25-май күнү борбордогу №4-төрөт үйүндө дени сак төрөлгөн ымыркайдын белгисиз жагдайдагы өлүмү катталды. Төрөлгөнүнөн 5 күн өтпөй чарчап калган наристенин энеси 29 жаштагы НУРЗАДА САДЫРБАЕВАнын өзөгү өрттөнүп, көз жашы тыйыла элек.

«БАЛАМА МЕДАЙЫМ ЭЧ КАНДАЙ ЖАРДАМ КӨРСӨТӨ АЛГАН ЖОК»
«Дарыгерлер баламдын дени сак төрөлгөнүн айтышкан» деген эне окуяны төмөндөгүчө баяндап берди:
– Балам курсагы ток болсо тынч эле жата берчү. 4 күн болгондо уулумдун бетине майда темгилдер чыгып кетти. Аны дарыгерге көрсөтсөм, «супрастин берип кой» деди. Ошентип, дарыгердин дайындоосу менен ал дарыны бердим. Эртеси биз төрөт үйүнөн чыкмакпыз. Кийим-кечегибизди чогултуп, кетебиз деп даярданып алганбыз. Бирок ал күнү баламдын денеси саргарып кетти. Аны көргөн дарыгер «биротоло айыгып, анан кеткиле» деп чыгарган жок.
Нурзада айым баласын көргөн дарыгер «саргарганы өтүп кетет, ага кабатыр болбо» деп тынчтандырганын айтат:
– Баламдын башына тамчылатма аркылуу дары куюп, андан кийин фотолампага жаткырып жатышты. Кезектеги нөөмөткө чыккан Назира аттуу медайым палатага кирип, уктап жаткан уулумду төрөткананын күн тийген тарабына алып барып, тамчылатма дары куюп баштаган. Бирок ал 3 ирет ийнени сая алган жок. «Эгер сиз сая албасаңыз, башка дарыгерди чакырыңыз» дедим. Ал айтканыма көнбөй, 4-жолку аракетинде баланын баш сөөгүнө сайганда уулум чаңырып ыйлай баштады. Ал такыр сооронбой жатты, медайым мага «балаңды соорот» деп, анын ыйлап жатканына карабай сыртка жөнөдү. «Баламды карап бериңиз, эмне болуп жатат? Минтип ыйлачу эмес да?!» деп кайрылганымда, «бөтөлкө менен суюктук бер» деди. Мен балага эмчек сүтүн эмизеримди айттым. Медайым «баланын оозуна глюкоза тамчылатсаң сооронот» деди. Мен глюкозаны бир аз тамчылаттым, бирок балам аны жутканга да жетишпей тулкусу толугу менен көгөрө баштады. Анын өңү кара көк тартып, дем албай калды. Мен титиреп, кыйкырынып, эмне кыларымды билбей калдым. Медайым эч кандай жардам көрсөтө алган жок. Анын шалаакылыгынан уулумдан айрылып калдым,- дейт эне. Айтымында, ал коридорго чыгып кыйкырып дарыгер издегенге мажбур болгон. Бирок эч кимди тапкан эмес. 5 бөлүм боюнча ал күнү бир гана жандандыруу бөлүмүнүн дарыгери жана медайым болгон.

ЧУУЛГАНДУУ ОКУЯЛАР
Перинаталдык борбор деп саналган бул төрөтканада буга чейин да чуулгандуу окуялар орун алып келген. Алсак, 2007-жылы төрөткананын акушер-гинекологу жаңы төрөлгөн ымыркайды 600 долларга сатканы жаткан учурда кармалса, 2009-жылы 2 ай ичинде 6 эне төрөттөн көз жумуп коомчулукта резонанс жараткан. Каза тапкан аялдардын өлүмүн иликтеген комиссия «3 аялдын өмүрүн сактап калууга мүмкүн эле» деген бүтүм чыгарган.
Ошондой эле 2013-жылы ноябрь айында жаңы төрөлгөн ымыркай уурдалып, ызы-чуулардан кийин ал кайра табылган. Ымыркайдын уурдалышына төрөткананын Шарапат Мамырканова аттуу медайымы аралашканы ачыкталып, наристе үчүн 1500 доллар талап кылып, сүйлөшүүлөрдөн кийин акысын 1000 долларга арзандатканы белгилүү болгон. Бишкек ШИИБинин иликтөө иштеринин натыйжасында жоголгон ымыркай 8 күндөн кийин Бишкектеги Асанбай кичи районунда сатып алган аял Нуржан Макенованын үйүнөн табылган. Ал эми үстүбүздөгү жылдын март айында соо төрөлгөн уул бала чарчап калган ымыркай кызга алмаштырылганы белгилүү болуп, себебин төрөткананын кызматкерлери 1 вакуумга экиден ымыркай жаткырылып жатканы менен түшүндүрүп кутулушкан.

«ОКУЯЛАРДЫН БААРЫ ӨТТҮ...»
Окуянын бир тарабын гана чагылдырып койбостон, экинчи тараптын да пикирин билүү үчүн тиешелүү тараптарга кайрылып, жарытарлык жооп ала албадык. Алгач эле аталган төрөткананын башкы дарыгери Бурул Алмазбекованын сөзүн угуу үчүн кайрылганыбызда анын катчысынан «Бишкек шаардык саламаттыкты сактоо департаментинин уруксатысыз интервью бере албайбыз» деген жооп алдык. Аталган департаменттин уруксатын алып кайра кайрылганыбызда деле башкы дарыгер Б.Алмазбекова «Окуялардын баары өттү, кайрадан маалымат берүүнүн кереги жок деп эсептейм» деп комментарий берүүдөн баш тартты.
Саламаттыкты сактоо министринин орун басары Марат Калиевге байланышып «окуяга карата кандай чара кабыл алдыңыздар?» деп суроо узаттык. Бул окуяга байланыштуу тапшырма Бишкек шаардык саламаттыкты сактоо департаментине тапшырылганын айткан министрдин орун басары мындан башка пикир берүүдөн баш тартты. Ал эми Бишкек шаардык саламаттыкты сактоо департаментинин атынан башкы гинеколог Раиса Бейшеналиева жооп берип:
– Маалымат келип түшөрү менен эле чаралар кабыл алынып, жумушчу иликтөөчү топ түзүлгөн. Анын жыйынтыгы да чыгып, ошол күнү нөөмөттө турган Назира аттуу медайым кызматынан бошотулса, ошол эле нөөмөттөгү айрым кызматкерлерге сөгүш жарыяланды. Негизи бул төрөт үйүндөгү мындай окуялардын кайталанышынын себеби бар. Шаардагы жалгыз перинаталдык борбор болгондуктан, бардык эрте төрөгөн энелер, кыйналгандар ушул борборго келишет. Дасыккан кызматкерлер да жетишсиз,- деди.

БИЛЕРМАНДАР ЭМНЕ ДЕШЕТ?

Борбордогу №4-төрөт үйүндө бала сатылды, бала уурдалды, соо бала өлгөн ымыркайга алмаштырылды, соо бала кызматкерлердин шалаакылыгынан энесинин көз алдында каза тапты. Коомчулук аталган кылмыштар, шалаакылыктар боюнча кескин чара көрүлгөнүн угуп-билген жок. Саламаттыкты сактоо министрлиги, тиешелүү органдар кескин чара көрүп, бул жактагы баш аламандыкты иретке келтириши үчүн дагы канча эне боздоп-ыйлашы керек? Ушундай суроо менен өкмөткө, эл өкүлдөрүнө, юристке да кайрылдык.

Жогорку Кеңештин депутаты ЫРГАЛ КАДЫРАЛИЕВА:
– Биз кызматына шалаакылык кылган медицина кызматкерлерин жазалай албай жатабыз. Аталган төрөтканада мен да балалуу болгом. Бул жерде тааныш-билиш же акча аркылуу гана кардарларды көзөмөлгө алып, дарылап жаткандыгы ушундай өлүмдөргө алып келүүдө. Ушундай мамиленин айынан эртеңки күнү жаза тартып калам деген коркуу сезими эч кимде жок. Ушундай окуялар болгон учурда эч нерсеге карабай туруп, жетекчиликти биринчи кезекте жоопко тартуу, кескин түрдө жаза берүү, керек болсо сот жообуна тартуу керек. Айтайын дегеним, бул жерде деги эле систем туура эмес иштеп жатат,- деди эл өкүлү.

Социалдык блок боюнча вице-премьер ЭЛЬВИРА САРИЕВА сурообузга мындайча жооп узатты:
– №4-төрөткана жалгыз перинаталдык борбор. Бул жакка бир гана борбор шаар ичиндеги мамлекеттик жана жеке менчик төрөтканалардан эле эмес, аймактагы бейтапканалардан да абалы оор болочок энелер келип түшөт. Ошол үчүн да аталган төрөтканада кейиштүү окуялар көп болот. Бирок, албетте, мындай жагдай №4-төрөткана үчүн актануу болбошу керек.
1 жылдык пландар түзүлүп жатканда өзүнчө пункт менен Саламаттыкты сактоо министрлигине «ымыркайлардын өлүмүнүн саны азайтылсын» деген талап коюлган. Ошол эле учурда айтып койгум келет, Кыргызстанда дал ушул көрсөткүч жыл сайын жакшырып бара жатат.
Эң башкысы, болочок энелер өзүнүн ден соолугуна чоң кам көрүүсү шарт. Биздин башкы көйгөйлөр эне болом деп жаткандардын саламаттыгына жакшы көңүл бурбагандан келип чыгат. Буга кошумча, аймактарда, айыл-кыштактарда жайгашкан ооруканаларда техникалык жабдуулар жок же жетишсиз. Саламаттыкты сактоо министри Динара Зарлыковна менен соңку жолу сүйлөшкөнүмдө «№4-төрөтканада менеджментти оңдойлу» деп айтканмын. Ал бул ишти «жеке көзөмөлүмө алам» деп убада кылды.

Жогорку Кеңештин вице-спикери БӨДӨШ МАМЫРОВА аталган төрөткана бала сатуу менен иш алып барган мекемедей болуп калганын айтты:
– Таарынышпасын, бирок айтып коёюн, №4-төрөт үйү кадимкидей эле план түзүп алып, бала сатуу иши менен алектенген мекемедей болуп калды. Бул тууралуу канча жолу маселе көтөрүлбөсүн окуянын өзөгү айтылып, «күнөөлүүлөргө кылмыш иши козголду» деп келгени менен, кимге кандай жаза берилгени тууралуу эч кандай маалымат угузулбай келет. Кылмыштуу окуяларга катышкан кызматкерлерди кызматынан четтетүү менен гана кутулушат. Бирок алар айланып эле жүрүшөт, бир төрөтканадан бошотулган дарыгер экинчи төрөтканага кызматка орношуп алат экен. Мындай окуяларга негизинен башкы дарыгерлер күнөөлүү болгону менен, күнөөсүн медайымдарга шылтап коюп жатышат,- дейт.

Юрист ЖООМАРТ ЖОЛДОШЕВ дагы бул көрүнүштөргө карата:
– Бул жерде мыйзам алсыз болуп, чоң кылмышка барып, бала уурдап, бала сатып же өлтүрүп койгон кылмышкерлерге өз жазасы берилбей калып жатат. Дарыгерлер «мен ушул кылмышты кылсам, эртең мыйзам боюнча мага мындай же андай чара көрүлөт, мен сот жообуна тартылып калышым мүмкүн» деген жоопкерчиликти, коркунучту сезишпейт. Же коррупциянын айынан кээ бир айыптуулар «баары бир акча менен кутулуп кетем» деген ойдо жашашат. Медицинага тиешелүү мыйзамды кайрадан карап чыгып, тактап, тууралап, системдештирүү зарыл. Өнүккөн чет өлкөлөрдүкү сыяктуу эле айыптууларды кызматынан бошотуу менен бирге лицензияларын алып, финансылык жактан да айыптарды төлөтсөк дарыгерлерде жоопкерчилик пайда болот эле,- деген пикирин айтты.

Ширин Турдакунова
koom@super.kg