АПАМДЫН ОН ЖАЛГАНЫ
Бирөөнүн жазган каты тууралуу экен. Ошол кат мени терең ойго салды. Ал тургай аны окуп отуруп тамагым буулуп, мукактанып,
көзүмө жаш тегеренди. Апамды сагынганымды,
анын мээримин эңсеп турганымды туюп, ага телефон чалдым… «Ал кандай кат болду экен?» деген ой жаралып жатса керек окурманда. Ал катты сиз да окуп көрүңүзчү. Көрсө, энелер дагы жалган айтышат экен, бирок…
Бардыгы мен кичинекей кезден башталды. Кедей үй-бүлөдө төрөлгөм. Тамак эч качан жетчү эмес. Бир нерсе болуп калса, апам өзүнүн тамагын мага салып берчү. Табагыма салып жатып мага жылмайып «ал, балам, мен ачка эмесмин» деп коёр эле. Бул апамдын биринчи жалганы.
Маал-маалы менен мага балык бышырып берчү. Бир жолу карасам, мен жеп бүткөн балыктын сөөктөрүн тазалап жаткан экен. Абдан жаман болуп кетип, «коюңузчу, апаке, мына муну чогуу жейли» десем, «жок, балам, өзүң эле же, мага балык жакпайт деле» деп койду. Бул апамдын экинчи жалганы.
Окуума акча керек болуп калды. Апам почтадагы жумушунан тышкары башка ишкананын кагаздарын да үйдөн толтурчу болду. Бир түнү ойгонуп кетип карасам, апам шамдын жарыгында жазып отурган экен. «Апа, кеч болуп кетти, эс алыңыз. Эртең менен эрте жумушка барышыңыз керек» десем, апам сүйүктүү көздөрү менен мени карап, «алтыным, жата гой. Чарчаган жокмун» деди. Бул апамдын үчүнчү жалганы.
Мамлекеттик экзамендер башталды. Колдоп келген апам мектептин короосунда мени беш-алты саат күтүп калды. Экзамен бүтөрү менен дароо апамдын жанына бардым. Ал мага суусундук ала келиптир. Сүйүнүп ичип жатып, апамдын да ысыктан чарчап, оозу кургап калганын байкап бөтөлкөнү сунсам, «жок, балам, апаң суусаган жок» деп жооп берди. Бул апамдын төртүнчү жалганы эле.
Кийинчерээк атамдын оорусу күчөп, акыры көз жумду. Ошондо бечара апам абдан кыйналды. Күндөн күнгө жашообуз оорлой берди. Айылдагы кошуналар апама «турмушка чыгып ал, жашсың, сулуусуң» деп айта башташты. Бирок, апам «мен сүйүүгө муктаж эмесмин» деп койчу. «Өгөй атаны каалабайт» деп мени ойлогон окшойт, азыр ойлосом. Бул апамдын бешинчи жалганы болчу.
Университетти бүткөндөн кийин шаарда эле калууну чечтим. Апам пенсияга чыкты. Бирок, ал дагы деле базарга чыгып, жер-жемиш сатып иштеп жүрдү. Мен жиберген акчалардын бир тыйынын да коротпостон чогултуп, «мага баары жетиштүү, өзүңдүн керегиңе жарата бер» деп кайра берер эле. Бул апамдын алтынчы жалганы.
Чет өлкөдө окуумду улантмакчы болдум. Ал жактан жакшы жумуш да чыгып калды. Апама «жүрүңүз, апаке, мени менен бирге жашайсыз» десем, мени кыйнап койбоюн деген ойдо «жок, менин башка жакка көнүп кетишим кыйын» деди. Бул апамдын жетинчи жалганы болду.
Бир нече жылдан кийин апам ашказан рагы менен ооруканага жатып калды. Кыргызстанга кайра келдим. Бөлмөсүнө кирсем, араң дем алып жаткан экен. Абдан карып калгандай көрүндү мага. Жанында отурганымда мени карап, кабатыр болбосун дедиби, айтор, жылмайганга аракет кылды. Бирок, оору апамды өтө эле алсыз кылып коюптур. Акыбалы оор болуп калган экен. Көзүмдөн жаш агып, ичимден абдан жаман болуп жаттым. Болушунча өзүнө келгенге аракет кылып, «алтыным, ыйлабачы, мен кыйналбай элемин…» деп коёт. Бул апамдын сегизинчи жалганы эле.
Сегизинчи жалганын айткан соң бул дүйнөдөн өтүп кетти.
Фейсбуктан алынды
Таасирлүү окуялар Аңгемелер, ой-толгоолор
#1141 17 Июнь 2017 - 15:44
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1142 17 Июнь 2017 - 15:47
АЯЛ ЗАТЫНА САБЫР КЫЛУУ ДА БЕЙИШ ЖОЛДОРУНАН”
Бир олуя болгон экен.Анын аялы текебер, ачуулуу экен.Олуя азирети күн сайын түн жарымында тахажуд намазын окуу үчүн мечитке барып, ал жерден биротоло таңкы багымдат намазын окуп, кийин окуучуларга сабак беруу үчүн медресеге өтүп кетет экен. Медреседеги окуучулардын бирине;
” Бар биздикине барып, жене жакшы жатып турдунузбу? Устазыбыз сурап жатат деп кабар алып кел”-деп дайындайт экен.
Бир күнү бир окуучу барып;”Жеңе жакшы жатып-турдуңузбу? Устаз сурап жатат”- дептир. Ал аял:
” Ээ устазың өлүп устазсыз калгыр, ошол бетпакты устаз кылып алганыңа таң калам”-деп бакыра баштаптыр.Шакирт артына бурулуп качыптыр.Жолдо өзүнчө ойлонуп, устазга болгон окуяны айтуу адепсиздик болор деп, медресеге келип “жеңем жакшы экен” дегенден башка сөз айтпаптыр. Күндөрдүн биринде олуя дагы бир окуучуну жиберип биринчи окуучуга айткан сөзүн кайталайт..
Аялы да биринчи окуучуга айткан жообун айтат..ошондо баягы окуучу таң калыптыр да, олуя адамдын аялы да ушундай болобу?
Азыр барып болгон окуяны айтып беремин деп устазынын алдына келиптир да:
“Устаз, сиз аалым жана олуя болсоңуз. Мындай аял менен жашап эмне кыласыз, талагын берип кое бериң”-дептир. Ошондо олуя:
” Эй балам , аялымдын айрым бир амалы кудайга жагып калыптыр да , мени ага туташтырыптыр. Менин айрым бир кылыгым кудайга жакпай калганбы, аны мага туш келтириптир.
Мен- ал үчүн ырахатмын, ал- мен үчүн АЗАП.Мен ошол азаптарга сабыр кылсам, кудай буюрса бейишке кирем. Эми айтчы бейишке киришиме себепчи болуп жаткан аялды кандай кылып талак берип коё берем”- дептир..
Бир олуя болгон экен.Анын аялы текебер, ачуулуу экен.Олуя азирети күн сайын түн жарымында тахажуд намазын окуу үчүн мечитке барып, ал жерден биротоло таңкы багымдат намазын окуп, кийин окуучуларга сабак беруу үчүн медресеге өтүп кетет экен. Медреседеги окуучулардын бирине;
” Бар биздикине барып, жене жакшы жатып турдунузбу? Устазыбыз сурап жатат деп кабар алып кел”-деп дайындайт экен.
Бир күнү бир окуучу барып;”Жеңе жакшы жатып-турдуңузбу? Устаз сурап жатат”- дептир. Ал аял:
” Ээ устазың өлүп устазсыз калгыр, ошол бетпакты устаз кылып алганыңа таң калам”-деп бакыра баштаптыр.Шакирт артына бурулуп качыптыр.Жолдо өзүнчө ойлонуп, устазга болгон окуяны айтуу адепсиздик болор деп, медресеге келип “жеңем жакшы экен” дегенден башка сөз айтпаптыр. Күндөрдүн биринде олуя дагы бир окуучуну жиберип биринчи окуучуга айткан сөзүн кайталайт..
Аялы да биринчи окуучуга айткан жообун айтат..ошондо баягы окуучу таң калыптыр да, олуя адамдын аялы да ушундай болобу?
Азыр барып болгон окуяны айтып беремин деп устазынын алдына келиптир да:
“Устаз, сиз аалым жана олуя болсоңуз. Мындай аял менен жашап эмне кыласыз, талагын берип кое бериң”-дептир. Ошондо олуя:
” Эй балам , аялымдын айрым бир амалы кудайга жагып калыптыр да , мени ага туташтырыптыр. Менин айрым бир кылыгым кудайга жакпай калганбы, аны мага туш келтириптир.
Мен- ал үчүн ырахатмын, ал- мен үчүн АЗАП.Мен ошол азаптарга сабыр кылсам, кудай буюрса бейишке кирем. Эми айтчы бейишке киришиме себепчи болуп жаткан аялды кандай кылып талак берип коё берем”- дептир..
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1143 17 Июнь 2017 - 15:51
СОТ ИШИН ЧЕЧКЕН ЭНЕ МЭЭРИМИ
Сулайман Пайгамбарга (алейхиссалам) бир күнү эки аял келет. Алардын жанында али сүйлөй элек бир кичине бала бар эле. Бири дартын төмөнкүчө айтты:
– Эй, Алланын азиз пайгамбары. Мен талаада иштеп жатып, уулумду бешигине жаткызып уктатып койгон элем. Аздан кийин бул аял келди. Бала меники деп кыйкыра баштады. А чынында анын баласын абалдын арасынан бир карышкыр келип алып кетиптир. Эми менин балама ээ болгусу келип жатат. Сулайман алейхиссалам аялды уккан соң, тигил аялга сөз берди. Ал мындай деди:
– Эй, Алланын Элчиси! Бул аял жалган айтып жатат. Анык ушунун баласын карышкыр алпкеткен. А бала болсо меники. Так ушул менин балама ээ болгусу келип жатат!
Сулайман пайгамбар чечим чыгарды.
– Мага чоң жана өткүр кылыч алпкелгиле! Адамдары дароо буйрукту аткарды. Кылычты алып, балага кезеди.
– Баланы бөлүшө албай жатасыңар, экиге ортодон бөлөйүн, жартысын бириңер, экинчи жартысын бириңер алгыла. Сот иши ушинтип чечилсин.
Аялдын бири адроо ыраазы болду:
– Болуптур, ушундай болсун!
Тигил аял бакырып жиберди:
– Эй, Алланын Элчиси! Буга жан чыдай алабы? Мен каалабайм. Бала аныкы болсун, бирок ага эч нерсе болбосун!
Сулайман алейхиссалам акыркы сөзүн сүйлөйт:
– Баланын энеси табылды, баланын кимге таандык экени аныкталды! Алпкеткиле кызганчаак аялды!
Анан баланы балага эч нерсе болбосун деген аялга берди.
Даярдаган:Авлиев Фуркат
Сулайман Пайгамбарга (алейхиссалам) бир күнү эки аял келет. Алардын жанында али сүйлөй элек бир кичине бала бар эле. Бири дартын төмөнкүчө айтты:
– Эй, Алланын азиз пайгамбары. Мен талаада иштеп жатып, уулумду бешигине жаткызып уктатып койгон элем. Аздан кийин бул аял келди. Бала меники деп кыйкыра баштады. А чынында анын баласын абалдын арасынан бир карышкыр келип алып кетиптир. Эми менин балама ээ болгусу келип жатат. Сулайман алейхиссалам аялды уккан соң, тигил аялга сөз берди. Ал мындай деди:
– Эй, Алланын Элчиси! Бул аял жалган айтып жатат. Анык ушунун баласын карышкыр алпкеткен. А бала болсо меники. Так ушул менин балама ээ болгусу келип жатат!
Сулайман пайгамбар чечим чыгарды.
– Мага чоң жана өткүр кылыч алпкелгиле! Адамдары дароо буйрукту аткарды. Кылычты алып, балага кезеди.
– Баланы бөлүшө албай жатасыңар, экиге ортодон бөлөйүн, жартысын бириңер, экинчи жартысын бириңер алгыла. Сот иши ушинтип чечилсин.
Аялдын бири адроо ыраазы болду:
– Болуптур, ушундай болсун!
Тигил аял бакырып жиберди:
– Эй, Алланын Элчиси! Буга жан чыдай алабы? Мен каалабайм. Бала аныкы болсун, бирок ага эч нерсе болбосун!
Сулайман алейхиссалам акыркы сөзүн сүйлөйт:
– Баланын энеси табылды, баланын кимге таандык экени аныкталды! Алпкеткиле кызганчаак аялды!
Анан баланы балага эч нерсе болбосун деген аялга берди.
Даярдаган:Авлиев Фуркат
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1144 17 Июнь 2017 - 15:53
ЭНЕ ТУУРАЛУ ЭССЕ
Апаке, мен бул жашоодо апасыз жашоону элестете алчу эмесмин. Апасынан айрылып калгандарды көргөндө, “ушундай жакын адамынан айрылып кантип жашап жүрүшөт” деп таң калчумун. Көрсө тагдырга баш ийбештин айласы жок экен. Мен дагы сенден айрылып калдым, апаке. Бул күн мен үчүн эң кайгылуу, эң өкүнүчтүү, сагынычка, арманга толгон күн болду. Жаралып бул дүйнөгө келгени, кайгынын даамын бул күндөгүдөй тарткан эмес элем. Өксүдүм, ыйладым, кайгырдым, акыры тагдырыма баш ийдим.
Апаке, буга чейин мен сизди канчалык сыйласам да, канчалык жакшы көрсөм да, “эне” деген ыйык аттын эсине татыктуу мамиле жасай албаганымды мына ушул күнү түшүндүм. “Бейиш – энелердин таманында” деген сөздүн түпкү маанисине да мына ушул күнү түшүнгөндөй болдум. Бул жөнөкөй сөздүн ичинде бүтүндөй жашоонун маңызы сакталып жаткандыгын эми билдим. Аттиң деп бармагым тиштеймин. Ушул сөздүн маанисине эртерээк түшүнсөм кана. Балким сизди мындан да көбүрөөк сыйлап, мындан да көбүрөөк урматтап калар белем. Апаке, мен сизден ажыраган күнү Жаратуучунун чексиз мээримине дагы бир жолу күбө болдум. Ар бир кайгынын артында кубаныч, кыйынчылыктын артында жыргалчылык бар экенине да күбө болдум.
Дал ушул күнү Жараткан мага уул наристе бердим. Мен Жараткандын менин кайгымды басуу үчүн жиберген белеги катары кабыл алдым. Дүйнөдөгү эң жакын адамынан ажыроо кайгысын көтөрө албасымды билген Аллах, мени ушул баланы берүү менен алаксытып койгонсуду. Мен өзүмдү алаксытып, сабыр кылуу менен жашоомду улантып жатсам дагы, баары бир сиздин ордуңуз бош турат. Жүрөгүмдү канчалаган кубанычтар ээлеп турса да, алар сизге болгон кусалыкты жеңип кете алган жок. Сизди сагынам, сизди жоктойм, өзүмдү сизге окшотууга аракеттенем. Бирок, 32 жыл жаш муундарга тарбия берип, ушунча өмүр ичинде эл оозунан бир да жаман сөз укпаган сиз сыяктуу адам болууга күч-кудуретим жетпесин да билип турам.
Апаке, бала катары аткара албай калган милдеттерим үчүн сизден кечирим сурайм. Сиздин элесиңиз менин көз алдымда ар дайым жашай берет. Кээ бир энесин тирүү кезинде сыйлабай, аларга жаман мамиле жасагандарды көргөн сайын аларга ичим ачышат. “Энеңерди сыйлап калгыла, алардын караанына зар боло турган күн келет” деп кыйкыргым келет…
Назима Жолдубаева
Апаке, мен бул жашоодо апасыз жашоону элестете алчу эмесмин. Апасынан айрылып калгандарды көргөндө, “ушундай жакын адамынан айрылып кантип жашап жүрүшөт” деп таң калчумун. Көрсө тагдырга баш ийбештин айласы жок экен. Мен дагы сенден айрылып калдым, апаке. Бул күн мен үчүн эң кайгылуу, эң өкүнүчтүү, сагынычка, арманга толгон күн болду. Жаралып бул дүйнөгө келгени, кайгынын даамын бул күндөгүдөй тарткан эмес элем. Өксүдүм, ыйладым, кайгырдым, акыры тагдырыма баш ийдим.
Апаке, буга чейин мен сизди канчалык сыйласам да, канчалык жакшы көрсөм да, “эне” деген ыйык аттын эсине татыктуу мамиле жасай албаганымды мына ушул күнү түшүндүм. “Бейиш – энелердин таманында” деген сөздүн түпкү маанисине да мына ушул күнү түшүнгөндөй болдум. Бул жөнөкөй сөздүн ичинде бүтүндөй жашоонун маңызы сакталып жаткандыгын эми билдим. Аттиң деп бармагым тиштеймин. Ушул сөздүн маанисине эртерээк түшүнсөм кана. Балким сизди мындан да көбүрөөк сыйлап, мындан да көбүрөөк урматтап калар белем. Апаке, мен сизден ажыраган күнү Жаратуучунун чексиз мээримине дагы бир жолу күбө болдум. Ар бир кайгынын артында кубаныч, кыйынчылыктын артында жыргалчылык бар экенине да күбө болдум.
Дал ушул күнү Жараткан мага уул наристе бердим. Мен Жараткандын менин кайгымды басуу үчүн жиберген белеги катары кабыл алдым. Дүйнөдөгү эң жакын адамынан ажыроо кайгысын көтөрө албасымды билген Аллах, мени ушул баланы берүү менен алаксытып койгонсуду. Мен өзүмдү алаксытып, сабыр кылуу менен жашоомду улантып жатсам дагы, баары бир сиздин ордуңуз бош турат. Жүрөгүмдү канчалаган кубанычтар ээлеп турса да, алар сизге болгон кусалыкты жеңип кете алган жок. Сизди сагынам, сизди жоктойм, өзүмдү сизге окшотууга аракеттенем. Бирок, 32 жыл жаш муундарга тарбия берип, ушунча өмүр ичинде эл оозунан бир да жаман сөз укпаган сиз сыяктуу адам болууга күч-кудуретим жетпесин да билип турам.
Апаке, бала катары аткара албай калган милдеттерим үчүн сизден кечирим сурайм. Сиздин элесиңиз менин көз алдымда ар дайым жашай берет. Кээ бир энесин тирүү кезинде сыйлабай, аларга жаман мамиле жасагандарды көргөн сайын аларга ичим ачышат. “Энеңерди сыйлап калгыла, алардын караанына зар боло турган күн келет” деп кыйкыргым келет…
Назима Жолдубаева
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1145 17 Июнь 2017 - 15:57
Кырман (аңгеме)
Бул эки жигиттин бирөөсүнүн бешиктен бели чыга элек, экинчисинин жашы жетиге жете элек мезгилде, эрте жазда атасынан айрылышкан. Бечара Бөрүбай тырмалаңдап эс тарткандан баштап отуз жылдык өмүрүнүн аягына чейин дыйканчылык менен күн өткөрдү. Жерден кар кеткен тээ алашарбыттан баштап, күнү күркүрөгөн кеч күзгө чейин желкесинен кетмен түшпөй, жер менен сырдашып, жер менен акылдашып дыйканчылык кылчу. Элдин баары Бөрүбайды тыккан киши дешчү. Ананчы, анын короо-жайы да, эгин айдаган талаасы да, башкалардыкынан башкача болуп турчу. Иреттүү, баарысы орду-ордунда, буюм-тайымдары да жай-жайында турчу. Кандай ишке бел байлабасын майын чыгара, чын дилинен аткарчу. Ошого анча-мынча алканы калыңдар эгин-тигин айдатып, септиргенде, сугарганда, жыйнаганда Бөрүбай тыкканды мандикер жалдашчу. Өмүрү кыска экен, ошентип дыйканчылык кылып жүргөн күндөрдүн биринде кокусунан жүрөгү кармап, талаадан үйүнө араң келип үзүлгөн.
Андан бери канча суулар агып, күн кеч кирип, таң атты дейсиң. Ошол убакыт жебеси менен жарышып, анын балдары да бойго жетишти. “Алма сабынан алыс түшпөйт” дегендей балдары да атасын тартып жакшы чыгышты. Бирөөлөргө пайдасы тийбесе, зыяны тийбейт булардын. Кол арага жарагандан бери эле экөөсү тең тырышчаак. Дыйканчылык, чарбачылык менен күн көрүшөт. Бошой калышканда кимдир бирөөнүн үйүн шыбап, тамдарын жаап дегендей устачылык да кыла коюшат, бир туугандар биргеликте.
Быйыл эрте жазда ага-ини масилеттешип, айылдын мал жандыгы кышкысын жайылган кара кырдын артындагы “Дасторкон -Тахта” аталган тегиздикке жаздык себишкен. Ошол күндөн бери бир туугандардын буту ушул жакта. Бири коюп бири кезек менен кароолчулук кылып жүрүштү. Бешенелерине быйыл күн жаанчыл келип, буудайлары жакшы болду. Кечээ жакында орушуп, кырман бастырышты. Тоодой болуп үйүлгөн кырмандын четинде ага-ини кылган мээнеттеринин акыбетин кайтарып бергенине Жаратканга шүгүрчүлүк айтышып, алган түшүмдү кантип бөлүшөөрүн масилеттеше баштады. Алгач агасы: Иним кудайга шүгүр. Быйыл куруу кол калтырбады. Атам ыраматылыктын; Дыйканчылыкта өтө сооп көп. Биринчиден, “оп бысмылда” деп, жакшы ниет менен жерге дан чачсаң, аны жер астындагы курт-кумурскалар жейт. Мында бир сооп. Экинчиден, ал өсүп чыгып. Дан байлаганда куш-чымчыктар азыктанышат, буга дагы бир сооп, анан жыйын-терим болгондо алган түшүмүңдөн бей-бечарага, жетим-жесирге, жакыр-жалчыга үшүр бересиң. Мында дагы бир сооп. Анан калганын өзүн бала-чакаң менен пайдаланасың- бул нерсеге дагы бир сооп жазылат” – дегенин кулагым чалган эле. Эгер макул көрсөң, эң алгач кырмандан айылыбыздагы Абдирашит акенин балдарына үшүр берели. Кантсе да, ал кишинин көзү өтүп кеткенден бери жаш балдары аябай кыйналып калышты. Анан кырманды тең экиге бөлөлү деп сөз баштады.
Жанатан бери агасынын сөзүн муюп угуп олтурган иниси макул дегенсип баш ийкеди. Кырмандан алгач үшүр берилди. Анан тең экиге бөлүндү.
Ташууга келгенде иниси агасына:
-Мен карап турайын сиз биринчи ташыңыз. Келгениңизде мен жөнөйүн. Кезек-кезек менен ташыбасак. Жол алыс чарчап калабыз” – деген сунушун айтты. Бул пикир агасына да макул келди. Ал бир эки кап буудайды эшегине артып үйүнө жол алды. Агасы көздөн кайым болгондон кийин инисине бир ой келди. Бул пикир чындап таң калыштуу эле. Ал өзүнчө жалгыз башымды эптеп багамын. Агама кыйын. Кантсе да, жаш балдары бар. Кой өзүмө тийген тийешеден ага билдирбей кошуп салайын деп ойлонду да, агасы келгиче бир челек буудай салып, агасы тарапка төгүп койду.
Арадан бир канча убакыт өткөндөн соң агасы келди. Инисине буудай капташып жолго салды. Ал нарыраак жылганда, агасынан башында да бир ой кылт этти. Өзүнчө менин үй-бүлөм бар. Эптеп күнүмдү көрөмүн. Ушул иним бойдок жүрөт. Буудай көбүрөөк тийсе сатып, бүлөлүү болуп алса ажеп эмес. Ке, жакшысы ага билдирбей, өзүмдүн энчимен кичине кошуп салайын деди да, инисинин буудайына бир челек төгүп койду.
Эки бир туугандын мындай бири-бирине болгон урматына, сыйына, ызаатына ыраазы болгон жараткан, алардын кырманына береке берди. Экөөсү аз гана көрүнгөн кырманды үч күн бою ташышты. . . .
Бул эки жигиттин бирөөсүнүн бешиктен бели чыга элек, экинчисинин жашы жетиге жете элек мезгилде, эрте жазда атасынан айрылышкан. Бечара Бөрүбай тырмалаңдап эс тарткандан баштап отуз жылдык өмүрүнүн аягына чейин дыйканчылык менен күн өткөрдү. Жерден кар кеткен тээ алашарбыттан баштап, күнү күркүрөгөн кеч күзгө чейин желкесинен кетмен түшпөй, жер менен сырдашып, жер менен акылдашып дыйканчылык кылчу. Элдин баары Бөрүбайды тыккан киши дешчү. Ананчы, анын короо-жайы да, эгин айдаган талаасы да, башкалардыкынан башкача болуп турчу. Иреттүү, баарысы орду-ордунда, буюм-тайымдары да жай-жайында турчу. Кандай ишке бел байлабасын майын чыгара, чын дилинен аткарчу. Ошого анча-мынча алканы калыңдар эгин-тигин айдатып, септиргенде, сугарганда, жыйнаганда Бөрүбай тыкканды мандикер жалдашчу. Өмүрү кыска экен, ошентип дыйканчылык кылып жүргөн күндөрдүн биринде кокусунан жүрөгү кармап, талаадан үйүнө араң келип үзүлгөн.
Андан бери канча суулар агып, күн кеч кирип, таң атты дейсиң. Ошол убакыт жебеси менен жарышып, анын балдары да бойго жетишти. “Алма сабынан алыс түшпөйт” дегендей балдары да атасын тартып жакшы чыгышты. Бирөөлөргө пайдасы тийбесе, зыяны тийбейт булардын. Кол арага жарагандан бери эле экөөсү тең тырышчаак. Дыйканчылык, чарбачылык менен күн көрүшөт. Бошой калышканда кимдир бирөөнүн үйүн шыбап, тамдарын жаап дегендей устачылык да кыла коюшат, бир туугандар биргеликте.
Быйыл эрте жазда ага-ини масилеттешип, айылдын мал жандыгы кышкысын жайылган кара кырдын артындагы “Дасторкон -Тахта” аталган тегиздикке жаздык себишкен. Ошол күндөн бери бир туугандардын буту ушул жакта. Бири коюп бири кезек менен кароолчулук кылып жүрүштү. Бешенелерине быйыл күн жаанчыл келип, буудайлары жакшы болду. Кечээ жакында орушуп, кырман бастырышты. Тоодой болуп үйүлгөн кырмандын четинде ага-ини кылган мээнеттеринин акыбетин кайтарып бергенине Жаратканга шүгүрчүлүк айтышып, алган түшүмдү кантип бөлүшөөрүн масилеттеше баштады. Алгач агасы: Иним кудайга шүгүр. Быйыл куруу кол калтырбады. Атам ыраматылыктын; Дыйканчылыкта өтө сооп көп. Биринчиден, “оп бысмылда” деп, жакшы ниет менен жерге дан чачсаң, аны жер астындагы курт-кумурскалар жейт. Мында бир сооп. Экинчиден, ал өсүп чыгып. Дан байлаганда куш-чымчыктар азыктанышат, буга дагы бир сооп, анан жыйын-терим болгондо алган түшүмүңдөн бей-бечарага, жетим-жесирге, жакыр-жалчыга үшүр бересиң. Мында дагы бир сооп. Анан калганын өзүн бала-чакаң менен пайдаланасың- бул нерсеге дагы бир сооп жазылат” – дегенин кулагым чалган эле. Эгер макул көрсөң, эң алгач кырмандан айылыбыздагы Абдирашит акенин балдарына үшүр берели. Кантсе да, ал кишинин көзү өтүп кеткенден бери жаш балдары аябай кыйналып калышты. Анан кырманды тең экиге бөлөлү деп сөз баштады.
Жанатан бери агасынын сөзүн муюп угуп олтурган иниси макул дегенсип баш ийкеди. Кырмандан алгач үшүр берилди. Анан тең экиге бөлүндү.
Ташууга келгенде иниси агасына:
-Мен карап турайын сиз биринчи ташыңыз. Келгениңизде мен жөнөйүн. Кезек-кезек менен ташыбасак. Жол алыс чарчап калабыз” – деген сунушун айтты. Бул пикир агасына да макул келди. Ал бир эки кап буудайды эшегине артып үйүнө жол алды. Агасы көздөн кайым болгондон кийин инисине бир ой келди. Бул пикир чындап таң калыштуу эле. Ал өзүнчө жалгыз башымды эптеп багамын. Агама кыйын. Кантсе да, жаш балдары бар. Кой өзүмө тийген тийешеден ага билдирбей кошуп салайын деп ойлонду да, агасы келгиче бир челек буудай салып, агасы тарапка төгүп койду.
Арадан бир канча убакыт өткөндөн соң агасы келди. Инисине буудай капташып жолго салды. Ал нарыраак жылганда, агасынан башында да бир ой кылт этти. Өзүнчө менин үй-бүлөм бар. Эптеп күнүмдү көрөмүн. Ушул иним бойдок жүрөт. Буудай көбүрөөк тийсе сатып, бүлөлүү болуп алса ажеп эмес. Ке, жакшысы ага билдирбей, өзүмдүн энчимен кичине кошуп салайын деди да, инисинин буудайына бир челек төгүп койду.
Эки бир туугандын мындай бири-бирине болгон урматына, сыйына, ызаатына ыраазы болгон жараткан, алардын кырманына береке берди. Экөөсү аз гана көрүнгөн кырманды үч күн бою ташышты. . . .
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1146 17 Июнь 2017 - 15:59
Акылдуу келин
Баласынын үйлөнгөнүнө бир ай өткөн эне келинин жанына чакырды. “Мен баламды 30 жылдан бери намазга тургуза албайт элем. Сен болсо 30 күндүн ичинде эле буга жетиштиң”-көздөрү жашылдана түштү. Кайын энесин сооротуп, акылдуу келин мындай деди: “Энекем, таш жана кен жөнүндөгү окуяны уктуңуз беле? Чоң жолдун так ортосунда өткөн-кеткен жолоочуларга тоскоол болгон чоң таш бар эле. Бир күнү бир жолоочу аны майдалап, жолдон алып коюну чечти. Ал ташты күч менен уруп жатты. Бирок, 99 жолку соккудан кийин ал кишиден күч кетти. Ошол убакта, жанынан өтүп бараткан киши ага жардамга келди да, керкини алып күч менен ташты урду. Таш майда бөлүкчөлөргө бөлүндү эле, анын ичинен бир кап алтын чыкты. Ташты майдалаган жолоочу айтты: “Ташты мен майдаладым. Алтын мага тийиштүү”. -Мен 99 жолу урганмын. Демек, менин да үлүшүм бар-биринчиси кем калган жок. Маселе чечилбеген соң, экөө казыга барышты. Аларды кунт коюп уккан казы биринчисине алтындын 99 бөлүгүн, ал эми экинчи кишиге 1-бөлүгүн берди. “Эгерде бул 99-жолу урбаганда, сенин бир жолу урганыңдан эч кандай майнап чыкмак эмес”-деди адилеттүү казы. Сиз 30 жыл үмүт үзбөй балаңызды намазга ойготтуңуз. Менин бир жолку ойготконум да сиздин мээнетиңиздин мөмөсү деп жооп берди акылдуу келин..
Баласынын үйлөнгөнүнө бир ай өткөн эне келинин жанына чакырды. “Мен баламды 30 жылдан бери намазга тургуза албайт элем. Сен болсо 30 күндүн ичинде эле буга жетиштиң”-көздөрү жашылдана түштү. Кайын энесин сооротуп, акылдуу келин мындай деди: “Энекем, таш жана кен жөнүндөгү окуяны уктуңуз беле? Чоң жолдун так ортосунда өткөн-кеткен жолоочуларга тоскоол болгон чоң таш бар эле. Бир күнү бир жолоочу аны майдалап, жолдон алып коюну чечти. Ал ташты күч менен уруп жатты. Бирок, 99 жолку соккудан кийин ал кишиден күч кетти. Ошол убакта, жанынан өтүп бараткан киши ага жардамга келди да, керкини алып күч менен ташты урду. Таш майда бөлүкчөлөргө бөлүндү эле, анын ичинен бир кап алтын чыкты. Ташты майдалаган жолоочу айтты: “Ташты мен майдаладым. Алтын мага тийиштүү”. -Мен 99 жолу урганмын. Демек, менин да үлүшүм бар-биринчиси кем калган жок. Маселе чечилбеген соң, экөө казыга барышты. Аларды кунт коюп уккан казы биринчисине алтындын 99 бөлүгүн, ал эми экинчи кишиге 1-бөлүгүн берди. “Эгерде бул 99-жолу урбаганда, сенин бир жолу урганыңдан эч кандай майнап чыкмак эмес”-деди адилеттүү казы. Сиз 30 жыл үмүт үзбөй балаңызды намазга ойготтуңуз. Менин бир жолку ойготконум да сиздин мээнетиңиздин мөмөсү деп жооп берди акылдуу келин..
لا اله الا الله محمد رسول الله
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
Başkalarının sözünü değil, kalbini dinle.
#1148 19 Июнь 2017 - 17:24
Ассалам алейкум! " Кудай барбы далилдеп берчи" деген тема жабылып калыптыр ошон учун ушул жака жазып кое берейин.
Бул окуя тарыха жазылганбы жокбу билбейм бирок болгон окуя.
Озгон районуна караштуу "Таздар" деген айыл бар ал жерде "Карынбайдын ташы" деп аталган жер бар озум барып жанынан коргон эмесмин бирок алыстан ал таштарды коргонмун.Уламамыштарга караганда ал жерде "Карынбай" деген абдан бай бирок эч качан байлыгын бироого бербеген саран адам жашаган.Анын, сан жеткис жаныбарлары болгон.Байлыгынан кызганып ошол жерде олтурукташып калган.Жаныбарларынын баардыгы ташка айланган жана озун жер жутуп кеткен.Ал таштарды башка жака ташыйт азыркы учурга чейин бар эгер далил керек болсо ошол жерге барып коруп керсенер болот.
Бул окуя тарыха жазылганбы жокбу билбейм бирок болгон окуя.
Озгон районуна караштуу "Таздар" деген айыл бар ал жерде "Карынбайдын ташы" деп аталган жер бар озум барып жанынан коргон эмесмин бирок алыстан ал таштарды коргонмун.Уламамыштарга караганда ал жерде "Карынбай" деген абдан бай бирок эч качан байлыгын бироого бербеген саран адам жашаган.Анын, сан жеткис жаныбарлары болгон.Байлыгынан кызганып ошол жерде олтурукташып калган.Жаныбарларынын баардыгы ташка айланган жана озун жер жутуп кеткен.Ал таштарды башка жака ташыйт азыркы учурга чейин бар эгер далил керек болсо ошол жерге барып коруп керсенер болот.
#1150 19 Июнь 2017 - 17:44
#1151 22 Июнь 2017 - 14:16
Үйлөнүүгө байланыштуу бир кызыктуу окуя.
...Ша'бий ысымдуу табаин үйлөнүү маселесине тиешелүү Шурайх казы айтып берген бир хадисти мындайча баяндайт:
Шурайх казы бир жолу мени менен баарлашып олтуруп, мындай деди:
- Оо, Ша'бий! Эгер үйлөнүүнү кааласаң, Бану Тамим уруусунан үйлөнгүн.
Ошенткен ал, анан өзү кантип үйлөнгөнү тууралуу минтип айтып берди:
- Мен жаш кезимде Бану Тамим уруусунда болгон бир жаназага барган элем. Кайтып келе жатып, бир үйдүн алдында улгайган бир аял менен бир жаш кыздын олтурганын көрдүм. Кыз абдан сулуу болчу. Мен алардын алдына да, карыя аялдан (ичээрге) суу сурадым. Бул шылтоодогу чыныгы ниетим - тигил кызды жакындан жакшылап көрүү эле. Улгайган аял кызга суу алып келүүнү буюрду. Суу ичип болуп, улгайган аялдан:
- Бул сулуу кыз кимдин кызы жана ысмы ким? - деп сурадым .
- Худайрдын кызы ысымы Зейнеб деди ал.
- Турмушка чыкканбы? - деп сурадым.
- Жок деп жооп берди ал.
-Мен өзүмө өмүрлүк жар кылып алууну кааласам, мага берээр белеңиздер? - деген суроо узаттым.
- Эгер сен мунун (өмүрлүк) теңи болсоң, беребиз, - деди ал.
- Улгайган аялдын бул жообун уккан соң, үйгө кайтып келдим. Ошол кызга үйлөнүүгө ичимден чечим кабыл алган болчумун. Ошентип, туугандарым менен чогуу жанагы кыздын үйүнө барып, аларга келген максатыбызды айттык.
Худайр "Абдан жакшы болот" - деп сунушубузду кабыл алды.
Арадан көп өтпөй, үйлөнүү тою башталды. Бирок бул кезде мен бул чечимиме ичимден өкүнө баштаган элем. Анткени бул уруунун аялдары абдан катуу мүнөз болушаары тууралуу угуп калган болчумун. Бирок, эмне болсо да көрө жатарбыз деп, иштин аягын күтүүгө бел байладым. Анан түн бир оокум болуп, мен кыздын жанына кирген кезимде, ал мага:
-Азиретим, күйөө баланын Аллахтын ыраазылыгы үчүн эки рекет намаз окуп, Аллахка дубалар менен кайрылып, үйлөнүп жаткан кызынын кайырдуу өмүрлүк жолдош болуусун тилеп жана анын жамандыгынан сактоосун суранып дуба кылуу - сүннөт! - деп айтты.
Мен:
- Ооба, ошондой, - дедим да, намаз окууга (кыямга) турдум. Намазды аяктаганымда анын да намаз окуп жатканын көрдүм. Анан ал мага мындай деп айтты:
- Азиретим, мен сиздин табиатыңыздан, кулк-мүнөзүңүздөн кабарсыз кызмын. Анткени мен сырттан келдим. Сиздин мүнөзүңүздү жана табитиңизди билбеймин. Ошондуктан өзүңүзгө эмне жагарын мага (ачык) айтыңыз, мен сиздин ыраазылыгыңызга жетүү үчүн сизге жаккан ошол нерселерди жасап, кызматыңызды ак кылайын. Жана да сизге жакпаган нерселерди айтыңыз, мен алардан оолак болуп, сиздин тынчыңызды кетире турган нерселердин алдын алайын.
...Сиз башка аял менен, а мен башка эркек менен турмуш куруп да кылышыбыз мүмкүн болчу, бирок тагдырдын өкүмү ушундай экен, эми экөөбүз очор-бачар үй бүлө күтүү алдында турабыз.
Аллахтын бул илахий буйругун (толук моюн сунуу менен) кабылдаңыз жана Аллахтын өкүмдөрүн толук орудатыңыз. Мен Аллахтан сиз экөөбүзгө тең ырайым кылуусун тилеймин.
Мен ага минтип айттым:
- Жаным, бул сөздөрүң ушунчалык терең маанилүү экен. Бул айткандарыңды орундата алсаң, анда бактылуу кылганың ошол. Эми айтчы кана, сен менден эмне каалайсың?
Ал айтты:
- Менин туугандарымдын мага келип кетип турушуна кандай карайсыз?
Мен айттым:
- Улам эле келе бергенин каалабаймын. Тез-тез келе бербегени дурус.
Ал айтты:
- Кайсыл кошуналар менен кандай мамилени карманайын? Билип алсам, ошого жараша иш тутайын.
- Баланча кошуналар жакшы кишилер: жылуу сөздүү, абийирдүү, жакшы инсандар, карым-катнаш түзүүгө болот.
Ал эми бастанча адамдар менен болсо сүйлөшпөгөнүң жакшы. Анткени алардын кулк-мүнөздөрү жана адеп-ахлактары начар кишилер. Алардын биздин үйгө келүүсүн мен каалабаймын - дедим мен.
Сүйүүнүн арта бериши.
- Оо, Ша'бий! Ошондон соң ал кыз менин маанайыма дал келе тургандай аракеттене баштады.
Ал эми менин ага болгон махабатым күн сайын улам артып, ага болгон сүйүүм улам тереңдеп бара берди. Ошентип бир жыл өттү. Анан бир күнү үйгө келсем үйдө бир улгайган кемпир: "Андай кылба, мындай кыл" деп келинчегиме бир нерселерди үйрөтүп, акыл насыят айтып жаткан экен.
Мени аялым тосуп чыккан кезде:
- Бул (кемпир) ким? - деп сурадым.
- Ал сиздин кайненеңиз, - деп жооп берди жумшак. Мен кайненемдин ал жайын сурап, ага колумдан келишинче урмат көрсөттүм.
Анан кайненем менден:
- Балам, аялыңдан ыраазысыңбы? - деп сурады.
Мен ага аялымдан абдан ыраазы экендигимди, келинчегимдин абдан мыкты тарбияланганын айттым.
Ошондо кайненем мындай деди:
- Уулум, аялдар (төмөнкүдөй) эки учурда адамгерчиликке жатпаган терс жактарын көрсөтүшөт:
Биринчиси - уул бала төрөгөн кезде.
Экинчиси - болсо (дөөлөткө жеткенден улам көөп, көзүн май басып) күйөөлөрүнөн жүз буруп (эрин тоотпой, текеберленип) калган кезде. Эгерде аялыңдан ошондой нерсени сезсең, анда аны дароо тарбиялагын. Анан ал өз сөзүн улап, мындай деп кошумчалады:
- Ант болсун: Эркектердин үйүндөгү эң жаман нерсе - бул аялдын өз ээрин тоотпой, менменсинип, кербезденип, назданып, көйрөңдөнүп, сылаңкороздонуп жүргөн сулуулардын жагдайы. Анан ал менден минтип сурады:
- Уулум, колуктуңдун туугандарынан сиздин үйгө качан келишин каалайсың?
Мен айттым:
Каалаган убакта келе беришсин.
Кыскасы, кайненем ар жылдын башында бир жолудан келип, кызына терең нускалуу насыяттарын айтып, кетип тура турган.
Оо, Ша'бий! Жыйырма жыл ошол аялым менен чогуу жашап, андан бир жолу да кемчилик көргөнүм жок. Менин бир кошунам бар эле. Анын аялы адеп-ахлаксыз, тарбиясыз неме болчу. Үйлөрүнөн эч качан уруш-жаңжал арылчу эмес. Ар качан ошолорду көргөн кезде, мен өзүмдүн берекелүү аялымды ойлоп, момундай бир ырды кайталаймын:
Көрдүмго эчендеген адамдарды,
Аялын койдой урган наадандарды.
Зейнебим бак-таалайым, чын ырысым,
Көрбөдүм анын эч бир тескери ишин.
Көтөрсөм колум курусун,
Таалимдүү жанды ким сабаар?!
Зулумдукка жол ачсам,
Адилдик калбас, муң чыгаар.
Тарбиялуу, ар-намыстуу, адеп-ахлактуу аялдар өздөрү жөнүндө ушундай ырлардын жазылуусуна себеп болгон. Ал эми мүнөзү орой, тарбиясыз аялдар болсо бейпилчиликте бактылуу өмүр сүрүү деген эмне экендигин да билишпейт, ал аз келгенсип, өздөрү тууралуу жаман пикирлерди да жаратышат.
Жогорудагы пикирлер көрсөтүп тургандай, исламдан кабарсыз айрым наадан эркектер өз аялдарын койдой сабап, эзүүгө учуратып, азап тарттырат.
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
"Мусулмандардан эң кемел иманга ээ (адам) бул кимдин адеп-ахлагы мыкты болсо ошол; силердин араңардан эң мыктыңар - өз аялдарына эң жакшы мамиле жасаганыңар! " (Бул хадисти имам Тирмизий келтирип, "жакшы ишенимдүү хадис" деп атаган).
Аялдар - эркектерге Аллах Таала тарабынан берилген аманат!
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
Аялдарыңарга жакшы мамиле жасагыла, анткени чындыгында аял кабыргадан жасалган жана анын жогорку бөлүгү эң чоң кыйшыктыгы менен айырмаланат. Эгерде силер кабырганы түздөөгө тырышсаңар, анда аны сындырып аласыңар, а эгер аны ошо боюнча калтырсаңар, анда ал ошол боюнча калат, ошондуктан ар дайым аялдарга жакшы мамиле жасагыла! "
(Ал-Бухари; Муслим).
Му'авия бин Хайданын (радыяллаху анху) мындай дегени кабардалат:
"(Бир жолу) мен сурадым: Оо, Аллахтын Элчиси, биздин ар бирибиздин аялдарыбыздын бизде (күйөө катары) кандай акылары бар?" Ал мындай деди: "Эгер өзүң тамактансаң аны да тамактандырууга, эгер сен кийинсең, аны да кийиндирүүгө милдеттүүсүң, жана сен анын бетине урууга, ага ыплас сөздөрдү айтууга, эгер үйдө болбосоң, андан тескери бурулуп (жүз үйрүп) кетүүгө акың жок!" (Бул хадисти Абу Дауд келтирип "жакшы" хадис деп атап, анан мындай түшүндүрмө келтирет: "ыплас сөздөрдү айтпоо" деген бул "Аллах сени түрү суук кылсын" деген сыяктуу сөздөрдү айтпоо.
"Мусулман аялдын күйөөсүнүн алдындагы милдеттери" китебинен жазылды.
...Ша'бий ысымдуу табаин үйлөнүү маселесине тиешелүү Шурайх казы айтып берген бир хадисти мындайча баяндайт:
Шурайх казы бир жолу мени менен баарлашып олтуруп, мындай деди:
- Оо, Ша'бий! Эгер үйлөнүүнү кааласаң, Бану Тамим уруусунан үйлөнгүн.
Ошенткен ал, анан өзү кантип үйлөнгөнү тууралуу минтип айтып берди:
- Мен жаш кезимде Бану Тамим уруусунда болгон бир жаназага барган элем. Кайтып келе жатып, бир үйдүн алдында улгайган бир аял менен бир жаш кыздын олтурганын көрдүм. Кыз абдан сулуу болчу. Мен алардын алдына да, карыя аялдан (ичээрге) суу сурадым. Бул шылтоодогу чыныгы ниетим - тигил кызды жакындан жакшылап көрүү эле. Улгайган аял кызга суу алып келүүнү буюрду. Суу ичип болуп, улгайган аялдан:
- Бул сулуу кыз кимдин кызы жана ысмы ким? - деп сурадым .
- Худайрдын кызы ысымы Зейнеб деди ал.
- Турмушка чыкканбы? - деп сурадым.
- Жок деп жооп берди ал.
-Мен өзүмө өмүрлүк жар кылып алууну кааласам, мага берээр белеңиздер? - деген суроо узаттым.
- Эгер сен мунун (өмүрлүк) теңи болсоң, беребиз, - деди ал.
- Улгайган аялдын бул жообун уккан соң, үйгө кайтып келдим. Ошол кызга үйлөнүүгө ичимден чечим кабыл алган болчумун. Ошентип, туугандарым менен чогуу жанагы кыздын үйүнө барып, аларга келген максатыбызды айттык.
Худайр "Абдан жакшы болот" - деп сунушубузду кабыл алды.
Арадан көп өтпөй, үйлөнүү тою башталды. Бирок бул кезде мен бул чечимиме ичимден өкүнө баштаган элем. Анткени бул уруунун аялдары абдан катуу мүнөз болушаары тууралуу угуп калган болчумун. Бирок, эмне болсо да көрө жатарбыз деп, иштин аягын күтүүгө бел байладым. Анан түн бир оокум болуп, мен кыздын жанына кирген кезимде, ал мага:
-Азиретим, күйөө баланын Аллахтын ыраазылыгы үчүн эки рекет намаз окуп, Аллахка дубалар менен кайрылып, үйлөнүп жаткан кызынын кайырдуу өмүрлүк жолдош болуусун тилеп жана анын жамандыгынан сактоосун суранып дуба кылуу - сүннөт! - деп айтты.
Мен:
- Ооба, ошондой, - дедим да, намаз окууга (кыямга) турдум. Намазды аяктаганымда анын да намаз окуп жатканын көрдүм. Анан ал мага мындай деп айтты:
- Азиретим, мен сиздин табиатыңыздан, кулк-мүнөзүңүздөн кабарсыз кызмын. Анткени мен сырттан келдим. Сиздин мүнөзүңүздү жана табитиңизди билбеймин. Ошондуктан өзүңүзгө эмне жагарын мага (ачык) айтыңыз, мен сиздин ыраазылыгыңызга жетүү үчүн сизге жаккан ошол нерселерди жасап, кызматыңызды ак кылайын. Жана да сизге жакпаган нерселерди айтыңыз, мен алардан оолак болуп, сиздин тынчыңызды кетире турган нерселердин алдын алайын.
...Сиз башка аял менен, а мен башка эркек менен турмуш куруп да кылышыбыз мүмкүн болчу, бирок тагдырдын өкүмү ушундай экен, эми экөөбүз очор-бачар үй бүлө күтүү алдында турабыз.
Аллахтын бул илахий буйругун (толук моюн сунуу менен) кабылдаңыз жана Аллахтын өкүмдөрүн толук орудатыңыз. Мен Аллахтан сиз экөөбүзгө тең ырайым кылуусун тилеймин.
Мен ага минтип айттым:
- Жаным, бул сөздөрүң ушунчалык терең маанилүү экен. Бул айткандарыңды орундата алсаң, анда бактылуу кылганың ошол. Эми айтчы кана, сен менден эмне каалайсың?
Ал айтты:
- Менин туугандарымдын мага келип кетип турушуна кандай карайсыз?
Мен айттым:
- Улам эле келе бергенин каалабаймын. Тез-тез келе бербегени дурус.
Ал айтты:
- Кайсыл кошуналар менен кандай мамилени карманайын? Билип алсам, ошого жараша иш тутайын.
- Баланча кошуналар жакшы кишилер: жылуу сөздүү, абийирдүү, жакшы инсандар, карым-катнаш түзүүгө болот.
Ал эми бастанча адамдар менен болсо сүйлөшпөгөнүң жакшы. Анткени алардын кулк-мүнөздөрү жана адеп-ахлактары начар кишилер. Алардын биздин үйгө келүүсүн мен каалабаймын - дедим мен.
Сүйүүнүн арта бериши.
- Оо, Ша'бий! Ошондон соң ал кыз менин маанайыма дал келе тургандай аракеттене баштады.
Ал эми менин ага болгон махабатым күн сайын улам артып, ага болгон сүйүүм улам тереңдеп бара берди. Ошентип бир жыл өттү. Анан бир күнү үйгө келсем үйдө бир улгайган кемпир: "Андай кылба, мындай кыл" деп келинчегиме бир нерселерди үйрөтүп, акыл насыят айтып жаткан экен.
Мени аялым тосуп чыккан кезде:
- Бул (кемпир) ким? - деп сурадым.
- Ал сиздин кайненеңиз, - деп жооп берди жумшак. Мен кайненемдин ал жайын сурап, ага колумдан келишинче урмат көрсөттүм.
Анан кайненем менден:
- Балам, аялыңдан ыраазысыңбы? - деп сурады.
Мен ага аялымдан абдан ыраазы экендигимди, келинчегимдин абдан мыкты тарбияланганын айттым.
Ошондо кайненем мындай деди:
- Уулум, аялдар (төмөнкүдөй) эки учурда адамгерчиликке жатпаган терс жактарын көрсөтүшөт:
Биринчиси - уул бала төрөгөн кезде.
Экинчиси - болсо (дөөлөткө жеткенден улам көөп, көзүн май басып) күйөөлөрүнөн жүз буруп (эрин тоотпой, текеберленип) калган кезде. Эгерде аялыңдан ошондой нерсени сезсең, анда аны дароо тарбиялагын. Анан ал өз сөзүн улап, мындай деп кошумчалады:
- Ант болсун: Эркектердин үйүндөгү эң жаман нерсе - бул аялдын өз ээрин тоотпой, менменсинип, кербезденип, назданып, көйрөңдөнүп, сылаңкороздонуп жүргөн сулуулардын жагдайы. Анан ал менден минтип сурады:
- Уулум, колуктуңдун туугандарынан сиздин үйгө качан келишин каалайсың?
Мен айттым:
Каалаган убакта келе беришсин.
Кыскасы, кайненем ар жылдын башында бир жолудан келип, кызына терең нускалуу насыяттарын айтып, кетип тура турган.
Оо, Ша'бий! Жыйырма жыл ошол аялым менен чогуу жашап, андан бир жолу да кемчилик көргөнүм жок. Менин бир кошунам бар эле. Анын аялы адеп-ахлаксыз, тарбиясыз неме болчу. Үйлөрүнөн эч качан уруш-жаңжал арылчу эмес. Ар качан ошолорду көргөн кезде, мен өзүмдүн берекелүү аялымды ойлоп, момундай бир ырды кайталаймын:
Көрдүмго эчендеген адамдарды,
Аялын койдой урган наадандарды.
Зейнебим бак-таалайым, чын ырысым,
Көрбөдүм анын эч бир тескери ишин.
Көтөрсөм колум курусун,
Таалимдүү жанды ким сабаар?!
Зулумдукка жол ачсам,
Адилдик калбас, муң чыгаар.
Тарбиялуу, ар-намыстуу, адеп-ахлактуу аялдар өздөрү жөнүндө ушундай ырлардын жазылуусуна себеп болгон. Ал эми мүнөзү орой, тарбиясыз аялдар болсо бейпилчиликте бактылуу өмүр сүрүү деген эмне экендигин да билишпейт, ал аз келгенсип, өздөрү тууралуу жаман пикирлерди да жаратышат.
Жогорудагы пикирлер көрсөтүп тургандай, исламдан кабарсыз айрым наадан эркектер өз аялдарын койдой сабап, эзүүгө учуратып, азап тарттырат.
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
"Мусулмандардан эң кемел иманга ээ (адам) бул кимдин адеп-ахлагы мыкты болсо ошол; силердин араңардан эң мыктыңар - өз аялдарына эң жакшы мамиле жасаганыңар! " (Бул хадисти имам Тирмизий келтирип, "жакшы ишенимдүү хадис" деп атаган).
Аялдар - эркектерге Аллах Таала тарабынан берилген аманат!
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
Аялдарыңарга жакшы мамиле жасагыла, анткени чындыгында аял кабыргадан жасалган жана анын жогорку бөлүгү эң чоң кыйшыктыгы менен айырмаланат. Эгерде силер кабырганы түздөөгө тырышсаңар, анда аны сындырып аласыңар, а эгер аны ошо боюнча калтырсаңар, анда ал ошол боюнча калат, ошондуктан ар дайым аялдарга жакшы мамиле жасагыла! "
(Ал-Бухари; Муслим).
Му'авия бин Хайданын (радыяллаху анху) мындай дегени кабардалат:
"(Бир жолу) мен сурадым: Оо, Аллахтын Элчиси, биздин ар бирибиздин аялдарыбыздын бизде (күйөө катары) кандай акылары бар?" Ал мындай деди: "Эгер өзүң тамактансаң аны да тамактандырууга, эгер сен кийинсең, аны да кийиндирүүгө милдеттүүсүң, жана сен анын бетине урууга, ага ыплас сөздөрдү айтууга, эгер үйдө болбосоң, андан тескери бурулуп (жүз үйрүп) кетүүгө акың жок!" (Бул хадисти Абу Дауд келтирип "жакшы" хадис деп атап, анан мындай түшүндүрмө келтирет: "ыплас сөздөрдү айтпоо" деген бул "Аллах сени түрү суук кылсын" деген сыяктуу сөздөрдү айтпоо.
"Мусулман аялдын күйөөсүнүн алдындагы милдеттери" китебинен жазылды.
Мекеним Кыргызстан
#1153 22 Июнь 2017 - 14:50
Firdaus-Muslim (22 Июнь 2017 - 08:16) жазган:
Үйлөнүүгө байланыштуу бир кызыктуу окуя.
...Ша'бий ысымдуу табаин үйлөнүү маселесине тиешелүү Шурайх казы айтып берген бир хадисти мындайча баяндайт:
Шурайх казы бир жолу мени менен баарлашып олтуруп, мындай деди:
- Оо, Ша'бий! Эгер үйлөнүүнү кааласаң, Бану Тамим уруусунан үйлөнгүн.
Ошенткен ал, анан өзү кантип үйлөнгөнү тууралуу минтип айтып берди:
- Мен жаш кезимде Бану Тамим уруусунда болгон бир жаназага барган элем. Кайтып келе жатып, бир үйдүн алдында улгайган бир аял менен бир жаш кыздын олтурганын көрдүм. Кыз абдан сулуу болчу. Мен алардын алдына да, карыя аялдан (ичээрге) суу сурадым. Бул шылтоодогу чыныгы ниетим - тигил кызды жакындан жакшылап көрүү эле. Улгайган аял кызга суу алып келүүнү буюрду. Суу ичип болуп, улгайган аялдан:
- Бул сулуу кыз кимдин кызы жана ысмы ким? - деп сурадым .
- Худайрдын кызы ысымы Зейнеб деди ал.
- Турмушка чыкканбы? - деп сурадым.
- Жок деп жооп берди ал.
-Мен өзүмө өмүрлүк жар кылып алууну кааласам, мага берээр белеңиздер? - деген суроо узаттым.
- Эгер сен мунун (өмүрлүк) теңи болсоң, беребиз, - деди ал.
- Улгайган аялдын бул жообун уккан соң, үйгө кайтып келдим. Ошол кызга үйлөнүүгө ичимден чечим кабыл алган болчумун. Ошентип, туугандарым менен чогуу жанагы кыздын үйүнө барып, аларга келген максатыбызды айттык.
Худайр "Абдан жакшы болот" - деп сунушубузду кабыл алды.
Арадан көп өтпөй, үйлөнүү тою башталды. Бирок бул кезде мен бул чечимиме ичимден өкүнө баштаган элем. Анткени бул уруунун аялдары абдан катуу мүнөз болушаары тууралуу угуп калган болчумун. Бирок, эмне болсо да көрө жатарбыз деп, иштин аягын күтүүгө бел байладым. Анан түн бир оокум болуп, мен кыздын жанына кирген кезимде, ал мага:
-Азиретим, күйөө баланын Аллахтын ыраазылыгы үчүн эки рекет намаз окуп, Аллахка дубалар менен кайрылып, үйлөнүп жаткан кызынын кайырдуу өмүрлүк жолдош болуусун тилеп жана анын жамандыгынан сактоосун суранып дуба кылуу - сүннөт! - деп айтты.
Мен:
- Ооба, ошондой, - дедим да, намаз окууга (кыямга) турдум. Намазды аяктаганымда анын да намаз окуп жатканын көрдүм. Анан ал мага мындай деп айтты:
- Азиретим, мен сиздин табиатыңыздан, кулк-мүнөзүңүздөн кабарсыз кызмын. Анткени мен сырттан келдим. Сиздин мүнөзүңүздү жана табитиңизди билбеймин. Ошондуктан өзүңүзгө эмне жагарын мага (ачык) айтыңыз, мен сиздин ыраазылыгыңызга жетүү үчүн сизге жаккан ошол нерселерди жасап, кызматыңызды ак кылайын. Жана да сизге жакпаган нерселерди айтыңыз, мен алардан оолак болуп, сиздин тынчыңызды кетире турган нерселердин алдын алайын.
...Сиз башка аял менен, а мен башка эркек менен турмуш куруп да кылышыбыз мүмкүн болчу, бирок тагдырдын өкүмү ушундай экен, эми экөөбүз очор-бачар үй бүлө күтүү алдында турабыз.
Аллахтын бул илахий буйругун (толук моюн сунуу менен) кабылдаңыз жана Аллахтын өкүмдөрүн толук орудатыңыз. Мен Аллахтан сиз экөөбүзгө тең ырайым кылуусун тилеймин.
Мен ага минтип айттым:
- Жаным, бул сөздөрүң ушунчалык терең маанилүү экен. Бул айткандарыңды орундата алсаң, анда бактылуу кылганың ошол. Эми айтчы кана, сен менден эмне каалайсың?
Ал айтты:
- Менин туугандарымдын мага келип кетип турушуна кандай карайсыз?
Мен айттым:
- Улам эле келе бергенин каалабаймын. Тез-тез келе бербегени дурус.
Ал айтты:
- Кайсыл кошуналар менен кандай мамилени карманайын? Билип алсам, ошого жараша иш тутайын.
- Баланча кошуналар жакшы кишилер: жылуу сөздүү, абийирдүү, жакшы инсандар, карым-катнаш түзүүгө болот.
Ал эми бастанча адамдар менен болсо сүйлөшпөгөнүң жакшы. Анткени алардын кулк-мүнөздөрү жана адеп-ахлактары начар кишилер. Алардын биздин үйгө келүүсүн мен каалабаймын - дедим мен.
Сүйүүнүн арта бериши.
- Оо, Ша'бий! Ошондон соң ал кыз менин маанайыма дал келе тургандай аракеттене баштады.
Ал эми менин ага болгон махабатым күн сайын улам артып, ага болгон сүйүүм улам тереңдеп бара берди. Ошентип бир жыл өттү. Анан бир күнү үйгө келсем үйдө бир улгайган кемпир: "Андай кылба, мындай кыл" деп келинчегиме бир нерселерди үйрөтүп, акыл насыят айтып жаткан экен.
Мени аялым тосуп чыккан кезде:
- Бул (кемпир) ким? - деп сурадым.
- Ал сиздин кайненеңиз, - деп жооп берди жумшак. Мен кайненемдин ал жайын сурап, ага колумдан келишинче урмат көрсөттүм.
Анан кайненем менден:
- Балам, аялыңдан ыраазысыңбы? - деп сурады.
Мен ага аялымдан абдан ыраазы экендигимди, келинчегимдин абдан мыкты тарбияланганын айттым.
Ошондо кайненем мындай деди:
- Уулум, аялдар (төмөнкүдөй) эки учурда адамгерчиликке жатпаган терс жактарын көрсөтүшөт:
Биринчиси - уул бала төрөгөн кезде.
Экинчиси - болсо (дөөлөткө жеткенден улам көөп, көзүн май басып) күйөөлөрүнөн жүз буруп (эрин тоотпой, текеберленип) калган кезде. Эгерде аялыңдан ошондой нерсени сезсең, анда аны дароо тарбиялагын. Анан ал өз сөзүн улап, мындай деп кошумчалады:
- Ант болсун: Эркектердин үйүндөгү эң жаман нерсе - бул аялдын өз ээрин тоотпой, менменсинип, кербезденип, назданып, көйрөңдөнүп, сылаңкороздонуп жүргөн сулуулардын жагдайы. Анан ал менден минтип сурады:
- Уулум, колуктуңдун туугандарынан сиздин үйгө качан келишин каалайсың?
Мен айттым:
Каалаган убакта келе беришсин.
Кыскасы, кайненем ар жылдын башында бир жолудан келип, кызына терең нускалуу насыяттарын айтып, кетип тура турган.
Оо, Ша'бий! Жыйырма жыл ошол аялым менен чогуу жашап, андан бир жолу да кемчилик көргөнүм жок. Менин бир кошунам бар эле. Анын аялы адеп-ахлаксыз, тарбиясыз неме болчу. Үйлөрүнөн эч качан уруш-жаңжал арылчу эмес. Ар качан ошолорду көргөн кезде, мен өзүмдүн берекелүү аялымды ойлоп, момундай бир ырды кайталаймын:
Көрдүмго эчендеген адамдарды,
Аялын койдой урган наадандарды.
Зейнебим бак-таалайым, чын ырысым,
Көрбөдүм анын эч бир тескери ишин.
Көтөрсөм колум курусун,
Таалимдүү жанды ким сабаар?!
Зулумдукка жол ачсам,
Адилдик калбас, муң чыгаар.
Тарбиялуу, ар-намыстуу, адеп-ахлактуу аялдар өздөрү жөнүндө ушундай ырлардын жазылуусуна себеп болгон. Ал эми мүнөзү орой, тарбиясыз аялдар болсо бейпилчиликте бактылуу өмүр сүрүү деген эмне экендигин да билишпейт, ал аз келгенсип, өздөрү тууралуу жаман пикирлерди да жаратышат.
Жогорудагы пикирлер көрсөтүп тургандай, исламдан кабарсыз айрым наадан эркектер өз аялдарын койдой сабап, эзүүгө учуратып, азап тарттырат.
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
"Мусулмандардан эң кемел иманга ээ (адам) бул кимдин адеп-ахлагы мыкты болсо ошол; силердин араңардан эң мыктыңар - өз аялдарына эң жакшы мамиле жасаганыңар! " (Бул хадисти имам Тирмизий келтирип, "жакшы ишенимдүү хадис" деп атаган).
Аялдар - эркектерге Аллах Таала тарабынан берилген аманат!
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
Аялдарыңарга жакшы мамиле жасагыла, анткени чындыгында аял кабыргадан жасалган жана анын жогорку бөлүгү эң чоң кыйшыктыгы менен айырмаланат. Эгерде силер кабырганы түздөөгө тырышсаңар, анда аны сындырып аласыңар, а эгер аны ошо боюнча калтырсаңар, анда ал ошол боюнча калат, ошондуктан ар дайым аялдарга жакшы мамиле жасагыла! "
(Ал-Бухари; Муслим).
Му'авия бин Хайданын (радыяллаху анху) мындай дегени кабардалат:
"(Бир жолу) мен сурадым: Оо, Аллахтын Элчиси, биздин ар бирибиздин аялдарыбыздын бизде (күйөө катары) кандай акылары бар?" Ал мындай деди: "Эгер өзүң тамактансаң аны да тамактандырууга, эгер сен кийинсең, аны да кийиндирүүгө милдеттүүсүң, жана сен анын бетине урууга, ага ыплас сөздөрдү айтууга, эгер үйдө болбосоң, андан тескери бурулуп (жүз үйрүп) кетүүгө акың жок!" (Бул хадисти Абу Дауд келтирип "жакшы" хадис деп атап, анан мындай түшүндүрмө келтирет: "ыплас сөздөрдү айтпоо" деген бул "Аллах сени түрү суук кылсын" деген сыяктуу сөздөрдү айтпоо.
"Мусулман аялдын күйөөсүнүн алдындагы милдеттери" китебинен жазылды.
...Ша'бий ысымдуу табаин үйлөнүү маселесине тиешелүү Шурайх казы айтып берген бир хадисти мындайча баяндайт:
Шурайх казы бир жолу мени менен баарлашып олтуруп, мындай деди:
- Оо, Ша'бий! Эгер үйлөнүүнү кааласаң, Бану Тамим уруусунан үйлөнгүн.
Ошенткен ал, анан өзү кантип үйлөнгөнү тууралуу минтип айтып берди:
- Мен жаш кезимде Бану Тамим уруусунда болгон бир жаназага барган элем. Кайтып келе жатып, бир үйдүн алдында улгайган бир аял менен бир жаш кыздын олтурганын көрдүм. Кыз абдан сулуу болчу. Мен алардын алдына да, карыя аялдан (ичээрге) суу сурадым. Бул шылтоодогу чыныгы ниетим - тигил кызды жакындан жакшылап көрүү эле. Улгайган аял кызга суу алып келүүнү буюрду. Суу ичип болуп, улгайган аялдан:
- Бул сулуу кыз кимдин кызы жана ысмы ким? - деп сурадым .
- Худайрдын кызы ысымы Зейнеб деди ал.
- Турмушка чыкканбы? - деп сурадым.
- Жок деп жооп берди ал.
-Мен өзүмө өмүрлүк жар кылып алууну кааласам, мага берээр белеңиздер? - деген суроо узаттым.
- Эгер сен мунун (өмүрлүк) теңи болсоң, беребиз, - деди ал.
- Улгайган аялдын бул жообун уккан соң, үйгө кайтып келдим. Ошол кызга үйлөнүүгө ичимден чечим кабыл алган болчумун. Ошентип, туугандарым менен чогуу жанагы кыздын үйүнө барып, аларга келген максатыбызды айттык.
Худайр "Абдан жакшы болот" - деп сунушубузду кабыл алды.
Арадан көп өтпөй, үйлөнүү тою башталды. Бирок бул кезде мен бул чечимиме ичимден өкүнө баштаган элем. Анткени бул уруунун аялдары абдан катуу мүнөз болушаары тууралуу угуп калган болчумун. Бирок, эмне болсо да көрө жатарбыз деп, иштин аягын күтүүгө бел байладым. Анан түн бир оокум болуп, мен кыздын жанына кирген кезимде, ал мага:
-Азиретим, күйөө баланын Аллахтын ыраазылыгы үчүн эки рекет намаз окуп, Аллахка дубалар менен кайрылып, үйлөнүп жаткан кызынын кайырдуу өмүрлүк жолдош болуусун тилеп жана анын жамандыгынан сактоосун суранып дуба кылуу - сүннөт! - деп айтты.
Мен:
- Ооба, ошондой, - дедим да, намаз окууга (кыямга) турдум. Намазды аяктаганымда анын да намаз окуп жатканын көрдүм. Анан ал мага мындай деп айтты:
- Азиретим, мен сиздин табиатыңыздан, кулк-мүнөзүңүздөн кабарсыз кызмын. Анткени мен сырттан келдим. Сиздин мүнөзүңүздү жана табитиңизди билбеймин. Ошондуктан өзүңүзгө эмне жагарын мага (ачык) айтыңыз, мен сиздин ыраазылыгыңызга жетүү үчүн сизге жаккан ошол нерселерди жасап, кызматыңызды ак кылайын. Жана да сизге жакпаган нерселерди айтыңыз, мен алардан оолак болуп, сиздин тынчыңызды кетире турган нерселердин алдын алайын.
...Сиз башка аял менен, а мен башка эркек менен турмуш куруп да кылышыбыз мүмкүн болчу, бирок тагдырдын өкүмү ушундай экен, эми экөөбүз очор-бачар үй бүлө күтүү алдында турабыз.
Аллахтын бул илахий буйругун (толук моюн сунуу менен) кабылдаңыз жана Аллахтын өкүмдөрүн толук орудатыңыз. Мен Аллахтан сиз экөөбүзгө тең ырайым кылуусун тилеймин.
Мен ага минтип айттым:
- Жаным, бул сөздөрүң ушунчалык терең маанилүү экен. Бул айткандарыңды орундата алсаң, анда бактылуу кылганың ошол. Эми айтчы кана, сен менден эмне каалайсың?
Ал айтты:
- Менин туугандарымдын мага келип кетип турушуна кандай карайсыз?
Мен айттым:
- Улам эле келе бергенин каалабаймын. Тез-тез келе бербегени дурус.
Ал айтты:
- Кайсыл кошуналар менен кандай мамилени карманайын? Билип алсам, ошого жараша иш тутайын.
- Баланча кошуналар жакшы кишилер: жылуу сөздүү, абийирдүү, жакшы инсандар, карым-катнаш түзүүгө болот.
Ал эми бастанча адамдар менен болсо сүйлөшпөгөнүң жакшы. Анткени алардын кулк-мүнөздөрү жана адеп-ахлактары начар кишилер. Алардын биздин үйгө келүүсүн мен каалабаймын - дедим мен.
Сүйүүнүн арта бериши.
- Оо, Ша'бий! Ошондон соң ал кыз менин маанайыма дал келе тургандай аракеттене баштады.
Ал эми менин ага болгон махабатым күн сайын улам артып, ага болгон сүйүүм улам тереңдеп бара берди. Ошентип бир жыл өттү. Анан бир күнү үйгө келсем үйдө бир улгайган кемпир: "Андай кылба, мындай кыл" деп келинчегиме бир нерселерди үйрөтүп, акыл насыят айтып жаткан экен.
Мени аялым тосуп чыккан кезде:
- Бул (кемпир) ким? - деп сурадым.
- Ал сиздин кайненеңиз, - деп жооп берди жумшак. Мен кайненемдин ал жайын сурап, ага колумдан келишинче урмат көрсөттүм.
Анан кайненем менден:
- Балам, аялыңдан ыраазысыңбы? - деп сурады.
Мен ага аялымдан абдан ыраазы экендигимди, келинчегимдин абдан мыкты тарбияланганын айттым.
Ошондо кайненем мындай деди:
- Уулум, аялдар (төмөнкүдөй) эки учурда адамгерчиликке жатпаган терс жактарын көрсөтүшөт:
Биринчиси - уул бала төрөгөн кезде.
Экинчиси - болсо (дөөлөткө жеткенден улам көөп, көзүн май басып) күйөөлөрүнөн жүз буруп (эрин тоотпой, текеберленип) калган кезде. Эгерде аялыңдан ошондой нерсени сезсең, анда аны дароо тарбиялагын. Анан ал өз сөзүн улап, мындай деп кошумчалады:
- Ант болсун: Эркектердин үйүндөгү эң жаман нерсе - бул аялдын өз ээрин тоотпой, менменсинип, кербезденип, назданып, көйрөңдөнүп, сылаңкороздонуп жүргөн сулуулардын жагдайы. Анан ал менден минтип сурады:
- Уулум, колуктуңдун туугандарынан сиздин үйгө качан келишин каалайсың?
Мен айттым:
Каалаган убакта келе беришсин.
Кыскасы, кайненем ар жылдын башында бир жолудан келип, кызына терең нускалуу насыяттарын айтып, кетип тура турган.
Оо, Ша'бий! Жыйырма жыл ошол аялым менен чогуу жашап, андан бир жолу да кемчилик көргөнүм жок. Менин бир кошунам бар эле. Анын аялы адеп-ахлаксыз, тарбиясыз неме болчу. Үйлөрүнөн эч качан уруш-жаңжал арылчу эмес. Ар качан ошолорду көргөн кезде, мен өзүмдүн берекелүү аялымды ойлоп, момундай бир ырды кайталаймын:
Көрдүмго эчендеген адамдарды,
Аялын койдой урган наадандарды.
Зейнебим бак-таалайым, чын ырысым,
Көрбөдүм анын эч бир тескери ишин.
Көтөрсөм колум курусун,
Таалимдүү жанды ким сабаар?!
Зулумдукка жол ачсам,
Адилдик калбас, муң чыгаар.
Тарбиялуу, ар-намыстуу, адеп-ахлактуу аялдар өздөрү жөнүндө ушундай ырлардын жазылуусуна себеп болгон. Ал эми мүнөзү орой, тарбиясыз аялдар болсо бейпилчиликте бактылуу өмүр сүрүү деген эмне экендигин да билишпейт, ал аз келгенсип, өздөрү тууралуу жаман пикирлерди да жаратышат.
Жогорудагы пикирлер көрсөтүп тургандай, исламдан кабарсыз айрым наадан эркектер өз аялдарын койдой сабап, эзүүгө учуратып, азап тарттырат.
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
"Мусулмандардан эң кемел иманга ээ (адам) бул кимдин адеп-ахлагы мыкты болсо ошол; силердин араңардан эң мыктыңар - өз аялдарына эң жакшы мамиле жасаганыңар! " (Бул хадисти имам Тирмизий келтирип, "жакшы ишенимдүү хадис" деп атаган).
Аялдар - эркектерге Аллах Таала тарабынан берилген аманат!
Абу Хурайра (радыяллаху анху) Аллахтын элчиси (с.а.в) дын мындай дегенин кабарлайт:
Аялдарыңарга жакшы мамиле жасагыла, анткени чындыгында аял кабыргадан жасалган жана анын жогорку бөлүгү эң чоң кыйшыктыгы менен айырмаланат. Эгерде силер кабырганы түздөөгө тырышсаңар, анда аны сындырып аласыңар, а эгер аны ошо боюнча калтырсаңар, анда ал ошол боюнча калат, ошондуктан ар дайым аялдарга жакшы мамиле жасагыла! "
(Ал-Бухари; Муслим).
Му'авия бин Хайданын (радыяллаху анху) мындай дегени кабардалат:
"(Бир жолу) мен сурадым: Оо, Аллахтын Элчиси, биздин ар бирибиздин аялдарыбыздын бизде (күйөө катары) кандай акылары бар?" Ал мындай деди: "Эгер өзүң тамактансаң аны да тамактандырууга, эгер сен кийинсең, аны да кийиндирүүгө милдеттүүсүң, жана сен анын бетине урууга, ага ыплас сөздөрдү айтууга, эгер үйдө болбосоң, андан тескери бурулуп (жүз үйрүп) кетүүгө акың жок!" (Бул хадисти Абу Дауд келтирип "жакшы" хадис деп атап, анан мындай түшүндүрмө келтирет: "ыплас сөздөрдү айтпоо" деген бул "Аллах сени түрү суук кылсын" деген сыяктуу сөздөрдү айтпоо.
"Мусулман аялдын күйөөсүнүн алдындагы милдеттери" китебинен жазылды.
Эн соонун китеп мен окуп чыккам толугу менен
#1154 23 Июнь 2017 - 10:45
Тема "Дин жана философия"
бөлүмүнө жылдырылды.
Если человек сделал тебе больно, не отвечай ему тем же. Сделай добро. Ты другой человек.
Ты лучше.
#1156 23 Июнь 2017 - 22:16
لا اله الا انت سبحا نك اني كنت من الظا لمين
#1158 26 Июнь 2017 - 03:07
Үйлөнүүгө байланыштуу бир кызыктуу окуя. темасы менен бириктирилди.
Если человек сделал тебе больно, не отвечай ему тем же. Сделай добро. Ты другой человек.
Ты лучше.
#1159 27 Июнь 2017 - 05:37
#1160 28 Июнь 2017 - 10:16