[temu]

Достор бул теманы ачууга мага биздеги диалект туртку болду десем жанылышпайм. Себеби ар бир областа озгочо создор бар эмеспи. Кээде ошондой создор суйлошуп жатканда угуп калсан копко чейин тушунбой ойлонуп каласын. А бул темада ошол созорду киргизип жана тушундурмосун калтырып кеткенге болот. Бул жол менен биз бири бирибизди жакшы тушунгонго дагы бир жол болуп калат деп ойлойм. Бирок достор бул теманы ачканым учун мени областык дискреминация кылып жатат деп ойлобогула.
Мисалы жакында Таластык досуман найнык деген созду угуп калдым. Чындыгында мазмунун тушунбодум, балким аранарда билгендер бар чыгаар.

[Барс]

Цитата

Достор бул теманы ачууга мага биздеги диалект туртку болду десем жанылышпайм. Себеби ар бир областа озгочо создор бар эмеспи. Кээде ошондой создор суйлошуп жатканда угуп калсан копко чейин тушунбой ойлонуп каласын. А бул темада ошол созорду киргизип жана тушундурмосун калтырып кеткенге болот. Бул жол менен биз бири бирибизди жакшы тушунгонго дагы бир жол болуп калат деп ойлойм. Бирок достор бул теманы ачканым учун мени областык дискреминация кылып жатат деп ойлобогула.
Мисалы жакында Таластык досуман найнык деген созду угуп калдым. Чындыгында мазмунун тушунбодум, балким аранарда билгендер бар чыгаар.

Тему, абдан керектүү тема ачыпсың. Бул бул форумга, дегеле бардык жазмакерлерге өтө пайда алып келери бышык.
Мен таластык эмесмин, бирок, "найнык" деп көп сүйлөгө н кишини айтат. Эгер орой мааниде болсо, маанисиз эле жадатып сүйлөй бергендерди айтып коет. Түндүктү н көп жериндеги "маңыз" деген сөзгө жакын... Досуң сени тамашалаган го!!!

[adalsvards]

Жакшы тема ачылыптыр...

Эгерде кандайдыр бир тушунуксуз создор болсо, тушундурууго аракет кылам

Анткени, озум Оштун Озгонунон, досторум Баткен, Ысык-Кол, Нарын жана Чуйдон...

Озум да бул темага кызыгуум бар болгондуктан, ар дайым айырмачылыктарын салыштырып келем.

[temu]

Жакында Баткендик досум экобуз аградык жумуш кылсакпы деп ойлондук эле. Анан гон себебизби десе тушунбой кайра сурасам чын эле гон дептир. Корсо Баткенде гон деп удобренияны, а кык деп отунду айтат экен. Бизде Нарында тескерисинче.
Айтмакчы Колдун диалектикасы боюнча "Вадовод" деген созу мени абдан тан калдырат, жана бул создун келип чыгышы мени абдан кызыктырат. Негизи вадовод деп тамак куйган кесени айтышат экен. Ошондой эле бут кийимдин баарын эле чокой дешкендери бизге жакшы эле белгилуу болуп калды окшойт.
Баякы эле Таластык досуман орсштонбочу деген созду уктум эмнени так тушундурорун тушуно албадым.

[azaika]

Уболук - аш тактайдын баласы( тушуткто)

Билдирүүнү түзөткөн: azaika: 15 Апрель 2009 - 14:44

[babnik]

Цитата

Уболук - аш тактайдын баласы( тушуткто)

туштукчо жакшы билесинби?
анда насия нак дегенди кандай тушунсо болот?

[Azura]

Цитата

Айтмакчы Колдун диалектикасы боюнча "Вадовод" деген созу мени абдан тан калдырат, жана бул создун келип чыгышы мени абдан кызыктырат. Негизи вадовод деп тамак куйган кесени айтышат экен.

туурасы "Бадавот" - чон кесени айтышат,бул "вода вот" созунон келип чыккан

[azalove]

Цитата

Достор бул теманы ачууга мага биздеги диалект туртку болду десем жанылышпайм. Себеби ар бир областа озгочо создор бар эмеспи. Кээде ошондой создор суйлошуп жатканда угуп калсан копко чейин тушунбой ойлонуп каласын. А бул темада ошол созорду киргизип жана тушундурмосун калтырып кеткенге болот. Бул жол менен биз бири бирибизди жакшы тушунгонго дагы бир жол болуп калат деп ойлойм. Бирок достор бул теманы ачканым учун мени областык дискреминация кылып жатат деп ойлобогула.
Мисалы жакында Таластык досуман найнык деген созду угуп калдым. Чындыгында мазмунун тушунбодум, балким аранарда билгендер бар чыгаар.

Эн жакшы теманы козгогонсун Тему.
Мен ойлойм ушу Кыргызстандын ар кай бурчтарында ар башкача колдонулган создорун кыргыз тилчилерибиз чогултуп кыргыз тилинин соз байлыгын кенейтсе эн жакшы болоор эле. "Биздин тил жарды, маанисин тушунбой каласын, туштукчо же тундукчо суйлобо" дегенден эч пайда чыкпаары ачык.
Мисалы, туштукто "дайди" деген соз бар. Бул ар кайсы жакка арсактап басып жургон адамга айтылат. Бул соз туркчо "дейди" , ушуга окшогон создор толуп жатат. Ошолорду тилибизге кошсо кантип болбосун.

[temu]

Цитата

туштукчо жакшы билесинби?
анда насия нак дегенди кандай тушунсо болот?

Насия деген карыз дегенди тушундурот. Нак деген орусча айтканда натуральный дегенди тушундуруп калатко.

[LIFE]

«Нак» деген сөздүн «накай (Ысык-Көлдө болушу керек эле)» жана адабий тилдеги «нагыз» деген варианттары бар.

табигый - натуральный

[fari]

Цитата

Уболук - аш тактайдын баласы( тушуткто)

Аш тактай деген эмне болот?
Нарында камыр жайган буюмду уболук дейт

[Akko]

Бизде Таласта "Дагыра" деп айтабыз Нарында болсо таштек деп айтылат экен. А эми Илеген деп биз подносту айтсак нарында суу куйган Кумганды айтышат экен

[Prince]

Цитата

туштукчо жакшы билесинби?
анда насия нак дегенди кандай тушунсо болот?

Насыя диалектилик тилде карыз, ал эми нак диалектиде нагыз (акчалай) эгер экономикалык шартта айта турган болсок

Билдирүүнү түзөткөн: Prince: 15 Апрель 2009 - 16:14

[Prince]

Эн жакшы тема ачылыптыр достор. Келгиле эми ушул ким кандай суйлойт бир теренирээк баш багып корлу. Биздин тундук туштук болуп болунгонубузго кобунчо диалект же болбосо ар кандай шартта суйлообуз да туртку берет. Же кайсыл жака барбагын дароо эле сен түштүксү н демек сартсын деп киришет. Бул эч кандай бизге тоскоол болбош керек эгерде сен сартсын же оруссун деп отура турган болсок алакандай кыргыз эли бытырап кетет. Негизи эле диалектинин пайда болушуна коншу элдер же болбосо кайсы элдин окулдору коп жашаса ошол таасирдуу болот. Мисалга ала турган болсок Ош, Ноокат тарапта өзбектердин таасиринин алдында коп создор озбекчеге жакындашып кеткен мисалы "ака, ука", деген сыңар. Ал эми Баткен тарапта башкачараак, мисалга алар оз атасын "аба" (дядя) дешет. Андан ары Лейлеке бара турган болсок чон айырма, аларга тажик элинин таасири коп тийген. Лейлекте мисалы "мышык-пышек, баштык (мешок) - линга, ошол эле соз Ошто жана Ноокат тарапта "чыпта, кап" болуп саналат.Эми бери келе турган болсок Ысыккөл өрөө нүндө орус калкынын (ким тарыхты окуса жакшы билет ) таасири чон. Мисалга ала турган болсок б тамгасынын жумшарып в болуп айтылышы, "келбейсинби- келвейсинби, барасыңбы- барасыңвы" ушул сыяктуу эле. Же болбосо создордун туп тамыры менен башкача болуп айтылышы "помидор- мамадор (эркелетип айтылышы, бирок элдин басымдуу болугу ушул созду коп колдонушат), пияз-мияз ж.б.
Ал эми azalove айткандай "Биздин тил жарды, маанисин тушунбой каласын, туштукчо же тундукчо суйлобо" дегенден эч пайда чыкпаары ачык. Эч качан адамды кыстай албайсын сен туштукчо суйлоп атасын тундукчо суйло деп. Андай боло турган болсо кээ бир учурларда келишбестик келип чыгышы мумкун. Мындай учурларда жалпыга белгилуу эле адабий создор бар. Ал эми кыргыздын тилин соз байлыгын эч качан жарды деп айтууга болбойт. Бул озубуздун гана эне тилибизди чанып башка тилде суйлогонубуз болуп атат, жана биз бул жол менен кыргыз тилин унуткарып жиберип же жардыга чыгарып коюп атабыз. Мисалы биз кээде кыргызча маанисин билбей орусча суйлой коебуз, орусчаны кошбой туруп деле ошол создун кыргызча маанисин колдонсо болот. Дагы бир айта кете турган нерсе тил эки жол менен байыйт замандын онугуусунун негизинде жана башка тилдердин таасири астында. Буга мисал келтире турган болсок кыргызча деп колдонуп жургон калем созубуз арабтардын "калам" созунон келип чыккан, ал эми "карандаш" , созу илгерки "кара таш" созунон келип чыккан деген уламыштар бар

[temu]

Цитата

Бизде Таласта "Дагыра" деп айтабыз Нарында болсо таштек деп айтылат экен. А эми Илеген деп биз подносту айтсак нарында суу куйган Кумганды айтышат экен

Таласта биздеги чайнекти барсек деп да айтышат экен.

[adalsvards]

Ошто:

кукурт-ширенке
торпок-музоо
аллей-наристе, ымыркай
абиже-эже ж.б.

Баткенде:

энди-эми
онетте-тиги
мынетте-мына

ПОка ЭСИМДЕ УШУЛ

[Барс]

Цитата

Жакында Баткендик досум экобуз аградык жумуш кылсакпы деп ойлондук эле. Анан гон себебизби десе тушунбой кайра сурасам чын эле гон дептир. Корсо Баткенде гон деп удобренияны, а кык деп отунду айтат экен. Бизде Нарында тескерисинче.
Айтмакчы Колдун диалектикасы боюнча "Вадовод" деген созу мени абдан тан калдырат, жана бул создун келип чыгышы мени абдан кызыктырат. Негизи вадовод деп тамак куйган кесени айтышат экен. Ошондой эле бут кийимдин баарын эле чокой дешкендери бизге жакшы эле белгилуу болуп калды окшойт.
Баякы эле Таластык досуман орсштонбочу деген созду уктум эмнени так тушундурорун тушуно албадым.

Тему, кыргыз тилине башка тилдерден сөздөр эки башка ыңгайда кирген. Биринчиси, зарылдыктын негизинде, экинчиси, мажбурлоо менен.
"Вадовод" сөзүн Азура жакшы түшүндү рүптүр. .. "мына, суу" деп, кытай чынысына суу берсе, ошол буюмдун аты ушул экен деген го көлдүк туугандар. Африкага европалыктар баргандагы "кенгурунун" аталышындай кеп да бул!!!

Билесиңби, орустар ( жалпы эли эмес, улутчулдары. ..) тарыхта бир буюмдун аталышын эмес, бир бүтүн элдин тарыхый атын өзгөртү п жиберишкен. Мисалы, бизге тууган Сака (Саха) элин "якут" деп аташкан. Орус баскынчылары аларды алгач басып алардан мурун, соодагерлери барып, буюмдарды таратып ( ал буюмдардын ичинде арак да бар), соодалашкан. Башында аракты бекер (акысыз) куюп берип, ага көндүрү шкөн. Анан аракка көнгөн эл ( ичиндеги көпчүлү к адамдар) кызыгып, орус соодагерлери барганда арак сурашып, "я -мен, кут-куй (идишке куй!) дешкенден улам, аларды "я+ кут+ якут" дешип аташкан. Кээ бир билермандар "якутту" "жакут" атаганы таптакыр туура эмес!

Анан сөздөрдү жазганда катасыз жазганга аракет кылсаң! Таластык досуң "орстшонбочу " дедиби, же "оштонбочу" дедиби?..

Баса, "үбө лүктү" ( кээде "үбө лөк"- бул орус тилинен кирген сөз "валик" ...) аксылыктар "октоо" дешет...

Билдирүүнү түзөткөн: Барс: 15 Апрель 2009 - 18:12

[Azura]

акырын - секин (туштук диалектисинде)

[Azura]

чака - челек (таласта) - пакыр (ошто)

[Azura]

поварешка - депкир (тундук) - капкир (туштук)