[musulmanin]

Абдулла (р.а)дан риваят: Пайгамбар (сав) айтты: Саламды биринчи баштаган текеберликтен алыс болот. (Байхаки)

[musulmanin]

Анас (р.а)дан риваят: Пайгамбар (сав) мага айтты: Оо балакайым! Эгерде сен уйго кирсен салам айт. Сага жана уй-булоно береке болот. (Тирмизи)

[musulmanin]

Микдад бин Асвад (р.а)дан риваят: Пайгамбар (сав) тундосу келсе, ушундый салам берет еле уктоочу киши ойгонбойт эле, ойго адам угат эле. (Тирмизи)

[Yusufmuslim]

Анас (разияллооху анху) дан риваят:«Пайгамбар (саллаллооху алайхи ва саллам) айтты: «Ким үч нерсени тапса ыймандын даамын табат: Башкаларга Караганда Аллах жана Анын элчиси сүйкүмдүүрөөк болсо, Аллах үчүн бирөөнү жакшы көрсө. Тозокко түшкөндү жаман көргөндөй куфрга кайтууну (динден чыгууну) жаман көрсө». (Бухари).

Прикрепленные изображения

• 

[vankuver]

ХАДИС
.
.
«Хади́с» (арабча:الحديث»сөз«(—Мухаммед пайгамбардын(САВ) санат сөздөрү («кауль»), жактыруулары (макул табуулары) («такрир»), көрүнүшү («васфи») же кылган иш-аракеттери («филь»). Хадистер Сахабалардын жардамы менен айтылып, сакталып келген. Хадистерди колдонуу Мухаммед пайгамбардын убагында эле башталган. Ар бир хадис бири-бирине айтып жеткирген адамдардын үзгүлтүксүз чынжырчасынан - иснаддан туруш керек. Башкача айтканда жеткирүүгө катышкан, эң биринчи уккан адамдан баштап бардык инсандардын тизмеси. Бирок хадистин шексиздиги, ырас экендиги (чын эле пайгамбар ушинтип айтканбы, же башка адамдар ойлоп чыгарганбы) үчүн үзгүлтүксүз иснад зарыл болгону менен, хадисти чындыка чыгаруу үчүн жетишсиз болгон. Жеткирүүчүлөрдүн толук тизмеси түзүлгөн соң, айтып берген адамдардын өмүр баяны изилденген. Эгер, кайсы бир айтып берүүчүнүн начар эс-тутуму, психикалык жактан токтоо эместиги, же жөн гана чынчыл эместиги билинсе, анда ал адам – начар жеткирүүчү катары саналып, айтылган хадис шектүү болуп саналган. Хадистер аныгы жагынан шексиз (сахих), жакшы (хасан), начар, шектүү жана ойлоп чыгарылган (башка адам атайы ойлоп чыгарып, пайгамбар айткан деп жайылтуу, калп) болуп бөлүнгөн. Хадистер жөн гана насаат болуп тимболбойт. Мухаммед пайгамбар, ким пайгамбар айтпаганды айтты деп жалаа жаап, пайгамбардын атынан айтса ал тозоктон орун алат деп айткан. Пайгамбардын бул сөзү кудайга баш ийүүчүлөргө катуу таасир эткен. Хадистердин маңызы - Куранда жазылгандарды кененирээк, түшүнүктүүрөк кылып ачып берүү. Мисалы,Куранда намаз окуу буйрулган. Ал эми хадис намазды кандайча окуу керектигин түшүндүрөт. Мухаммед пайгамбардынLa bracket.pngMohamed peace be upon him.svgRa bracket.png сахабаларынын бири Абу Хурайра 5354 хадис айтып берген. Белгилүү, беделдүү хадис жыйноочулардын бири – имам Мухаммад ибн Исмаил аль-Бухари (810—870). Ал 700 миңдин тегерегинде хадис жыйнап, алардын 7400 гана «аль-Джами' ас-Сахих» жыйнагына киргизген. Бул бардык хадистердин 1% ашыгыраагын гана түзөт. Ал эми калган хадистерин шектүү же начар хадис деп санаган.
.
Эң көлөмдүү жыйнактардын бири 40 миң хадис камтыган имам Ахмад ибн Ханбалдын «аль-Муснад» жыйнагы (Ибн Ханбал 1 миллионго жакын хадис жыйнаган). Хадис таануу Исламдин илиминде хадистерди изилдөө менен - хадис таануу илими («усуль аль-хадис») алектенет.
.
Хадистин бөлүктөрү
.
Хадис эки бөлүктөн турат: иснад (санад) жана матн.
.
Иснад
.
Исна́д (арабча:اٍسْنادٌ( — Мухаммед пайгамбардынLa bracket.pngMohamed peace be upon him.svgRa bracket.png сүйлөгөн сөзүн, кылган ишин, туура көрүп, жактырган ишин бири-бирине айтып жеткирген адамдардын чынжырчасы. Иснад пайгамбарданLa bracket.pngMohamed peace be upon him.svgRa bracket.pngже сахабадан же табьинден баштап хадис жыйноочу аалымга чейин хадис жеткирүүгө катышкан адамдардан түзүлөт. Иснаддын башталышы бул бизге жакыныраагы, ал эми аягы - пайгамбарга жакын бөлүгү. Иснадда айтылган адам равий деп аталат. Иснад —бул хадис жеткирүүгө катышкан бардык равийлердин атынын аталышы. Хадистин бир равийден экинчи равийге берилиши - риваят, ал эми берилген хадис - марвий деп аталат.
.

Матн
.
Матн (арабча:مَتْنٌ( — бул Мухаммед пайгамбар La bracket.pngMohamed peace be upon him.svgRa bracket.png эмнени айтканын, эмнени кылганын, же туура көргөнүн айтылышы. Матн хадистин негизги бөлүгү болуп саналат. Матн иснаддан кийин келет. Негизи хадистин маңызы бул – матн. Иснад болсо матн пайгамбарга же сахабага тиешелүү экендигин ырастайт.
.
Хадистердин жыйнагы
.
Сунниттик жыйнактар
.
Биринчи хадис жыйнагы хижранын экинчи кылымында жашаган имам Малик ибн Аббастын Муватта китеби болгон. Хижранын үчүнчү кылымында аль-Бухари (хижрадан кийинки 194—256 жж.), Муслим (хижрадан кийинки 202—261 жж.), Абу Дауд (хижрадан кийинки 202—275 жж.), Ат-Тирмизи (хижрадан кийинки 279 жылы каза болгон), Ан-Насайи (хижрадан кийинки 215—303 жж.), Ибн Маджи (хижрадан кийинки 209—273 жж.) сыяктуу имамдардын шексиз хадистерден турган жыйнактары чыга баштаган.
.
Эң эле кадыр-барктуу сунниттик хадис жыйнактары булар:*
.
.имам аль-Бухари «аль-Джами' ас-Сахих»*.
.
имам Муслим«аль- Джами' ас-Сахих»*
.
.имам Абу Дауд«Китаб ас-Сунан»*
.
имам ат-Тирмизи«аль- Джами' аль-Кабир»*.
.
имам ан-Наса’и«Китаб ас-Сунан аль-Кубра»*.
.
имам Ибн Маджи«Китаб ас-Сунан»*.
.
имам аль-Бейхаки «ас-Сунан аль-Кубра»*.
.
имама Ахмад ибн Ханбаль«аль- Муснад»Муватта-
.
Малик ибн Анас Биринчи хадис жыйнагы – Муватта– имам Малик ибн Анас аркылуу жыйналган. Имам Малик ибн Анас Медина шаарында туулуп-өскөн (хижранын 93—179 жж.), көрүнүктүү аалым болгон. Бул китеп Маликтин Муваттасы деген атка ээ болгон. Анда имам иснаддарды кеңири берип, хадистерди темаларга жараша бөлгөн. Муватта ислам юриспруденциясы боюнча справочник болуу менен катар, ошондой эле хадистер боюнча алгачкы илимий эмгек да болуп саналат. Бул китепте имам Малик ар бир хадистин алдында иснад берет, башкача айтканда хадисти жеткирүүгө катышкан адамдардын чынжырчасын кеңири берет. Кээ бир учурларда иснад пайгамбардын өзүнө чейин жеткен болсо, кээде сахабаларга чейин жеткен. Бул китеп хадистерди гана эмес ислам укук таануусу боюнча маалыматтарды да камтыгандыктан, кээ бир маселелер боюнча имам Маликтин өз оюн жолуктурууга да болот.
.
Хадис аль-Кудси
.
Хадис аль-Кудсинин (аль-Ахадись аль-'Кудсийа) башка хадистерден өзгөчөлүгү, бул хадистерде түздөн-түз Аллахтын буйруктары Мухаммед пайгамбарLa bracket.pngMohamed peace be upon him.svgRa bracket.pngтарабынан баяндалат.
.
Аль-Каринин айтканы боюнча, бул хадистерди дааратсыз деле окууга болот, жана алар намаз, дубаларда колдонулбайт. Мындай хадистердин саны көп эмес, ошондуктан мазмуну боюнча бөлүп коюшат:*.

[konfetka_love]

Абу Хурайра р.а.риваят кылган хадисте, Пайгамбарыбыз (с.а.в): "Керексиз нерселерге көңүл бурбоо - адамдын мусулмандыгынын жакшы белгиси".

[konfetka_love]

Абу Хамза Анас бин Малик баяндаган хадисте, Пайгамбарыбыз (с.а.в.): "Силерден эч бирөөңөр Өзү жакшы көргөн нерсесин мусулман бир тууганына да ыраа көрмөйүнчө толук ыймандуу боло албайт".

[konfetka_love]

Ибн Масьуд баяндаган хадисте, Пайгамбарыбыз (с.а.в.): "Мусулмандын каны үч абалда гана адал болот:
1. Ойноштук кылган үй-бүлөлүү адам;
2. Бирөөнү (айыптап) өлтүргөн адам;
3. Дининен чыгып, (мусулман) жааматтан бөлүнгөн адам".

[Gazii]

Ким илим уйронууго аракет кылса, бул анын жасаган куноолорунун кечирилишине себеп болот (Тирмизи)


кыргызча шрифте жазалбадым.

[kanat4ik]

Хадис – үй бүлөнүн башчысы болгон эркектер
үчүн эң изги үлгү. Себеби, хадисте айтылгандай,
чоң соопко эгедер болуу үчүн кыла турган
иштеринин эң алдыңкысы - өз бүлөсүнө кылар
жакшылыктары. Башка бир хадисте
Пайгамбарыбыз (с.а.в.) бир адамга мындай деп айткан: «Эң биринчи өзүңө корот, андан артса
аялыңа жана балдарыңа корот”. Пайгамбарыбыз
(с.а.в.) бул насааты менен нафаканын
маанилүүлүгүн билдирген. Жогоруда айтылгандай, өзүнүн кылган иштерине
жооп бере алган адам үй бүлөлүк турмушта
керектүү боло турган нерселерди табууга, үй
бүлөсүнүн муктаждыктарын каржылоого да
милдеттүү. Бул жоопкерчиликтин эң маанилүүсү
– жубайынын жана балдарынын нафакаларын таап берип, аларды башкалардын көзүн
каратпай, кор кылбай багуу.

[kanat4ik]

Нафаканын эркектин жоопкерчилигине
берилишиндеги даанышмандык Негизинен жашоо үчүн адилеттүү системаны
түзгөн динибиз, аялдын жана балдардын
укуктарын дагы унуткан эмес жана аларга эч бир
укук системасында табылбай турган укуктарды
жана мүмкүнчүлүктөрдү берген. Аялды жана
эркектин турмуштагы ордун, кызматтарын ар башка жараткан Алла алардын табиятында да
айырмачылыктарды жараткан. Мисалы, аял
алсыз жана назик жаратылган болсо, эркек
мунун тескерисинче, физикалык жана руханий
жактан күчтүү болуп жаратылган. Мунун табигий
натыйжасы катары экөө тең өз өзгөчөлүктөрүн кабыл кылып жана ошого жараша иш кылуулары
керек. Алсак, бир аялдын күнү бою иштеп, үй
бүлөнүн нафакасын табуусун ойлонуу – бул ал
аялдын табигий өзгөчөлүктөрүн эсепке албоо
дегенге барабар. Ошол эле убакта күч-кубаттуу
бир эркектин эртели-кеч үйдө бекер отуруусу да уят бир иш. Эркектин мойнундагы милдет адал
эмгек менен үй бүлөсүнүн нафакасыны табуу.
Ошол жоопкерчилигин аткаргандан кийин гана
эркек өзүнүн эркектик табиятына жарашкан иш
кылган болот. Аялга караганда күчтүү болуп,
жаратылышынан тышкы жумуштарга чыдамдуу болгондугу үчүн нафака эркектин
жоопкерчилигине берилген. Алла Таала бул
жөнүндө мындай деп буйрук кылат: “Энелердин
ичкен-жегени мүмкүнчүлүгүнө жараша баланын
атасына тиешелүү”. Бул буйругу менен Алла
Таала нафаканы үйдүн ээси болгон эркектин мойнуна жүктөйт. Башка бир аятта мындай деп
буйрук кылат: “Колунда бар бай адам нафаканы
байлыгына жараша берсин. Колунда жок кедей
адам да Аллах Таала ага канчалык ырыскы
берген болсо, ошого жараша берсин. Аллах эч
кимди бергенинен ашыкча нерсе менен милдеттүү кылбайт. Алла ар бир
кыйынчылыктын аркасынан жеңилдик берет”.

[kanat4ik]

Куранда нафаканын эркектин жоопкерчилигинде
экендиги, ошондой эле ар бир үй бүлө
башчысынын муну колундагы байлыгына жараша
орундатуусу керек экендиги айтылат. Бирок аял өзүнүн каалоосу менен үй бүлөнүн нафакасына
салым кошкусу келсе, мында эч бир жаман
нерсе жок. Аял киши ислам дининин тыюу
салбаган иштеринде иштеп, үй бүлөнүн
экономикасына салым кошсо болот.
Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) аялы Зейнеп энебиздин тери иштетип сатуусу аялдын үй
экономикасына салым кошо ала тургандыгына
жакшы бир мисал. Нафаканын ичине эмнелер кирет, нафаканын
сапаты жана шекили Эркек үйлөнгөндөн кийин аялынын, балдарынын
нафакасын таап берүүсү керек. Нафака термини
көп маанилүү сөз.

[Ali.kg.HT]

Саъд ибн Убу Ваккас G мындай риваят кылган: «Мен «я Расулуллах, эң көп сыноого учурай турган адамдар кимдер» деп сурадым, ал зат мындай деди: » ،ُﺀﺎَﻴِﺒْﻧَﺄْﻟﺍ َّﻢُﺛ ،ُﻞَﺜْﻣَﺄْﻟﺍ ،ُﻞَﺜْﻣَﺄْﻟﺎَﻓ ﻰَﻠَﺘْﺒُﻴَﻓ ُﻞُﺟَّﺮﻟﺍ ﻰَﻠَﻋ ِﺐَﺴَﺣ «…ِﻪِﻨﻳِﺩ «Пайгамбарлар, кийин аларга окшогондор, кийин дагы аларга окшогондор. Анткени, киши динине карап сыноого учурайт» (Имам Тирмизий риваяты).

[Ali.kg.HT]

Саъд ибн Убу Ваккас G мындай риваят кылган: «Мен «я Расулуллах, эң көп сыноого учурай турган адамдар кимдер» деп сурадым, ал зат мындай деди: » ،ُﺀﺎَﻴِﺒْﻧَﺄْﻟﺍ َّﻢُﺛ ،ُﻞَﺜْﻣَﺄْﻟﺍ ،ُﻞَﺜْﻣَﺄْﻟﺎَﻓ ﻰَﻠَﺘْﺒُﻴَﻓ ُﻞُﺟَّﺮﻟﺍ ﻰَﻠَﻋ ِﺐَﺴَﺣ «…ِﻪِﻨﻳِﺩ «Пайгамбарлар, кийин аларга окшогондор, кийин дагы аларга окшогондор. Анткени, киши динине карап сыноого учурайт» (Имам Тирмизий риваяты).

[Ali.kg.HT]

Расулуллах A мындай дейт: » ُﻞَﺜَﻣ َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟﺍ ﻲِﻓ ْﻢِﻫِّﺩﺍَﻮَﺗ ْﻢِﻬِﻤُﺣﺍَﺮَﺗَﻭ ،ْﻢِﻬِﻔُﻃﺎَﻌَﺗَﻭ ُﻞَﺜَﻣ ِﺪَﺴَﺠْﻟﺍ ﺍَﺫِﺇ ﻰَﻜَﺘْﺷﺍ ُﻪْﻨِﻣ ٌﻮْﻀُﻋ ﻰَﻋﺍَﺪَﺗ ُﻪَﻟ ُﺮِﺋﺎَﺳ ِﺪَﺴَﺠْﻟﺍ ِﺮَﻬَّﺴﻟﺎِﺑ ﻰَّﻤُﺤْﻟﺍَﻭ « «Момундардын өз ара мамилелери, ырайымдуулуктары жана бири-бирине жан тартуусу кудум бир дене окшойт. Эгер, анын бир денеси ооруп калса калган мүчөлөрү да ысытмалап, уйкусуз болуп чыгат ».

[Elenora92]

Абу Хурайра (розияллаху ъанху) риваят кылат: Мен Пайгамбарыбыз (С. А. В) мындай деп айтып жатканын уктум: "Алланын рахмат колокосунон башка колоко жок болгон Куну, томонку 7турдуу адамга Алла Таала Озунун рахмат колокосунон орун берет.
1) Адилеттуу падыша
2)Жаштыгынан Аллага пендечилик кыла баштаган жигит
3)Журогу мечитке байланган адам
4)Алланын ыраазычылыгы учун бири-бирин суйуп, жолугушуп жана ажырашкан эки адам
5)Ата-тектуу ж.а сулуу аял озу тарапка чакырганда "Мен албетте Алладан корком",-деп азгырылбаган адам
6)Он колу берген садаканы сол колу билбей кала тургандай кылып, жашыруун садака берген адам
7)Алланы жалгыздыкта зикир кылганда коздорунон жаш аккан адам".

[Elenora92]

Абу Саъид Худри (р.а) Пайгамбарыбыз (с.а.в) риваят кылат: "Ким мечитти суйсо, Алла аны суйот".

[Ali_musulmanin]

Пайгамбарыбыз Мухаммад с.а.в.дан риваят кылынган хадисте: “Эсиӊерде болсун, ар бириӊер жетекчисиӊер жана ар бириңер өз раиятыӊардан жоопкерсиңер. Адамдарга башчы болгон имам жетекчи жана ал өз раиятынан жоопкер. Эркек киши өз үй-бүлөсүнө жетекчи жана ал өз раиятынан жоопкер. Аял киши эринин үй-жайына жана балдарына жетекчи жана ал алардан жоопкер. Кишинин кулу өз кожоюнун малына жетекчи жана ал андан жоопкер. Эсиӊерде болсун ар бириңер жетекчисиӊер жана ар бириңер өз раиятыӊардан жоопкерсиңер” , - деген.

[slastenka]

Пайгамбарыбыздын (САЛЛАЛЛОХУ АЛЕЙХУ ВА САЛАМ)дын Хадистери...

Али (разияллоху анху) дан риваят.Пайгамбар айтты.
''Мусулмандын мусулманга алты милдетти бар.Жолукса салам айтат,чакырса кабыл кылат,чучкуруп (Алхамду Лиллах ) десе ''Ярхамуколлох ''деп жооп берет.Ооруса кабар алат,олсо жаназасына барат.
''Озуно жакшы коргон нерсени ага да жакшы корот''

[slastenka]

Абу Муса Ашьари (разиялооху анху) дан риваят. Пайгамбарыбыз(с. а.в) айтты ''Ачка калганга тамак бергиле,ооруну кабар алгыла, (куноосуз)кишендегилерди бошотууга аракет кылгыла'' . (Бухари)