Профессор: "Чынгыз Айтматов менен Сагынбай Орозбаковдун аты көпчүлүк учурда туура эмес жазылат"

Бүгүн, 15-декабрда Алыкул Осмонов атындагы улуттук китепканада Чынгыз Айтматовдун туулган күнүн утурлай "Журналистикадагы оозеки жана жазуу маданиятынын көйгөйлөрү" аттуу семинар өттү.

Семинарды Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссия уюштурду. Иш-чарага маданият, маалымат жана туризм министри Нуржигит Кадырбеков, белгилүү тилчилер, жалпыга маалымдоо каражаттарынын өкүлдөрү жана блогерлер катышты.

Семинарда "жалпыга маалымдоо каражаттарындагы орфографиялык мүчүлүштүктөр" деген темада баяндама окуган Жусуп Баласагын атындагы КУУнун профессору, филология илимдеринин кандидаты Ишенбек Султаналиев, ар бир ЖМК өзүнчө эреже түзүп алганына токтолду.

"Кыргыздар кыргыз тилинин бекитилген эрежелерине баш ийбей эле президенттикке 68 талапкер чыккандай, ар ким өзүн сабаттуу сезип, талаша беребиз. Тил маселесине келгенде талаша турган эч нерсе жок. Бул жерде орфографиялык сөздүк боюнча жазышыбыз керек. Орфографиялык тил деген - математика сыяктуу так илим.

Кээ бир массалык маалымат каражаттары сөздүн туура жазылышын көрсөтсөң, "бизде башкача жазылат" деп жооп беришет. Алар эмне өзүнчө аймагы бар мамлекетпи? Орфографиялык эрежелер Жогорку Кеңеште бекитилген мыйзам. Ал Баткенге дагы, Нарынга дагы, президентке дагы, биринчи класстын окуучусуна дагы таандык. Ар бирибиз өз каалаганыбыздай жаза берсек, 7 облус жети башка жазылып калабыз. Ал эми 50 жылдан кийин бири-бирибизди түшүнбөй калабыз. Кыргыз тили жетиге ажырап кетет. Ошон үчүн бирдиктүү адабий норма керек", - дейт Ишенбек Султаналиев.

Ошондой эле профессор белгилүү инсандардын аттары дагы айрым учурда туура эмес жазылып жатканын белгиледи.

"Жөнөкөй эле мисал, Чынгыз Айтматовду өмүр бою "н" менен дагы "ң" менен дагы жазып жүрдүк. Айтматов көзү тирүү кезинде "н" туурабы? же "ң" туурабы деп, өзү дагы түшүнбөй жүрдү. Бул жерде Айтматовдун аты "н" тамгасы менен жазылса, айтылышында "ң" менен айтылышы керек. Ошондой эле Сагынбай Орозбаковдун атынын жазылышын мисалга келтирели. Кээ бирлери Сагымбай, кээ бирлери Сагынбай деп жазышат. Туурасы Сагын деп жазылса, оозеки айтылышында "Сагымбай" дейбиз", - дейт профессор.