[kyialkech2016]

Учурда форумда улам улам эле орус тили тууралуу темалар ачылып келет. Бирок ага зээригебизби же кызыгуу жокбу айтор кыйратып деле эч кимибиз жазбайбыз. Бир жагынан туура, орус тилинин баардык создорун которулуусун жазып чыгуу опол тоодой эмгекти талап кылат. Ал учун баарында эле убакыт жок. Ошентсе да орус тилин оздоштуруп кетуунун жол жобосу, негизги билууго шарт болгон алгачкы кадамдарды жазып койсок. Орус тилин билгендер учун жепженил эле сезилээр, бирок жаны уйрончукторго кичине болсо да жардам болоор.
.
Орус тили дуйнодогу чон деп эсептелген алты тилдин бири катары дуйноодо, жана мурунку постсоветтик олколордун ичинде мааниси жана рольу чон. Орус тили мурунку СССР элдерине, коомдук алдынкы идеяларга, дуйнодогу жана орустун илимий ой пикирлерине, маданий байлыктарына ортоктош болууга жардам берет. Коомдук жана башка иш аракеттин баардык чойролорундо орус тилин билуу зарылдыкка айланууда. Анткени жашоо турмуш улам интернационалдашып барат.
.
Бул теманы атайын орус тилине арнап, орус тилинде суйлошуу учун негизги создуктор жана суроо жоопторду, кенири колдонулуучу соз айкалыштары ж.б жайгаштырып турабыз. Темада материалдар суйлошуудо пикир алушууда коп козголуучу ото зарыл темаларга болуп жайгаштырылат. Ал эми эн акырларында жайгаштырылчуу создук словарь орус тилинде соз байлыкты кобойтууго жардам берет.Ошондой эле фонетикалык жана граматикалык эрежелер б-ча да маалыматтар жайгаштырылат.

[kyialkech2016]

Орус тилин уйронуудогу биринчи кадам албетте создук жаттоо сунушталат. Бирок создук жаттап олтуруп орточо 30миң соз жаттаган менен, создордун жондолуусун, мужской, женский, средний роддорго болууну, суйломдогу создордун тартибин билбесе суйлоп кетуу кыйынга турат.
.
Мисалы
.
ОРУСЧА СОЗДОРДУ АЙТУУДАГЫ НЕГИЗГИ ОЗГОЧОЛУКТОР
.
Басым белгисине токтолсок. (') Менин клавиатурамда знак ударения коюуга мумкун эмес экен тилеке каршы. Басым белгисин моондай ' чекит мн тушундуройун. Негизи бул басым белгиси тамганын устуно коюлат. Интернет баракчаларда байкалбайт жана коюлбайт. Орусча китептерде карасанар кээ бир тамганын устундо сызыкча болот ал басым белгиси. Аны басып окуйбуз айтабыз. Менде устуно коюу мумкунчулук жок учун тамгадан кийин коём.
Орус тилинде басым создун ар кайсы муундарына тушо беруусу мумкун.:
.
бе'гать, ве'чером, ребёнок, сказа'ть, прибежа'ть, изобрете' ние, кори'чневый, архитекту' ра. Бирок айрым учурда басым создордун маанисин айырмалоого жардам берет. М:
Замо'к-(кулпу)
за'мок-(сепил)
мука'-(ун) нан жасоочу
му'ка-(азап, кайгы)
сто'ит-(канча турат М:бир нерсенин баасы)
стои'т -(турат) М:бироо турат)
.
Бир тамгадан турган предлогдор кийинки создор мн бирге айтылат.
М: Айтылышы вмагазин(жазылат - в магазин)
Айтылат кстолу (жазылат к столу)
Айтылат вшколе (жазылат в школе)
.
Жазылат:
Си'него, кра'сного, идущего, обожжённого, пя'того, моего', э'того, того'
Айтылат:
Си'нева, кра'снова, иду'щева, обожжённова, пя'това, моева' э'това, тово
.
ЧТ тыбыш айкашы айтууда ШТ болуп озгорот.
что-што, чтоб-штоб, чтобы-штобы.
.
Лёгкий Мягкий создорундогу Г тыбышы айтууда Х га озгорот.
(М: Мяхкий, лёхкий)

[kyialkech2016]

Басым белгиси жана анын создордо колдонулуусу.
.
(') басым белгиси дээрлик баардык эле орус создорундо колдонулат.
Мисалы:
Жазылат тысяча - (айтылат тисич)
жазылат девять - (айтылат девит)
Бул создордо Я нын устундо басым белгиси жок. Ошондуктан жумшак айтылат.
Мисалы Япония - (айтылат Ипония)
Бул создорду айтканда ТЫСЯЧА, ДЕВЯТЬ, деп айтсак суйлосок ката болуп калат.
Ошондой эле Е нин устундо басым белгиси жок болсо И болуп жумшак айтылат окулат суйлонот.
Мисалы : Жазылат Действительно - (айтылат окулат Дийствительна)
О нун устундо басым белгиси жок болсо А болуп окулат айтылат.
Мисалы жазылат СОЛЯРКА - (айтылат салярка)
Состояние - (айтылат састаяние)
Ошондой эле кээ бир В тыбыштары Ф болуп айтылат.
Мисалы Вторник - (айтылат фторник)
Бул созду ВЫТОРНИК деп айтсак ката болуп калат.
.
Создордун родго болунуусу
.
Белгилуу болгондой орус тилинде зат атоочтор (существительные) 3 роддун бирине тиешелуу болот.
.
1- Мужской род
Аягы унсуз тыбыш мн буткон создор.
2- Женский род
Аягы А-Я мн буткон создор.
3- Средний род
Аягы О-Е же ое болуп буткон создор.
Ал эми Ь (мягкий знак) мн буткон создор кээ бири мужскойго кирсе кээ бири женскийге кирет. Ошондой эле аягы МЯ болуп бутсо средний родго кирет.
Мисалы ЗНАМЯ Семя(урук)средний родго
Семья- уй булоо женский родго кирет.
.
Ал эми кээ бир создор аягы кандай болуп бутбосун Мужской же Женский родго тиешелуу создор.
Мисалы:
Муж род- папа, дядя, дедушка, аягы А-Я мн бутконуно карабастан эркек кишиге тиешелуу создор.
.
Жен род - дочь, мать, ж.б аягы кандай болуп бутпосун аял адамга тиешелуу создор.
.
Бирок кээ бирки мужской родго тиешелуу создор (директор, мастер, инженер, бригадир, музыкант, диктор проффессор человек ж.б) Ошондой эле аял кишиге тиешелуу ( неряха, работяга, плакса, сирота, засоня, непоседа, ж.б) создор эркек адамга да аял адамга карата да колдонула берет.
М: Известный проффессор Паланчаева. Изветная проффессорка Паланчаева десе туура болбой калат.
Наш директор Паланчаева хороший человек.
Мисалы муну: Наша директорка Паланчаева хорошая человечка десек туура болбой калат.
Демек кээ бирки создор аял эркеке колдонула берет.
.
Ал эми калган родго болунгон создорду родуна карап суйлойбуз.
Мисалы:
Кок асман - синее небо (синий небо же синея небо десек туура болбой калат)
Кара машина - чёрная машина (чёрный чёрное машина десек туура эмес)
Чыныгы баатыр- настоящий герой (настоящая же настоящее герой десек туура эмес)
.
Демек зат атооч кайсы родго кирсе ошого карап суйлоп кетебиз.
.
М:
Менин досум Ташмат мага жардам берди, ал жакшы бала. - Мой друг Ташмат помог мне, он хороший парень)
Менин досум Айшакан жардам берди мага, ал жакшы кыз - Моя подруга Айшакан помогла мне, она хорошая девушка.
.
КТО, ЧТО, ГДЕ суроолору тууралуу.
.
Кто деген суроо кыргыз тилинен айырмаланып орус тилинде жандуу предметтерге адам эле эмес копчулук жаныбарларга да берилет.
.
Мисалы: Кто это? - это крокодил.
Кто это? - это собака. ж.б
Ал эми майда курт кумурска бир клеткалуу жандыктар ж.б карата бул суроо берилбейт Что это? деп эле суроо беребиз.
.
Что? деген суроо баарыбызга белгилуу Эмне деген эле соз. Бул соз кыргыз тилинде суроолу гана соз болсо орус тилинде суроо бергенден сырткары коптогон суйломдордун арасында колдонулат.
Мисалы:
Ал азыр гана келди- Она только что пришла.(муж род Он только что пришёл)
Сиз мени тосуп алганыныз учун ыраазычылык билдиргим келет - Я хочу поблогадарить вас за то, что встречали меня)
.
ГДЕ деген суроого В, НА, под, за, ж.б предлогдор мн жооп беребиз.
Где денги? кана акчалар- в кармане(чонтокто)
В деген ичинде дегендей мааниде айтылат.
.
Где денги? кана акчалар- на стуле(стулда же стулдун устундо дегендей мааниде)
Где денги? кана акчалар- под стулом(стулдун тубундо)
Где денги? кана акчалар- за стулом (стулдун аркасында)
.
Каерде окуйсун каерде жашайсын деген суроолорго В предлогун колдонуп жооп беребиз
М: В городе, В Кыргызстане В 13ом районе ж.б
На городе, На Кыргызстане На 13ом районе десек туура болбой калат.
..
Куда кайда деген суроого да В НА ж.б предлогдорду колдонуп жооп беребиз.
.
Куда идёш? кайда баратасын?- В магазин
На магазин десек туура эмес.
Киного барам - я пайду в кино.
.
Уландысы ананыраак...

[kyialkech2016]

В, На, Под, За, К предлогдорун колдонуу
.
Мужской же женский роддогу создорго карап колдонобуз.
Мисалы женский роддогу Машина созуно карата
.
В машине - машинанын ичинде
В машину - машинанын ичине
На машине - машинанын устундо
На машину - машинанын устуно
Под машиной - машинанын тубундо
Под машину - машинанын тубуно
За машиной - машинанын артында
За машину - машинанын артына
К машине - машинага (же машинага карата)
Женский роддогу кандай гана соз болбосун аягы У, ОЙ, Е болуп озгорот.
Мисалы Яхта созу
В яхте - яхтанын ичинде
В яхту - яхтанын ичине
Под яхтой - яхтанын тубундо ж.б
.
Мужской роддогу создорго карата колдонулуусу
.
Мисалы ТАНК созу
В танке - танктын ичинде
В танк - танктын ичине
На танке - танктын устундо
На танк - танк устуно
Под танком - танк тубундо
Под танк - танк тубуно
За танком - танк артында
За танк - танк артына
К танку - танкга
Женский роддон айырмасы
В танке- в машине
В танк - в машину
На танке - на машине
На танк - на машину
Под танком - под машиной, под яхтой
Под танк - под машину под яхту
За танком - за машиной за яхтой
За танк - за машину за яхту
К танку - к машине к яхте
.
Ал эми средний роддогу создор В, НА, ПОД, ЗА, К предлогдоруна карата жазылганда копчулугу озгорбойт.
Мисалы
В кино - кинодо В колесо- донголокто (донголоктун ичинде)
На колесо - донголоктун устуно
В Токио- Токиодо ж.б
Ал эми Желание, значение сыяктуу ие болуп буткон ж.б создор ПОД предлогуна карата жазылганда аягы ИЕМ болуп озгорот.
Мисалы Под значением, под желанием.
За предлогуна деле ушул сыяктуу за значением, за желанием ж.б
Ал эми К предлогуна карата жазылганда аягы ИЕ мн буткон создор ИЮ болуп озгорот, аягы ВО менен буткон создор ВУ болуп озгорот.
Мисалы:
Значение - К значению
Желание - К желанию
Государство - К государству
Сотдруничество - К сотдруничеству

[kyialkech2016]

Орус тилинде зат атоочтордун копчулугу жекелик жана коптук санда колдонулат.
М: (дом-дома, река-реки, дерево-деревья, мать-матери, студент-студенты, лекция-лекции ж.б)
бирок айрым создор жекелик гана санда колдонулса М: (молодёжь, бельё, мебель, обувь, студенчество, бензин, молоко, асфальт, чтение, косьба, выполнение, краснота, белизна, близость, пламя, время, бремя ж.б)
Айрымдары тескерисинче, коптук санда гана колдонулат М: (Очки, часы, брюки, штаны, весы, всходы, Карпаты, Альпы, Жигули, Афины ж.б) создор.
Белгилей кетсек орус тилинде жекелик сан коптук сандагы созго айланганда аягы И же Ы же Я-А болуп бутот.
Миалы
Ал-Он (алар-они)
Машиналар - машины
Дерево - Деревья
Балдар - ребята
Телефондор - телефоны
жыландар - змеи ж.б
.
Зат атоочтор 6 жондомого жондолот.
.
Атооч( именительный падеж)-Кто? что?
Илик (Родительный) - кого? чего?
Барыш (дательный) - кому? чему?
Табыш ( внительный) - кого? что?
Жатыш (творительный) - кем? чем?
Чыгыш ( предложный) - о ком? о чём, где? менен озгорот.
Аларга аныктооч болгон башка соз туркумдору [сын атоочтор (лёгкий, крупный, белая, синее), аныктама, шилтеме жана таандык ат атоочтор (весь, всякий, каждый, сам, самый, этот, тот, такой, мой, наш, свой....), атоочтуктар (идущий, изданная, выполняемое), ирээттик сан атоочтор ( первый, третье, десятая)] ошол зат атоочторду (суйломдун ээлерин) род, сан, жондомо боюнча ээрчийт.
.
1-жондолушко жекелик санда, илик жондомодо турганда-а, -я менен аяктаган женский жана мужской роддогу зат атоочтор кирет.
.
Женский род
И- (новая) машина, (первая) лекция
Р- (новой) машины, (первой) лекции
Д- (новой) машине, (первой) лекции
В- (новую) машину, (первую) лекцию
Т- (новой) машиной, (первой) лекцией
П- (о новой) машине, (первой) лекции
.
Мужской род
И- (мой) папа
Р- (моего) папа
Д- моему папе
В- моего папу
Т- моим папой
П-моём папе
.
.
2-жондолушко жекелик санда, илик жондомодо турганда унсуз мн аяктап, мужской родго таандык болгон жана -о -е менен аяктап средний родго таандык болгон зат атоочтор кирет.
.
Мужской род
И- (третий) завод, (этот) день, герой
Р- (третього) завода, (этого) дня, героя
Д- (третьему) заводу, (этому) дню, герою
В- (третий) завод, (этот) день, этого героя
Т- (третьим) заводом, (этим) днём, героем
П- (о третьем) заводе, (об этом) дне, герое
.
Средний род
И- (наше) село, поле
Р- (нашего) села, поля
Д- нашему селу, полю
В- наше село, поле
Т- нашим селом, полем
П- о нашем селе, поле
.
Уландысы..... ........

[Tansuluu09]

[mawa.32]

Билгенимди болушойун десем баарибир сага окшоп жеткиликтуу жаза албайм

[sagyndym90]

Админ азаматсын жакшы тушундурупсун. Коп адамдарга жардам беруусуно ишенем.Дагы уланта бер.

[student-95]

оа жакшы тушундурупсун дагы да уланта бер

[kyialkech2016]

sagyndym90 (03 Май 2017 - 07:42) жазган:

Админ азаматсын жакшы тушундурупсун. Коп адамдарга жардам беруусуно ишенем.Дагы уланта бер.

.
Кечиресинер мен админ эмесмин.
Рахмат, колдон келишинче аракет кылам. Катачылыктар да кетуусу мумкун.
.

3- Жөндөлүшкө жекелик санда, илик жөндөмөдө турганда 《Ь》(мягкий знак) менен аяктап, женский родго таандык болгон зат атоочтор кирет.
.
Мисалы:
И- (открытая) площадь, (летняя) ночь, (каждая) мать
Р- (открытой) площади, (летней) ночи, (каждой) матери
Д- (открытой) площади, (летней) ночи, (каждой) матери
В- (открытую) площадь, (летнюю) ночь, (каждую) мать
Т- (открытой) плршадью, (летней) ночью, (каждой) матерью
П- (об открытой) площади, (о летней) ночи, (каждой) матери
.
.
Айрым зат атоочтор озгочо формада жондолот.
.
Мужской род
.
И- (свой) путь
Р- (своего) пути
Д- (своему) пути
В- (свой) путь
Т- (своим) путём
П- (о своём) пути
.
Средний род
.
И- (своё) дитя, время, (синее) пламя)
Р- (своего) дитяти, времени, (синего) пламени
Д- (своему) дитяти, времени, (синему) пламени
В- (своё) дитя, время, (синее) пламя
Т- (своим) дитятей(-ю), временем, (синим) пламенем
П- (о своём) дитяте, времени, (синем) пламени
.
.
КӨПТҮК САНДА ӨЗГӨРҮҮ
.
Женский род
И- (наши) машины, лекции, матери
Р- (наших) машин, лекций, матерей
Д- (нашим) машинам, лекциям, матерям
В- (наши) машины, лекции, (наших) матерей
Т- (нашими) машинами, лекциями, матерями
П- (о наших) машинах, лекциях, матерях
.
Мужской род
И- (наши) пути, заводы, дома, братья
Р- (наших) путей, заводов, домов, братьев
Д- (нашим) путям, заводам, домам, братьям
В- (наши) пути, заводы, дома, (наших) братьев
Т- (нашими) путями, заводами, домами, братьями
П- (о наших) путях, заводах, домах, братьях
.
Средний род
И- (наши) сёла, времена
Р- (наших) сёл, времён
Д- (нашим) сёлам, временам
В- (наши) сёла, времена
Т- (нашими) сёлами, временами
П- (о наших) сёлах, временах

[Lion.]

Ванкувер братан жакшы баштадыныз. Эми аягына чыгарыныз!

[kyialkech2016]

ЭТИШТЕР ЖАК ЖАНА САН БОЮНЧА ОЗГОРОТ.
.
Учур чак (настоящее время)
.
1-жакталыш
жекелик сан
1-жак: я пишу, читаю
2-жак: ты пишешь, читаешь
3-жак: он(она) пишет, читает
.
Коптук санда
1-жак: мы пишем, читаем
2-жакт: вы пишете, читаете
3-жак: они пишут, читают
.
.
2-ЖАКТАЛЫШ
жекелик сан
1-жак: я вижу, стою
2-жак: ты видишь, стоишь,
3-жак: он(она) видит, стоит
.
Коптук санда
1-жак: мы видим, стоим
2-жак: вы видите, стоите
3-жак: они видят, стоят
.
.
КЕЛЕР ЧАК (БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ)
Жонокой келер чак.
.
Жекелик сан
1-жак: я напишу, посмотрю
2-жак: ты напишешь, посмотришь
3-жак: он напишет, посмотрит
.
Коптук сан
1-жак: мы напишем, посмотрим
2-жак: вы напишете, посмотрите
3-жак: они напишут, посмотрят
.
.
Этиштин татаал келер чагы жардамчы этиш 《быть》 менен этиштин белгисиз формасы аркылуу жасалат. - Бул учурда жардамчы этиш гана жакталып, белгисиз формадагы этиш озгорууго учурабайт.
.
Мисалы:
Жекелик сан
1-жак: я буду читать
2-жак: ты будешь читать
3-жак: он(она) будет читать
.
Коптук сан
1-жак: мы будем читать
2-жак; вы будете читать
3-жак: они будут читать
.
Орус тилинде этиштин откон чагы жакталбайт- сан жана род боюнча гана озгорот: ед, ч. говорил (-а, -о), мнг, ч. говорили.
Орус тилинде ат атоочтордун (местоимения) бир нече туру бар. Кобуроок колдонгондору жактама (личные) ат атоочтор: я, ты, он, мы, вы, они,....; таандык(притяжательные): мой, свой, наш...;
шилтеме (указательные) : этот, тот, такой...;
аныктама (определительные) : весь, всякий, каждый, сам, самый...ж.б
Булардын ичинен таандык, шилтеме, аныктама ат атоочтор коп учурларда зат атоочторго аныктооч болуп, алар менен белгилуу бир формада (жондомодо, роддо, санда) озгорушот.
.
Жактама (личные) ат атоочтордун жондолушу
.
Жекелик сан
И- я, ты, он, она, оно
Р- меня, тебя, его, её, его
Д- мне, тебе, ему, ей, ему
В- меня, тебя, его, её, его
Т- мной, тобой, им, ею, им
П- обо мне, о тебе, о нём, о ней, о нём
.
Коптук сан
И- мы, вы, они
Р- нас, вас, их
Д- нам, вам, им
В- нас, вас, их
Т- нами, вами, ими
П- о нас, о вас, о них
.
.
уландысы..... ....

[ekalove]

Кол бошогондо окуп койойунчу

[kyialkech2016]

Аныктама ат атоочтордун жондолушу
.
Жекелик сан
.
Мужской род
И- весь, сам, самый
Р- всего, самого, са'мого
Д- всему, самому', са'мому
В- весь, сам(-ого'), са'мый(-ого)
Т- всем, самим, са'мым
П- обо всём, о само'м, са'мом
.
Средний род
И- всё, само', са'мое
Р- всего, самого', са'мого
Д- всему, самому, самому
В- всё, само', самое
Т- всем, самим, самым
П- всём, само'м, са'мом
.
Женский род
И- вся, сама, са'мая
Р- всей, само'й, са'мой
Д- всей, само'й, са'мой
В- всю, самоё, самую
Т- всей, само'й, са'мой
П- всей, само'й, самой
.
.
Коптук сан
.
И- все, са'ми, са'мые
Р- всех, самих, самых
Д- всем, самим, самым
В- все, всех, сами, самих, самые самых
Т- всеми, самими, самыми
П- обо всех, о самих, о самых
..
.
Суйломдо создордун тартиби
.
Орус тилинде суйломдогу создордун тартиби эркин, бирок томонкулорду эске тутуу зарыл:
.
а) эгер суйлом баш мучолордон гана турса, анда ээ суйломдун башында, баяндооч аягында келет (Самалёт летит),
б) зат атоочту ээрчиген аныктооч ээнин алдында болот (наш самалёт летит) ,
в) жонокой суйломдо толуктооч этиштен кийин келет (Охотник увидел лицу),
г) бышыктооч этиштен кийин келет (Пушкин родился в Москве),
д) баяндооч ээден кийин да мурун да келе берет (Отец пришёл, Пришёл отец).
.
Уландысы.....

[kyialkech2016]

Эмне үчүн Пушкин менен Шаляпиндин тилин
үйрөнүү керек?
.
Жер шарында 300 миллиондон ашык адам
орус тилинде сүйлөйт. Улуу Пушкиндин жана
кайталангыс үндүү Шаляпиндин тили дүйнө
элдеринин өз ара баарлашуусунун негизги
каражаттарынын бири болуп эсептелет.
.
Союз тарагандан кийин пайда болгон жаңы
мамлекеттерде орус тили өзүнүн мурдагы
ордун жоготкон жок. Мурдагы бир тууган
республикалардын көпчүлүгүндө ал
мамлекеттик же расмий тил болуп эсептелип,
мыйзамдар менен катар башка документтер
да орус тилинде чыгат. Айрым өлкөлөрдүн
тургундарынын басымдуу бөлүгү үчүн ал
баарлашуудагы экинчи тил болуп эсептелет
жана эл аралык сүйлөшүүдө расмий тил
катары колдонулат.
Орус тилин билүү интернет аркылуу же
дүйнөдө саякат учурунда жаңы тааныштарды
табуунун жакшы жолу. Сапаттуу жогорку
билим алуу, илимий жана иш чөйрөдө
мүмкүнчүлүктөрдү кеңейтүү, россиялык жана
башка өлкөлөрдөн ишкерлер менен ар кандай
долбоорлорду жүзөгө ашыруу орус тилин
үйрөнүүгө себептердин бири болуп эсептелет.
.

[kyialkech2016]

Грамматика
Грамматика - (грек. gramma – тамга, жазуу
деген сөзүнөн алынган) – сөздөрдүн жана
сүйлөмдөрдүн түзүлүш жана өзгөрүш
эрежелерин изилдөөчү тил илиминин бир
бөлүгү, же окуу предмети.
Грамматика сөз формаларынын жасалыш
жана колдонулуш закон ченемин изилдейт.
Грамматика тилдин морфология жана
синтаксис деп аталган бөлүктөрүнүн мазмунун
камтып, сөздөрдүн ички түзүлүш
өзгөчөлүктөрүн жана алардын сүйлөмдөргө
биригиш закондорун үйрөтөт. Орус тилинин
биринчи грамматикасын 1755-ж. М. В.
Ломоносов түзгөн. Түрк тилдериннин биринчи
грамматикасы («Грамматика татарского
языка», СПБ, 1801) Иосиф Гиганов тарабынан
түзүлүп 1802-ж. жарыкка чыккан. Кыргыз
тилинин алгачкы грамматикасы 1934-ж.
(«Кыргыз тилинин морфологиясы», 5- жана 6-
класстар үчүн), синтаксиси 1936-жылы
(Кыргыз тилинин синтаксиси: 6–7–8-класстар
үчүн) К. Тыныстанов тарабынан түзүлгөн.
Грамматикалык түшүнүктөр ар түрдүү
баяндоосуна ылайык сыпаттама, салыштырма,
тарыхый жана башка болуп бөлүнөт.
.
Жөндөмө
Жөндөмө - флексиялуу жана агглютинациялуу
тилдерде атооч сөздөрдү сүйлөм
тизмегиндеги башка сөздөр менен
байланыштыруучу грамматикалык категория.
.
Орус тилиндеги жондомо.(Падеж)
.
Падеж термини, орус тилиндеги создордун озгорулуулорунун граматикалык категорияларын "падеж" дейбиз.
.
Зат атоочтун жондолуулору.
Атооч( именительный падеж)-Кто? что?
Илик (Родительный) - кого? чего?
Барыш (дательный) - кому? чему?
Табыш ( внительный) - кого? что?
Жатыш (творительный) - кем? чем?
Чыгыш ( предложный) - о ком? о чём, где?
.
Падеж бул атоочтун суйломдогу башка создорго карата айтылуучу формасы. Формалардын(падеждин) жардамы мн создор бири бири мн байланышып, бирдиктуу суйломду тузот, маанини билдирет.
.
Мисалы: Томонку создордон бир суйлом куралды, кандайдыр мааниси келип чыкты.
.
клен, осень, багряный, окно, мой, ранний.
.
Ранней осенью в моё окно мне машет багряной макушкой клен.
.
.
Биринчи катарда бири бири мн байланышбаган эч кандай маани бербеген, тек гана создор жйгашты.
Ал эми экинчи катарда формалык озгоруулордун (падеж) жардамында бирдиктуу маанини билдирген суйлом келип чыкты.
.
Ошон учун орус тилин уйронуу учун туура жондоону уйронуу керек. Жон гана создук словарь жаттап койгон мн суйлой келгенде жогорудагы биринчи катардагыдай мааниси жок жон гана создор айтылып калат.
.
Уландысы....

Билдирүүнү түзөткөн: kyialkech2016: 03 Май 2017 - 22:54

[kyialkech2016]

Создорду падеждерге карап жооп бергенде аларга предлогдордун жардамында жооп беребиз.
Мисалы: В, на, к, о, об, про, у, из-за, от, до, без, мимо, вокруг, для, спустя, несмотря, под, перед, включая, сквозь, через, над, между, с, вместе, согласно, за, меж, жана башка предлогдор.
.
1- Именительный падеж (атооч)
.
Кто? Что? деген суроого жооп берет.
Кто? - Бабушка, мастер, отец
Что? - Тишина, телефон, счастье, радость (тынчтык, телефон, бакыт, кубаныч)
Именительный падежге жооп бергенде предлогдор колдонулбайт. Андыктан бул туз падеж деп аталат.
.

2- Родительный падеж(ИЛИК)
.
Кого? Чего? деген суроого жооп берет.
Нет (кого?) - бабушк-и, мастер-а, отц-а
Ким жок? - чон эне, мастер, ата
Нет (чего?) - Тишин-ы, телефон-а, счасть-я, радост-и
Эмне жок? - Тынчтык, телефон, бакыт, кубаныч
Родительный падеждерге ( от, до, для, из-за, у, без, ради, вокруг, около, мимо ж.б ) предлогдор колдонулат. Предлогдор падеждин маанисин аныктайт.
Например:
гулять у реки (дарыя бойлой сейилдоо)
вымокнуть из-за дождя (жамгырдын айынан өл болуу)
выйти без зонтика (зонтиксиз чыгуу)
бежать от калитки (эшиктен карай жугуруу)
достать до полки.(полкага чейин жетуу)
.
.
Дательный падеж (БАРЫШ)
.
Кому? Чему? деген суроолорго жооп берет.
.
Дам (кому?) бабушк-е, мастер-у, отц-у; (Кимге берем? - чон энеге, мастерге, атага атама)
дам (чему?) тишин-е, телевон-у, счасть-ю,
радост-и.
Дательный падежге
к, благодаря, согласно, вопреки,
наперекор, навстречу.ж. б предлогдорун колдонобуз.
Мисалы:
Подойти к матери
поступить согласно правилам
идти навстречу ветру
действовать наперекор судьбе.
.
Уландысы....

Билдирүүнү түзөткөн: kyialkech2016: 04 Май 2017 - 00:00

[kyialkech2016]

Винительный падеж (ТАБЫШ)
.
Кимди? Эмнени? деген суроого жооп берет.
.
Вижу (кого?) бабушк-у, мастер-а, отц-а;
(Кимди коруп жатам? - чон энени, мастерди, атаны)
вижу (что?) тишин-у, телефон_, счасть-е,
радость_.
(Эмнени коруп турам? - тынчтыкты, телефонду, бакытты, кубанычты)
.
Винительный падежге в, на, за, про, под, сквозь, через, спустя, включая, несмотря на. ж.б предлогдорун колдонобуз.
Мисалы:
Вернуться спустя год
рассказать про орла
пройти сквозь пламя
переступить через ступеньку;
выйти, несмотря на ливень.
«в», «на», «за», «под» предлогдору Винительный падежде кыймылдын объектине болгон багытты аныктап берет.
Мисалы:
положить (во что?) в стол
(на что?) на стол
(за что?) за стол
(под что?) под стол.
.
.
5- Творительный падеж (ЖАТЫШ)
.
кем? чем? суроолоруна жооп берет.
.
Горжусь (кем?) бабушк-ой, мастер-ом,
отц-ом; (Ким менен сыймыктанам? - чон эне мн, мастер менен, ата менен)
любуюсь (чем?) тишин-ой, телефон-ом,
счасть-ем, радость-ю.
Бул падежге с, над, за, под, перед, меж, между, в связи, с, вместе с, согласно с; предлогдорун колдонобуз.
Мисалы:
приехать с другом
парить над полем
остановиться перед вокзалом
посадить за домом
действовать согласно с распоряжением
я вместе с братом
пройти между рядами.
.
.
6- Предложный падеж(ЧЫГЫШ)
.
о ком? о чём? деген суроого жооп берет.
.
забочусь о ком? о бабушк-е, о мастер-е,
об отц-е; (кимге кам кором? - чон энеге, мастерге, атага)
расскажу о чём? о тишин-е, о телефон-е, о
счасть-е, о радост-и.
(эмне жонундо айтып берем?- тынчтык жонундо, телефон жонундо, бакыт жонундо, кубаныч жонундо)
О предлогун ЖОНУНДО деген созго окшош тушунсок болот.
.
Предложный падежге при, в, на, о, об, по ; предлогдорун колдонобуз.
Мисалы:
остаться при школе
бегать в парке
висеть на стене
поведать о путешествии
скакать на лошади.

[beiby]

Мындай тема бар. Орус тилин үйрөнөбүз деген

Билдирүүнү түзөткөн: beiby: 04 Май 2017 - 07:05

[kyialkech2016]

beiby (04 Май 2017 - 07:04) жазган:

Мындай тема бар. Орус тилин үйрөнөбүз деген

.
Бар экенин билем орус тилине багышталган оголе коп темалар бар.