Суперстан: Medinaa - Профилди кароо

Коррупционер бар,жазалануучу жок.Аябай таң калганым (күйгөнүм)неге бир чара көрүлбөйт?Аскарбек Шадиев,Жантөрө Сатыбалдиев, ТЭЦ башчылары,музей жетекчилери "Түндүк темир жол"башчысы, соттор ж.б...Аларды жамандап,сөз менен жеткире албагандай абалдамын.Ошол эле биздин карыз өтө көп,эң көбү Кытайга.Ар бир киши башына 800$ аларды ким төлөйт?Жана кантип?качан? Дагы биздин пайдабызга эч бир ири иш кана,же өндүрүш жок (Банктардын 98% инвесторлордуку! Бөтөн жерде мигрант болуп,жарыбаган айлыкка бир жетип,бир жетпей өмүрүбүздү өткөрүп жүрө беребизби?Ушинтип эле жедирип жүрө беребизби кыргызым! )Кана шайлоо алдындагы кооз убадалар?Эхх, кыскасы!

тургандай кылып иштеткендерге бериш керек. Ушундай жагдайлар инвесторлорго терс таасирин тийгизип, көңүлүн суутат экен. Ошондон кийин мен өз инвестициямды башка мамлекеттерге сала баштадым.

Орусияда, Новосибирск шаарында иштегениңизге канча болду? Чоң ишкерликке аралашканыңызга көп болдубу?

Кыргызстанда президенттин кармагында бизнести билген, көзү жеткен бирөө болсо, ал Кыргызстанга инвестиция тартуу багытында иштесе көп пайда алып келмек.
​Каныбек Акаев: Мен Орусияга 2002-жылы кеткем. Быйыл 15 жыл болду. Ага чейин көп эле жумуштарда жүрдүк. Бул жакта ишкерлик менен алектенгениме жети-сегиз жыл болду. Учурда ар кайсы багытта тогуз компания бар. Анын бирөө - Кыргызстандагы таш заводу.

Ал эми Кыргызстанда президенттин кармагында бизнести билген, көзү жеткен бирөө болсо, ал мекенге инвестиция тартуу багытында иштесе, көп пайда алып келмек. Себеби, Кыргызстанга келем деген мекендештерге кандайдыр бир салыктан бошотулсун же мисалы 1 млн доллар салып, өз акчасын ушул жакта иштетип жатканы үчүн үч салыктан бошотулсун же салган каражатыңды эки эсе кылып алганга чейин салыктан бошотулсун дегендей кызыктырчу шарттар болушу керек. Андай болбосо өлкөгө баруу абдан кыйын.

Ошол эле Атамбаевдин 2015-жылы чыгарган токтому бар. Анда "иштеп жатканына үч жыл болбогон компанияларга салыктан текшерүү барбасын" деп белгиленген. Ал эми биз ачык иштей баштасак үч күн болгондо салыктан келип "Кана?" дей берсе, бул инвесторлорду кайта келбес кылат экен. Болбосо идеялар көп, Кыргызстанга тез түшүм берчү алма, жүзүм бактарды тиксе болот. Азыр Голландиядан көп буюртма берип атышат, бирок тилекке каршы аны кыргыз балдар Өзбекстан, Казакстанга тиге баштады. Азыр акчасын кармап алып, "эмне иш баштасам" деп жүргөн мекендештер көп.

“Кыргызстан инвесторлорго бейиш болушу керек деп” айтылып жүрөт. Сиз ошол “бейишти” байкай алган жоксузбу?

Чет элдик инвесторлор кирешесин эки эсе кылып чыгарып кетет. Ал эми өлкөгө эң чоң салым кошкон - сыртта жүргөн кыргызстандыктар. Алар акча салса ошол жерде калат.
​Каныбек Акаев: Жок, ал тургай буга багыт алган эмес. Мен көргөн жокмун. Чет элдик инвесторлор кирешесин эки эсе кылып чыгарып кетет.

Ал эми өлкөгө эң чоң салым кошкон - сыртта жүргөн кыргызстандыктар. Алар акча салса ошол жерде калат. Биз, мисалы, азыр Кыргызстанга барсак мигрант болуп калабыз.

Катталуу мөөнөтү өтүп кетсе 10 миң сом айыппул салып койгон. Орусияда мындай айып 1,5 миң рубль. Өнүккөн өлкөлөрдө бул 20 доллар, Кыргызстанда 150 доллар. Бул "бир кеткенден кийин кайра келбе" дегендей эле. Мигранттар сырткы жана ички рынокту билет. Алардын идеяларын пайдалануу керек.

"Көп нерсеге көзү жеткен мыкты кадрлар сыртта иштеп жүрөт" деп жатасыз да?

Кыргызстанда жаңы курулуп, ишке берилген мектептерди көрдүм. Алардын курулушуна кеткен акчасын салыштырып, уурулуктан башка эч нерсе көргөн жокмун. Бөлүнгөн акчанын 30 пайызы гана иштетилген.
​Каныбек Акаев: Биздин сыртта жүргөн мекендештердин тажрыйбасы бар, кадрлар деле көп. Бирок алар башка улуттун кызыкчылыгы үчүн иштеп жүрүшөт.

Алсак, курулуш тармагында иштеген кыргызстандыктар Орусия менен Казакстанда иштеп жүрүшөт. Америкада, Түркияда курулуш компанияларында иштегендер бар. Ошолордун күчтүүлөрүн алып келип тажрыйбасын пайдалануу керек.

Кыргызстанда жаңы курулуп, ишке берилген мектептерди көрдүм. Алардын курулушуна кеткен акчасын салыштырып, уурулуктан башка эч нерсе көргөн жокмун. Бөлүнгөн акчанын 30 пайызы гана иштетилген. Кытайдын дагы 12 тыйынга эшик жасап коё турган кытайы бар. Ошондой эшиктер коюлган, терезелерден шамал кирет. Мен Кыргызстанга ыйлаганы эле барам, башка эч нерсе жок.