Чокудагу үмүт. Наговицынанын жоготуулары, оор сыноолору

Тоо – ички кайгыларды жеңүүгө жардам берген, жан дүйнөнү айыктырган керемет күчкө ээ. Ал адамдарды бири-бирине жана жаратылышка жакындаткан, өзүн табууга жардам берген керемет дүйнө.

Бирок кээде тоо адамга эң оор сыноону да тартуулайт. Наталья Наговицынанын окуясы буга далил болду десек жаңылышпайбыз. Бул макалада анын өмүр таржымалына, жашоосундагы оор сыноого кеңири токтолобуз.

Өмүр таржымалы:

Наталья Наговицына 1977-жылдын 20-августунда Орусиянын Пермь крайындагы Черновское айылында төрөлгөн. Ал Пермь мамлекеттик улуттук изилдөө университетинин география факультетинде билим алган. Бүтүргөндөн кийин биогеоценология жана табиятты коргоо кафедрасында иштеген.

Орусия альпинизм федерациясынын сайтына жарыяланган альпинисттин китебине ылайык, Наталья Наговицына 2016-жылдын апрелинде тоого чыгуу менен машыга баштаган. Ага альпинизм боюнча экинчи разряд берилген.

Анын көпчүлүк альпинисттик сапарлары Орусиянын жана КМШ өлкөлөрүнүн тоолорунда өткөн. Алардын катарына 2020-жылдын июль айында Эльбрус тоосунун чокусу, 2023-жылдын август айында Исмоил Самани чокусу (мурунку аталыштары — Сталин чокусу, Коммунизм чокусу) жана 2024-жылдын июль айында Казакстан, Кыргызстандын жана Кытайдын чек арасындагы Хан-Теңири чокусу бар. Бул жылдар аралыгында ал үч жолу альпинисттик экспедицияны жетектеген.

Тоодогу биринчи сыноо. Жолдошун жоготуусу

2021-жылы ал жолдошу Сергей Наговицын (ал дагы альпинист) менен Хан-Теңири чокусуна чогуу чыгышат. Дмитрий Синицын тарткан документалдуу тасмасындагы Натальянын айтып берүүсүнө караганда, алар ошол жылы 24-июлда Бишкекке учуп келишкен. Келери менен "Аксай-Тревел" компаниясына барып, документтерин тууралашкан. Андан кийин дароо эле Каркыра базалык лагерине барышкан.

Ал жактан базалык лагердин жетекчиси Греков менен жолугуп, альпинизмдеги тажрыйбасын тастыктаган китепчелерин көрсөтүп, кайсы жерге палаткаларын жайгаштыруу, климатка көнүүгө (акклиматташууга) канча күн лагерде болуу жана аба ырайы тууралуу кеңири маалымат алышкан.

Базалык лагерден алар италиялык альпинист Лука Синигилья менен таанышышкан. Чокуну багындыруу процессинде Лука менен чогуу жүрүшкөн.

6800 метрден жогору бийиктикте Сергей капыстан инсультка кабылган. Наталья рация менен базалык лагерге байланышып, жардам сурайт. Ошол учурда ага жолдошун таштап, ылдый түшүүнү сунушташкан, бирок ал баш тарткан. Ал жолдошунун жанында калып, бир түндү чокуда өткөргөн.

Альпинисттин айтымында, аларга дарыгер уктабоону сунуштаган. Анткени уктап калса, тоңуп калуусу мүмкүн эле. Наталья жолдошунун уктап калбоосу үчүн алаксытып турган. Мезгил-мезгили менен жолдошу өзүнүн кайсы жерде, эмне кылып жатканын унутуп калып жаткан. Анткени ага "биз бул жерде эмнеге отурабыз? Жүр, үйгө кеттик, бул жер суук экен", - деп бир нече жолу айткан.

Эртеси күнү куткаруучулар келген. Алар Натальянын өзүн базалык лагерге жиберип, жолдошун өздөрү түшүрөрүн айтышат. Бирок алар Сергейди болгону 400 метр жылдырган. Акырында, аны ошол жерде калтырышкан, ал эми Наталья ошол убакта аларды лагерде күткөн.

Куткаруучулар ага жолдошун алып түшүүсү оор болуп, аны 6400 метр бийиктикте палаткага жаткырып, бекемделген арканга байлап калтырышканын, эртеси күнү кайра куткарууга барарын айтышкан. Бирок эртеси күнү Сергейди калтырган жерге барганда аны таба алышкан эмес. Жип байланган бойдон, бирок үзүлгөн абалда болгон.

Бир жыл өткөндөн кийин Наталья Хан-Теңири чокусуна кайрадан чыгып, каза болгон жолдошу үчүн эстелик тактасын орноткон. Ошондой эле ал каза болгон жерге квас суусундугун калтырып кеткен. Анын айтымында, жолдошу акыркы жолу андан квас ичкиси келип жатканын айткан.

Наталья куткаруучуларды угуп, жалгыз түшүп кеткенине өзүн күнөөлөгөн.

"Сергейдин жанында калганымда аны алаксытып, ага жардам берсем, балким, тирүү калмак", - деген ал.

Ошондой эле альпинист айым жолдошу менен аскада түнөп калганда өлүп калуудан эмес, колу же буту тоңуп, аны кескенге туура келип, майып болуп калуудан корккондугун кошумчалаган.

Жеңиш чокусундагы окуя

Быйыл Наталья Жеңиш чокусун багындырууга германиялык альпинист Гюнтер Зигмунд, италиялык Лука Синигилья жана орусиялык Роман менен чогуу чыгышат. Кайтып келе жатканда, тагыраагы, 12-августта Наговицына бутун сындырып алган. Ал 7 миң метрден жогорку бийиктикте, тамак-ашсыз жана жалгыз калган.

Зигмунд "Известия" басылмасына берген маегинде Лука менен чогуу Натальяга бир нече күнгө жетчү азык-түлүк калтырып кеткенин айтты. Бирок, анын айтымында, чокуда аба ырайынын начардыгынан аны куткаруу үчүн абдан оор кырдаал түзүлгөн.

16-августта Жеңиш чокусунан түшүү учурунда Германия жана Орусиядан келген эки альпинист жарандары жаракат алып, Италиянын жараны Лука каза болду.

19-августта казакстандык блогер чакырылып, альпинист калган чокуга анын дрону учурулган. Тартылган видеодо Наталья дронго кол булгалап, анын тирүү экени билинген.

Куткаруучулар бир нече жолу Натальяга жетүүгө аракет кылышкан, бирок 23-августта катаал аба ырайынан улам операция токтотулган.

26-августта Орусиянын Тергөө комитетинин төрагасы Александр Бастрыкин Кыргызстандагы Жеңиш чокусунда жаракат алып, калып калган орусиялык альпинист Наговицынаны куткаруу боюнча бардык чараларды көрүүнү тапшырды.

Буга чейин альпинисттин уулу Михаил Наговицын Тергөө комитетинин төрагасына, Башкы прокурорго жана Орусиянын ТИМине кайрылып, апасына жардам берүүнү суранган. Ал билдиргендей, апасы менен байланыш үзүлгөндөн кийин бир жума өткөндө, видео аркылуу анын тирүү экендиги, кол булгалап, дагы деле күчүн сактап жатканы көрүнгөн.

Быйыл Эверестти багындырган Виктория Боня да окуя тууралуу үн катып, альпинисттин үй-бүлөсүнө колдоо көрсөттү.

"Мен Наталья Наговицынанын башынан өткөн окуяны айтпай коё албайм. Анын жаны бейиште болсун. Чын дилден көңүл айтам. Анын уулуна айтарым – сураныч, мага жеке билдирүү жазыңыз. Мен анын сөөгүн тоодон түшүрүү иштерине жардам берүү үчүн 10 000 доллар которууга даярмын.

Мен альпинизмдин этикасы үчүн өз өмүрүн да тобокелге салган адамдар бар экенине сыймыктанам. Бул – күч, бул – тандоо, бул – ар-намыс! Ар-намысы жок адамдар муну эч качан түшүнүшпөйт. Себеби альпинизм – бул жөн гана чокуга чыгуу эмес, бул – этика, бир туугандык жана намыс тууралуу. Ал жакта бийиктикте социалдык статус, акча же жасалма нерселер иштебейт – болгону адам жана анын тандоосу калат", – деп жазган ал.

27-августта Наталья Наговицынанын турун уюштурган "Ак-Сай Трэвел" туристтик компаниясы окуя боюнча билдирүү жасап, быйыл август айында Жеңиш чокусунда Борбордук Азия тарыхындагы эң татаал куткаруу операцияларынын бири жүргүзүлгөнүн билдирди.

Ошондой эле Ички иштер министрлигинин Тергөө кызматы орусиялык альпинист учураган өзгөчө кырдаалдагы кырсык боюнча тергөөгө чейинки текшерүү жүргүзүлүп жатканын, чокуга чыгууну ишке ашырган туристтик компанияга да юридикалык баа бериле турганын маалымдады.

Альпинисттин курбусу Лия Попова "Комсомольская правда" басылмасына берген маегинде, Наталья "Ак илбирс" ардактуу төш белгисин алуу үчүн Жеңиш чокусуна экспедицияга барганын айтты.

"Өткөн жылы ал Жеңиш чокусуна чыгууга аракет кылган. Бирок гид кийин даярдануу керектигин айтып, артка бурулушкан. Жыл бою ал жөө жүрүш жөнүндө айтып жүрдү. Бул анын кыялы болгон. "Ак илбирс" төш белгисин алуу үчүн бешинчи 7 миң бийиктиктеги чокуну багынтуу болгон. Альпинисттер үчүн бул абдан престиждүү", - деген Попова.

Бүгүн, 29-августта орусиялык басылмаларда Наталья бутун сындырып алгандагы акыркы сүрөттөрү тарады. Анда Натальяны сынган буту менен кар үстүндө жылмайып отурган абалда көрүүгө болот. Жанында болсо аны куткарууга аракет кылып жатканда үшүккө урунуп, мээсине шишик кетип, оор азапта каза болгон италиялык альпинист Лука Синигилья болгон.

Ошентип, Натальянын жолдошу Хан-Теңири чокусуна бараткан жолдогу болжол менен 6400 метр бийиктигинде каза болсо, өзү Хан-Теңири менен кошуна жайгашкан Жеңиш чокусунун 7200 метр бийиктигинде калып калганына бүгүн 17 күн болду. Каза болгондугу тууралуу расмий билдирүү жок. Бирок 27-августта Жеңиш чокусунда калган орусиялык альпинист айымды издөө үчүн аскердик дрон учурулганда тирүүлүктүн белгилери байкалбаганы айтылды.