ТЕСТ: Памирлик кыз-келиндер эмне үчүн ак жана кызыл жоолук салынышат? Улуттук кийимдердин маңызын биле жүрүңүз

Чачпак - эки өрүм чачка байлануучу азем буюм. Аны аялдар келин болуп баргандан тартып тагынышкан. Чачпак аялдарга сулуулук, кооздук сымбаттуулук тартуулап, боюн түз кармап жүргөнгө шарт жараткан

Бир чөлкөмгө бийлик жүргүзгөн, башка урууларга таанымал кадыры да, бийлиги да бар адамдар кундуз тебетей кийишкен. Алар тебетейдин төбөсүн кара менен каптатышса, хандык даражага жеткендер кызыл менен каптаткан. Бул тебетейди "Кызыл чок" деп аташкан.

Бул башы бош дегенди билдирет. Күйөөсүнүн ашы өткөндөн кийин ак жоолук салып, ээгин байлап коюшкан. Бул кийинки турмушка даярдыктын, азанын бүткөнүнүн белгиси.

Бешмант – аялдар, эркектер кийген жеңил тыш кийим. Кыргыздарда анын эки түрү белгилүү: жеңи узун бешмант жана жеңи кыска бешмант.

Кыргызда ак түс жакшылыктын жышааны деп таанылган. Буга байланыштуу жаңы келген келин "Ак жолтой келин болсун" деген тилек менен ак жоолук салуу калыптанган салтка айланган.

Тонду ичик деп да аташат. Ал эркектин кышкы сырт кийими, ашатылып, өңдөлүп, ак же боёлгон койдун терисинен жүнү ичине каратылып жасалат.

Памирлик кыргыздардын кыз-келиндери кызыл-тазыл түстө кийинишет. Турмушка чыккан келиндердин айырмасы ак жоолук салынат, жаш кыздарга кызыл жоолук салып коюшат.

Түштүктө аялдар жакын адамы каза болгондон кийин "көк" киет. Жакын адамынын ашы өткөнгө чейин ачык түстөгү кийим кийбейт жана жалаң көк, жашыл, кара түстөгү жоолук салынышат. Бул аза күтүүнүн белгисин билдирет.

Белдемчи -кыргыз элинин кеңири колдонгон кийими болгон. Эгер жаш келин күнүмдүк тиричиликте да белдемчи тагып жүрсө, аны жаңы төрөгөн деп билишкен.

Кыргыздын элдик бут кийимдеринин ичинен эң баалуу жана аземдүүсү- "көк жеке" деп аталган. Эркектердин кымбат баалуу бул өтүгүн эл башкаруучулар гана кийген.

Кыз бала бойго жетип турмушка узап баратканда жеӊелери чогулуп кыздын чачын кош өрүм кылып өрүшкөн. Муну менен кыздын бирөөнүн жары болуп, бирөө менен жуп болгону белгилүү болгон.

3-8 жаштагы балдар абдан ойноок, тентек кезде алар адамдардын көзүнө көп чалдыгышат. Ар кандай көздөн сактоо үчүн чоң энелер кийимдерге топчу тигип коюшкан.

Чач жайуу кыргыз коомчулугунда аза күтүүнүн белгиси болгон. Атасы, бир туугандары же жолдошу кайтыш болгон кыз-келиндер чачын жайып аза күтүшкөн.

Мырза үйлөнгөндөн кийин кыюусу кара ак калпак кийген. Калпактын мындай түрү мырзанын үй-жайы бар экендигин, анын турмушу ак-карасы аралаш пендечиликке өткөндүгүн башкаларга сездирип турган.