Кыргыз эли чогулткан акчасын асманга чачып, Кытайды байытып жатканы айтылды

Бүгүн, 31-январда Бишкектеги "Kerege" фондунун кеӊсесинде "Кыргыз тойлору феномени" темасы талкууга алынды. Анда тойлордун (бешик той, сүннөт той, кыз той, уул той, үлпөт той жана башка) маани-маңызы, өткөрүү формасы, эл арасында жайылган түшүнүктөр "Эл эмне дейт?", "Элден чыгалыбы?" жана башка көйгөйлөр, тойду кызыктуу, элге пайдалуу өткөрүү жолдору талкууланды. Ага журналист, публицист Султан Жумагулов, Тамадалар борборунун төрагасы Эшенкул Барпиев, төкмө акындар Жеңишбек Жумакадыр, Кубат Тукешов, режиссёр Сүйүн Откеев жана башкалар катышты.

Султан Жумагулов: "Саясат өз нугу менен кете берет. Биздин салт менен үрп-адаттар да чоң саясат. Кыргыз коомун бир эле бийликтегилер эмес, элге алынган, сөзү өтүмдүү адамдар да өзгөртө алат", - дейт.

"1990-жылдары эл курсакты кантип тойгузуу керек деп ойлонсо, азыр кантип арыктайм деп ойлонуп жатканы көп. Азыр курсагы да, көзү да тойду, бир гана пейили тойбой жатат. Тойдон айырбасын, бирок той курсактын майрамы эмес, руханий майрам. Аны жөнөкөйлөтүү зарыл. Тамадалардын деңгээли түшүп кетти. Эки сөзүнүн бири - "кол чаап койгула".

Өлкөдө тойлор саан уйдай кирешелерди алып келгени чын. Көптөгөн адамдарды жумуш менен камсыз кылып жатат, бирок биз сарамжалдыкка өтүшүбүз керек. Кытайдын колдонулбаган, арзан буюмдарын сатып алып таратып, ансыз деле бай Кытайды байытып жатабыз. Андан көрө өзүбүздүн жергиликтүү ишкерлерди, уздарды колдосок болбойбу? Эптеп чогултулган акчаны асман менен ажатканага чачкандын ордуна өнүгүүгө, балдардын билим алуусуна жумшасак, эл-журт байыса деген ой. Билимсиз коомдун келечеги жок. Такыр той кылба деген эч ким жок. Болгону анын форматын өзгөртүү керек", - дейт С.Жумагулов.

Ал эми Тамадалар борборунун төрагасы Эшенкул Барпиев "эрте тургандын баары эле тамада болуп кетти" дейт.

"Кыргыз аш-тойсуз жашай албайт, бул нерсе элдин түпкүлүгүндө бар. Ооба, акыркы кезде тойлордун форматы бузулду. Бул да болсо той ээлеринин талаптарына жараша, себеби ал сага тизмени берет, келген коноктор сөз сүйлөйт дейт. Ошону менен тамашага же дагы башка программаны аткарууга убакыт калбайт.

"Тамада" деген сөздү алып таштоо зарыл. Ырчыны ырчы, сынчыны сынчы, төкмөнү төкмө дейт. Ал эми эмне үчүн жарчыны жарчы дегенге болбосун? Андыктан бул маселени коомдук талкууга алып чыгып, бир нече тилчилерге кайрылып көрүп, пикирлерин угуу зарыл", - деген оюн билдирди.

Режиссёр Сүйүн Откеев: "Азыр элдин баары сарамжалдуулукка өтүш керек деп айтканы менен, аны ишке ашырган эч ким жок", - деген пикирин билдирди.

"Той биздин коомдун жарымын багып жатат. Аны жок кылсак, элдин жарымын жумушсуз калтырган болобуз. Ооба, тойду жок кыла албайбыз, бирок сарамжалдуу болуп, көп нерсени үнөмдөсөк болот да. Тойдо тамак-ашты, сөздү азайтуу керек деп айтышканы менен, аны аткарган киши жок. Чынында, чечкиндүү боло албай жатабыз", - дейт.