Бурулуп караса жана эле өзүн сүзүп кеткен бала туруптур.Анын кымбат келген аппак көйнөгү менен капкара шымында бир да тырыш жок экендиги таң калтырды.Бут кийиминен тармал келген чачына чейин бир көз ирмемде коз жүгүртүп өтту.Анын артынан келип дагы бир жолу кечирим сураганы анын адамгерчиликтүү, тарбия көргөн бала экенин айгинелеп турду.Жагымдуу жылмайып алып "таанышып алалы" дегенинен башкаларга айткандай башка ысымды айтпай өзүнүн эле атын айтты.Себебин өзү да түшүнбөйт.Анын аты Бекжан экен.Келген маршруткага түшүп арт жакка өтүп артты карап дагы деле & nbsp;өзү бара жаткан маршруткадан козүн албай карап турган Бекжанды көрүп адатынча мыйыгынан жылмайып алды.....




Аскаттын Россияда жүргөнүнө жети-сегиз айдын жүзү болду.Агасынан дайын жок.Ата-энеси менен ар бир сүйлөшүүдө "ушул шаардан эле жакында көрушүптүр" деп калп айта берип да уялып бүттү.Азамат менен Бекжан дагы "качан келесиң?" дей беришип Кыргызстанды сагынган жанын ансайын сагынтып салышаар эле.Бирок көк беттигинен агасыз кайра туулган жерге кайта албоосун өзү да билет.Анын кайсыдыр сезүү органдары негедир "агаң ушул эле жерде" деп шыбырагансыйт.
Ишине жоопкерчиликтүү болгондуктан жакында эле ооруп калып Кыргызстанга кеткен бир байкенин ордуна Аскатты жаш экенине карабай бригадир кылып шайлап коюшту.Кээде арактан ичип алып жумушка чыга албай калган байкелердин кемчиликтерин ар дайым жаап жүрүп Аскатты улуулар да сыйлай башташты.Бирок кээде алар менен да түшүнбөстүктөр болуп кетээр эле.Күзүндө күчүнө кирчү жумушуна байланыштуу агасын издегенге деле убакыты жок.Кээде жатып алып таң калат болчу агасынын мерээздигине. "Ооба кыйналды ал дагы жетишпегендиктен. Ооба достору кийген кийимди кийбеди,алар кармаган акчаны кармабады бирок курсагы ар дайым эле ток жүрду эле го? Эмнеге бир кабарын берип койбойт? Же эмне атама же апама таарынычы барбы? Казакстанга кеткен агасы эмнеге Россиядан пайда болот? Дагы жакшы айылда бир аз убакыт жүрүп калгандыктан тиги таанып калган байке эсине сактап калыптыр...." деген ойлор менен алпурушуп жата берет болчу.Бирок эртеси эле жумушка алагды болуп жүрүп агасы тууралуу ойлордон бир аз алыстай түшөт.
Ошол күндөрдүн биринде Аскат иштеген заводдун эң башкы директору Аскатты анан дагы үч баланы кабинетине чакырып кошумча жумуш сунуштап калды.Анысы шаар четинде жайгашкан жер үйүнө барып курулуп жаткан үйгө убактылуу жардам берүү.Кубандыраарлык сумманы айткандыктан төртөө тең бир ооздон макулдугун беришти.Эртеси эле түштөн кийин өзүлөрүнө тиешелүү кийимдерди түйүнүп алып директор жиберген машинада бара жатышты.Ошончо адамдын арасынан ушул төртөөнү тандаганына өзүнчө эле жымыңдашып бактылуу.Жетчү жерге бир кыйлада жетип келишти.Тегеректеги заңгыраган жомоктогудай жер үйлөрдү карап алышып баарынын ооздору ачылып карап жатышты.Аскаттарды алып келген шоопур забору бийик үйдөн чыккан бир карып калган орус кишиге төртөөнү көргөздү да өзү кайра машинасын олтуруп келген тарапка кетип калды.Аскат ичинен "Тообо кылдым,ушунча алыс жерден келгенден кийин Ваняны (шоопур) чайга чакырып койсо болмок" деп ойлонуп жатканда тиги картаң киши өзүн Аркадий деп тааныштырды да артынан ээрчүлөөрүн буюруп өзү чыккан үй тарапка басып калды.Орусчаны жакшы түшүнгөн Аликтин (Алтын) сөзү менен төртөө тең орустун артынан эки жакты карап койуп бара жатышты.Тыкан кылып эки кабатту жыгачтан салынган үйдү айланып өтүшүп арт жагындагы бышык кыштан салынып жаткан заңгыраган үйдүн жер төлөөсүнө киришти.Аркадий ал жер төлөөнүн төр жактагы бөлмөсүнө ээрчитип барды да "Ушул жерде жатасыңар.Жайланышкыла, эки сааттан кийин тамактанасыңар" деп койуп сыртка чыгып кетти.Бир жылмайып койбогон бул кишиге төртөө тең баштарын ийкеп түшүнгөндөрүн билгизишти да жер төлөөнүн атайын жашоого ыңгайлаштырылган бөлмөсүндө кала беришти.Телевизор, бети-колду жууганга ылайыкташтырылган жуунуучу буюм,матрастары менен салынган төрт кровать жайгашылган бул бөлмөнү тегеренип карашып "ким кайсы жерге жатсын" дегендей кылып бири-бирин карашты да төртөө төрт жерде турган кроваттарга өзүлөрү эле барып ээлегенсип олтуруп калышты.Үчөөнөн калган кроват Аскатка тийди.Наркы- беркини шаңдуу сүйлөшүп жатканда Аркадий кирип чайга чакырды.Сыртка чыгып,жана эле жанынан өткөн жыгачтан салынган үйдүн алдында иш сунуштаган директордун машинасы да келип калганын көрүштү.Колдорун жууп алып ичкери киришсе столдун үстүн ар кандай мөмө-жемиштерге, тамактарга толтуруп койуптур.Жашы кыйла эле болуп калган орус аял (Аркадийдин аялы окшойт деп божомолдоп койушту) "келгиле келгиле" деп жылуу тосуп алды да столдон орундуктарды көргөздү.Эми эле олтуруп жайланышып калганда жогорудан директору түшүп келди."Оо келгиле жигиттер" деп бары менен кол алышып учурашып алып чогуу тамак ичип олтурушуп калышты.Жашы улуу киши болгондуктан дубалда илинип турган кучак жеткис килейген телевизордогу болуп жаткан согуш кинону көргөнчө тамак жеп олтурушту.курсактары ачып калган төртөөнүн курсактары тойуп ичтерин сылап калганда гана негизги максатка өтүп аткара турган жумушту түшүндүрө баштады.Анысы усталардан калган калган каткан мусорлордон, керексиз буюмдардан курулуп жаткан үйдүн ичин тазалап,эки- үч күндөн кийин келчү материалдарды үйдүн ичине ташып кирүү экен.Он күндөй убакыт берди.Себеби он күндөн кийин башка усталар келип үйдүн ремонтун башташат экен.Айылдын ыссык суугун көргөн төртөө тең ичтеринен "ушул элеби?" дегенсип сүйүнүшүп олтурушту.Аркадийге төртөөнүн курсактарын жакшы кароосун табыштап өзү эртеси эле кайра кетээрин айтты.Мындайча айтканда төртөөнү Аркадийдин карамагына өткөзүп берди.Ичтеринен "бул жерде эки күн да тура албаса эмнеге мынчалык чоң үй салдырып жатат?" деген суроо төртөөндө тең пайда болгону менен эч кимиси сурагысы келген жок.Буларга эмне акчасын төлөсө болду да.Оо бир маалда гана "эми силер эс алгыла" дегенинен төртөө жылуу үйдөн сыртка чыгышып жатчу жер төлөөнү көздөй басышты.Учөөнүн кире берүүсүн айтып Аскат ата-энеси менен сүйлөшүүгө кошунасы Зирегүл эженин номерин терип кирди.Узуун гудоктон кийин:
-Алоо-деген аялдын үнүн угуп ал-акыбалды сурашты да анан телефонун өзүнүн үйүнө алып берип туруусун өтүндү."Жарым сааттан кийин чал" дегенди угуп өчүрдү да Бекжандын номерине чалды эле бир гудоктон кийин эле Бекжандын:
-Ало! Салам алейкум! Кандай дос?-деген бактылуу үнү чыкты.
-Ва алейким.Жакшы кудаага шүгүр.Өзүңөр кандайсыңар? -деп сурап кирди жүзүнө жылмайуу уялаган Аскат.
-Ушу жүрөбүз дос.Азамат азыр эле тренировкадан келип тигинде сасып уктап атат.Өзүңдө жакшы жаңылыктар барбы?-деген Бекжандын үнүн угуп Аскат агасын эстеп кетти да азыркы эле бактылуу жүзүндөгү жылмайуу өзүнөн-өзү жоголуп кетти.
-Жоок дос.Ошо жакшы жаңылык жок болуп жатпайбы.... андан көрө өзүң сүйлөсөң жаңылыктардан- деп калды сөздү башка нукка буруп.
-Аа жаңылык Азамат дагы биринчи орунду алды бир жума мурун.Досуң карате боюнча дадил чыгып баратат.Кийин бизди төпөштөп жүрсө эле (күлүп)...
-Аа жакшы жаңылыктар бар экен.Куттуктап кой Азаматты менин атымдан.Качан үйлөнөйүн деп атасың?- деп тамаша аралаш суроо узатып калды.
-Болуптур дос.Сен келсең эле үйлөнөм.Баса качан келесиң сен? Кеткениңе бир жыл болойун деп калды го....
-Азырынча айта албайм дос.Мейли анда жакшы кал,мен үйгө чалып койойун.
-Ммм макул,тынч бол!-деп өчүрөөрү менен жана чалган номерге чалып кирди.Жооп болбогондон кийин бир аз туруп кайра чалды.Бул жолу кыска гудоктон кийин эле апасынын:
-Алооо...- деген үнү чыгып үйгө болгон сагынычы күч алып кеткенсиди. Бирок сыр бербей:
-Апа кандайсыз?-деп шаңдуу сүйлөп калды.
-Жакшы балам.Өзүң тынчсыңбы? Иштериң жакшыбы?
-Жакшымын апа.Атам жүрөбү? Өзүңүз оорубай сыркабай эле олтурасызбы? Айзирек (карындашы) окуп жатабы жакшы эле?-деп суроолорду жаадырып кирди.
-Олтурабыз балам биз тынч эле.Адилеттен кабар барбы деги?-деген адаттагы суроосун берди.Апасын кыжаалат кылбаш үчүн Аскат мурдагыдай эле:
-Бар апа.Жакында эле бир тааныш бала көрүптүр-деп калп айтууга туура келди.Бирок бул саам күчтүү апасы:
-Аскат Адилет акыркы күндөрү түшүмө тез-тез кире турган болуп калды.Издөөнү бачымдатпасаң болбойт окшойт-деп бышактап ыйлап кирди.Апасынын ыйлаганын биринчи жолу угуп жаткандыктан Аскаттын жүрөгү эзилип көздөрүнө жаш тегеренип кеткенин өзу да сезбей калды.
-Апа эмне болуп атасыз? Айтпадымбы жакында эле көрүшүптүр деп.Өзүңүздү колго алып сабыр кылсаңыз боло жарыктык-деп апасын урушумуш болуп койду.
-Болуптур балам,болуптур. Карындашың сага салам айтып жатат тигинде.Өзүңдү жакшы кара-деп апасы ыйлабай калды.
-Макул апа,атам менен Айзирекке салам деп койуңуз-деп телефонун өчүрдү да "чын эле эки-үч айдан бери издебей калдым.Эми издебесем болбойт" деп ойлонуп атып сырттагы суукка үшүп кеткенин эми сезип жер төлөөгө кире качты.Келсе тиги үчөө телевизордо болуп жаткан бир мушташ кинону берилип көрүп жатышыптыр. Аларга кошулуп кино көрүмүш болгону менен ойлорунун баары агасында болуп жатты."Кайдасыз деги???.....




Бул убакта азыр эле Аскат менен сүйлөшүп бүткөн Бекжан да ойлуу жаткан болчу.Ойлорунун баары Назикте болуп жатты.Ошол жолугушуудан кийин ал кыздын жылуу жүзүн көргүсү келип бир аз издемиш да болду.Эки-үч университетке барып экономикага тиешелүү факултеттерди түрө кыдырып чыкты.Бирок караанын таппады." Кызык эмнеге ал кызды көргүм келип жатат? Айланамда канчалаган сулуу кыздар жүрөт,а бирок мен ошол кызга тартылганым эмнеси?" деп көп ойлончу болду акыркы күндөрү.Себеби Назикте болгон кайсыдыр бир өзгөчөлүк экенин аңдабай жатты.Апасынын да жакында эле "эми үйлөн" деген сөзү тегеректеги кыздарга көз салып жүрүүсүнө себеп болгон эле."Мектепте окуп жүргөндө эки жылдан ашык сүйлөшүп жүргөн кошуна айылдагы кызымды да ала качып кетпеди беле.Эми кимге үйлөнөм?" деген суроо да тынч уктатпай жүргөн болчу.Мурда Азамат экөө Аскатты кээде "мерез жүрөк" деп шылдыңдап калганын эстеп эми мына өзү ошол Аскаттай болуп кыз жактырбас болуп бараткандай. "Азаматка эле жакшы ээ? Качан көрсөң жанынан кыз үзүлбөйт?" деп акыркы күндөрү Азаматка суктанып баштаганын өзү да сезбеди...

Билдирүүнү түзөткөн: PAXMAT: 14 Июнь 2014 - 21:24

[AMAH-2]

"Назикти кайдан табат экенмин?" деген суроого жооп издеп ойлонуп жатып уктап кетти.Эртеси Азаматтын "тур дос" деп далыдан түрткүлөгөнүнөн ойгонуп алып саатын караса саат тогуздан өтүп калыптыр.Биринчи пара эң маанилүү сабактардын бири экенин эми эстеди да кечиккенине өкүнгөндөй Азаматты карап:
-Кечигип калган турбаймынбы- деп калды уйкусураган көзүн укалап.
-Эмнеден кечигипсиң?
-Биринчи парадан...
-Жаман болгон турбайбы,эми сени окуудан четтеттирип салышса эле-деп Азамат Бекжанды карап какшык аралаш тамашалап койду.
Ооба,Бекжан бүгүнкү кечиккени үчүн запкы жеп калышы мүмкүн.Жаман жагына кетсе кийинки курска өтпөй да калышы ыктымал.Себеби философия сабагынан берген Жапар агайдын башкача методу.Ал агайдын "Менин артыман сабакка киргендер мен үчүн сабакка катышты болуп эсептелинбейт. Ошон үчүн мага чейин аудиторияда олтуруп калгыла.Анан бир же эки жолу сабак калтыргандар үчүн башкача чара колдоном.Ал эми экиден ашык сабак калтыргандар менден "зачет" күтпөй эле койсоңор болот" деген жылдын башында эле айткан сөзү баарынын жадында сакталуу.Бул агайдын айынан жылына жок дегенде эки-үч студент кийинки курска өтпөй калаарын да угушкан.Өзү окуткан предметке ушунчалык так жана аяр мамиле кылгандыктан бул агайдын сабагында убакыттын кандай өткөнүн да билбей калышчу.Мына бүгүн Бекжан биринчи жолу кечигип олтурат.Азаматтын какшык аралаш тамашасын жактырбаган түрдө:
-Дос сен биринчи менин кандай парадан кечиккенимди билип туруп анан жыртаңдачы макулбу? Өзүң неге үйдөсүң? Же дагы тренировкаң бүткүчө сабагыңды асып коесуңбу?-деп ордунан туруп бети-колун жууганга кирип кетти.
-Мен барсам барбасам деле экзамен,зачетум даяр да-деген Азаматтын мактанган үнү чыкты.
-Эмне деканыңды коркутуп алдыңбы?-деп жуунуп жаткан жеринен кыйкырып койду Бекжан.
-Жинди болбочу (күлүп).Айжаркын абжем ал жерде иштегени үчүнбү же башка себеппи дайым эле эч нерсе сурабай эле зачет койуп койушат негедир.
-Айжаркын абжем деп жүрө бербей окусаң досум,өзүңө эле пайдасы тиет...
-Иии сен кыйратып атасың.Акыл үйрөтпөчү сен эй экономист.Кел андан көрө күрөшөбүз-деп жанына жаңы эле келип жүзун аарчып жаткан Бекжанга тийише кетти.Себеби экөө кээде зээриккенде төшөктү калың салып алып көл-шал боло күрөшүшөөр эле.Бекжан нарагынан эле жакшы күрөшкөндүктөн карате боюнча шугулданган Азаматтын шаштысын кыйла эле алып коет болчу.Экөөнүн күрөшү алдыңкы кабаттагы эженин эшикти такылдатып "Бекжан дагы баштадыңарбы? " деген кыйкырыгына чейин уланат эле.Азамат көбүнчөсү кечинде же таңга маал эшикке чыгып чуркап келип ушинтип Бекжанга тийишип калгандыктан азыр да Азаматтын чуркап келгенин байкады.Досунун окууну анчейин кыйратпаганы менен ушинтип таңга жуук зээрикпей чуркап өзүн сергек алып жүргөнүн сыйлайт эле.Бекжан өзүн карап эки колун сунуп бүкүрөйүп күрөшкө даяр болуп турган Азаматты карап:
-Таштачы ушул адатыңды.Жинди эмече сага теңелип күрөшүп жүрүп кошуналар да бизди жаман көрө башташты.Ке кой ишиңди кыл сен,мен сабакка барышым керек-деп кагып койду да кийине баштады.
-Аа коркой десе.Эмне корктуңбу?-деп дагы деле күрөшкүсү келип турган Азамат Бекжанды ушул жол менен күүлөгүсү келип четте турган столго олтура кетти.
-Ии ооба коркуп калдым,сен кыйынсың.Ырас эле кечээ Аскат сага салам айтты-деп Азаматты дайым "сен кыйынсың" деген жол менен жоошуткан Бекжан сөздү башка жакка буруп жиберди.
-Аа саламаттуу болсун.Тынч бекен?
-Тынчмын деди го.Кой мейли мен кеттим-деп бут кийимин кийгенге босого тарапка жөнөп калган Бекжанга Азамат:
-Чай ичпейсиңби дос,картошка кууруп койгом...
-Аа рахмат дос,университеттен ичип алам.
-Аа мейли өзүң бил,жакшы бар-деп Бекжанды узатып эшикти жапкан Азамат өзүнүн бөлмөсүнө келип керилип чойулуп көнүгүүлөрүн жасады да бирөөну эстеп кеткендей кийимин которуп алып окуу жайына жөнөп калды...

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 19 Июнь 2014 - 01:51

[AMAH-2]

Максаты окуу эмес эле Жылдызды көрүү.Акыркы күндөрү окууга көңулү такыр эле чаппай калды.Окуганынын себеби классташ балдарынан артта калбаш үчүн анан Бекжан менен бир жүрүү экенин озү да ушул жылы эле түшүндү.Алчу кесиби боюнча өмүрү иштей албашын сезген Азамат спортко көбүрөөк көңул буруп баштаган болчу.Мына кечээ жакында эле шаардык окуу жайлардын мелдешинде биринчиликти багындырды. Колуна бир аз акча тийди,деканынан алкыш алды.Ал мелдешке даярданып чын дили менен машыгууларды аткарганынын акыбети аз да болсо кайтты.Университеттеги чоңуна да кичинесине да таанылды.Кыздар пайда болду Азамат менен жылмайып учурашып айланчыктай баштаган.Бирок Азамат биринчи курстан бери сырттан байкап жүргөн Жылдызга гана көңүл кое алды.Анын дээрлик эч кимде жок экиге бөлүнүп тыкан өрүлгөн чачы,ар дайым каткырып шаңдуу жүргөнү,экөөнүн көздөрү кокустан кезигишип калса кызыл алмадай болуп кызарып кеткени өзгөчө жагаар эле.Жылдыздан жанынан чыкпай жүргөн Максатты да чекеге алып чыгып "Жылдыздан алыс жүрчү досум" деп коркутуп койгонун экөөнөн башка эч ким билбейт.Максат да Азаматтын досторун,өзүн ким экенин билгендиктен Жылдызга жармашканын токтототту. Ооба,Азаматтын Бекжандан башка да түндөсү шаар аралап калган бирге машыккан достору бар эле.Кафелерде, түнкү клубдарда мас болуп алып акчасын төлөбөй ызы-чуу салган жашынан баштап чоңүна чейин төпөштөп жүрүштү.Башында бекер эле кылып жүрүп азыр кайсы клубка же кафеге киришпесин сөссүз арзан тамак ичишет же таптакыр эле бекер ичип калышты.Бирок Азамат бул адат "убактылуу" деп өзүн өзү алдаганы менен билинбей криминал чөйрөгө кирип баратканын аңдаган жок.Тек гана "убагы келгенде баарын бир күндө жыйыштырып коем" деп жүрө берди.
---Алдынан чыгып өзү тааныбаган эле балдар менен кол алышып учурашып өзү окуган группаны издеп жөнөдү.Лекция болуп атыптыр." Мүмкүнбү эжеке?" деп кирип барды шарт эле.Аудиторияга бир сыйра көз жүгүртүп "оуу мынча көп" деп ал жерде өзүн карап калган студенттерди карап алды да кайра эле лекция окуп жаткан жаш эжекесине тийише:
-Же мүмкүн эмеспи?-деп жылмайып туруп калды.
-Олтур эми ушунча киргенден кийин-деген эжейинин созүн угуп олтурууга орун издеп жөнөдү.Караса чет жакта олтурган Жылдыздын жанында бир бала олтуруптур. Жакын келип "Досум аркага өтүп алчы" деди эле анысы шарт эле орун бошото салды.Колунда эч кандай калем,дептери жок Азамат лекцияны шатыратып жазып аткан Жылдызга эч нерсе дебестен көз кырын салып койуп олтура берди.Жылдыз да бир канча убакыт унчукпады да акыры Азаматты карап үнүн секин чыгара:
-Эмне жазбай олтурасың?- деп калды таңыркай.
-Лекционный дептеримди унутуп койуптурмун- деп Азамат чындап эле унутуп койгондой балп эттире салды.
-Өзү бар беле?-деп Жылдыз мыйыгынан күлүп койду.
-Бар болсо керек эле- деп Жылдызга карап жылмайып жооп берип жатканда эжекесинин:
-Аскеров шүк олтур,болбосо башкаларга тоскоол болбой чы сыртка чыгып тур-деген созүн угуп эжекесине башын ийкей алдын карап олтуруп калды унчукпай.Ушуну менен пара бүткүчө сүйлөшүшкөн жок.Лекция окуган эжей студенттер менен коштошуп чыгаары менен Азамат Жылдызга бурулуп:
-Кол жазмаң сулуу экен ээ?-деп комплимент кылымыш болуп койду.
-Чын элеби? Рахмат-деп Жылдыздын сүйүнгөнүнөн ага мактоо жагаарын кыраакы Азамат илгиртпей түшүндү да "Ии ооба" деп кубаттап кирди.Бул күнкүгө чейин жөн гана ооз учунан учурашып койуп жүргөн болсо,а бүгүн болсо эски тааныштардай сүйлөшүп жатышты.Азамат дагы бүгүн бир башкача болуп өзүнчө эле ораторлордой бирде тамашалап,бирде олуттуу сүйлөп жатып Жылдыздын көңүлүн өзүнө бурганга жетишти.Ким билет,балким Азамат Жылдызга мурдатан эле жагып жүргөндүр.Бирок бүгүн Жылдыздын Азаматка болгон мамилеси башкачараак болуп жаткансыды. Ушул күн экөөнүн кыз-жигит болуп калууларынын биринчи тепкичи экенин жанындагылардын баарына эле айкын болуп калды.

[AMAH-2]

---Аскаттар да өзүлөрүнө тапшырылган жумуштарды бүтөйүн деп калганына ааз калды..Эрте менен шашпай ойгонушат.Аркадийдин боорукер кемпири даярдап койгон тамакты ичип алышып жумуштарын башташат.Узун камазда келген үйгө керектелүүчү материалдарды үйдүн ичине ташып,үйдүн ичин керексиз буюмдардан бошотуп болуп,келчү усталарын күтүп олтуруп калышты.Он күндөн кийин келет деге усталары төрт күн кечигип келишти.Ошол төрт күндүн ичинде Аркадийдин өтүнүчү менен бир кышкыга жетээрлик отун кылып беришти.Байкуш Аркадий шыпыллдап кыймылдап рахматын айтып,такыр күлбөгөн жүзүн күлкү аралап бир кыйла сүйүнүп калды.Келчү алты устанын төртөө эле келгендиктен машинасы менен жетип келген директордун өтүнүчү менен берки экөөсү келгичекти ушул төртөөнө жардам берүүгө калып кетишти." Эми шаарга барып агамды издөөнү улантайын" деп ойлоп жүргөн Аскат айла жок берки үчөөнө кошулуп макул болгон эле.Үч казак бир орус устага жардам берип жүрүп билинбей бир жума өтүп кетти.Аркадий да үзгүлтүксүз баняны даярдап баарынын ыраазылыгын алып жатты.Аялынын жасаган котлетине да көнүп калышты баары.Кыштын күнүнө карабай кайсыдыр жактан тутуп келген Аркадийдин балыктарын бир башкача кылып сонун кууруп берээр эле.Тыңып эле калышты Аскаттар ушул жыйырма күндүн ичинде.Ана келет,мына келет деп атышып тиги кечиккен эки устасы бир жумадан өтүп келишти.Бул түнү Аскаттар өзүлөрүнүн бөлмөсүндө, ал эми тиги казак-орус усталар башка,өзүлөрүнүн бөлмөсүндө кино көрүп олтурган болчу.Бир маалда эле эшикке чыгып келген Канат:
-Тигилердин шериктери келди-деп кирип калды.
-Аа жакшы болуптур,эми үйгө кетебиз-деп шаарда аялы калган төртөөнүн эң улуусу Учкун аке адатынча тез-тез сүйлөп койду.
Аскат эч нерсе ойдо жок эле:
-Кимдер,орустар эле бекенби же...?- дегенде кроватына келип олтуруп калган Канат:
-Орустар эле окшойт,орусча сүйлөшүп аткансыды-деп калды телевизордон болуп жаткан кинодон көзүн албай.
-Ооногу эмне эрте эле уйкуга кетиптир го күшүлдөп?-деп уктап жаткан Аликти көргөзүп создү башка жакка буруп жиберди Канат.
-Аа аның кечээ оо бир кыйлага чейин телефонун чукулап кеч уктаган болчу,ошого бүгүн эрте эле уктап калды окшойт-деген жооп узатты Учкун аке.
Ал эми бул убакта Бекжан тигилердин сөздөрүн угуп жатканы менен ойлору Кыргызстандагы жакындарында болуп жатты.Атасынын, апасынын,карындашынын, досторунун элестерин бирден өткөзүп эстеп жатты.Сагынды чынында баардыгын.Өзгөчө апасын.Апасынын өзүн аягандай жалооруп караган көз карашын сагынды.Оюнда: "Кантип атты экен байкуш апам?" деп акыркы убактары тез-тез ооруй баштаган апасынын ден-соолугун ойлоп жатты.Анан атасын "Атам ичип алып апамды кыйнабай эле жүрө бекен?" атасын аяганын же атасына жини келгенин айырмалай албай жаткансыды. Айылдын таза абасын,достору Бекжан менен Азаматты сагынды.Достору менен ээн талаада жайдын мээ кайнаткан ысыгында аттарын минип алып ат жарыштырып ойногонун эстеди.Көл шал болуп тердеген аттарды айылдын четиндеги чоң сууга минип барып сууга салгандары да сонун элестердин катарында эле.Ошондо күчтүү аттын ээси Бекжан шаар аккан сууга атын агынга каршы салып жарышууну сунуштап дайым жеңип алат болчу.Экөөнү шылдыңдаган Бекжанга каршы Азамат менен Аскат биргигип алса да алардын аттары Бекжандын чаар атындай суунун шаар аккан агынына каршы туруштук бере албай жеңилип калышат эле.Ошол убакты эстеп жатып Аскат уктап кетти.Эртеси эрте менен туруп алып сыртка чыгып таза абадын кере-кере жутуп алды да ажааткана тарапка басты.Баратып курулуп жаткан үйдүн үстүнкү кабатында нары жакты карап алып тамеки тартып жаткан бейтааныш кишини көрдү да ичинен "Ии кечээки келгендердин бирөөсү окшойт" деп ойлонуп алып ажааткана тарапка өтүп кетти.Ал жактан кайра кайтып келе жатса үстүңкү кабаттагы жанакы тамеки тартып турган кишинин жанында дагы бирөөсү туруп калыптыр.Жер төлөөгө түшүп баратып экөөнүн бирөөсүнүн каткырган каткырыгы угулуп калды.Аскат тык токтоду да "тааныш каткырык го" деп дагы угууга жогору тарапка кулак төшөдү.Бирок экөөнүн жөн эле күдүң-күдүң деп сүйлөүп жатканын угуп жакыныраактан угууга тепкич менен жогору көтрүлүп барды.Көрүнбөгөнгө аракет кылып башын гана чыгарды да тиги экөө жакка көз жүгүрттү.Аскатка капталын салып жанындагыга сүйлөп турган өткөндө эле келген усталардын бири Игор экенин тааныды.Бирок нары карап турган толмочунан кишинин ким экенине кызыкдар болуп ким экенин билгиси келди.Бир колун чөнтөгүнө салып,бир колу менен түтөп жаткан тамекисин кармап ака-кара түстөгү калың курткасына үшүгүндөй мойнун эки мүрүсүнө киргизип алып Игордун орусчалап бир нерсе деп айтып атканын улам-улам башын ийкеп угуп койуп тура берди.Аскат жалаң денесине эле курткасын кийип чыкканга үшүй баштады.Курсагы да ач эле."Ким болсо ошол болсун" деп бутунун учу менен дабыш чыгарбай тепкичтен түшүп баратканда кулагын:
-Качан бүтүп калабыз?-деген тааныш үн кулагына жаңырды.Кудум эле Адилет агасынын үну.Ооба,каткырык да агасына таандык эле.Жүрөгү дүкүлдөгөн Аскат эми пайлап олтурбай эле түз эле жогору көтөрүлүп барды да үнүн катуу чыгара:
-Адилет аке сизсизби?-деп нары карап турган караанга жалдырай жооп күтүп туруп калды бир ордунан жылбай....

[AMAH-2]

---Бекжан өзү жалгыз эмес экенин окуу жайына келип билди.Өзүнө окшоп дагы бир бала уктап калыптыр.Экөө ээрчишип алып Жапар агайдын артынан бир жумадай чуркап жүрүштү.Акыры тажаган Жапар агай экөөнө эки тапшырма берип,реферат жазып,эки күндөн кийин телефон чалууларын айтты номерин бергенче.Рефератты эки күн дегенде бүт дилдерин койуп даярдап бүтүшүп Жапар агайына чалышса анысы медициналык факултетте жүргөндүгүн айтып калды.Экөө ээрчишип шаардын башка жагындагы окуу жайга маршрутка менен өтүп барышты.Маанайы жакшы үчүнбү же башка себеппи Жапар агай эч нерсе сурабай эле экөө сунган рефератка коз айнегин тагынып алып бир сыйра көз жүгүрттү да экөөнү карап эми сабакты калтырбай жүрүүсүн айтып кете берүүлөрүн буюрду.Көңүлдөрү куунак экөө тоону томкоргондой сырткары чыгып бара жатышкан болчу.Бир нерсеге алаксып калган курсташы Сүйүндү карай коем деп Бекжан алдынан чыга калган кызды байкабай сүзүп кетпеспи." Ой кечиресиз" деп карай койсо эле эки айдан бери көргүсү келип жүргөн Назик.Назик да Бекжанды тааный калып:
-Дагы сизсизби? Сиз алдыңызды карап баса албайсызбы? -деп калды бир аз нааразыланган түр менен.
-Атайын сүзгөндөй сүйлөдүңүз го
-Анан?
-Могу досума алаксып калбадымбы? -деди Бекжан жанына келип калган Сүйүндү көргөзүп.Сүйүн турат унчукпай экөөнү алмак-салмак карап койуп.
-Эми кийинкисинде кандай шылтоо айтат экенсиз.
-Эмне дагы сүзүшөбүзбү? -деп Бекжан жылмайып койду
-Сиз мынтип жүрсөңүз сүзүшүп калышыбыз мүмкүн да-деген Назиктин да жүзүн күлку аралады.
-Эми алдымды гана карап басканга аракет кылам.Сиз ушул жерде окуйсузбу?
-Ии ооба.
-Атыңыз Назик беле? Сен деп кайрыла берсем боло береби?
-Ооба Назик-деп Назик Бекжандын өзүнүн атын унутпаганына бир жылмайып алды да -Өзүңуз билиңиз-деп койду.
Бул экөөнү алмак-салмак карап турган Сүйүн Бекжан менен коштошту кетип калды.Сүйүндүн кеткенине анчейин деле көңүл бурбаган Бекжан Назикти карап туруп андагы өзгөчөлүктү эми байкагансыды. Бул анын жылмайуусу, жылмайганда уяң көздөрү менен бир башкача карап койуусу,анын кара көздөрүнүн тереңдиги.Назикти жолуктурганына Бекжан сүйүнүп жатты.Назик дагы Бекжандай эле сүйүнүп жаткан болчу бул кездешүүгө. Анысын канчалык билгизбенге аракет кылбасын бирок сүйүнгөн жүрөк Назикти жылмайууга мажбур кылып жаткансыды. Шашып жатканын да унутуп койуп Бекжан менен сүйлөшүп тура берди.Биринчи кездешүүдөгүдөй эле Бекжан жарашыктуу кийинип көздүн жоосун алат.Эшиктеги жаап жаткан суу кар Бекжан үчүн эч нерсе эместей кийимдери таптаза.Ошол жылы моода болуп жаткан кымбат пальтолордун бир Бекжанга карата тигилгендей куп жарашып турду.Бекжан менен сүйлөшкөнчө Назик ушуларга бир сыйра көз жүгүркөнгө жетишти.Бирок ошол эле убакта оюнда "Буга окшогондор кыз жандуу болушчу эле" деп кооптонуп да жатты.Экөө тең обочороок жерде Назиктин группалашы Сагындык бир досу менен акмалап турганын байкашпады. Акыры өзүнө ишенбеген Сагындык жанындагы досун ээрчитип жакын келди да:
-Назик ким бул?-деп сурап алды да Бекжанды жактырбагандай бир карап койду.
-Таанышым. Неге сурап атасың?-деген Назиктин бул баланын жактырбай жатканын Бекжан да түшүнүп койду.Бирок унчукпады.
-Мм... анда мейли-деп нары басып кеткен Сагындыкты Бекжан таңыркап карап:
-Күйөө бала окшойт ээ? Мынча копол?-деп күлүп койду.
-Ай жоок,жөн эле группалашым болот.Ушундай кооруй берген адаты бар-деп Назик ыңгайсыз боло түштү.
-Аа ошентип эле койчу мени кубантып...
-Ошоо... мен барайын-деп Назик кетүүгө камынып калды.
-Макул жакшы бар-деп Бекжан Назикти узатты да,аны ушул жерде окуганын билип алганына сүйүнүп үйүнө кайтты.

[AMAH-2]

Аудиторияга жайдары кирген Назик эжейинин кире элегине сүйүнүп четирээк олтуруп алды.Бир чекеде олутрган Сагындык жанына келип:
-Ии таанышыңды узаттыңбы?-деп калды какшык аралаш.
-Ооба,сага не болду өзү?
-Жөн эле... билейин дегем.
-Ммм..-деп "сөз бүттү" деп алдын карап олтуруп алган Назикке Сагындык дагы:
-Дагы келеби?-деген суроо узатты.
-Билбейм, неге сурап атасың?
-Жөн эле,жолугуп бир сүйлөшөйүн деген элем-деп табышмактатып сүйлөгөн Сагындыктын оюн Назик эми түшүнгөндөй ага тикчийип карады да:
-Сагындык эмне эле менин иштериме кирише бересиң? Жайыма койчу мени сураныч.Сен өзү...-деп жатканда эжейи кирип калып унчукпай алдын карап олтуруп калды.Ичинен "Тообо кылдым ушундай да адам болот экен ээ? "Макул" деп туруп эле өз билгенин кыла берет" деп ойлонуп атып эле сабагынын аягына чыгарды.
Эки күндөн кийин Бекжан менен дагы жолугушту.Окуу жайдын жанындагы бакты аралап сүйлөшүштү. Кызыгы Бекжан номер да сурабады,качан келээрин да айтпады." Кетейин эми" деген Назикти үйүнө "жакшы бар" деп туруп эле жылмайып жылуу узатып койду.
Бул убакта Азамат дагы Жылдыз менен жолугуп баштаган болчу.Университетте да чогуу,андан чыгып да чогуу жүргөнгөбү Азамат Жылдыздын мүнөзүн дээрлик баарын билип бүттү.Анын шар аккан суудай мүнөзүнө кошул-ташыл эле болбогон нерсеге таарына берген адаты бар болчу.Азамат анын да дабасын билип алды.Мунусу жөн эле унчукпай жүрө берүү.Эң көп эки күн тултуңдап таарынган сулуусу ккайра эле эч нерсе болбогондой сүйлөп калат болчу.
Кышкы сессия да бүттү.Азамат менен Бекжан кышкы каникулга жөнөп калышты.Айлананы аппак кар бөлөгөн айылына кирип баратышып өзүлөрү чоңойгон айылдарын сагынгандарын туюшту.Сагынбагандачы, төрт айдан ашык келбей коюшпадыбы экөө тең.Жол ката тамашалашып каткырышып келишкени менен баары бир бир-эки жыл мурдагыдай алжактай албай калышкандарын да сезишти.Себеби экөөнүн тең жашоолорунда кыз пайда болуп чоңойуп калышкан болчу.А мүмкүн себеби башкадыр.Сөздүн мурчун аралаштырып сүйлөгөн Азаматка Бекжан акыркы күндөрү тең келе албай "сеники туура дос" деп ортодо пайда болгон талаш-тартыштан чегинип кеткенди үйрөндү.Чегинбегендечи, бул деген жакын досу Азамат да.Анын айтканынан кайтпаган "өзүм билем" адаты бар экенин да билет.Ошол адатынын айынан экөө бир ай мурун катуу айтыша кетишпеди беле.Бекжан Азаматтын чогуу жүргөн досторун көрүп калып ошолордон алыс жүрүүсун айтса "алар сага эмне кылып атат?" деген жооп угуп экөө акыры Азаматка "билгениңди кыл" деп жатып алган болчу.Бирок Азамат Бекжандын өзүнүн жаңы пайда болгон жүргөн чөйрөсүнөн чындап эле тынчсызданып жатканын сезди.Ошол жаңжалдан кийин Азамат жаңы достору менен Бекжандын көзүнө көрүнбөгөнгө аракет кыла баштады.Анан эмне кылсын байкуш.Бекжан сабагынан колу бошобосо кимдер менен чогуу жүрүш керек.Кимдер менен көңүл ачыш керек.Бекжанга эки-үч жолу чогуу машыгууну сунуштаса "кийинчерээк" деп жооп алып жүрүп акыры айтпай калган болчу....

[AMAH-2]

-Адилет аке сизсизби?-дегенде сүйлөп жаткан Игорь Аскатты таңыркап карап,нары карап тамекини баса-баса түтөтүп чегип жаткан толмочунан келген кишинин кыймылы да токтоп калды.Ушул секунддар Аскат үчүн оор секунддарардын бири болду."Ким экен?" деген суроосуна мынакей азыр бир-эки көз ирмемден кийин жооп алат.А мүмкүн жөн эле агасынын үнүнө окшош үндүр,жөн эле адашуудур.Көзүн ирмебей карап турган Аскатка өчөшкөндөй тиги далысын салып турган киши бир маалда шашпай бурулуп карады да:
-Аскат???... Сен... Сен кайдан бул жакта???-деп өзү дайынсыз жоголгондой эмес эле Аскат дайынсыз жоголгондой көздөрүн алаңдатып суроого суроо менен жооп берип калды.Ооба,бул Адилет эле.Аскат билген Адилет эмес таптакыр башка адам болуп калыптыр.Узун бою чөгүп,толмочунан келип,көздөрү чарчаңкы тартып,жымшыйып чоң эле киши болуп калган Адилет агасын көргөн Аскат ордунан жыла албай катып калды көздөрүн жашылдантып. Бир маалда эле жооп бере албай турган Аскатка Адилет жакын басып келип кучактап калды.Адилет агасынын кийимдеринен тамекинин жыты буруксуп кеткенине карабай Аскат да сагынган агасын кучактаганга өттү.Агасынын эсен-аман тынч экенине кудайга шүгүр кылып жатты.Аскаттай эле көзүнө жаш алган агасы инисин кучагынан чыгарып үстү-башын бир сыйра карап алды да кубанычтуу көздөрү менен:
-Чооң жигит болуп калыпсың го!... Мени кечир!...Жолсуз агаңды кечир!!! -деп алды да кайра эле кучагына кысып баштады.Аскат болсо эч нерсе айта албай эле көздөрүндөгү жаштарына бетин жууп ичинен сүйүнүп жаткан болчу.Экөөнүн бул кылыктарын экөөнү алмак-салмак карап турган Игордун:
-Адик ким бул? Таанышыңбы? -деген үнү токтотту.Адилет көздөрүндөгү жашын сүртүп Игорду карап бул бир тууган иниси экендигин айтып калды....
Бул күн эртелеп эле Аскатка сүйүнүч,жан- дүйнөсүн толуктоо тартуулады. Экөөнүн кубанычтарында чек жок эле.Адилет шериктери менен сүйлөшүп Аскатты жанына алып калды.Адилет өзүнүн башынан өткөн окуясын кыскача айтып берди.Ал Казакстанга барып беш-алты ай иштегенде эле ошол жердеги жергиликтүү казак балдар менен мушташа кетип бирөөсүн катуу уруп койот экен.Эртеси эле ал казак бала бир эки досун ээрчитип келип Адилетти ур-токмокко алып,бети башы канап жерде оонап жаткан Адилетти "эми адам болбоосун,баары бир өлтүрөөрүн" айтып кетип калышат.Анын колунан келээрин ошол жердеги бир казак кишиден угуп Адилет башка областка качканга үлгүрөт.Атасын тааныгандарга "башка жактан иш чыгып калды" деп жалган айтып кеткени үчүн алар дагы эч нерсе билбей кала беришет.Ал жакта бир аз иштеп жүрүп ошол жердеги усталар менен таанышып аларга жардамчы болуп калат.Анан Игорь менен жакшы болуп кетип Игорь өзү иштеген фирмага Адилетти да киргизип шерик кылып Россияга алып келе берет.Ошодон бери ушул фирмада иштеп жүргөнүн айтат.Тамексин улам-улам күйгүзүп чегип жаткан агасын карап Аскат:
-Тамеки чекпейт элеңиз го-деп суроо узатып калды.
-Үч жылдай болуп калды чегип баштаганыма- деп жооп берген Адилет оор үшкүрүп-Ээ иним айылды,силерди ойлой берип жинди болуп кетейин дедим.Ушул тамеки гана мени бир аз тынчтандырат- деп жерди карап ойлонуп калган Адилетке Аскат:
-Эмне болгон күндө да бизге кабарыңызды берип койсоңуз болмок апамды сарсанаа кылбай-деп калды.
-Кабарымды билгизип койойун дедим,бирок атамын мени ой-бойума койбой чакырып алуусун ойлоп өзүмдү-өзүм араң басып жүрдүм.Ансыз деле кыйналып аткан силердин үстүңоргө куру кол баргым келбеди.Анан дагы мен сага ишендим.Сен бар үчүн мен ушунча убак кабарсыз жүргөнгө кудуретим жетти.Жакында келишимим бүтсө өзүм да кетем деп жүрдүм эле.Эми акчам колума тиери менен экөөбүз апамдарды сүйүнтүп айылга кирип барабыз ээ??-деп Адилет Аскатты далысынан таптап койду.
Ошентип Аскат Адилет агасы менен иштеп калды."Үйдөгүлөргө айтпай тур" деген агасынын суранычы боюнча айтпоого сөз берди.Экөөнүн сүйлөшкөн создөрү түгөнбөдү.Адилет үйдөгү өзү жоктогу ар бир күндү айтып берүүсүн өтүндү.Бир айдай убакыт өттү.Агасынын дагы деле кетейин деген ою жок.Бир күнү Аскат чыдабай кетип:
-Мен сизди табыш үчүн эле келгем,таптым, эми кетели-деген оюн айтты.
-Аз калды,чыдап тур.Эрте жазда келишимим бүтүп акчам колума тийип калат-деп камаарабаган агасын көрүп Аскаттын жини келип кетти.Жини келгендин дагы бир себеби туулган жерин сагынгандан эле.Үнүн биринчи жолу агасына катуу чыгарып:
-Ал жакта апам,атам сизди күтүп.сарсанаа болуп күндөн күнгө карып баратат.Сиздин акчаңыз карылыкка даары эмес экенин кандай түшүнбөйсүз? -деп жинин келтире карап калды.Кылып жаткан ишин токтотуп бир чекитти бир топко чейин тиктеди да Аскатты карап:
-Мен баарын эле түшүнүп эле турам Аскат.Бирок мен акчасыз бара албайм! Түшүн,мен мурдагыдай досторумдун алдында акчасыз жүрүп кыйналгым келбейт.Сен айткандай атам ичип калган болсо атамын наалыган сөздөрүн уккум келбейт.Сенин ушунчалык эле кеткиң келип жатсакел андан көрө сен бара бер,а мен жазында барам-деди.
-Жок! Мен сизди кайра издеп келгим келбейт! Анда мен да эптеп чыдайм жазга чейин.
-Ммм макул,карап көр,эгер кеткиң келсе аяыгын эле айт.
-Болуптур, бирок сизди үйгө билдирип койсом жакшы болмок-деп агасынын макулдугун күтүп калган Аскатты Адилет чочуп карап:
-Жок! Анте көрбө Аскат.Жазга чейин кое тур сураныч....-деп сурануу менен эле кошо өкүм сөзүн сүйлөп көзүн алаңдатып шашып калды.Агасынын үрөйүн көргөн Аскат:
-Болуптур, болуптур-деп гана тим болду.
Аскат агасында катылып жаткан сырды кайдан билсин.Адилеттин Казакстанда жүргөндө кокусунан бир казак бала менен мушташа кетип,анысы катуу нерсеге жыгылып өлүп калганын.Анан изин суутуп Россияга качканын,беш жылдан кийин өзүн тийиштүү адамдардын издөөсү токтоорун күтүп жүргөнүн Аскат кайдан билмек.Ошол кокустук окуя себеп болуп ата-энесине кабар бере албай жүргөнүн эткээл курактан эми эле өтө баштаган Аскат кайдан түшүнмөк....

[AMAH-2]

---Кышкы каникул да бүтүп Азамат менен Бекжан кайра эле шаарга жөнөштү.Айылда жүргөндөгү экөөнүн ынактыгы кайдадыр жоголуп кеткенин экөө тең байкаса да байкамаксан болуп койушту.Себеби шаарда Азаматтын чөйрөсү башка,ал эми Бекжандын чөйрөсү башка эле.Азамат шайыр,ызы-чууну сүйгөн,тамашалашып, ким менен болбосун тез эле тил табыша кеткен жигитке айланса,ал эми Бекжан досу тескерисинче түнт,ызы-чууну анча кыртышы сүйбөгөн,кээде гана күлгөн жигитке айланганынын себебин Азамат түшүнө албай жүрөт акыркы күндөрү." Балким себеби бардыр" деп досунан кабатырланганы менен батынып сурай албады.Бөлмөсүнө качан баш бакпа Бекжан китеп окуп олтурган болот же шыпты тиктеп ойлонуп жаткан болот.Азамат мектепте окуп жүргөндөгү шайыр,ар дайым лидерликти эңсеген Бекжандын мынчалык өзгөргөнүн жакында эле байкай баштады.Кыз менен да сүйлөшпөдү. Мектепте кыз оозунан түшпөгөн Бекжандын бир да жолу кыз менен жүргөнүн көрбөгөн эле.Экөө Аскат чалып калганда гана кудуңдап сүйүнүп калышкан болбосо дээрлик ар дайым өз иштери менен алек.Азамат түнү менен кыздар менен сүйлөшүп чыкмай адат таап алган.

---Бекжан айылда каникулду зорго өткөздү.Себеби өзүнүн атасы эле.Атасынын эки ай мурунку ойго келбеген кылыгы эле.Ал күнү Бекжан сабагында олтурган болчу.Бир маалда атасы чалып айылдан азык-түлүк алып келип үйгө алып кирип койгонун айтып калды (атасынын ачкычы бар болчу).Алып келген этти муздаткычка салып койгону Бекжан сабагынан эрте эле маршрутка менен үйүнө жөнөп калды.Бир маалда атасынын кызыл машинасын жолдун четинен көрүп калып учурашып койгону бара жаткан маршруткадан түшүп машинага карай басты.Жакын басып келип ичинде эч ким жок экенин көрүп "азыр келип калаар" деген ой менен эки жагын карап четирээктеги отургучка көчүк басты.Жолдун наркы тарабында жайгашкан мейманканадан атасынын бир жакшынакай келген жаш келин менен сүйлөшүп келе жатканын көрүп оозу ачылып калды.Атасы ушундай жолго барат деп үч уктаса да түшүнө кирбейт болчу.Атасын карап турган Бекжандын заманасы кууруп кетти.Анын телегейи тегиз эле го ушул күнгө чейин.Апасы айылда жүрсө атасынын бул кылганы эмнеси.Деги эле атасы ушул жолго кантип барды.Атасына көрүнбөөгө бир четке жашырына калган Бекжан ушуларды ойлоп атасын жек көрүп кетти.Тиги жылмайып күлгөн келинди бетинен өптү да таксиге салып жиберип атасы машинага түшүп кетип калды.Ордунан козголуп атасынын жанына барып көргөнүн айтууга Бекжандын эрки жетпеди.Жөн гана ичтен сызып ордунда кала берген болчу.Мына кече да айылга апасынын "сөзсүз келгин" дегенинен гана келген эмес беле.Айылда апасынын жанында эч нерсе болбогондой күлүп-жайнап жүргөн атасын көрүп тилин тишке катып зорго жүрдү.Ооба,атасы дагы деле мурдагыдай аялына,балдарына камкор,борукер ата.Бирок ошентсе да тымызын кылып жүргөн былык иштери Бекжандын атасына болгон жакшы ойлорун туш тарапка чачыратып жатты.Болгон күчүн жумшап эч нерсе көрмөксөн,билмексенге аракет кылды.Кайдагы бир келиндин айынан ата-энесинин ажырашуусун каалабады.Ичинен "балким анысы убактылуудур" деген ойго жеңилип бергенге туура келди.Атасы үйгө кирип калса эшикке чыга качкан Бекжанды апасы да,атасы да түшүнө албады.Айылда каникул бүткүчө Назикти көргүсү келип кыйналып чыкты.Себеби бир гана Назик ушуга окшогон жаман ойлордон арылта алчу күчкө ээ эле.Назик менен сүйлөшүп жатканда анын жылмайуусу, ар бир сөздү орду менен сүйлөөсү атасы пайда кылган жараны аз убакыт болсо да айыктыраар эле.Ар дайым сырын бөлүшчү Азамат досу да акыркы күндөрү башка адам боло баштаганы Бекжанга кыйын болду.Анын жүргөн чөйрөсү да Бекжанга оорчулугун салып ойлондураар эле.Бекжан Аскат досун сагынды.Анын ар бир окуяга калыс карап чечим чыгарган ойлорун сагынды.Анысы анын ар бир телефон чалуусунан эле билинип калат эле....

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 22 Июнь 2014 - 22:32

[AMAH-2]

Азамат бул күнү маршруткада шаардын башка жагындагы бир классташ досунун үйүнөн келе жаткан болчу.Бир жерге токтогон маршруткага 3 кыз чыгып калды.Экөөсү эки орундукка жанаша олтуруп,бирөөсү тиги экөөнүн капталындагы эки орундуктуу орундуктун терезе тарап жагына олтуруп китебин окуп бара жатты.Арт жакта олтурган Азамат маршруткага чыккан ар бир жүргүнчүгө коз салып олтурган эле.Он беш мүнөт өтпөй эки сөлдөйгөн бала чыгып бирөөсү алдыраак жактагы орундуктан орун алып,бирөөсү тиги жалгыз олтурган кыздын жанынан орун алды.Нары жак бери жагын карады да жанындагы кызга бир нерсе деп сүйлөп кирди.Кыз аны карап туруп башын чайкап туруп алдын карап олтура берди эле тиги сөлдөйгөн эргул кайра эле бир нерсе деп жыртаңдай баштаганда Азамат кулагындагы наушнигин чыгарды да кулак түрө карап калды тиги экөөнө.Бир маалда кыздын:
-Байке мен таанышпайм деп жатпаймынбы- деген үнү чыкты.
-Кой эми,кел таанышып кое берели.Эмне мен жакпай жатамбы ха ха ха-деп эч кимди көзгө илбей каткырып алды жанындагы.
Ал бала менен чогуу чыккан алдыраакта олтурган шериги артын карап "Нурик жакшына болчу" деп койгону менен эч нерсе дебеди."Мас окшойт" деп Азамат ойлоп жатканда эле алардын алдында келе жаткан бир эже:
-Балам ичип алыптырсың, жаш кызга тийишкендин ордуна үйүңө барып эс алсаңчы-деп наалып сүйлөп кирди.
-Эже мен сиздин кызыңызга тийишип жатамбы? Анан мен мас эмесмин,жөн эле маанайым жакшы-деп кайра ал эжеге бир тийди.
Ошол маалда жанындагы кыз ордунан туруп "өтүп кетейинчи" деп жанындагысын карап калды эле "Жеткизип койойунбу?" деп ордунда олтурган бойдон жылбай кызды карап тура берди."Жок байке,рахмат" деген кыз эми чындап эле корккон үн менен сүйлөп калды.Азамат телефонун чөнтөгүнө салды да тиги мастын жанына келди да эңкейип:
-Дос,өткөзүп койбойсуңбу жаныңдагы чоң кызды-деп жинин келтирбей эле секин сүйлөп койду.Азаматты элейип караган тиги эргул:
-Оо дагы бир акылдуусу чыкты.Иним ордуңа барып олтуруп калчы баш оорутпай-деп кекетип сүйлөгөндө Азамат мыйыгынан жылмайып алды да:
-Бул жерде баатыр болбой жүр сыртка чыгып эркекче сүйлөшөбүз- дегенде алды жакта олтурган шериги келди да "Нурик өзүңду кармачы" деп досуна айтты да Азаматты карап "Дос олтура бер ордуңа,биз азыр түшөбүз,жетейин деп калдык" деп Азаматка сылык сүйлөп тынчтандырып киргенде Нуриги ордунан туруп досун карады да:
-Жеңиш бар ордуңа олтурчу коркуп жатсаң-деди да Азаматты карап-Жүр сыртка ушунчалык кыйын болсоң-деп үнүн болушунча чыгарып-Токтотуп койчу маршруткаңды- деп сыртка жөнөдү.Тиги кыз козүн алаңдатып эле эч нерсе дей албай кала берди.Ал кыз менен чыккан эки кыз "Байке чыкпай эле койуңузчу" десе ал мастан кагуу жеген эже Азаматты карап "Маска теңелбей эле койчу балам" деп сүйлөнүп киришти.Бирок тиги "Жүр,жүр" деп Азаматтын кийиминен карап сыртка тарта берди.Азамат бир жагынан "Бекер эле теңелдим" деп өкүнгөнү менен бир жагынан "азыр чыгып сазайын берем" деп эч кимдин сөзүн укпай кошо чыкты токтогон маршруткадан. Үчөө жерге түштү.Түшкөндө эле тиги сөлдөйгөн Нурик Азаматты карап:
-Эми сүйлөчү,эмне деп жаттың эле жана?-деди эле ага Азамат:
-Дос өзүңдү карма дагы тынч эле кетип кал үйүңө-деп кебелбей тура берди.Анын досу турат жанында кимисин кой дешин билбей.
-Амиииий ий,сен кимсиң мени үйгө жөнөткөндөй? -деп туруп Азаматты байкатпай туруп сүзөйүн деп башын артка алып барып туруп кайра алдыга шилтейин деп жатканда даяр турган Азамат тездик менен ичке муштуму менен бир урду.Катуу соккудан сүзгөнгө үлгүрбөй калган Нурик ичин кармап артка кетенчиктеп барды да кайра эле өзүнө келип оң колунун муштумун Азаматка карай узатып калды.Соккудан оңой эле буйтап кетти да оң буту менен көкүрөккө бир тепти эле бир метрдей артка учуп түштү.Эми гана сестене түшкөн Нурик соолуга түштү да ордунан тура калып сокку узата албай муштумдарын түйүп бир стойкада тура берди.Азамат чекеде кимисине болушушун билбей турган досуна карады да:
-Кой деп кой досуңду,азыр мындан да жаман болот-деди.Эч нерседен коркпой камаарабай турган Азаматты карады да Нуриктин жанына келип:
-Нурик кой озүңдү бас,жүр кетип калалы-деп айтканы менен анын соккусунан корккондой этияттанып туруп калды анын алдын тороп.Аны бир карап алып бир аз ойлонду да баары бир Азаматка алы жетпесин түшүнүп:
-Дагы жолугушабыз- деп кекетти да досу менен көкүрөгүн кармап кетип калды.Азамат дагы тажрыйбалуу болуп калгандыктан эч качан кан чыкчу жерге,көгөрүп кетчү жерге урбай көбүнчөсү көкүрөккө,бутка, ичке уруп-тепкенди үйрөнгөн болчу.Анын кекеткенин кулактын сыртынан кетирип кайра эле башка маршруткага түшүп үйүнө баса берди.Күүгүм кирип калгандыктан, анан асман бүркөлүп аба-ырайы начар болгондуктан булардын мушташын эч ким деле көрбөдү.Үйгө келип эч нерсе болбогондой Бекжан менен наркы-беркини сүйлөшүп тамактанып алды да бөлмөсүнө кирип жатып алды.Секбеби Бекжанга мушташ тууралуу айтса дагы наалып сүйлөп өзүн күнөөлүү кылып салаарын билет болчу....

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 23 Июнь 2014 - 20:08

[AMAH-2]

Назик үйүнө жеткичекти коркуп зорго барды.Эки досун күнөөлөп атты ичинен.Ошолордун айынан ушинтип университеттен кеч чыкпады беле.Тиги мас бала досу экөөлөп өзүно болушкан арыкчырай келген жаш баланы уруп койгону көзүно элестеп туруп алды.Маршруткадан түшүп артка барайын десе эки курбусу аны жоошутуп "Жөн кой,жакалашып бири-бирине кыйкырышып алып эле таркап кетишет" деп сүйлөп жатышып түшүрбөй койду.Түшүргөндө деле Назик түшүп аларга бара алмак эмес.Себеби мас адамдардан ушунчалык коркот.Атасынын иниси көп ичкендиктен дайым үйлөрүнө келип алып жиндилик сала берет болчу.Атасы менен канча жолу мушташканын көргөн эле.Себебин түшүнмөк беле кичинекей Назик.Акыры ичип жүрүп кышындасы музга тайып жыгылганбы же бирөө урганбы иши кылып эртеси тоңуган денесин табышкан болчу.Ошодон бери мас адам көрсө корко бере турган болуп калган.Атасы да кээде үйгө ичип келип калса көзүнө көрүнбөгөнгө аракет кылып бир бурчта үн чыгарбай олтура берээр эле же башка бөлмөгө жылт коер эле.Эми мына бүгүнкү мас адам дагы көзүнө элестеп,андан чыккан буруксуган арактын жыты улам эсине түшүп денеси жыйрылып жатты.Ичинен "мушташпагай эле" деп өзүнө болушкан жигитти аяп жатты.Үйүнө өзүнүн ачкычы менен кирген Назикти эжеси көрүп:
-Эмне мынча бозоруп? Кайда жүрдүң?-деп жооп күтүп туруп калды.
-Кыздар менен китепканада кармалып калдым-деп жооп берип эле өз бөлмөсүнө кире качты.Кирип эле күзгүгө каранса чындап эле купкуу боло түшүптүр.Оор үшкүрүп алды да кийимин которуп алып кухняга чыгып тамактанып олтуруп алды эжеси менен сүйлөшүп.Жездеси жок экен.Эжеси менен сүйлөшүп жатканы менен ичинен дагы деле өзүнө болушкан бала элестеп туруп алды.Анын кыска кыркылган чачы,спорт кийими,эч нерседен коркпой жылмыңдап турган капкара көздөру эсинде калыптыр.Анын амандыгын тилеп атып эле ал түндү өткоздү.Бир- эки күн өтүп ал окуя эсинен чыгып баратканда кокусунан ошол баланы дагы жолуктуруп калбаспы.Бул күнү эжесине жардам бергени сабактан чыгып базарга бара жаткан болчу.Ошол маалда тушунда далысына спорт сумкасын асынып алып бир бала менен келе жаткан тааныш жүз көрдү.Жакшылап караса өткөндөгү эле өзүно болушкан жигит экен.Жакын келгенде Назик:
-Байке сизди мүмкүнбү?-деп бети кызарганына карабай ал жигитке кайрылып калды.Бир эки кадам өтүп кеткен ал жигит жанындагы досун бир карап алды "азыр" деп Назикке жакын басып келип:
-Мүмкүн эмей (күлүп),эмне сөзүң бар эле?-деп жылмайып туруп калды суроолу карап.
-Сиз өткөндөгү маршруткадагы мага болушкан жигитсизби? -деп сураганы менен эки бети албырып чыкканын сезди.
-Качан?-деп соз эмне жөнүндө болуп жатканын түшүно албай турду.
-Үч күн мурун мага болушуп бир мас байке менен маршруткадан түшүп калбадыңыз беле...
-Ааа ооба-деп эми эсине келгендей бир жылмайып алды.
-Ошо ошого рахматымды айтайын дедим эле-деп калды Назик анын коздөрүнө бир карап анын бети-башы соо экенине сүйүнүп.
-Аа койсоң карындаш,сендей кыздарды ошондой мастардан арачалоо биздин парз да-деди ал дагы деле жылмайган боюнча.
-Ммм рахмат дагы бир жолу,жакшы барыңыз-деп андан жооп күтпөй эле кетейин деп жатканда анын:
-Атың ким?-деген үнүн укту.
-Миргүл-деп аны карап өзүнүн группасындагы бир курбусунун атын айта салды да оз жолуна түштү.Артын да карабады.Эң башкысы анын бети-башы соо экенине сүйүнүп ал күнү маанайы жакшы жүрдү.

[AMAH-2]

...Кычыраган кыш бүтүп жаркырап жаз кирип келди.Бул убакта элдердин көңулү куунак болуп сүйүнүп калышат эмеспи.Азамат бирге машыккан досу Бекенге шерик болуп анын кызына жөнөп калды."Бассаң эми шерик болуп" деген созүнүн төркүнүн тушүнбөй эле барчу жетчү жерге жетип келишти.Парктын ичинде он беш мүнөттөй турганда жандарына бир көзү бүтүк бала келди да утурлай баскан Бекенге телефонундагы бир баланын сүрөтүн көргөздү да бир нерсе деп туруп кетип калды."Жүр дос жанымда туруп тур" деп жанына келген Бекенге Азамат "Кайда?" дегендей кылып карап калды.Эми айтпаса Азаматтын барбоосун түшүнгөн Бекен уялгандай:
-Неме өөткөндө кызыма барсам ошол жердеги үч бала кысым көргөзүшкөн болчу.Жалгыз болгонум үчүн унчуккан эмесмин.Азыр сен жанымда туруп турчу кыр көргөзүшө алаар бекен-деп күлүп койду.Иштин жайын эми түшүнгөн Азамат:
-Аа мен мындайча айтканда калканың болуп туруп беремби? Жана эле ошентип айтпайсыңбы озүнчө табышмактанбай- деп калды жылмая.
-Айтайын дедим,бирок биринчи анын универге келгенин билейин дедим да.Көрдүң го азыр эле сүрөткө тартып келип көргөзүп кетти.
-Аның ким?
-Ал бала да залга барат го.Тааныбадыңбы?
-Жоок.
-Тааныбасаң деле керек,себеби аз эле болду бара баштаганына.
-Ммм...
-Ошол бала аяшиң окуган жерде окуйт.Тиги үчөөнүн ким экенин да тааныйт экен-деген Бекен "жүр эми" дегендей бир чакырымдай алысыраак жерде жайгашкан окуу жайды карай басып калды.Азамат да артынан түштү.Көптөн бери эч ким менен мушташа элек Азамат муштумдарын бир-эки түйүп "бир болсо" боло турган мушташка даярдап алгансыды.Заңгыраган үч кабат окуу жайдын ичине кирип барышты.Кээ бир студенттердин доктурларга окшоп ак халат кийип алганын көрүп Азамат "Оого бул жер ооруканадагыдай го" деп күбүрөнүп да койду.Үчүнчү кабатка чейин ээрчитип барган Бекен эки жагын каранып "кайда барсам?" дегендей кылып туруп калды.Оң жакка жөнөштү.Кайра кайрылып келип сол жакты да карашты.Анан ылдыйга түшүштү.Анан кайра биринчи кабатка." Канакей?" деген көз карашта караган Азаматка Бекен жооп таппай жаткансыды. Ошол маалда алтын таап алгандай "Оо тигинде келе жатат" деп кире бериште кирип келе жаткан эки баланы көргөзүп калды.Гүлтүйгөн бир бала менен бою кичинекей бир бала кирип келе жатышыптыр. Жакын басып келген Бекенди да тааныгандай алдыдагы гүлтүйгөнү сестейе карап алды да бир көз карашта Азаматтын да бой келбетине коз жүгүртүп өттү.
-Салам алекум жигиттер-деди Бекен ууртандагы жылмайуусун көргөзө.Мунусу эч нерседен коркпой,экөөнү жолуктурганына сүйүнгөнү деп түшүнүп алды Азамат.Азамат болсо экөөнүн ар бир кыймылын пайлап турду.Экөө жакшы ой менен келбегенин илгиртпей түшүнгөн олбурлуусу жанындагысын карап койду да:
-Ва алейкум-деди да сестенсе да анысын билгизгенге аракет кылып-Достор эмне сөзүңөр бар эле?-деп калды коркутуу түрүндө үтүрөйө карап.
-Оо иниден доско айландымбы? -деп Бекен Азаматты карап күлүп алды да кайра тигинисин карап-Жүрсөң сыртка,сөздөр бар эле сүйлөшө турган-деп анын жообун күтүп туруп калды.
-Мм жүр...-деп кыйылып баскан тиги жанындагысын карап ымдап койду эле анысы артыраак калып бирөөгө чалып кирди.Окуу жайдын каптал жагына өтүштү.Утур- утур сыр бербей келген тарапты карап жаткан тигини Азамат байкап азыр жардымчылар келээрин да туюп койду.Бекенди карап:
-Дос озүңөр эркекче сүйлөшүп алгыла,мен тиги жерде туруп турам-деди эле Бекен "макул" дегендей башын ийкеп койду.Окуу жайдын кире бериш жагы көрүнө турган жерге келди да эки жакты алмак-салмак карап туруп калды Азамат.Кыжы- кужу болуп Бекен менен тигинисинин үндөрү угула баштады.Ошол эле маалда өзүлөрү тарапты карай басып келе жаткан дагы үч баланы көрдү.Арасында жанакы бою кичинекей бала да бар.Азаматтан көзүн албай басып келген үчөө жакын келгенде аларга Азамат токтоо үн менен эле:
-Жигиттер кайда шашып? Кое тургула азыр тигилер сүйлөшүп алышсын-деп калды.
-Сен кимсиң бизди токтоткудай? -деп ортодогу кара тору келген бала бурк этип бир тийди бийик үнү менен.
-Менби? Мен жөн эле досума шерик болуп келген адаммын-деди Азамат дагы деле токтоо үнү менен.Жанындагы экөө коркуп зорго эле турганын да байкап койду кыраакы Азамат.
-Аа андай болсо ушул жерде туруп тур,а биз барып кабар алып койолу-деп Азаматты жөөлөп тиги экөө жакты карап бара жаткан кара торуну Азамат колдон кармап артка түрттү да:
-Кое туралы,өзүлөрү эркекче сүйлөшүп алышсын-деп Азамат да үнүн өктөм чыгарып сүйлөп калды көздөрүн анын көздөрүнөн албай.
-Ээ чычым турчу мындай-деп жакадан алууга ызырынып колун сунуп келе жаткан кара тору баланын билегинен кармап туруп бир аз кайрымыш болду да кайра артка түртүп:
-Досум сураныч мушташка мажбурлаба, кое тур бир аз-деп Азамат эки алаканын алдыга суна сүйлөп калды.
-Эми өзүңөн көр-деген тиги кара тору жанындагы экөөсүн карап алды да сол буту менен Азаматтын башына туштап тееп калды.Бирок катуу эмес бош эле сокку узаткандыктан Азамат оң колу менен тосту да оң буту менен анын жерде турган бутуна бир тепти.Чалкасынан кеткен аны жаныдагы экөөсү жөөлөп тургузуп киришти.Туруп алып эле озүнө дагы умтулуп келе жаткан аны Азамат тездик менен кулак түпкө бир тээп дагы сулатты.Жанындагылары жөөлөп тургузган тиги баланын жүзүндө эми гана коркуу пайда болду.Булкунуп тиги экөөнүн колунан бошогон ал дагы кол салууга даярдана баштады.Ошол маалда нары жактан Бекен менен жанындагысы чыгып келди.Тигини анан Азаматты карап алган Бекен:
-Дос,бул жерде эмне согуш баштап ийдиң?-деп күлүп калды.
-Күтө тургула десем болбой койбодубу-деп күлүмүш болгон Азамат Бекен менен чыгып келгендин бети-башына көз жүгүрттү.Анын эч жери эч нерсе болбогонун көргөн Азамат Бекенди карап "Эмне болду?" дегендей карап койду.Бир көзүн кысып койгон (мунусу анан айтам дегени эле) Бекен:
-Жүр дос кеттик-деп наркы гүлтүйгөнүн карап-Мейли Замир жакшы кал,келип турам-деп алып окуу жайдын чыга бериш жагына кадам таштады.Тиги кулак түпкө жегенди карап койуп Азамат да анын артынан түштү.Алар төртөө бири-бирине кыжылдашышып кала беришти экөөнү карап койуп.Берегирээк чыгып келгенде гана Бекен тиги менен болгон сүйлөшүүнү айтып берди.Анысы өткөндөгү окуя үчүн кечирим сураганын сыймыктануу менен айтып жаткан Бекенди Азамат карап:
-Ээ ушул үчүн мени ээрчитип келдиңби?-деп нааразы болумуш болуп койду.
-Ээ дос сен жанымда жүрсөң мен негедир эч кимден коркпойм-деп Азаматты далыдан таптап койгон Бекен кафеге ээрчитип кирип тамак алып,кобурашып олтуруп калышты." Бекер эле убакытымды алды" деп олтурган Азамат озүн ошол маалда Назик терезеден карап турганын билбеди...

[AMAH-2]

Ооба,Назик ошол маалда окуу жайдын терезесинен Азаматты таанып калып көзүн албай карап турду.Анын мушташканын да көрдү.Учөөнөн коркпой алдыларын тороп турганын көрүп таң да калды.Оюнда Азаматты көчө жиндиси,мушташты сүйгөн чоң муштум адам катары ойлоп эми анын көзүнө көрүнбөөгө бел байлап кала берди.Кайсы бир ойлору "же Сагындык менен сүйлөшүп койуусун сурансамбы? " деп да ойлоп жатты.Себеби акыркы күндөру чочулап жүрөт Сагындыктан. Бир группалаш курбусунун "Сагындык сени "баары бир меники кылам" деп айтты" деген сөзүнөн кийин Назиктин оюнда "кандай жол менен? Алып качабы же?" деген ойлор пайда болгон болчу.Сагындыктын жубайы болоорун элестетип алып бүткөн бою дүркүрөп алды.Себеби анын эч себепсиз каткырып күлгөнү,өпкөсү жоктугу,өзүн кыйын ойлоп текебердене бергендиги, мактанып сүйлөгөну кыжырына тие берет эле.Ооба,бой келбети жакшынакай эле бала,бирок мүнөзү анын начар адам экенин айгинелеп тураар эле..Башкалардан өзгөчөлөнүп кийингени анын байдын баласы экенин айтып турат.Мынтип ойлойун десең Бекжан деле жүрбөйбү башкача кийинип,башкача өзүн алып жүрүп.Ооба,Бекжан деле колунда бар адамдын баласы болсо керек,бирок ал Сагындыктай эмес да.Анын токтоо мүнөзү,күлгөнү да жасалма эмес чын жүрөктөн болуп жанындагыга да жакшы маанай тартуулап турганы менен башкача адам эле.Анын эң эле Назикке жакпаган кыялы дагы качан келээрин,качан чалаарын айтпаганы.Назик да "кийинчерээк айтып калаар" деп жүрүп көнүп калгандай." Жакшы кал" деп кетип калат да бир күну жок жерден эле жылмайып пайда болуп келип калат.Бирок Назик Бекжанды жакшы көрөөрүн же көрбөөсүн айырмалай албай жүрөт.А мүмкүн жөн эле жакшы адам үчүн эле ал менен жолугуп жүргөндүр,а мүмкүн же чындап эле аны жактыраар...
---Кычыраган кастюм шымды кийип колундагы портфелин нары-бери чайкап койуп Бекжан үйүно бара жатат.Маанайы демейдигидей жакшы экенин көрүнүп турат бир караган адамга.Себеби эртең Назик менен киного барат.Ооба,ага айта элек,бирок анын каршы болбошун жүрөгу сезип турат.Назикке ушул жети айдын ичинде байланып калганын сезген болчу.Ар дайым жашоодогу керексиз ойлор жан-дүйнөсүн жанчылай баштаганда эле ушул кызга бара берет болчу.Анын жүзүн көргөндө кадимкидей жүзүно жылмайуу уялап сүйүнө түшөт.Мына эртеге ага болгон түшүнүксүз сезимдерин ага айтууну эп көрду.Анын да оюн билгиси келди.Ою жакшы жакка болсо Назикке үйлөнөөрүн да ойлонуп алды үйүнүн жанына басып келген Бекжан.Үйүнүн алдындагы сүйлөшүп турган эки эже менен сылык учурашты да өтүп кетти.Кийиминде бир да кири жок Бекжандан көзүн албай карап кала беришти.Ээнсиреген муздак үйүнө кирди да кийимин которуп кайнаган чайдан демдеп алып телевизордон болуп жаткан киного алаксый чалкалап олтура кетти.Жаңы эле киного бериле баштаганда эшик ачылып бирөө кирди."Азамат болсо" керек деп ойлонуп алып олтура берди телевизордон көзүн албай.Азамат Бекжандын бөлмөсүнө баш бакты да жылмайып карап:
-Йе досум бай жатыш го аа?-деп тамашалай кетти.
-Ананчы,кел чай ич-деп ордунан козголумуш болуп койду Бекжан Азаматка колун суна.Учурашкан Азамат:
-Рахмат дос,жанараакта эле тамак ичип алдым эле-деп жанына олтура кетти.
-Аскат чалбай калды го,чалган жокпу сага?-деп деп бир аз жымжырттыкттан кийин Азамат Бекжанга кайрылды.Болуп жаткан кинодон көзүн албай Бекжан:
-Жок э,мага деле чалбай калды го-деп койду.Ушуну менен Аскат тууралуу сүйлөшүшпөдү деле.Болуп жаткан кинодон көзүн албай олтура беришти...


(Жумушумду алмаштырганым үчүн мурдагыдай интернетке көп кире албай жатам.Күттүрүп жатканым үчүн кечирим сурайм баарыңыздардан! )

[AMAH-2]

...-Жаз келди,качан акчаңыз тиет? Кетелиби?-деди Аскат.
-Жакында тийип калат...
-Ммм...-деген Аскат дагы унчукпай кала берди.Себеби анын агасына болгон сыйы күч эле.Кичинесинде Аскат өзү теңдүү балдар менен урушуп калганда агасы келип биринчи күнөө кимде экенин териштирип туруп анан Аскатка болушат болчу.Эгер күнөө Аскатта болсо ошол эле жерде чокуга бир салып басып кетет эле.Аскат чоңойуп наркы-беркини түшүнүп калганда өзү курактуу балдар менен болгон чырды "өзүң аралашкан чырды өзүң чечкенди үйрөн"деп кайталап жүрүп акыры ошого үйрөттү.Аскаттын үйү мектептин жанында болгондуктан бир жолу бир бала менен чозмо атып ойноп атып мектептин терезесин сындырып алды.Үйгө купкуу болуп көзү алаңдап чуркап кирген Аскатты Адилет көрүп калып "Эмне болду?" деп сурап жатып акыры Аскатты чекилик иш кылган жерге ээрчиттирип барган.Ошондо Аскатка өзүнүн агалык милдетин кылып биринчи энчисин берген да пышылдап ыйлап жаткан Аскатты эки далыдан кармап туруп: "Муну сен эмес мына мен сындырдым уктуңбу? Сенен ушинтип бирөө сураса мени сындырды деп айт түшүндүңбү? " деп кайталап атып Аскатты ал иштин аянтынан сыртка кууганга аракет кылган болчу.Ошондо мектептин директору Адилетти чогулушта тилдеп уят кылганы эсинде.Ошол терезеден кутулуш үчүн атасынан сөгүш укканы аз келгенсип акчага иштеп жүрүп бир жыл дегенде төлөгөн эле.Кичинекей Аскат эмнени түшүнмөк? Ал атасынан,директордон сөз укпаганына сүйүнүп гана жүргөн болчу.Кийинчерээк гана агалык парз-инини тарбиялоо,жаман сөздөн коргоо,ар дайым акыл акыл айтып ар оюндарга үйрөтүү экенин түшүнгон эле.

Билдирүүнү түзөткөн: AMAH-2: 29 Июнь 2014 - 02:44