Суперстан: MARAT.OZGON - Профилди кароо

 (Башталышы)

Бишкектин көчөлөрүндө салбырап басып жүрүп жадаганда китеп дүкөнгө кайрылып Шопенгауэрдин «Афоризмы житейской мудрости» аттуу белгилүү философиялык чыгармасын сатып алып Эркиндик гүлзарына бет алдым. Ээн скамейкалардын биринен орун алып китепке үңүлдүм. Улам биринин артынан бири таасир берген кабат ойлор эсимде калар эмес, чөнтөктөн калем алып ошол экметтердин алдын сызганга өттүм. Көп өтпөй жаныман өтүп бараткан шиш таканын үнү угулду. Менден бир аз өтүп барып кайра кайрылды. А мен китептен баш көтөргүм келбеди. Шиш така мен жакка кадам шилтеди. Жаныма чымчык жылып келаткандай былк этпедим. Аны бир гана кыймыл чочутчудай сезилди. Шиш така мага жакындаганда жаздын абасы менен жумшак атырдын да жыты бур этти. Тык… Тык… Тык… Кадам мага жакындап, “скамейкага отурсамбы, жокпу” дегенсип сезимимди кытыгылап турду. Китептин 1-2 барагын окугандан кийин жан жагыма кылчайдым. Тегеректе сайраган чымчыктарга, жаңыдан гүлүн ачкан сирендерге көз чаптырган киши болуп жанымдагы мурду кырдач, ажарлуу зайыптын кулагындагы сөйкө, мойнундагы мончок таш, шиш така, аземдүү үстү-башынан жаш курагына чейин баам салганга үлгүрдүм. Китепке кайра үңүлгөнүм менен жанымдагы зайып көңүлүмдү азгырып туруп алды. Башымды бир аз көтөрсөм, ал да китептин кызуусуна кирип алган экен, айланасы менен иши жоктой. Бейтаанышты сөзгө тартмакка бир саам демимди кармап, аз убакыттан соң чечкиндүүлүгүмө салдым:

– Сиз жаныма келген мүнөттөн баштап китептин бир да сөзү башыма кирбей атат. Сиздинчи?..

Мени кооптонгондой бир тиктеп алды да:

– Меникине кирип эле атат, – деп окуусун кайра улантты.

Сөзгө тартуунун башка амалы табылбай китепке кайрадан кирдим. Бир аз окуп, айрым жерлерин калем менен сызганды баштадым. А жанымдагы бейтааныш чылым түтөттү. Анын түтүнү мага каптаганда чөнтөктөн мен да чылым алып чыктым.

– Китепти сызып окуганыңызга караганда түшүнүп окуп атсаңыз керек? – бейтааныш айым мага какшык мүнөздөгү азилин ыргытып койду.

– Буюрбасын, түшүнбөй атам, – чынында калп айттым, – жанында сиздей сулуу отурганын көргөн окурмандын башына китептеги акыл жукмак беле, – деп жагалданганым ага жага берди көрүнөт, бырс этип күлүп койду.

Аңгыча жаныбызда балмуздак көтөрүп саткан секелек кыз пайда болду:

– Балмуздак алыңыздар…

Ордуман туруп балмуздактан экини алып, бирөөсүн бейтаанышка сундум.

– Ох-хоо… Магабы?.. Рахмат… Студент кезде мен эң жакшы көргөн балмуздак ушул «Эскимо» болор эле.

– Эгер студенттик кезиңизди «Эскимо» эске салса, анда күнүгө ушул жерге балмуздак жегенге келип туралы.

– Каршы эмесмин, – деди кадыресе эски таанышына мамиле жасагандай. Мен анын шайыр мүнөздүүлөрдөн экенин дароо түшүндүм. Колундагы балмуздакты аяр тиштеп, чын пейлинен шимип отурганы жарашыктуу көрүндү.

– Мен бул жерге күнүгө келип китеп окуганды жакшы көрөм, – деп кошумчалады.

– Атайы ушул орунгабы?

Балмуздак шимиген эриндерин жооп айтканга даярдап келатып шашып калган бейтааныш мойнун ийкеп жооп берди:

– Уху.

– Болду… Балмуздагыңызды түгөтүңүз, ага чейин суроо бербейм.

– Бере бериңиз. Сүйлөшө берем, – ал мага ыңгайсызданып жооп берди.

Аңгыча өз колумдагы эрип бараткан балмуздак алдыма тамчылай баштады эле, сумкасындагы жүз аарчысын алып мага сунду.

– Сиңип кете электе сүртө салыңыз.

Экөөбүздү эң биринчи жакындаткан мамиле ошентип балмуздактан башталды.

– Атыңыз ким?

– Айжүз.

– А өзүңүздүн атыңызчы?

– Зардос.

Балмуздактан кийин экөөбүз тең чылым түтөттүк. Эки тизесине аярлап койгон сырты кооз китеп эмне адабият экени кызыктырды.

– Карап көрсөм болобу?

– Караңыз.

– Харуки Мураками «Охота на овец». Дүйнөнү дүңгүрөткөн бул автордун таасирине качан кирдиңиз эле?

– “Нобель” сыйлыгын алат болуп, албай калгандан бери. Эң биринчи «Норвежский лес» аттуу романын окудум. Ничего…

– Демек, сиз модадан калбаган адам көрүнөсүз?

– Андай деле эмес.

– Менимче, дүйнөнүн баалуулугу ушунчалык бөксөрдү. Болбосо Мураками колго ала турган автор дебес элем, – Айжүздүн реакциясына карадым. Бирок эч кандай ишаратты байкатпастан салкын мүнөздөй көрүндү.

– Себеп?

– Себеби Муракаминин чыгармаларын эле эмес, интервьюларынан өйдө окугам. Ал жөнүндө адабиятчы, өзүнүн котормочуларынын да жазгандарын билем. Бирок эмнеси үчүн дүйнөдө ушунча көп тилге которулуп, миллиондогон окурмандар окуганына түшүнбөйм. Болбосо сиз атаган чыгармалары эмнеси менен кызык?

– Билбейм, бир дем менен жеңил окулганы үчүн го дейм…

– Көрдүңүзбү… Бир дем менен жеңил окулчу автор экенин, – Айжүз бул темага көңүл кош болуп отургансыганынан сөздү кай жакка бурушту ойлонуп калгам.

– Сөзүңүздү уланта бериңиз.

– Сизге кызык болбосо, эмнеге улантам?

– Эмнеге кызык эмес? Муракаминин чыгармалары жөнүндө айта бериңиз.

– Мураками эмес, жалпы эле китеп жөнүндөгү түшүнүгүмдү айтып берейинби?

– Айтыңыз, – ал мага кылыгын көрсөткүсү келгенин туйдум.

– Билесизби? Китептин артынан китеп кууп окугандардын көңдөйлүгү эмнеде? (Сөздүн маанисин кайра жумшартканга аракет кылдым) Биз көп учурда китепти бир сыйра гана окугандыктан мазмунуна терең түшүнбөйбүз. Жакшы китепти кайра-кайра окугандан өтөрү жок. Эгер китепти кайталап окуганга көнсөңүз, сиз мурда окуган китептерге жөн гана көз жүгүрткөн окурман экениңизди билесиз. Эгер мурда окуган китепти кайра окуп чыксаңыз, сиз анын жакшы же жаман экенине баа бересиз. Кайталап окулган китепти дагы кайталап окусаңыз, сиздин да китеп жазгыңыз келет.

Айжүз мени жылмайып угуп отурду. Мен да ага аңгеме кургандан жадабадым. Ал күнү экөөбүз тең китеп эмес, бирибизди-бирибиз окудук. Эртеси, анын эртеси да Эркиндик гүлзарынан болжошкон убакта кезигишчү болдук. Күнүгө балмуздак жеп, бири-бирибиздин сырыбызды тыңшайбыз. Күнүгө китеп окуганы келгенибиз менен ал да китеп карабайт, мен дагы. Ал күнүгө өзүнүн кийим тигүүчү ательесинен чыгары менен үйүнө эмес, таза аба жутканы гүлзарга келет. Мен да иштен кийин үйгө эмес, гүлзарга ашыгам.

Бир күнү мен андан эртерээк келип китепти токтогон жерден кайра уланттым. Жарым саат, бир саат өттү. Айжүз келген жок. Улам шиш таканын үнү угулат. Айжүздүн дабышы деп баш көтөрөм. Башкалар. Ар бир дабышты Айжүздүн дабышы болуп калса дейм. Китепти болсо кайра бүктөп салып койдум. Ательесине телефон чалсам, жооп берген киши болбоду. Ал күнү көрүшө албадык.

(Уландысы кийинки санда)

Марат Осмонов

Бул теманы жон жерден ачпадым досумдун башынан ушул нерсе отту жакында эле досум бир кыз менен 6 жыл суйлошуп журчуу былтыры кузундо сойко салып коюушкан тойду 8-Мартка белгилешип коюушкан тойго 2 кун калганда кыз баланы колдун жеегине чыкырып унчукпай эле сойкону чечип балага карматып кетип калыптыр кыз 8-Март куну башка балага турмушка чыгып кетиптир досум азыр уйлонбой журот эл журтка маскара болдум деп азыр москвада иштеп журот кыздар ушундай да болобу сойкону чечип салып кетип калып