[Nyrjamal.Teshebaeva]

Азыр бир уй-булону былк этирбей кармап турган да Жайнагул. Узулгонун улап, чачылганын жыйнап, бирин

. экиге улап турган да
Жайнагул. Ал эмес ОЗУ иштеген торот уйунун белдуу акушер-хирургу да Жайнагул.

Азыр Толкунбектин институтту
бутуп, эмгек жолун жаныча баштоочу мезгили да келип жетти. Жан кишиге айтпай
Жайнагулдун ичинен сызып, бушайман болуп, кайгы жегени куйоосунун туштукко
кетиши болду. Буга биринчи кезекте Жайнагул озун куноолуу деп сезди. Анткени
Толкунбек студенттерди болуштурор алдында, мындан бир канча убакыт мурда
колутусуна айтып, кайда жазыларын, кайда барып иштээрин кенешкен болучу. «Мени
туштукко чектеп жаткан имиш!» - деген Толкунбек. Уйбулого, атамдын согуштан
болуп келгендигине байланыштуу сурансам, эркин диплом бериши мумкун. А балким,
колго жибере болуштуруудо. Бирок азырынча кимдин кайда барары жонундо эч Ким
ачык билбейт.

Куйоосунун созун угуп олтуруп, бала
кезинен туштукту энсеп журуп, максатына жетпей калган жаш келиндин делебеси
козголду. Анын оюунда уй-жайга ээлик болуп туруучу ата-энебиз бар. Жанат эрмек
болуп, аларда калат. Толкунбек экообуз бир-эки жыл ботон эл, ботон жерге барып
иштеп келсек эмне болмок эле деген ой, башын айландырып алды. Аялынын тилинен
чыгып, озунун ой-максатын ОЗУ чече биле элек Толкунбек, Жайнагулдун сунушун кын
дебестен кабыл алып койду. Жаш жубайлар ата менен энеге да бул жонундо ачык
сырын айтышпады. Акыры Толкунбек, туштукко чектелип Тынды. Жигит уйуно кийин
уйуно келгенде ата-энесине: «Мени, сурансам болбой Ошко болуштурушту», - деп,
бардык шылтоону институтка турто салып койду. Ошентип, окуусун бутоору менен
жумушунан бошонуп, Жайнагулу каалаган жакка иштоого жоноп кетти.


Толкунбек барары менен бир СМУга
инженер болуп орношту. Квартиранын жоктугуна байланыштуу ошол СМУнун
жатакасынан оруп алып, ошондо жашап калды. А Жайнагул болсо квартира табылганча
оз ордуна иштей

бере турган болду.
Ары-бери караганча кыш тушуп, айлана ак кар, кок музга айланды. Толкунбек Жаны
жерге, Жаны турмушка коно албай, маянасын алган сайын Ысык-Колду коздой учуп
турду. Бул жакта Жайнагулсуз жашоо, жашоо эмес эле тозок болду. Жайнагулду
эстеп, анын кыял-жоругун элестетип жатып уктап, эстеп жатып ойгоноорун, эч
кимде Жайнагулдой аял жоктугун айтып катар жазат.

Баягыдай эле бирин-бири сагынуу,
бирин-бири куту, бирин-бири энсоо сезими кош журокто куйгон бойдон жалбырттай
берди.

Ош менен Чолпон-Атанын ортосу
Толкунбек учун кочонун аяк-башындай эле бирдеме болду да калды. Бир келишинде
аба ырайы бузулуп, эки-уч куну катары менен самолёт учпай, кызматынан кечигип,
эмне кылаарын билбей айласы кетип, кабагына кар жаап турган уулун коргон Мансур
суйлонуп коё берди:

-Сени ошол жакка барып иште деп
бироо мойнуна кылыч такады беле. Элдин балдарын коруп эле Журом, анда-мында
болуп сандалбай эле уй-булосу менен мойтондошуп чогуу жашап, чогуу эле журушот.
Уй-булолуу, ата-энелуу киши да сендей болобу. Менин согущта бакма болуп
келгенимди айтсан деле тушунущот эле го. Макул менин майыптыгыма, энендин
оорукчалдыгына карабасан да, мына бул колуктун менен Балана карасан боло.
Жайнагул бул жакта, сен ал жакта, тапкан акчан озундун керт башындан артпай,
жалан жолуна кетип жатат. Сени менен бизди Жайнагул качанга чейин багат ыя? Бул
да бироонун козун карап, кокулун сылаган баласы го, аясан боло акылын болсо.
Анда-мында болбой кочуп кет, аты жакшы. Эки кундун биринде келип алып, кайра
кете албай, иштеген ишинен калып, кечигип темтендеп жургон кантип жакшылык
болсун.

Оз куноосу озундо болгон Жайнагул
ооз ачпай, жер карап шылкыйып турду. Аялы унчукпагандыктан, Толкун-


бек да атасына жыгылыштуу болуп, бир топко унсуз-сосуз ой басып туруп, анан минти:
-Ата, туура айтасын. Сен эмес, мен озум да окунуп журом. Бирок мынчалык барбасам болот эле, баргандан кийин чыдап, бир-эки жыл иштешим керек. СМУ жаш кадырлар учун уй салып жатат. Бутоору менен Жакинди алып кетем. Экообуз тен иштесек жаман болбойт.
-Эмне, Жайнагулду бул жерде иштеген иши жаманбы? Иштеген мекемесине да, элге да алымы бар. Баардыгы козун карап, сыйлап турушат. Ал жакка барганда да ушундай болобу?
-Болот, ата.
-Болсо эле болду.
Каарыган ата-энесин, уй-жайын, иштеген ишин таштап, акылдуу деген Жайнагулдун, жылуу ордун суутуп кочуп кетем дешенине эч ким макул эмес болчу. Куйоо баласынын минтип озун озу билип, отугун торго илип, эч кимге айтпай, эч ким менен кенешпей иштеген ишине Тумар да, Сады да капа эле. А Жайнагул болсо куйосунун башка жакка кетишине озу себепкер экенин энесине да айтпай, агасына да айтпай, тилин тиштеп жургон кези болчу.
Карап туруп боодосунон тигил жактан да, бл жактан да еме угу, жек корумчу болуп турган куйосуно ичи ачып, Жайнаглдун ыйлагысы келди. Толкунбек ава ырайнын онолп, самолеттун учушун кутпой, акыры такси жалдап жолго чыгууга тура келди.
-Оз жанынды жакшы бак, -деди куйоосун узатып жатып, -бир айда эки-уч жолу келбей эле, айна бир келип турчу. Уйдо телефон бар эмеспи. Чркап журуп сен учун койдурдум аны. Бири-бирибиздин каварыбызды телефон аркылуу билишип турсак болот. Мен жмушумдан бошонуп барбай эле коеюнчу Толкунбек. Акыры кара айланып келе турган жерибиз, жашай трган жайыбызды кароосуз калтырабызбы. Бекер кылыптырбыз, алды-артыбызды ойлонбой. Эне-атабыз элдикиндей тын болсо кеп баш-


ка эле. Сенин ал
жакка кетишине орто жолдо мен себепкер болуп калды, шыкактап. Кечир мени.

-Мындай болоорун экообуз тен эле
билген жокпуз да. Корсо,башыбыздан эч теке ото элек, бала бойдон турбайбызбы.
Жок дегенде Сады абама айтсак болсок экен. Коп эле ишилер тышта иштеп журот деп
ошондой ойлободумбу. Корсо, биздин шартыбыз туура келбейт тура. «Чыдаганга
чыгарган», - дейт. Тобокел деп уй берсе эле кочуп кетели. Атам менен энем
ыйлап-сыктай, эптеп оз жандарын оздору багып турушаар. Биз жокто деле жашап
турушпады беле. Келип-кетип турабыз. Сен эчтекени ойлоп, кабатыр болбо.
Туштукко барып иштоону энсоочу элен го.

Жубайлар бирин-бири ушинтип
сооротуп, коздоруно жаш айлана тушуп коштошушту…

Ушандан кийин Толкунбектин
келиши сейилдей баштады. Жаны жылда келген бойдон, май майрамына аралаш дагы
бир келип кетти. Ошентип, баягы ат тезегин кургатпаган Толкунбек, эми аялын да,
ата-энесин да телефон менен суйлошконго кондуруп келатты. Аны Жайнагул конулуно
алып, куноо деп эсептебейт. Коп келсе коп келдин деп куноолодук эле, эми аз
келип жатасын деп айыптоо адамгерчиликке жатпас деп ойлойт. Бирок Адам деген
Адам, Журок деген Журок да. Жолугушуулардын арасы алыстап, улам создуккан
сайын, куйоосун эстеп сагынып, Толкунбектин жытын, анын озуно болгон ажайып
махабатын, арчо отундай чатыраган ууз суйуусун эстеп, ой толгонуп, анны эстей
берип уйку качып, тээ тундун бир оокумуна чейин тошогнудо тынчы кетип жатып,
козу илинип кеткен учурлар убакыт откон сайын кобойо баштады. Кокус бироолор
менен бузукулук жолго тушуп журобу деп озунон ОЗУ белгисиз, кайдагы бир
аялдардын кызаганып да кетет. Куйоосу келгенде касам ичирип, каргантып сурагысы
келип, айтаар созун камдайт. Бирок Толкунбекти коргондо баягы журогун жаралаган
арам ойлор башынан кандай учуп кеткенин ОЗУ да билбей калат. Мунозу озгорду
бекен

[Nyrjamal.Teshebaeva]

. деп сынайт.
Мурункусундай сагынды бекен деп ойлойт. Бирок баягы эле махабаттуу Толкунбек.
Баягы эле олуп-очуп, эзилип суйгон суйуусу. Ошол эле жанга жагымдуу мунозу,
кусалуу козу.


-Сагындым, - дейт Толкунбек.


-Сагындым, - дейт Жайнагул.


Куйосу аялын денесин
сыйпалайт.


-Алтыным, денен жайылып,
мурункудан толоюн деп калыптырсын. Сага толгон жарашат экен, сынына чыгып
келбеттуу болуп кетиптирсин.


Жубайы кубанычтан демиге
суйлойт.


-Балалуу болобуз, Толкунбек.


-Койчу, чын эле боюнда барбы?


-Ооба, боюмда бар.


Ошол замат Жайнагулду
кучактап, бети-башынан туш келди опкулоп, алкымынан кайра-кайра жыттап,
курсагын кармалап, эркелетип минтет:


-Эми Жанатка ини тороп бер.


-Буюрганы болот да.


-Анда энем менен атам сени
быйыл да жиберишпейт тура, - дейт улутуна дем алып. – Уй бергенче менчик
квартир таап деле кирип турат элек. Коп эле уй-було ошентип жашап жатышпайбы.
Ансыз деле тапканым талаага кеткенсип, алган айлыгым кара башымдан артпай
жатат.


Толкунбектин айткан созун
жуйолуу коруп турса да, Жайнагул ага муюша койгон жок. Бир демге ойлонуп туруп
минтти:


-Жаз жарыш, куз Курош, -
дейт. Эмитен малдын камын корбосо болобу. Жакында Чоп счабык башталат. Анын
артынан куркурогон куз келет. Анын кылычын алган кыш башталат. Озум минтип кош
кабат болсом. Уйдо болгонум эле он да. Декретке чыгам кийин. Эми барсам сага,
келерки жайда барам. Ага чейин бала да торолуп калат. Бир эле сен жоксун уйдо.
Болбосо жаман жашап жаткан жерибиз жок. Анча-мынча кой-козунун башын курап
алдык. Бир


эмес, эки бирде
музоолуу уй бар. Бээ сатып алдым деп атам айттыбы сага. Карыганда оорукчал
киши, акыйып уйдо олтурбай, ары-бери бастырып ырас онуп калды. Эми совхоздон
жем, Чоп сатып алыш керек.


-Сен Тим эле чарбачыл болуп
кеткенси го.


-Элди коруп чарбачыл болбосон да
болот экенсин. Эмми акча жыйнап, машина алалы, Толкунбек. Сен да мындан ары
айлыгынды уномдоп, кассага акча жыйна.


Толкунбек мостоё тушту.


-Кассага артпаса эмнени салам.
Азыр эле айтпадымбы сага, унутуп калдынбы. Жалгыз жургон киши жарыбайт окшойт
Жакин. Сенин жасаган оокатынды коруп, суйлогон создорунду угуп, тан калып
олтурам. Таза дунуйокор болуп кеткенсинби, дейм.


-Кеп анда эмес. Мен дунуйо жыйнап,
миллионеп болоюун деп жаткан жерим жок. Эл катары жашайлы деген Гана тилегим.
Деги эмгекке конуп кеттим. Бекер тура албайм. Сенден бир тыйын албай эле оокат
отуп жатат. Кеп келгенде айтылган кеп соз да. Атам менен энемдин пенсиясына,
менин маянамды кошкондо, толгон эле акча болуп жатып калат. Кассирибиз энем.
Атам кожоюн. Мен аткаруучу. Билесинби, кеп акчанын санында эмес, сарамжалында
болот тура. Атам бул жагынан кыйын.


-Билесинби, Жакин, чынымды
айтсам, бул иттин акчасы айдан айга жетпей да калат кээде. Алган дунуйом,
Берген кишим да жок. Ашык чыккан чыгымым эле, оз жанымды озум багып жатканым.
Ошол. Бир жакшы жери иштеген жеримде кадырым бар. Партияга алышты. «Саргара
жортсон, кызара бортосун» дегендей, туболугубуз жаман болбойт го деп ойлойм.
Туштуко барып иштоону баштаган озун эмес белен. Эми кайта минтип, мен иштеген
жерге баргын келбей…


-Ооба, барууну баштаган озум
болчумун. Эми кайра баргым келбей жатканы да озум. Сен эми, мени ошон учун
куноологону турасынбы? Келечекте Адам баласы эмне бо-


лоорун билбейт тура.
Бардыгы шартка байлашныштуу болуп жатпайбы, Толкунбек. Болбосо Сенин жанындан
карыш жылайын, же сени жалгыз бир шаарга таштап коёюн деген ниетим болсо эмне
дейсин. Озун тушуносун го мени. Бирок ата менен энени да ойлошубуз керек.


Экоо бул сапарда жыйынтыкка келе
алышпады. Толкунбек бул жакка келгиси жок болсо, Жайнагулдун ал жакка баргысы
келбеген бойдон болунушушту…





* * *






Быйылкы кыш кол бетине оор
болду. Омуру каар жабаган Чолпон-Атага калын каар тушту. Мансур менен Кына
мал-салын, каз-ордогун башкарып, жем чобун салып коюп уйго кирген. Жуулган
кирлерин тасмалдап бутуп, озуно тиешелуусун озунчо, абышка-кемпирдикин бир
башка болуп, кайненесине минтти:


-Эне, кийимдеримдин баарын
иреттеп койдум. «Жакшы кундун жаманы бар» дегендей, кокус торот уйунон кайтпай
калсам, баары ушул шифионерде…


Келининин созун угуп, Кына ыйлап
жиберди. Жайнагулдун айткан созунон чочулап, журогу тушкон эне, тээ бир окумга
чейин эсине келе албай турганын кыраакы келин дароо байкады. Кына ансыз деле
бир жумадан бери озун колго алалбай, капалуу болучу. Откон дем алышта Ошто
иштеген озунун жакын инисинин кызы келген. Создон соз чыгып олтуруп, Толкунбек
жонундо бир жагымсыз соз айтып кеткен. Ал болсо уулу бир келин менен журуп,
анын боюнда бар имиш деген соз болучу. Бирок «ит уро берет, ашамл журо берет»
дегендей, Кына ага анчалык ишене Берген эмес. Колуктусунун башын атташ
Толкунбектин колунан келбес деп ойлогон. Кына мындай катын ушакты экинчи мага
айтпай Жур деп, синдисинин оозуна кулпу салып койгонун Жайнагул билген эмес.
Чындыгында мындай жагымсыз созду угуу Кына учун оорудан жаман иш болучу. Жалган
болсо да, чын болсо да ошондон бери
эненин санаасы


. сан, ичкени ирим,
жегени желим эле. Кокус Жайнагул угуп калса, акыры эмне менен аяктаарын билбей,
ойдон башы катты.


-Ой жарыгым десе, мен жон эле
айттым. Ошого да киши ыйлайбы. – Жайнагул энесинин мойнунан кучактап, жоолугун
ондоп байлады. Бирок эмне учундур ОЗУ да ыйлап алды.


-Кагылып кетейин каралдым,
чынынды айтчы, этин ооруп турган жокпу? О, Кудай, он иш, он жолуна сала кор.


Жайнагул кулумуш болду.


-Билбейм эне, белим эле Кичине,
билинээр-билинбес ооругансып турат. Балким, кир жууп, кир тасмалдагандыкыдыр.


Кына безеленип жиберди.


-Энен секет кетсин. Сенин
астына кетээр кунум бар бекен. Догдур чакырсак кандай болоор экен ыя, балам?


-Жок, жок энекебай, азыр эрте.
Убагында эле торот уйуно телефон чалсак, дароо келип алып кетишет. Атам кирсе
тамак ичели.


Жайнагулдун белинин ооруганы
бирде басылып, бирде кармап, солгундап турду. Жайнагул бул толгоо экенин билди.
Мынча болду карангыда карыган байкуштардын тынчын албай, танга жетсем экен деп
тиленип жатты. Тошогун салаарын салып коюп, жатпады. Келининен корккон эненин
да тынчы кетти. Уламдан-улам Жайнагулдун эшикке чыгуусу кобойуп баратты.
«Энекебай сиз жата беринизчи. Мен озум эле чыгып келем» - деп, башындагы тыбыт
жоолугун чумкой салынып, Толкунбектин уйдо калган эски пальтосун жамынып,
эшикти коздой бет алды. Иттин жанаттан бери жаагы баспай ургонунон чочулап,
Кына озунчо убара. «Иттин козу ачык болот дечу эле. Кудай сактаса экен. Кучугу
да бир жагынан унун баспай койду. Бул экооно бугун жин тийгенби дейм. Окшошкон
кара башынды жуткан олугунду коройундор десе», - деп озунчо суйлонуп, келинин
жалгыз чыгам дегенине болбой, Жайнагулдун ар-








тынан баратты. Бирок иттин ургонун Жайнагул капарына албады. Анткени кээде корого мышык келсе деле, ит келсе деле ушинтип кучгу бир жагынан, чон ити бир жагынан жаактары жанып, унун баспаган адатын Жайнагул жакшы билуучу. Келин каалаганы ачып, коридордон тушуп короого чыгып, алдынан боору чыкан немедей жалт берип, Кынаны крмай калды.
-Ой энекебай, дарбазанын тубундо оролгон бирдеме жатат да.
-Бирдеме жатат?! --Алая карап калды.
-Барба, энеке. Мен коркуп жатам. -Жайнагул Кынаны ош олдоп каруудан бекем кармап турду.
-Э-э, Мансур, жата элексинби? -деди Кына абышкасын чакырып.
-Ботом, бери чыкчы. Мына бул арам олгон Жолборстун баятан бери жагын баспай ургону башкача болчу. Коргону бар немого . Дарбазанын кире беришинде бирдеме жатат да .
-Эмне жатмак эле. Уйкусу качкан ит уро бербейби?
Мансур да келининен санаасы тынбай жатканбы, кийимчен экен. Уйдон будалбай чыкты. Короого чыгып ал да слдее тшту. Дарбазанын тубуно жакын барып энкейип карады. Колун тийгизип карап коруп чочуп кетти.
-Оу, бул бала го,? -деди Кынага кылчая карап.
-Эмне дейт? -Кына селт этти.
-Бала дейсизби? -Жайнагул босогодон атп тшту.
-Мунун озу шумдук го ыя? Сен тз чыгып кочоону карачы, Мансур.
Мансур да шашып калды. Ал байбичесинин созуно дароо тшуду. Балким, тышта акмалап карап турган бироолор болуп журбосун деген ниет менен, дарбазадан атып чыкты. Айдын суттой жарыгы менен кочодо куйгон лампочкалардын нуру аралашып, айлана тим эле суттой жарык. Тегеректе дымыр эткен жан корунбойт. Мансур кочонун аяк башына чейин айлана басып журуп, козуно эч кимди чалдыктыра албагандан кийин кайра тартты. Тээ

[Nyrjamal.Teshebaeva]

. астынкы чон кочодон
ауулдап каршы-терши откон машиналардын уну болбосо, айлана жымжырт. Мансур уйго
келсе Кына менен Жайнагул Баланы алда небак алып кирип кетишиптир. Ал эмес
баланын ороо-чулгоосун чечип, кайнене менен келин эркек-кызын текшерип жатышканын
байкап, унсуз туруп калды. Тээ бир оокумдан кийин Гана, ата жакасын кармады.


-Кудай тобо, чын эле бала экен
ээ? Шумдук, асмандан тушконсуп, кызык иш го бул.


Кына чалына карады.


-Кочодо киши корунобу?


-Жок, байбиче, кочо тынч, эч Ким
корунбойт.


Баланын мойнуна тагылган бир
кичинекей кагаздан, туулган кунун, саатын, улутун окушту.


-Э, Кудай, азыр эле туулган бала
экен. Сыягы, ушул эле озубуздун айылдан го. Мени билген бироо кош бешик кылып
багып алсын деп атайын эле таштап кеткен окшобойбу.


Кына эмне учундур балага моюун
салбай, коздору киртийип турду.


-Муну эми эмне кылабыз? Бала
керек деген бироону таап берип бул балекеттен эртелеп кутулуш керек.


-Энеке!


-Кой балам, Кудай оз этегинди
жалагасын. Багып алам деп ойлобой эле кой. Арамдан туулган бироонун таштанды
баласы эмес, оз курсагындан чыккан баладан жакшылык корорду же корбосту бир
Алла ОЗУ билет. Мунун азабын тартып кереги эмне, балам. Тируу журсо жакшы,
кокус олуп калса, эмгегин талаага кетип курайсын. Эки Баланы багыш оной
эме-е-с…


Баланы коруп буткон бою балкып,
ысып турган Жайнагулдун денеси кайненесинин салкын созун угуп сууй тушту. Кынаны
жалжылдай карады.


Мансур Жайнагулду эмне дээр экен
деп кутуп турганбы, жандана тушуп минтти:
146-бет. –Секет
кетейин акылындан. Багып ал. Аман-эсен эки колунду бооруна алып алсан, эгиз
болот. Башка баш кошулган жаман болмок беле.


Кайната менен келин жазылып,
созго келгени менен Кына ачылбай турду. Ал бир оокумга чейин ойлуу тунжурап
туруп, абышкасына карап мындай деди:


-Болуптур, багып алабыз
десенер багып алалы. Жайнагулду эгиз тороду дейли. Бирок бул Баланы торогон
энеси да, Баланы биздин эшиктин алдына алып келип таштаган далдачасы да, ушул
жерде жашап, ушул жерде турса керек, бизди байкап. Аты жакшы: «Эшиктин алдынан
бироо бала таштап кетип, эч Ким корбой тонуп олуптур», - деп Жанаттын тигил
карала болгон эски куурчагын эртен менен кепиндеп, жайнамазга ороп алып,
мурзодон жер чукуп комуп кел. Бироо болбосо, бироо корор Сенин мурзонун ичинде
кор казып жургонунду. Эмне кылып жатасын десе, айтпай жанын жокпу. Ошондон
кийин бул баланын таштанды экенин Жан кишиге айтпай, Жайнагул эгиз тороду
дейбиз да коёбуз.


-Толкунбеке
дагы айтпайбызбы, ыя эне?


-Айтпа. Анын эмнесин
суйунчулойт элен. Бул сырды бир карангы тун, бир учообуз Гана билели.


Мансур тамылжый тушту.


-Байбиче бир эсептен туура
айтат. Анда ошондой кылалы, Жакинтай, кагылайын…


Ушул убакта Кудай жалгап,
Жайнагулдун толгоосу да ыкчамдай баштады.


-Э балам, догдур чакырбай эле
кое турсак кантет. Баарыбыз эле уйдон эле, балекет-салекет жок Аман-эсен тороп
журбодук беле. Кудай берип, эки колунду Аман-эсен бооруна алып алсан, киндигин
кесип, эки Баланы бирдей ороочусуна ороп туруп, ошондон кийин чакырсак кантет?
Анда экоону тен озун торогон болуп, жиксиз болуп калаар беле деп турам.
147-бет. –Ооба, мен ошону ойлоду эле. Бирок ороп
туруп чакырчак шектуу болуп калар бекен, - деди келин.


-Аман-эсен коз жарчы мурда,
эмне кылышты коро жатарбыз убагында.


Жайнагул ошол туну танга маал
Аман-эсен уул тапты. Кына баланын киндигин кесип жатып, абышкасына кыйкырды:


-Ай, Мансур, бол, догдур
чакыр тез.


Кына оз баласын тааныбай
калбас учун эмне белгиси бар экен деп ымыркайды ары салып да, бери салып да
карады. Ошол замат далысынын устундо бармак басым калы бар экенин корду. Анан
тигил таштанды баланын дароо ороо-чуулгосун алып ыргытып, келинин астына сала
коюп кан солго болоп жиберип, ошол замат Жаны эле эки Баланы эки башка орой
баштаганда жакасы менен башын окшоштуруп, когултур суусар тебетей кийген,
коздору жайнаган, ак жуумал келин шашып-бушуп кирип келди. Ал ээ-жаа бербей
бака-шака тушуп жаткан ыйлап жаткан балдардын унун угуп, алаканын шак койду.


-Коку-у-й, Жайнагул, уйдон
тороп койдунбу, ыя?


-Тороп койгонду корбой турасынбы. Толгоом
бышканда чакыралы деп, энемдин тилин албай жатып ушундай болду…


Ооба, ошентип, бардыгы
Кынанын айтканындай болду. Кудагыйы келгенде, баягы эч кимге айтпайбыз деген
сырды, Кына токпой-чачпай бут айтып салды. Тумар Буга айабай кубанды.
«Толкунбеке айтпасанар айтпай эле койгула» - деп Мансур менен Кынанын созуно
кошулду. Ошентип, эгиздин сынары таштанда бала экенин тортоонон башка Жан киши
билбеген бойдон кала берди. Булардын атын Мансур бирин Асан, бирин Усон деп
койду.


Баягы Жайнагулду торот уйуно
алып кеткендин эртеси мындай болуптур. Мансурдун жай казып жатканын коруп,
малчыларга жем таратып баратып Тураттын агасы Тургазы мурзолордун тушуна токтоп
эмне шумдук болуп
148-бет. кетти деп чочуп
кетет. Анан аттап-буттап Мансурдун жанына келип:


-Ой, Мансур аба, эмне болуп кетти,
ээ кокуй, - деген Тургазы урпойуп, жайнамазда оролуп турган баланын соогуно
окшогон кичинекей табытты коруп.


-Эмнеси курусун, тундо биздин
эшиктин алдына бироо эркек бала алып келип таштап кетиптир. Эч кимибиз эшикке
чыкпай, козубуз кашайып корбой тонуп калыптыр. Ошону жашырып коёюн деп которуп
келдим.


-Кап, мен жардамдашсам болот эле,
малчыларга жем алып баратпадым беле. Эми эмне кылам?


-Жок, озум эле, бара бер жумушуна,
кенедей болгон кол башындай немени азыр эле жашырып коём. А баса суйунчу, Туке,
Жайнеке эки эгиз уул тороду. Бул бала олбой тируу болгондо, кан бастыга жин
басты болуп уч уулду болбойт белек. Ичим ооруп калды. Жайнаны догдурга алып
кеткенден кийин кемпир экообуз тен жабышып жатып албадык беле.


-Оо, бешик боонуз бек болсун,
Мансур аба. Жакшы кеп болгон тура. Бироонун таштанды баласына ичиниз орубай эле
койсунчу. Бул баланын омур жашын ошол оз балдарынызга берсин, - деп, жолуна
тушот.


Ошондон кийин Мансурдун эшигинин
алдына алып барып, киши корбой тонуп олгон бала жонундогу соз айылдын
аяк-башына чагылгандай тарап кетти. Тургазыны коруп, бул ишке кубо болгонуна
Жайнагул баштап бардыгы суйунуп, санаалары Тынды да калды.


Эки бала осуп жатты. Бирок бир
курсактан чыккандай болбой, Усон катинки тартып кичирээк. Жайнагул ошол арык
баласын кунуго сууга салып, кунуго колу-бутун чоюп, колунан келген аракетин
жасайт. «Байкуш бала, курсакта жатып жапа чеккен экен. Боюнда барын жашырып
танып жургон немего Чиркин», деп Усонду тууган белгисиз аял жонундо ушинтип
ойлоп калат Жайнагул.


. Арадан ай айланып,
отуп-отпой эки баланын салмагы бирине-бири тенеле тушкону байкалды. Улам козго
корунуп торолгон сайын Асан менен Усон татынакай суйкумдуу балдар болуп
калышты. Экоону тен бешике салышкан. Кош бешикти эки жагына коюп, терметип олтурган
Жайнагул бир кездеги, жомокто айтылуучу эгиз баланын энеси, хандын аялы
Канышайымга окшоп кетээрин эне келинине минтип айткан:


-Мен бир жолу театрга барып,
оюндан бири алтындан, бири кумуштон жасалган кош бешикти сенчилеп, кынылдап
ырдап, алдей айтып терметип олтурган келинди коруп, суктанган элем. Бирок энеси
балдарынан ажырап калганы окунучтуу, ошол оюндун. Кош бешик терметкен сага да
аябай жарашат каралдым. Балдарын менен Аман бол.


-Оо, алтын энем, баарбыз эле Аман
бололу. Атам экоон олбой, Аман-эсен журуп, ушул экоонун азамат болуп бой жетип,
уйлонгонун корсонор экен.


-О-ой, кокуй анда абышка экообуз
тен алжып, бакма болуп сидерди куратпайбызбы. Ашык омурдун кереги эмне,
каралдым. Биз корбогон балдардын кубанычын силер, Толкунбек экоонор коргуло.


-Кокус жаздым тайып, сиз бирдеме
болсонуз, эмне учундур баарыбыз талаада калуучудай болуп кетем. Олбосонор экен
энекебай. Силер жок, биз кантип жашайбыз, башы жок бака, козу жок коргондой
болуп.


-Жашайсынар, балам. Анда мындан да
тыныйсын, мындан да сарамжалдуу, эмгекчил болосун. Жашоону Ким эле жаман коруп,

[Nyrjamal.Teshebaeva]

-Жашайсынар, балам. Анда мындан да
тыныйсын, мындан да сарамжалдуу, эмгекчил болосун. Жашоону Ким эле жаман коруп,
жарыкчылыктан кандай Адам жадасын. Бирок улам карып, улам куу-кучтон тайып
энкейген сайын бала-чаканын жамандыгын корбой, ошолордун топурак буюрса экен
деп тилеп калат тура. Кокус мен олуп кетсем, жакшылап ыйлап, жакшылап кызмат
кыл. Толкунбек экоондон башка эмнем бар. Бирок уулум бар деп уулума ишенбейм.
Мен келиним бар деп сага ишенем. Олсом


ыйлаарым да, тируу
болсом сыйларым да сенсин Жакин. Бул созду сага мурда да нечен жолу айткамын,
азыр да айтам, кийин да айтам. «Келин кыздай болобу!» деген эскиден калган соз
бар. Бирок мен Антип арман кылбайм. Менин келиним да сенсин, кызым да сенсин,
куйорум да сенсин, суйорум да сенсин. Мен тушумдон коркуп Журом. Кемпирдин
туйунчогу коп болот. Эмнем бар, эмнем жок экенин сага козумдун тируусундо
корсотуп коёюн деп батына албай Журом, балам. Кокус олуп кетсем, энемдин
эчтекесин билбеймин деп оозунду ачып Турба. Жайнагул секирип кетти.


-Тушко эмнелер кирбейт. Мени,
Антип олумду айтып коркутпачы, энекебай, - деп безеленди.


Кына ордунан туруп жыйылып турган
шырдактардын конулунан бир тутам ачкычты алгандан кийин, жууркандарды биринин
артынан бирин алып, жерге коё баштады. Анан колундагы ачкычтардын ичинен тоонун
тишиндей болуп арсайган бир чон ачкычты алып, жедеп эскилиги жетип,
калайларынын сыры кетип агарып буткон темир сандыкты ачты:


-Мына балам, менин дунуйомдын
баары ушул сандыкта.


Жайнагулдун козу жайнай тушту.
Конулундо бул сандыкта эмне бар, эмне жогун этибарга албай жургон келиндин оозу
ачылып калды. Анан дагы сандыктын ичинен кандайдыр бир жагымдуу жыт мурунду
урду. Эмне экен деп абайлап караса, лимон менен мандариндин кургатылган
кабыктары, андан тышкары майда-майда баштыктарга тигилген бирдемелер журот.
Жайнагул баштыкты колуна алып жыттады.


-Бул эмне, ыя эне?


-Алдына кетейин, ал «кийик от»
деген Чоп. Кийимге кубо тушурбойт деп кулак угуп, коз коргон чоптун баарын сала
берем, балам.


Кайненеси сандыктын ичинен сууруп
чыккан буюмдарды коргон келиндин кирпиктери ирмелбей калды:


-Ой энекебай-й-ы- ы-м, булар кимдики?
-Меники балам. Мына бул тебетей менен тон менин сеп кийимдерим. -Тебетейди колуна этият алып, силклдетип койду. -Бермети тогулуп, ошол эле бойдон. Бул кундуз дегенин ону очуп, эскирбеген асылдгы бар неме тура. Элдин баарына кыргыз тебетей кайра жайылбадыбы. Кийип корчу, чак бекен сага? -Келинге сунду.
Жайнагул тебетейди суктана карап, кармап туруп, башына кийип, кузгуго барды.
-Жарашыктууу, жакшы тигилиптир. Уз адамдын колунан чыкса керек.
-Жанатка кичирейтип берсемби деп ойлодум эле.
-Ал кыз кундуздун баркын билгенче качан, берсениз озум эле кийем.
Андан кийин Кына, жака-женине кере караш суусар кармалган ончой каракулдун бучкагынан куралып, сыртын каратып тигилген тонду жакасынан кармап ордунан турду.
--Мени куйоого берер жылы , энем колхозчулардын съездине Москоого барганда, мага арнап колдон сатып алыптыр.
-Ой энекебай, булар тим эле музейге коюлуучу буюмдар экен да табылгыс.
-Кына селт этти. Келинин бир демге тиктеп туруп, шыпшынып алды.
-Музей деген эмнеси! Сен эмне буларды музейге откоргону келип турабы. Жо, жок балам, кийсен энемден калган белек деп эч кимге бербей зн кий.
Жайнагул ынгайсыздана тушту.
-Жок, жок энеке, мен тим эле шартын айтып жатамын. Сиздин себинизди жинди беле мзейге берип. Адай болбойт да жарыктык. Кнтип тушунбойун, билем энеке!
Кына тонунун жака-женин кайра-кайра сылап, ону нурданып, коздору балбылдап турду.

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Кына тонунун жака-женин кайра-кайра сылап, ону нурданып, коздору балбылдап турду.




–Мен муну кечээ
жакында эле совхоздун «директиринин» аялы кулундуу бээ берели деп сурап
келгенде да саткан эмесмин. Бул тондун кадырлуу, баалуу экенин ошондо билдим.
Ага чейин бучкактан курап жасалган, тугун тескери каратып тигилген тондой
коруучумун. А мына бул чоктой Кызыл Шуру да энемден калган, бир тундук деп
айтчу эле. Бул болсо иймегим, зоот эмес эле зергер жасаган. Билерик, шакектерим
болсо бул. Жумурусу жарашыктуу. Тазалап туруп салынып ал балам. Кумушту бат-бат
тазалап турбаса, ону очуп кетет тура. Ичик менен тебетейди жакса да жакпаса да
энемдин эстелиги деп кийип ал, ондотуп. Тигил шуруну Жанатка сакта.


Буларды баягы сен Жанатты
торогондо эле берейин деп Толкунбекке айтсам, «Сенин чириген тонунду киймек
беле» деп болбой койбодубу. Шагым сынып, унчукпай калдым. Чын эле кемпирдин
эскисин жаш келин кайдан киймек эле деп ичимен сызып Тим болдум. Эми минтип,
бир эмес эки уулдуу болуп олтурасын балам.


Кына ордунан туруп, колундагы
тонду кош бешиктин ортосунда балдарын терметип олтурган келинине жапты.


Кайненесинин айткан создору
кулагына керээздей угулуп, ал киши эми бат эле олуп калуучудай, Жайнагулдун ичи
туз куйгандай ачышып, опкосу кооп, коз жашы озунон ОЗУ жамгырдай тогулуп кетти.


Алдына чогуусу менен алып койгон энесинин
белектерин да, устуно жапкан тонду да эмне кылаарын билбей калды. Ушул кажырдай
болгон карыянын омуру менен омурлош болуп, эчен жыл, эчен ай ардакталып, коздун
карегиндек сакталып келген бул кымбат баалуу буюмдарды энчиленген оз ээсинен
ажыратууга Жайнагулдун дити барбай турду.


Келиндин оюн Асан менен Усондун
биринин артынан бири чукуранышып ойгонгону бузду. Жайнагул ордунан козголбой,
балдарын термете баштады. Кына келинин оюна тушунгондой минтти:




-Тегеренип кетейин, тартынба. Сенден башка ээлер ээм, берер медерим бар беле. Малымын ээси, башымдын мээси, экоон эмесинби. Толкунбек ким, сен ким? Бирин козумдун карасы юолсон, бирин журогумдун баарысы эмесинерби. Кана, ойдо болуп эки женинди кийип, басып корчу. Бул тугонгон даакы (Кына терини даакы деп тергоочу) бышык болуучу неме тура, жаны бек,. Муну энем алып келгенде бойго жетип буралып турган гулгун кезим эле. Абышкама ошол жылы беришти мени. Эми минтип бирибиз кемпир, бирибиз чал болуп олтурабыз. А бул даакылар болсо, жалтылдап дагы деле ошол бойдон. Адамдын омуру менен жаштыгы мэзгили жеткенде, чупурокчолук корунбой тозот экенго чиркин. Ошондой бир кем дуйно тура бул.
Баятадан унчукпай, Кынанын созун кунт ойуп угуп олтурган Жайнагулдун кабагы серпиле тушту:
-Эмне учун буларды озунуз кийген эмессиз?
-Эл кийбесе эле мен кийемби, тугун тышына каратып жасалган даакы деп жерип журбойунбу. Ал кезде кыргыздар тонду да, ичикти да минтип тугун тышына каратып жасоочу эмес эледа. Биз окшогон келин-кызга кобунчо атлас, шайы, тукаба менен баркыт дегендер жагуучу. Анын устуно, бели туз, этеги тар орусча тигилген бучкакты кийиптир деп коргондор шылдын кылып кулот экен деп уялып кийбей койгон болчумун. "Катын каарыбайбы, каны койулбайбы" дегендей, катын карыган сайын акылдуу болот тура, балам. Буларды ошентип а дегенде барк албай журуп, эсиме кийин келдим. Байкуш энем, Маского эч ким бара электе барып, мага деп ошончо жерден которуп келди эле. Бирде болбосо бирде кереги тийер, тийбесе журор деп ойлодум. Бир "Марушке" (Маруся) деген тааныш жашы аял бар эле орус. Ошого корсотсом, жаны клган эмес. Бул жакшы кийим деген. Кубо тушурбой сактоону ошол уйротту. Сатпагын. Кыздуу болсон, кызын, келиндуу болсон келинин киет., деген. Оой, кыздуу болуп, кызым бойго жетип, уулду болуп, ал чонойуп аял алып, алар ушул тонду кийгендей болгончо качан деп жубойунбу. Корсо, ал деле бат турбайбы.....

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Ошентип, келинине керес мурасын айтып, жанынан коркуп, кокус олуп каламбы деп чочулап жургон Кынанын ден-соолугу кийин онолуп кетти. Жыгачтай болуп каткан кары, эт алган сайн жашара баштады.
Жайнагулдун торкун-тосун билгендер: Каазынын байбичеси, азыркынын Каныкейи. Маркум Казы да ченде жок, ак конул даалдаган жигит эле. Аккан арыктан суу агат деген ушул. Балдары жакшы чыгып, атасынын арбайын которуп, минтип данкын чыгарып жатат. Кыз баланын тарбиячысы да , устаты да эне болот тура. Бечара Мансур менен Кынанын багы бар экен. Уй-булоого мээримдуу, карыга кайрымдуу келинге жолугушту. Мансурдун уулу окуймун деп Фурунзеге барып "кулган" болуп кетиптир, киши тоногуч болуп кетиптир деген соз чгып, дурулдоп барып эле дым болп, Толкунбек, Толкунбек болуп, ок жыландай атылып чыга келди. Азыр тигил туштук жакта уй салгандын инженери имиш.
Эл ичинде Мансурдун уй-булоосу жонундо ушундай создор жамгырдай жаап жатты.....
Жайнагулдун декреттик отпускасы али буто элек. А Асан менен Усон болсо талпынып, адам болойун деп калышты. Балдар осуп, улам козго корунгон сайн Жайнагулдун ички дуйносуно булук тушо баштады. Анткени кун откон сайын эки баланын окшоштугу бирдей калыптан чыккан кирпичтей болуп баратты. Тообо, кайдан журуп бул экоо бирине.бири окшоп калган? Эгиз эмес десе ким ишенет экооно? Таштанды, бакма деп айтуу кандай ададын оозуна кирет? -Жайнагул ушинтип, эки баланы алмай-термей тиктей берет. Анан калса он ай которуп, омурткасы сыздап тапкан озунун уулу Асандын Жайнагулго окшош бир жери жок. Экоо бирдей Толкунбектин оозу-мурдунан тушо калгансып, кашын-кашына, козун-козуно, мурдун-мурдуна, оозун-оозуна алып барып чаптап койгон суп, мандайлары жаазы келип, чачтары да Толкунбектикиндей тип тик болуп кайраттуу.
Бул кандай?
Жаратылыштын тамашасыбы же?
Толкунбектин тамашасыбы?
Билгизбей менин озумо оп салып жургонбу?
Анан клса эки баланын бир сутканын ичинде торолушун кара. Бул жерде Толкунбектин торуна тушуро турган ким бар? -Жайнагул ары ойлонуп, бери ойлонуп, ага ылайыктуу, куосуно тен келуучу келин-кыздарды коз алдынан откоруп, бир башынан санап чгат. Бирок андай шектуу эч кимди таппай, убара боло берет. Откон май майрамда келгенде Толкунбек менен Жайнагул экоо торкунуно барып,, майрамды ошол жаккта откоруп келишкен. Андан келген куну кечинде озунун врач курбусу Айганыш чакырып ошонн уйудо болушкан. Алар андан башка эч жакка барганда, Толкунбек уйдон чыкканда эмес. Ушундан улам, болду-болбоду, бул иш иштеген жагында болуш керек деген божомолдоо пайда боло баштады. Бирок андай болгондо жаны торолгон кызыл эт баланын эшик алдына ташталышы, ойлогон оюна айкшпай онулу уйгу-туйгу болуп, куйундай сапырылат.
Жан дуйносун туш-тштан талап, митедей кемирип жаткан сары убайым, сансыз санаасы Жайнагул жан кишиге айтпай ичинен сызып журо берди. Ал кийинки убакта кош бешикте эки жагынан койуп алып Асан менен Усонду амай-термей карап, тээ бир окумга чейин удобой телмирип олтура берген адат таап алды. Кээде экоону юир тошоко жанаша жаткырып коуп, алардын бири-бирине кошулуп ар обонго салып ун салышып, колдорун серендетип, Жайнагулду край, оздорунон оздору талпынып, кубангандарын карап туруп, оз баласы кимиси, огойу кимиси экенин ажырата албай калат. Анан бир кезде энесинин ун-соз жок мостойуп олтурганынан тажашып, экоо бирдей ороо-чылгоосун тээп, буттарын тыбыратып, ыйлап киришет. Жайнагул жаш толгон коздорун сртп, экоону эки колуна алып




ооп, жыттап алып , балада эмне жазык, эмне куноо деп ойлойт.
Баягы жаныдан эт алып, кичине толо баштаган Кына, кийинки кундордо озунон озу арыктап, озунон озу чунчуп кетти. Энем эмнеге озунон озу тотугуп, кайра баштан жудоп баратат. Же мен байкаганды бул кишида байкап, мен тарткан кайгы-капаны бул киши да тартп журобу, -деп ойлоп, Жайнагулдун журогу сыйрылат. Экообуз тен бирдей санаа, бирдей ойдун кучагында калкып жургон жокпузбу. Турмушта кайнаса каны кошулбаган, улуту башка адамдардын сейрек болсо да, бири-бирине ошош жаралып калышы илим жузундр эчак аныкталгандыгын угуп, билсе да буга Жайнагул озун ынандыра лбады.
А Кыначы? Ал киши "кумурсканын кускнын, жоргомуштун жотолгонун" билген сезимтаал кыракы аял. Келинине ачылып эч теке айтпаганы менен, тээ журогунун тпкурундо теминип жаткан бир кучтуу толкун бар экенин Жайнагул байкабай койгон жок. Кундон кнго суз тартып, эки баланы оргон сайн ичинен улутуна дем тартып турганы билинип туруучу. Жанаттай коруп буларга эбедейи эзилип, эт журогу созула да бербеди. Усондун ботондугун билсе да, бир жолу да, Асан эоо бир тууган эгздей болуп бараткандыгы жонундо, эгерим ооз ачып да кободу. Кынанын мунозу ошентип озгорлду блдарына.
Бир куну Жайнагул тшта кир жуп жаткан. Уйго кирген кошуна аял менен кайненесинин созу кулагына шак дей тушту.
-Тобо, тууса эле, айла келсе эгиз тууй трган экен, бирине-бирин окшоштуруп. Кадим эле экоо бирдей Толкунбектин озу. Карасаныз, жене? Уулунуз да кичинесинде так эле ушулардай болчу коздору алайып.
Аялдын созу Кынанын талуу жерине тийгендей бурк этти:
Карасаныз! Карасаныз! Эмнесин карайн? Дегеле бала корбогонсуп суйлойт экенсинер. Эгиз туугун келсе тууй бербейсинби, сайрабай. Мынчалык тан калып, тарс жыгылгандай, окшош балдарды оро элек белен. "Айгыры ала болсо, кулану кула болорн" билбейсинби. Атасы Толкунбек болсо, окшошпойбу Толкунбекке.
Асан менен Усонду жашы коргонунон, ошоштугун айта ойом деп кагуу жеп, шагы сна тушкон ал, уялып калды. Бироонун конулн калтырып , кайненесинин каттуу созун угуп, Жайнагул ичинен кейип, кап , деп окунуп калды....


Кундордун биринде кайненеси менен Жайнагул чай ичип олтуршуп, кайненеси минтип калды:
-Э Жакин, -деди Кына суйлоп,- мен билбей баратам да, озубуздун уулубуз кайсынысы?
-Кайсынысы дейсизби? -Келин кулуп. -Мындайынан караганда мен озум да адашчуу болдум экоону ажырата албай. Сиздин оз уулунуздун он далысынын устундо клы бар да. Аны сиз мага озунуз айтпадыныз беле.
Ии, -деди Кына, -аны унутуп калган турбаймынбы.
Келин дароо алдындагы баласынын далысын ачп крады.
Мына бл экен эне, биздин оз балабыз. Коногун кайра тушуруп мандайынан сылап, чачнан жыттап койду. Баланын жытындай жыты болду бекен! Вах, када сонун.
Кына лдндагы Уондун бытыйган кичинекей колдорун кайра-кайра кармалап минтти.
Акжолтой бала болон экен эми. Бул уулунду озн лып, алдагы аланы мага бери,. Усонду Жайнгулго берип, Кына Асанды лды. Оо, алдна гана кетейин жаманым эй. Иин ачп курсагн опту, жытады, эркелетти.
Кайненесинин конулу жай болп турганынан пайдаланган Жайнагул, ичине батпай, эчактан бери дем болуп жргон сырдын четин чыгарып минтип сурады:
-Эне, сиз кадай ойлойсуз?
-Эмнени балам?
Асан менен Усондун окшоштугун?
-Эненин кабагы туйуло тшту. Аял тээ бир убака чейин унчукпай турп, деми кыстыга тушконсуп, ууну булуп акырын чыккты;
-Ким билет, каралдым. Кийин эле ондору озгоруп кетпесе, азыркы корунуштору бирдей.
-Балким, Усон Толкунбектин баласы болуп клсачы?
-Ким билет, шумпады, актай албайм.
-Кызык, ээ эне.
-Кызыгы кызык, каралдым.
-Кынанын ону бузулуп тушонун байкган келин, созунун агын минтип ондоп кетти:
-Билесизби, эне, окшош адамдар жер жуздо оп. Кээ бир адамдар бири-бири менен эч кандай жакындыгы жок туруп эле окшош болуп туулушат. Менин эгиз тородум дегениме жараша, экоону Кудай жалгап, Толкунбекке окшоп калганын карасаныз.
-Ооба, окшош адамдардн торолшу жонундо айтпадын беле. Дале болсо Кына келининин созуно ишенер-ишенбесин билбей,тнданы очуп, озуно келе албай трду.
-Бул баланын тштанды экенин, Толкунбекке айтылбай калган бойунча калды ээ. Мейли, айтлбаса айтылбасын.
Кына балдарынын келечегин ойлоп, Усон жонндогу срды Толкунбектин билбегени ырас болду деп жргонун Жанагул жакшы билуучу. Кокус ушул ошоштуктан эи жаштын ортосундагы нтымгы ыдырап,тчыр- чатак чыгып кетеби деп, коркуп жрот бакуш энем, -деп ичинен сызып тим болуучу.
Жайнагул арманы арылбаган немеден бтер оор улутунуп алды.
Деги андан чындыкты бекер жашырган экенбиз. Мна Асан менен Усондун торолгонуно жети айдан отуп, сегиз айдн жзу болуп баратат. Ошондон бери айтпаган сырды, эми айтмак белем. Мейли, эми укпаган бойдон кала


берсин. Кокус сыр айтабыз деп сыйрашып алып журбойлу..... ..

Жайнагулдун мурда тим эле айткысы келбесе, азыр башкача ойдо айткысы келбеди. Кокус жаман айтпай жакшы жок, ортодон от чгып кетип, имдир бироолор менин балам, Усонду мен тууганмын, атасы Толкунбек болчу, деп ээ чыгып туруп алсачы? Жок,жок, андай болбойт. Мен эч кимге эч качан колтук ачпайм. Усон меники. Ал менин балам. Эч кимдин талашууга акысы жок. Оо, Кудай, чын эле Толкунбек, менин башыды аттап, ак суйуубузго акрат келтирип, Усон анын ойошунан туулган баласы экени чын боло, Кудай жеткирер, -деп санасы сапырылып кетти.

[bema_bema]

Жайнагулдун мурда тим эле айткысы келбесе, азыр башкача ойдо айткысы келбеди. Кокус жаман айтпай жакшы жок, ортодон от чыгып кетип, кимдир бирөөлор менин балам, Усөнду мен тууганмын, атасы Толкунбек болчу, деп ээ чыгып туруп алсачы? Жок,жок, андай болбойт. Мен эч кимге эч качан колтук ачпайм. Усөн меники. Ал менин балам. Эч кимдин талашууга акысы жок. Оо, Кудай, чын эле Толкунбек, менин башымды аттап, ак сүйүүбүзгө акрат келтирип, Усөн анын ойношунан туулган баласы экени чын болсо, Кудай жеткирер, -деп санасы сапырылып кетти.
Бул балада бир сыр бар экенин Жайнагул менен Кына бири-бирине ачык айтпагандары менен билип журушту. Оуянын аягы эмне менен бүтөөрүн эч кимиси болжой да албады.
Толкунбек отпускага келем деп жатып келбей калды. Анткени, ага жогору жактан руксат бербей коюшуптур. Анын бир жакшы жери үйүнө кун алыс телефон чалып турушу болчу. Бир жакка алыска комондировкага кетсе да айтат, келсе да айтат. Колуктусун баягыдай эле сагынып жургөнүн, балдарын көргусу келгенин, эне-атасы есинен кетпегенин, жалгыздык жанынан өтүп жатканын айтып, суйлөшкөн сайын даттанып айта берет. Жаратылышынан токтоо, кечиримдуу, жайдары мүнөз Жайнагул күйөөсүнүн бул сөздөрүн укканда, баягы оюнда ойлоп жүргөн арам санаасы эсине келбей, жарпы жазыла түшөт.
Толкунбектин отпускага келбей калганын угуп, капа тартып олтурган Мансур келинине минтип айтты.
--Ал келбесе, сен өзүн бир барып келсен боло, ыя балам. Жумуштан болсо бошсун. Балдар менен жалгыз баралбасан, жанына кемпирди кошуп ал. Үй-жайга мен деле ээлик болуп турам силер келгенче. Уйду кошуна деле саап берер. Бул баланын эмне иштеп жатканын,кандай иштеп жатканын, кайда жашап, кандай жургонун бир билсенер боло. Уй-булөөлү киши да жалгыз кара жанын багып жүрө береби. Жарым жыл болсо макул, бир жыл болсо макул. Анын кеткенине эки жылдан ашып кетпедиби.Келин кайнатасын сөзүн угуп, делооруй баштады. Айтса-айтпаса төгүнбу деп ойлоду. Атамчалык акылым жок деп ичинен жымындап койду.
Жайнагулдун ойу ушул жерге келгенде Усөндун ыйы анын ойун бузуп жиберди. Столдун үстүндө куйуп турган кичинекей лампочка айланага көк жашыл нурун алсыз чачат. Усөнду колуна алып, астын кургактап кайра жаткырып, эмчегин оозуна салып кырынан кыйшайды. Айлана жымжырт. Аркы бөлмөдө кроваттын кайра-кайра кычыраган дабышына кошулуп, адамдын тынчы кетип онтологон үнү, чаалыкан ушкүругу угулат. Ай байкуш энем, санаасы санга болунуп, уктай албай жаткан екен. Оорукчан немени күйгөн ысыкта бекер алып келген екенмин, деп ойлоду
Толкунбек өлгөн немедей дым тартпайт, аны уктап жатат деп ойлоп: "Уяты жок уйкучу, ары жок кулкучу" -деди ичинен. Бирок Жайнагул ойлогондой Толкунбек уктап жаткан эмес. Уят-өлүмдөн каттуу дегендей, ушул тапта өз канын өзү ичип, өз жүрөгүн өзү эзип, өзөгү өрттөй жанып, кирпик какпай, санасы сандап, богуп жаткан болучу. Жайнагулдой жаркын аялдын конулун калтыруу , же андан ажыроо Толкунбек учун өлұмдөн жаман иш болчу. Эми мага таарынып, экинчи мурдагыдай болбойт го. Кечтим сенден деп кетип калса кантем. Кара басып байкоостон алдырып койдум, тигини менен чогу келип. Шайтан баскырдын катынын, кайдан да мейманканага эрчитип келдим эле-, дегенден башка оюна эч нерсе кирбей турду. Кокус балдарды алып кетип калса энем менен атам кантет? Энем Жайнагулдөн ажыраган куну, балалыктан кечип, ажалдан мурун эле баягы Аккыз эжеге окшоп өлүп кетуусу ыктымал. Ушул ойду ойлогондо жүрөгү от болуп күйүп жатты,. Ал Жайнагулдун көнүлүнө доо кетирип, жүрөгүн муздатып алганына өкүндү. Мен анын ак сүйүүсүнө, асыл эмгегине татыктуу жар боло алган жокмун, -деп өзүн өзү соттоп, өзүн өзү кунөөлөй берди. Бирок Зийнаттын абалын эстегенде, андан бетер көнүлү ооруп, эмне кыларын билбей, эси еки болуп турду.
Ушул тапта Эмилди ойлоп кетти. Киши экен деп Жайнагулду алганда, куйөө жолдош кылып эритип алып жүрбөймүнбу. Көрсө, ичи толгон арам неме туура. Толкунбек эмне болгонун бир башынан эсине түшүрө баштады. Анда жаш жубайлар Фрунзеден квартира алып, жаны көчүп келген кездери болчу. Толкунбек жумуштан келсе, Жайнагулдун эки көзү эки муштумдай болуп, ыйлап олтуруптур. Жигит колуктусунун көз жашын көрүп чочуп кетти. Чачтары уйпаланган. Кимдир бирөөлөр менен кармашып жатып, алы куруган кебетеси бар. Кофтасынын бир жак колтугу айрылып кеткен.
-Сага эмне болду? Толкунбек көргөн көзүнө ишенбей, дал болуп турду.
Жайнагул күйөөсун коруп, эреркеп мурдагыдан да күчөп ыйлады.
-Сенин Эмил досун келип, мени аз жерден шерменде кылып, маскаралап кете жаздады.
-Эмил ,?! Кандайча?!
Жайнагул жаны эле болгон окуяны күйөөсүнө түшүндүрө баштаганда, колуна чапталуу конверт кармаган коншу аял кирди.
-Ой-ба-а-й, келдинби карагам, . Бул жерде алиги сенин жолдошунмун деген жигит келип, Жайнагул бечераны чымчыктай чырылдатып, аз жерден олтуруп кое жаздады гой.
"Жардам" ,-деп айгайлаган унду эшитип, эмне шумдук болуп кетти деп, алактап чуркап кирсем сол жигит. Тим эле кирген буурадай буркулдап, Жайнагул менен кармашып жатыптыр. Коркконумдан унумдун бардыгынча айгайлап жиберипмин. Шашканымдан эшик алдында жаткан шыпыргыны алып баштан ары согуп-согуп жибердим. Ошондой чатак болду. Бул бечера Жайнагулдун журөгү козголуп калдыбы деп, эсим чыгып турат, каралдым..... .
Ушул кезде кошуна аялдын колунда кармап турган конверттин сыртындагы жазуусу Толкунбектин көзүнө чагыла түшту. Кимдин колу экенин даро таныды "Акмак" деди ичинен.
-Апа колнуздагы катпы?
-Ие, кат балам. -Аял тайсалдай тушту. Байкабай ачык кармап турганына окунуп кетти. Кокус эки жаштын ортосуна от коюучу балакеттуу катпы деп ойлоп, ката албай калды.
Жайнагулгө жазылган катко ыя, апа? Бери, мага беринизчи. Толкунбек аялдын колунан шып илип алды. Бул кайдан журуп сиздин колунузга тийип журот? Коздору алайып кетти.
Азыркы Жайнагулду жылатып кеткен жубаримбек, озуно берип койунуз деп кече берип кеткен. Унутуп калыптырмын. Азыр эстеп не жазганын окуп королу деп алып кирген болчумун. Мындай тартипсиздигин билгенде алмак турсун жаныма жакын жолотпойт элем да. Мени кечирип кой, карагым,-деди Толкунбектин как кошунасы, өз тилин чала-чарпы аралаштыра суйлөп.
Катын бир жери ыр менен жазылса, бир жери сөз менен жазылыптыр. Эмилдин айтуусуна караганда Жайнагулду бир көргөндө эле ашык болуп калган имиш. Баягы күйөө жолдош болуп барган күндөн бери туну түшүнөн, күндүзү оюнан кетпей , ашыктык отуна куйуп, акыл эсин жыя албай жүрүптүр. Катынын аягында Толкунбектин туруксуз, аягы суюк жигит экенин жазыптыр. Ага мисал кылып өзүнун карындашы Зыйнатты келтириптир, . Аламын деп жаш кыздын башын айлантып жүрүп, акыры албай таштап, сага ооп кеткенин айтпай коюуга акым жок дептир.

[bema_bema]

Катты окуп чыгып Толкунбектин төбө чачы тик турду. Анын артынан барып, өч алгысы келип, ачууга буулду. Катты тытып туруп меште балбылдап күйүп турган отту көздөй ыргытты. Кокус Зыйнат жөнүндө жазылган сөздү окуса, мага ишенбей, оюна алып калар деген кыял жүрөгүн опколжутту.
-Чындыгында Зыйнат жаман кыз эмес болчу, -деп ойлоду Толкунбек. Ал мени мурда эле суйуучу. Сүйгөндө да таза, тунук, наристе махабаты менен сүйүүчү. Бирок мен ал сүйгөндөй сүйөө албадым. Ошол кезде жакшы көрүп жүргөнүм менен, бары бир бардык ой-максатым, тилеген тилегимди баары Жайнагул болчу. Ого бетер Жайнагулду көргөндөн баштап, ага жүрөгүмдөн байландым да калдым.
Ооба чындыгында эле ошондой болгон. Толкунбекке турмушка чыгамын деген үмүттө жүргөн Зыйнат Жайнагулдун каварын угуп күнү-түнү ыйлап, бардык күчүн көз жашына чыгарган. Көркөм сүрөтчүлүк окуу жайында окуп жүргөн кзинде Толкунбектин бою менен бой, өзү менен өз болгон чыгармачылык эргүү менен тартылган чен бир сонун сүрөттөрүнөн бирди калтырбай агасынын көзүнчө талкалап, арып, отко жагып салганын Толкунбекке эмил өзү айтып берген.
Кийин Толкунбек Зыйнаттын түштүктүк бир аскер кызматында иштеген офисерге турмушка чыгып, ошол жакта иштеп атканын уккан. Бирок өзү Ошко келгенден бери кез-кезек эстеп койгону болбосо , көрсөм деп дегдоочу эмес.
Күндөрдүн биринде курулуштан келип кабинетине кире элек жатып, телефондун тынымсыз чырылдап жатканын угуп, эшикти шашып ачып, аттап-буттап барып турупканы көтөрду.
-Алло, СМУнун инженери угуп жатат.
-А Толкунбек Мансурович, саламатсызбы? -деди телефондон чыккан бейтаныш үн.
-Кечиресиз, сизди коноктой албай уялып жатабыз,-деп келетканда,
-Толкунбек жигиттин сөзүн бөлдү:
--Эчтеке эмес, көнүл бурганынарга рахмат. Орлуктөө уй-бүлөм көчүп келгенден кийин болот да. Мен ким менен суйлошуп жатам?
Жигит кулуп жооп берди.
-Куйоо баланыз менен суйлөшүп жатасыз. Келгенде таанышабыз, Толкунбек Мансурович. Кайда болосуз бугун кечинде. Жумуштан кийин мен өзүм барып алып кетейин сизди.
Толкунбек жатаканада болорун айтып турупканы илди. Барам же барбайм деп да айталбады. "Бул кайсы куйөө бала болуп кетти"? -деп өзүнүн айылдаш карындаштарын эстеп, эч кимисин таппады. Тааныгандары Толкунбекти эчак эле чакырып алышкан. Бир окумга чейин жаны курулуучу маданият үйүнүн архитектурасы учун жарыяланган конкурска катышуу учун, ой толготуп олтуруп, алиги телефон чалган бейтаныш куйөө баланы эстеп, дароо саатын карады. Алты жарымга келмек эмес беле мага. Убакытты карабай олтура берген турбаймынбы. Саат алты жарым эмес, сегиз болуп кеткен тура. Эки кундон бери үй менен да суйлөшө элекмин. Болуптур, Жакин дагы бир кунгө күтө турган болду. Мурда көрүп, билбеген бейтаныш адамга убада берип коюп, унутуп калганымды карачы. Толкунбек жатаканага жакындай бергенде орто бойлуу, арыкчырайынан келген, өзбек туспөлдөш, каш-кирпиги боелгондой кап кара болгон, зынкыйган келишимдуу жигит алдынан утурлай басты. Өзун кутуп турган, алиги телефон чалган менен суйлошкон жигит экенин ал дароо бамдады.
-Салом алейкум Толкунбек Мансурович!
-Алейкум салам. Сиз мени кутуп турган жоксузбу?
-Ооба, кутуп турам. Ишкананызга телефон чалсамбы деп ойлоп, бул убакка чейин олтурбайт го деп, кылчактап турдум эле.
Азыр эле өзумдон чыктым. Аны курула турган курулуштардын проектисин карап олтруп, убактыны билбей калыптырмын демиш болуп койду. Руксат этсениз,өзүмө кирип, үстүмү которуп чыгайын, тууган? -Толкунбек кийинип чыкты. Бирок жигиттен кайсы, ким деген карындашынын куйөөсу болорун да сураган жок. Бара көрөрмун деп гана ойлоду. Анан машинада катар олтуруп, Ак-Буураны бойлой бир аз жүргөндөн кийин, дарбазасын көк сары менен сырдаган, башка үйлөрдөн анча канчалык өзгөчөлүгү жок, эски типте салынган бир үйдүн алдына келип токтошту. Короого киргенде үйгө кируучу жолдун эки жагында, бажырайп ачылган туркун түстөгү ар кандай сорттогу гүлдөр атыр жытын анкытып, мурунду жарат. Бээ эмчектей болгон шынгыл жузумдөр жалбырактын арасынан мени көрдүнбү дегенсип, атайын эле топ-топ болуп, кынабы менен жипке тизип койгонсуп, сабагынан үзүлуп түшчүүдөй мөлтүрөйт. "Бул уйдо эмгекчил адамдар жашайт экен",-деп койду Толкунбек ичинен,. Бирок аны шаштырып, көрүүгө ынтызар кылып турган бейтааныш карындашы болуп турду.
Толкунбекти машинадан тушуруп, үйгө баштап бараткан жигит токтой калып, артына кылчайып кимдир бирөөгө минти:
Аканиз келди деп Зыйнатканга айтып койунуз.Толкунбек Зыйнаттын атын угуп, өзүнчө эле бир кызык болуп, эки бетти дуулдай тушту. Кайсы карындашым болуп кетти десем, Зыйнат беле. Балаке-е-е-т, бул ушундай кылмак. Анткен менен тузук күйөөгө чыккан экен. Бактылуу болсун бечера кыз. Анын оюна Эмил тушүп жүрөгү бир силкинип алды. Кокус бул жерде болуп калса, эмне болорун болжой албай калды. Ушинтип ден-дароо болуп турган кезде ар жактан мандайы жаркып Зыйнат да келип калды.
-Саламатсызбы, агатай, -деди көздөрүнө жаш айлана кулундөп.
-Саламатчылык, . Кандай, жакшыбы? Сен ушул жердесинби?
-Экөө тиктеше тушуп , кол алышты.
-Көруп турбайсызбы, ушул жерде екенимди. Өзунуз кандай? Бул жакта иштеп жатканынызды, мен жакында эле уктум.
-Ооба, иштеп жатам.
-Жумушулардын жатаканасында турбайсызбы?
-Ооба, үй тийгенче ошондо туруп жатам.
Бул мейман чакырык, Зыйнаттын командир күйөөсүнүн эки жылдык мөөнөт менен аскердик кызматка, алыскы демократиялык республиканын бирине кетип жаткандыгына байланыштуу экен.
Толкунбек чуркап жүргон татынакай кыз баланы коруп, өз кызын эстеп, жүрөгү кусалуу сыгыла тушту. Зыйнат да балалуу болгон турбайбы деп ойлоп, чөнтөгүнөн жыйырма беш сомдук кагаз акчаны сунуп, кызды коздой басты.
-Өз көрүндүгүндү өзүнө берейин. Мегой, буга эртен мамана куурчак сатырып ал. Бери келчи. Менин да сага окшош кызым бар. Аты Жанат. Сенин атын ким? Айтчы?
Кыз колун оозуна салып, чоочуркаган көз караш менен, аны жатыркай тиктеп мурчуйуп турду.
-Биз балалуу боло элекпиз байке. Бул кайнагамдын кызы.
-Аа, ошондой де. Мен дагы силердики экен деп ойлогон турбаймынбы. Мейли, бир туугандын баласы болгондон кийин айырмасы кайсы. -Жуйурто басып олтура калып, кызга эки колун сунуп жарк этти. Жакшы кыз кенсин.
Келчи, мага дагы бир жыттатып койчу.
Толкунбек кыздын каршылык көрсөткөнүнө болбой жерден которуп алып, алкымынан жыттады.
-Балалуу болуу жакшы болсо керек ,-деди Зыйнат.
-Ой-о-ой, жакшы болгондо да кандай жакшы дейсин. Баладай ысык, баладай таттуу дуйнөдө эч нерсе болбосо керек. Мен кызым менен суйлошуп сөзұн уга албасам да, күндө телефон чалам. Жок дегенде ыйлап жатса ыйын, кулуп жатса кулкусун уккум келет. Жайнагул Жанатты атайы мени уксун деп, эч болбогондо кулдуруго аракет кылат.Баласы менен аялы жөнүндө берилип суйлөп жаткан Толкунбекти Зыйнат жактырбагансып, алар жөнүндө уккусу келбей, киртийе карап турган болчу. Жигит келиндин көрүнүшүн байкай коюп, шашып кетти. Ал созду даро башкага буруп.
--Куйөө бала тузук жигит көрүнөт?
---Эмне, мени эр албайт дединиз беле.?
---Жо-о, ошентип кантип ойлоюн. Кептин баары буйрукта тура. "Нике кайып, насип кайып" деген ушул. Минтип ойдо жок жерден силердикине келип олтурам. Буюрса, көчүп келгенибизде Жакин экөөнду тааныштырып коем. Ал эбактан бери эле Зыйнат экөөбузду тааныштырбай койдун деп, мага таарынып жүрөт.
-Койчу, чын элеби? Эгер менин аны менен таанышкым келбесечи. Жайнагулун мени көргүсү келип, сагынып жүргөндүр. -Зыйнат Толкунбекти бирде "сиз" бирде конгон адатынча "сен" деп суйлоп жатты.
-Жок, чын айтам. Жакин эстуу эмеспи, көрөсүнго.
-"Жери жаман жерин мактайт, теги жаман катынын мактайт" дегендей, үйгө бир бутун кирип, бир бутун кире элек жатып эле мактап кирдин го, ыя катынынызды, .
-Кечирип кой. Тигил баладан улам чыгып кетти. "Балам балалуу болгондо билээрсин" дегендей, кийин балалуу болгондо тушуноорсун Зыйнат. Чолпондой болгон кызды төрөп берип олтурган Жакинимдин жамандыгы болбосо.....
Кызык. -Ызага буулду.
-Мен учун сен жонундо сенден ысык, сенден таттуу, сенден жакын, менин эч кимим жок болчу. Өзун айткандай буйрук экен. Бирок дагы эле сени жаман көрбөйм. Айла жок.
Толкунбек "биздин сөзду бирөө угуп жаткан жок бекен" дегенсип, эки жагын элендеп, сактана карады.
-Зыйнатжан , койчу эми, бул сөз ушуну менен бутсунчу.
Сага эмитеден эскертип коеюн, бир сааттан кийин кетемин. Эки-уч жерге заказ берип койгом. Үй менен да суйлөшушум керек.
-Эч жакка кетпейсин. Кайсы убакта кетируу уй ээсинин иши. Аялын менен бугун сүйлөшпөсөн, эртен суйлөшөрсүн, ал шылтоо эмес. Жайнагул жөнүндө көнүлүнө жакпай турган сөз айтсам кечирип кой. Тамашага таарынбассын. Болуптур эми, кабак-кашты бүркөшпөй, ага-карындаш болуп, мэймандардын үстүнө кире берели. Биздин үйдөгүлөр: "Агайы менен тууганча ал-жай сурашып алсын" -деп экөөбүздү кутуп турушат.
Конокто опур-топур болгон анчалык деле арбын адам жок экен. Бар болгону Зыйнаттын куйөөсүнүн үч жолдошу аялдары менен келишиптир. Толкунбек кирери менен орундарынан дүр турушуп, төрдөн орун беришип, өздөрүнөн жогору чыгарышты.
Толкунбек Зыйнаттын бактысына кубанып, жетине албай олтурду. Бирок анын "мен учун жер жузундө сенден артык эч нерсе жок" деген сөзұн эсине кайра-кайра түшүп туруп алды. Башкаларга байкатпай Зыйнатты кез-кез жазгыра карап коюп олтурду. Бул, кыз кезинде адамгерчиликтуу, боорукер, адамга жугумдуу, ачык айрым бала эле, . Келин болгондо кандай келин болду экен деген ой. Карап олтуруп, анын мүнөзұнүн тапканы, мурдагыга караганда токтоло тушкон, ойчул мүнөзү болду.
Зыйнаттын өз турмушуна сыймыктанганы да, сыймыктанбаганы да, куйөөсүн сүйөрү да, сүйбөсү да, Толкунбекке байкалган жок. Ал тек гана, меймандарга меймандай мамиле жасап, өзүнүн аялдык асыл сапатын көргөзгүсү келип тургандай, столдун үстүндөгү тамак-аштарды биринин артынан бирин алмаштырып чуркап жүрдү....
Тамак ичилип бутуп, тээ тундун бир окумунда, келген меймандар кайттуучу мезгил да келди. Зыйнаттын куйөөсү машинасын от алдырып, жолдошторун үйлөрүнө чейин узатууга камданып жатты.
-Байке , сиз конуп эле калбайсызбы? -деди Зыйнат Толкунбектин жанына келип. -Баары бир батпайсыз машинага. Эртен дем алыш, кетерсиз да шашпай.
-Рахмат Зыйнат, басып эле кетем.
-Анда сизди биринчи жеткирейин, жатакананыз алыс да, жөө чарчап каласыз.
Толкунбек машинага олтурду. Коштошууга улгурбой калуучудан бетер шаша баскан Зыйнат., жаныдан эле эшикти жабайн деп аткан колду кармап калды.
-Байке, жоолук да болсо жолго ийги, -дейт. Мына бул костюмду кийип кетиниз.
-Толкунбек чочуп кетти.
-Эмне, костюм! Жок, жок, Зыйнат айланайын, рахмат. Тим эле кой. Мындай алыш-чалыш уй-бүлө көчүп келгенде болсун. Кереги жок, алып кет. -Колун ары туртту.-Болбойт, мен таарынбайм. Мага туура тушун.
Толкунбек Зыйнатты караса, көздөрү жашылдангансып, шилекейин жутуп, сунган колун тарта албай, салафан конвертке салынган костюмду кармаган бойдон катып калган сөлөкөткө окшоп турганы аянычтуу корунуп кетти. Бир жактан куйөө бала чыкты таарынып.
-Эмне учун анчалык коркуп жатасыз. Алыныз, Толкунбек Мансурович! Бул костюм учун Зыйнат экөөбуз көп жерге барганбыз... ..
Мейманканага келип, колундагы белекти шифонерге салбай, столдун үстүнө ыргытып койуп жатып калды. Бир топко чейин Зыйнаттын кыз кезиндеги жакшы кыял-жооругун, өзүнө жасаган адамгерчиликтуу мамилесин, андан кийин үйүнө барган да айткан сөздөрүн биринин артынан бирин ойлоп жатып көзү илинип кетти.
Эртен менен эрте телефондун чырылдаган үнүнөн чочуп ойгонду. Көнүлүндө Жайна бекен деген ойдо, ордунан учуп туруп, турупканы рычагдан жулуп алды.
-Алло, мен угуп жатам. -Толкунбектин көздөрү чанагынан чыга бакырая тушту. -Ким бул?
-- Зыйнат?!
Эмне тан атпай тынчылыкпы деги? А, ошондой де. Мен дагы Жайнагул экен деп. Ооба, ойлобогондо анан. Уй-булөөсүн эстебеген, сагынбаган да адам болчу беле? Кунболот качан кеткени жаттат.? Жок, жок, эмнеге бармак элем, жөн гана сурап жатам. Жок, рахмат, баш жазуу деген менде болбойт. Баса менин номеримди кайдан алдын? Ноль тогуздан! М-м, болуптур. Эмне? Костюмдун чөнтөгүндө конверт бар дейсинби? И, ал анда не кылып журот? -Ийнин кушуруп, Зыйнаттын акыркы сөзүнө тушунбөгөн калыбында турупканы илди. Мынчалык эмне менин артымдан түшөт? Кызык? Же мурдагыдай бойдок кезим болбосо.
Толкунбек столдун устундо жаткан костюмдун чөнтөгүндөгү конвертти чыгарып, ичиндеги кагазды алып буктөөсун жазды. "Кудай тообо кызык кыз бул тообо. Мага кат аркылуу суйлошкондой эмне деген сөзү бар болду экен?" Жигит төшөгүнө кайра жатканы баратып токтоп калды.
"Толкунбек! Сенин бул жакка келип иштеп атканынды угуп, унчукпай койо албадым. Ачыгын айтсам, сени унуттумго десем, унута албаптырмын. Бир кезде "суйөм" деген бир ооз сөзүнду угамбы деп чыдамсыздык менен кутуп журдум. Бирок андай сөз сенден чыкпады. Эми ойлосом, мага кылган жылуу мамилелериндин баарын, мен жинди суйүү деп тушунуп жүргон турбаймынбы. Мен буну сен качан Жайнагулгө үйлөнгөндөн кийин гана билдим. Тоюна чакырдын, барбадым. Биздикине Эмил менен келгенинде аялдуу болгонун менен куттуктоого да кудуретим жетпеди. Ошондо байкабадынбы, жокпу, өзумду-өзум токтото албай, калчылдап кеттим. Ыйлагым келди. Ал эмес саламына жооп айтпай тышка чыгып кеткен бойдон, үстүнө кайрылып кирбедим. Чынбы? Анткени мени таштап, башка кызга уйлөнүп, башка кызды сүйүп кеткенине ичи таардык кылып, күнөөлөдүм. Чынымды айтсам азыр да күнөөлөйм, ич тарлык кылам. Жайнагул деген атты уккум да, аны көргумда жок. Куйөөгө чыгып алып, уялбай дагы эле көнүлү менде экен дерсин, жаман көрөсүн.

[bema_bema]

Бирок менин сен деп соккон жүрөгүмда кучагымда күйөөгө толбой бөксө калганын сен кайдан билмек элең.《Бирөөнүн кулагын кессе,бирөгө кийиз кескенчелик көрүнбөйт》дегендей, жан башка болгондон кийин кимдин ким үчүн күйүп,ким үчүн жапа тартып жашап жүргөнү,башка жандын сезимине жетпейт тура.Мен сага жетпей калгандан кийин өз жоолумду таап өзүм тендүү жигитке күйөөгө чыктым.Сүйүүсүз супсак турмушта,сыр билгизбей күн өткөрө бере турган өмүрлүк жолдошту таап алганымды өзүн көрбөдүнбү. Менин ички дүйнөмө түшүнбөгөндөр Зыйнат жакшы күйөөгө чыкты,турмуштары да,ищтеген иштери да жакшы бактылуу жубайлар экен дешер.Мейли чын бактылуу болбосомда, сыртымдан эл көзүнө жалган бактылуу болуп жүрө берейин.Сен аял алгандан кийин жүрөгүмдүн оту өчөбү деген элем.Бирок өчкөн өрттүн орду айыкпас дартка айланды.Бул жакка иштөөгө менин шоорума келиптирсин Толкунбек.Сен деп соккон жүрөгүм жаныдан солгун тартып бараткан кезде,кайра баштан кездешип олтурабыз.Сенден эмки өтүнөөр өтүнүчүм мени ая》.Толкунбек акыркы сөзүнө аябай тан калды """МЕНИ АЯ""" !Бул деген сөз эмне деген өтүнүч.Аяганда кандай аяйм.Ушул саамда Шотанын"" "ЖОЛБОРС ТЕРИСИН КИЙГЕН БААТЫРЫНАН" ""мындай саптары эсине түштү;
""АЛЫС ЖҮР АЯЛДАРДАН КОЛДО КЕЛСЕ
ЭМЕСЕ АЯЛ ДЕГЕН КЫЙЫН НЕРСЕ.
БАРАТКАН АК ЖООЛУНДАН АДАШТЫРАТ,
ЭРКЕКТЕН АМАЛДУУРАК КЫРК БИР ЭСЕ.
БААРЫНДА ЖАЛГАН СҮЙҮҮ ОШОНДУКТАН,
ИШЕНБЕ ЖАЛГЫЗ СЕНИ СҮЙӨМ ДЕСЕ."" """
Колундагы баракты бир демге тиктеп туруп өзүнөн өзү жылмайып койду."" "Ушундай кызык болот экен э""-деп катты ушалап күл түшүргүчкө салып ширенке тартты.Кагаз адегенде бир аз жазылып барып,анан жалбырттап бир четинен күйүп жатты.Мамлекеттик жашыруун сырды кокус башка бирөөлөр окуп койбосун деп сактанган адамдан бетер жигит аны күл болуп күйүп бүткөнчө көз албай карап олтура берди.Анан Толкунбек түндө эле Зыйнаттын күйөөсүнүн жолдошторуна айткан мактаныч сөзү эсине түштү;"" "Биз Зыйнат экөөбүз Зулайка менен Усупка окшоп,бирибизге бирибиз ашык болуп,арзышып жүрүп баш кошконбуз" "-деп колуктусун эркелете сүйлөгөн.Ушундай эки ача сөздөн улам Толкунбек Жайнагулун эстеп кетти.Тим эле ашыктыктан эңсеси кууруп,кусалыктан куурап тургансып,ичи элжиреп,Жайнагүлдүн балтыркан жыттуу койнун эңсеп,башындагы жаздыкты койнуна кысып кучактап,көздөрүн жумуп жиберди." ""Айдын кетигиндей болгон алтыным,мен сенин кимдигинди билем,сен аялзатиын асылысын,сендей жарга туш болгон мен бактылуу жигит экенмин.Эгерде сен болбогондо, Толкунбек тоодон кулаткан таштай болуп,суусу жоок сайда калмак.Сагындым Жакин сени.Мен сени канчалык билсем сен дагы мени ошончолук билесин.Мени гана сүйөсүн.сен менин бактыма жаралган келечегимсин. Сен башка аялдарга окшоп,башка эркектерге көз артпайсын.Намыстуусун. Сенин дагы бир артыкчылыгын, менин керт башымды гана сүйбөстөн,атамды атамдай,энемди энендей сүйгөндүгүн. Сендей асылзаада келини бар үчүн,алар кайра жашарып,энеден кайра төрөлгөндөй. Жаныча жашап жаныча өмүр сүрүп жатышат.Эне менен атанын кадыр баркын мага сен айтып,сен түшүндүрдүн.

[bema_bema]

Мени түз жолго салганда адам катарына кошконда сен.мен сенин ак сүйүүнө шек келтирип,көлөкө түшүрүүгө эч кандай акым жоок."" ".Толкунбек Жайнагүл жөнүндө ушуларды ойлоду.Өз коолуктусун сагынып көргүүсү келип турганын билди.Бүгүн ишемби эртен дем алыш экени эсине түшкөндө,азыр эле аеропортко барып самолотко түшүп учуп кеткиси келди.Бирок бардырбасы барлырбас болуп,өткөн баарышында кайра келе албай самолот учпай жатып,кызматка кечигип келгенин эстегенде,ысып турган денеси сууп,дегдеп турган делебеси кайта түштү.Анан дагы атасы айткан сөздү ойлоп үмүтотү өчүп,көнүлү бөксөрүп,жүрөгү зырп этти.Чындыгында эле үйүнө барса кайра жумушка кечикпей келер келбесине көзү жетпеди.Баягы конокко барган бойдон Толкунбек Зыйнаттыкына барганда аны көргөн дагы жоок.Күйөқсүнүн кеткенин телефон менен Зыйнат өзү айткан.Бирок Толкунбек баягы сүйүү катын окугандан кийин, аны менен кезигүүнү максат кылбады.Андан өзү оолак алып жүргүсү келди.Кокустан шайтан болуп кош жүрөк от алышып кетсе,түбөлүгүбүз анда кандай болот деп коркту.
Толкунбек акыркы командировкадан бир жума жүрүп кайтты.Бөлмөсүн ачып кирер кирбестен эле өз үйүнө телефон чалып,телефондун номерин биринин артынан бирин тере баштады.Бирок шаар менен шаардын ортосундагы байланыш чарт үзүлүп калып жатты.Толкунбек бир сааттан ашык телефон менен алышып жатып тажап да бүттү.Акыры байланыш түйүнүнө чалып,"" НОМЕР ИШТЕБЕЙТ" деген жоопту алды.Жайнагүл менен сүйлөшөм деп дегдеп турган жигиттин супсуну сууп олтуруп калды.Алдындагы газета журналдарды биринин артынан бирин барактап,кээ бир жерлерин чала була окуган болуп,темаларына көз жүгүртүп ордунан турду.Өзөгү үзө тартып оозуна кара суу келгенсип кетти.Анан сакал мурутун кырып адатынча жасана кийинип алып,рестрандан тамактанганы шыпылдай басып жатаканадан чыгып кетти.Оюнда курсагын тойгозуп келип,эшиктин ичинен бекитип алып,күгүм киргенден тан атканча уктап уйкумду кандырып эс алам деп ойлоду.Шашпай жайма жай олтуруп кардын кампайтып алып,рестрандан чыгып бир аз айланып басып жүрүп,жатаканага кайра келди.Жалгыздык жанынан өтүп бөлмөсүнө киргиси келбей,бак түбүнө коюлган скамейкага олтурду." ""УШУЛ ДЕМ АЛЫШТЫ ДЕМ АЛЫШТАЙ ПАЙДАЛАНЫП ЭРТЕ ЖАТЫП,УКТАП УЙКУМДУ КАНДЫРЫП,БИР ЖАКШЫ ЭС АЛЫП АЛАЙЫН"--деп жана машинада чалыгып келе жатып өзү менен өзү сүйлөшүп,өзүн өзү бекитип келген жигиттин кайра көнүлү бузула баштады.Үйүнө барып келбегенине өкүнүп турду.Эмне үчүндүр ушул саамда өзүнчө жалгызсырап үйүн кайра кайра эстеп?Жаннат менеп Жайнагүлдү сагынып өзүнөн өзү делөөрүп жүрөгү кусага толду.Демейде ""бир жакка ойноп келели дешип"" чакырып туруучу жолдошторунун бүгүн эч кимисинин дайыны чыкпай калганына ичинен кейип дагы алды."" Эмне кылсам киного барсамбы?Театрга кеч болуп калды"" - деп ойлоду.Кайда кайсы кинотеатрга эмне деген кино жүрүп жатканын билиш үчүн,өз бөлмөсүнөн телефон чалмакка,ордунан шайдоот туруп экинчи кабатка көтөрүлдү.Ошол саамда жигитти көргөн үй шыпыргыч аял:""Толкунбек Мансурович сиздин телефон жанатан бери эле тынымсыз чырылдап жатат"--деди, чооң гилемди чаң сооргуч менен тазалап жаткан калыбында токтой калып.Ырас эле эшикти ачып башы кирип буту кире электе эле,телефондун үнү кайрадан чыр бей түштү.
----Алоо Мансуров угуп жатат.Саламатчылык, Ким бул? ким дейсиз? жакшы угулбай жатат?Ким?Аа Зыйнатсынбы саламат саламат.Ооба командировкада жүрдүм.Ай садагасы бара албаймго.эмне үчүн дейсинби?биринчиден чарчап келдим.экинчиден мага кишилер келмек эле.Кокус алар келбей калса өзүм чалайын сага.Бирок бара албаймго деп ооз учунан айтканы менен эми элеки жалгызсырап дөлөрүп турган жигитти,жаш аялдын зери учуруп,эмне кыларын билбей эки анжы болуп турду.Өзү ала кирген газеталарды кайрадан барактай баштады.Убакыт өтүп жатты.бир кезде телефон кайра баштан шынгырады.Трубканы албай аппаратты тиктеп,бир оокумга чейин турду.Ал Зыйнаттыкына баруудан өзүнөн өзү шекшинип,өзүн өзү качырып жүрөксүй берди.Үстөккө- бөстөк жаны калбай чырылдаган трубканы бир оокумда колуна көнүлсүз алды.Баятан бери Зыйнат экенин билип турган Толкунбек" "кокус башка бирөө болуп жүрбөсүн" "-деп ойлосо чын эле Зыйнат болуп чыкты."" Эмне үчүн өзүм чалам деп коюп чалган жооксун,мен жалгызмын.келсен боло кичине сүйлөшүп олтуралы." "---деди келин жалынычтуу. Толкунбек Зыйнатка" "Макул барайын"" --деген сөз оозунан кандай чыгып кеткенин трубканы кандай илгенин дагы билбей калды.
---Капырай деди өзү менен өзү сүйлөшүп.Зыйнаттан сактангандай көрбөй билбей жүргөн кыз беле.Азыр алда үйбүлөөлү,мендагы үйбүлөөлү,так что чоочулай турган еч нерсе жоок.Зыйнатта оңой сак кулак эмес.алды артын тазалап жүргөндү менден дагы жакшы билет.ушинтип ойлогон жигит бөлмөсүн бекитип,шыпылдай басып көчөгө чыкты.

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Так что, чочулай турган эч нерсе жок. Зыйнат да оной сак кулак
эмес. Алды-артын тазалап жургонду менден жакшы билет». – Ушинтип ойлогон жигит
болмосун бекитип, шыпылдай басып кочого чыкты.


Толкунбек дарбазанын алдына
келип, эки жагын элендей карап, токтоп калды. Анын ушул саамда журоксугону,
куйоолуу аялдын уйуно, куйоосу жокто ууруларча, куугум талаш келгени болуп
турду. Ошонун уйубу, же башка уйго адашып кеттимби деп ойлоду. Анткени бая куну
келгендеги ийне тушсо корунгондой, короонун ичи-тышындагы суттой жарыгын, бироо
урдап кеткенсип, азыр эмне учундур карангыланып турган болучу. «Чын эле башка
уйго келген окшойм», - деп ойлогон Толкунбек, Жаны эле кетенчиктей бергенде,
дарбазанын эшиги кыйч ачылып, «Толкунбек сенсинби? Бери кир!» деген аялдын
шыбыраган уну кулагын сыйпап откондой болду. Жигит селт этти. Ошол замат анын
колуна тигил аялдын кичинекей жумшак колу жабыша тушуп, ичкери карай тартып
кетти. Эшик аста жабылып, ичинен илингенин Толкунбек дароо билди. Анан экоо
ээрчише басып, жарыгы жок карангы уйго кирип, коридорго токтошту. Толкунбек
мындай жапайы корунуштон чочулагандай, озунон ОЗУ коркконсуп жамандыктан жыт
алган немедей, эмнегедир тынчсыздана баштады.»




. –Карангыга калдым
деп капа болбо, Толкунбек. Азыр эшикти бекитип туруп, анан жарык кылайын, -
деди уну калтаарыган Зыйнат. Мен сени келбейм деп айтат экен деп ойлогон
болучумун. Анан, азыр барамын дегенинден, уйго кирбей дарбазанын тубундо, сени
пайлап, кочо жакты карап, ичтен андып тургамын, - деди ачкычты бурап жатып.


Зыйнаттын созу кулагына кирбей,
Толкунбек чындап эле сестене баштады. Келгенине окунуп турду. «Бул жезкемпир,
эмнени ойлоп тапкан?» - деп ойлоду. Ушул убакта болмодогу лампочкалар биринин
артынан бири куйду. Жигит кокус жазыдым басып алып, кирсе чыккыс чункурга тушуп
кетуучудон бещ бетер, алды-артын абайлап, туш-тарабына коз чаптырып, босогону
аттап кирген жерден катырган немедей, кыймылсыз туруп калды. «Тобо, - деди ичинен
тан калып, - эшик-терезесинин баарын бул бейбак жылчыксыз бекитиптир. Эмне
учун?»


-Толкунбек, ал жерде эмнеге туруп
калдын? Жогору от, - деди, кузгуго каранып боюн тузоп жаткан келин, наздана
суйлоп.


-Мен эч нерсе тушунбой турам,
Зыйнат. Бул кандай кооптуу, жат корунуш. Эшик-терезендин баары бек. Деги мени
эмнеге чакырдын? Эркеги жок уйго келуудон жаман эмне бар. Билесинби ошону?


-Озун эмнеге келдим деп ойлойсун?


-Сени менен эрмектешип олтуруп
кетейин деп.


-Мен дагы, - деди кулумсуроп.
Бирок Зыйнаттын кулумсуроосу, ага Тим Гана ага-карындаш катары эрмектешип,
суйлошуп олтуруудан башка, кандайдыр андан алда канча бийигирээк бирдемеден
умуттонуп тургандай, шойкомдуу болуп туюлду. – Чочулабай эле кой, байкебай, -
деди, эч нерсени кыртышы суйбой, келгенине бушайман болуп, коздору киртийип
турган жигитке кареги оттой каралып. – Зыйнат каракчы да, киши жечу желмогуз да
эмес. Сактыкка кордук жок деген ой менен жарыкты тосуп кой-

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Сактыкка кордук жок деген ой менен жарыкты тосуп кой-






. дум, бироолор келип
калса, Зыйнат уйундо жок экен десин, деген Гана оюм. «Эркеги жок уйго келгенден
жаман эмне бар», - деп Жана да айттын, азыр да айтып жатасын. Бул туура. Эри
жок, жалгыз бой турган аялдын уйуно, бойдок жат адамдардын келиши туура эмес
экенин, мен да жакшы билемин. Азыр менин мурдагыдай, ээси жок ээн-эркин басып
журуучу, башы ачык кезим эмес. Сенин бутунда кандай тузак турса, мен де да
ошондой тузак бар.


Экоо тиктеше тушту.


-Анан куйоон келгенче ээн короодо
жалгыз турасынбы?


-Турбаганда эмне кылам. Жогору
отпойсунбу эми? Сенин боюн менен тен каар жааса, балекет болду го. – Толкунбек
конулсуз басып, диванга кочук басты. Зыйнат анны дасторконго чакырды.


-Мындай келбейсинби? Эмнеге мынчалык
сабырын Суз? – Жигит кайра туруп, уй ээси корсоткон орунга келди. Келин стол
устун бир аз ондоштурган болуп, Толкунбектин алдына тарелка, вилкаларды
жылдырды да, колун аарчый берип суйлоду: - Улгайып калган таяке, таяженем бар.
Ошолорду кочуруп келип, тигил Кичине уйго киргизип алсамбы деп жатам. Кунболот
кетээринде барып суйлошуп келген. Макул болушуптур.


Толкунбек унчукпай стол устуно коз
чаптырат. Бир эле Толкунбек учун эмес, бир нече киши чакырылгандай болуп, дасторкон
усту ар турдуу тамак-ашка, жер-жемишке толгон. Ортодогу бирине арак, бирине
коньяк куюлган хрусталь гарфиндин жанында ичи кымызга толгон фарфор буркут
койкоёт. Экоо анда-санда откон кеткенден эске тушуро коюп олтурганы болбосо,
ашык соз болбоду. Жигиттин табити эч нерсеге чаппай, анда-санда жер-жемиштен
оозуна салган болот.


-Сен такыр конулсуз олтуруп
жатасын. Тамак да ичпей койдун. Мунозундун мынчалык озгоргонун билген эмес
экенмин. Канна, ушул тосту аялын менен кызындын ден

[Nyrjamal.Teshebaeva]

соолугу учун алыпкоёлучу. – Бул созду Зыйнат Толкунбекти сынамакка атайын айтты. Оюнда арамдыгыжок олтурган жигиттин журогун кутуусуз жерден чыккан жагымдуу соз толкутуп,тонуп турган конулун жибитип жиберди. Анткени ушул саамда Жайнагулду эстеп,сагынып олтурган болуучу. Бирок эмне учундур биринчи тосту, башка бироонунуй- булосу учун которолу деген соз Толкунбекке кызыктай туюлду. -Жайнагул учунбу? – Жигит сырдуукулумсуроду. – Менин ичпесимди кордун го бая куну. -Ооба, коргомун. Бирок бир иреткоторуп койсон эмне болмок эле? -Болуптур, Жайнагулду бетинекармагандан кийин, керосин болсо да Кичине алып коёюн. Ансыз да алдарды ойлоптурдум эле. -Анда, ырас устунон тушконтурбайынбы. - Зыйнат чыртыя тушту. Толкунбек колундагы аракты жутканболуп, алдына кайра койду. Тамактап шам-шум этип бир аз жегенден кийин, экинчитосту Зыйнат минтип суранды: -Эми Кунболоттун ден-соолугу, менин келечегим учун Кичине алып койсон кантет, ыя Толкунбек. Жигит Кунболоттун аттын уккандасерпиле тушту. Рюмканы дароо ичип жиберуучудон бетер колуна шып алды… Ощентип, ичпесе да ооз тийуугожок жерден себептер чыгып улам бир кылт этимден кекиртекке куюла берип, беттералбырып, коздор куюлуп, журоктор коодондорго батпай алеп-желеп тартып, конулдорколдой толкуп, делебелер козголуп, эмелеки уй-булонун кадыр-баркын ойлопкамсыгып турган кыялдар эске келбей калды. Мандайында онуно да, боюна даажарашыктуу кийинип, чачын асемдете жасатып, ажары ачылып, озунон коз албайкумарлуу тиктеп турган Зыйнат Толкунбектин козуно уламдан-улам ысык корунуп,Адам эмес эле асмандан тушкон перинин кызына окшоп, ага суктануусу улам ар- тып, озун кармайалбай, эрки бошоп баратты. «Мурдагыдан да татынакай, мурдагыдан да сулуу болупкеткен экен», - деп ойлоп, ичи элжирей тушуп жатты. Мындай ой, мындай козкараштар, эки жаштын жалгыз эле ой-сезимин ээлеп Тим болбостон, алардын акылыналасалдырып, дене-бойлорун дуулутуруп, бирин-бирине магниттей тартып баратты. Толкунбек ордунан турду. Алконулундо Зыйнаттын жанына барып, анны кучактагысы, эркелеткиси келип кетти.Бирок ошол замат оз журогун ОЗУ токтотуп, озун ОЗУ кармап, болмонун ичинде бираз аркы-терки баскан болуп, сыр алдырбай диванга барып олтура кетти. Ушуну элекутуп тургансып, Зыйнат ордунан ыргалынкы туруп, мас болгон аялдан бетер,Толкунбектин жанына келип, анны жоолой барып, атайын эле бир ыптасын баса олтурду: Зыйнат бул жолугущууну озжурогунун энсоосун басып, Толкунбекти торго тушуруу учун атайы жасаганамал- аракети болучу. Жигитке кынала берип, колун кармады. -Мен сени суйом, Толкунбек.Жайнагулго уйлонгонунду укканда аз жерден олуп кала жаздап, олбой калдым. Кудайай, кандай бир мээрими жок, таш боор Адам болдун. Коп болбосо да журогундун бирчекесин Зыйнат учун жибитип койсон эмне болот? – Ал Толкунбектин колун коёберип, кош билегин мойнуна артып, жаш толгон коздору жайнап, оозун-оозунаакырындык менен улам жакындатып баратты. Жаш аялдын ысык Демине туруштукБере албаган жигиттин эрди Зыйнаттын эрдине кандай жабышып, анны кучагынакандай алганын ОЗУ да билбей калды…

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Ушул жолугушуудан кийин Толкунбек
Зыйнатка кандай ооп, кандай берилип кеткенин билбеди. Бара-бара уй-булосун да
мурункудай эстебей, Жайнагул деп соккон журоктун бир жагынан Зыйнат деген башка
бир ат орун талаша баштады. Уйуно катташы мурункудай болбой, улам сейректей
берди. Баягы аба ырайы бузулуп, самолёт учпай





жатып, жумуштан
кечиккени, ошондогу атасынын суйлогон созу ага эми шылтоо болду да калды. Бирок
Зыйнатка канчалык берилип, канчалык ооганы менен уй-було деген уй-було да. Бул
азгырылууну Толкунбек ОЗУ да кунумдук конул ачуу деп ойлоп журду. Ошентип,
Зыйнаттын махабатына батып, баш булгай албай жургон кундордун биринде,
Толкунбектин оюна бир нерсе тушуп, тынчы кете баштады. Ал болсо, эл-журтка
билинип, Жайнагулго угулуп калса, эмне болот деген кооптонуу болчу. Мындай
жагымсыз ойду ойлогондо Зыйнат менен кезигишуудон чочулап, андан оолак болгучу
келуучу. «Зыйнат! – деген кундордун биринде. – Экообуз тен уй-булолуу адамбыз.
Баары бир мен сени албаймын, сен мага тийбейсин. Ошон учун бул булганыш иштен
сактанышыбыз керек окшойт. Озуно куйумдуу, тентуш, татынакай куйоон бар. Ал
эл-журт, Ата Мекендин тынчтыгы учун ботон эл, ботон жерде журсо, Жайнагул
тиякта турса. Биз оз тагдырыбызды озубуз шакаба чегип жургон жокпузбу. Жок,
ууру иш уурудай болуш керек. Тизгинди тарта чаппасак болбойт Зыйнат. Эстуу
жансын, озун деле таразалап корчу ойлоп».

[Aizurok]

Тизгинди тарта чаппасак болбойт Зыйнат. Эстуу
жансын, өзүн деле таразалап көрчү ойлоп».
-----Болуптур сен каалагандай эле болсун.Бирок эмне үчүндүр сени көрбөй калсам,кусалыктан өз жүрөгүмө өзүм ээ боло албай баратсам кантем.Сен деп соккон жүрөгүмдүн алоосу,өлгөнүмдө суубаса,тирүүмдө суубайт окшобойбу.Же эмне өлөйүнбү?
-----Кимге өчөшүп өлөсүң магабы?
------Жок сага неге өчөшүп өлмөк элем.Ушинтип жүргөнчө өз махабатымдын, өз тагдырымдын курманы,болгонум туурадыр дейм.
--------Койчу ойношум оюмдагыны таппай койду деп,өлгөн кишини уга элекмин.Кереги эмне мындай сөздүн-дейт Толкунбек ушинтсем коркутуп алам деп ойлоп жатсан керек.
Бирок өз жүзүндө айтканы менен Толкунбек Зыйнаттан кол үзүп кете албады.Экөөнүн жоолугушусу улана берди.
Бара-бара Зыйнат эринин келишин мурункудай күтпөй да ойлобой да калды.Ошентип өзү менен өзү болуп өтүгүн төргө илип,өз махабатынын азабын өзү тартып жүрүп, боюна кандай бүтүп калганын билбей калды.Бирок денесинде болгон бул күтүсүз өзгөрүүнү Зыйнат тез байкады.Сүйүүнөрүнда күйүүнөрүнда билбеди.Күткөн кезде болбой,мынтип мезгилсиз кош бойлуу болуп калышы өзүнчө эле айыкпас оору болду.Көнүлүндө күйөөсү келе электе көз көргүс,кулак уккус жакка тентип кеткиси келип,көнүлү бузула баштады.Толкунбектин балалуу болууга каршы чыгарын билип,ага да айтпады.Себеби эне болуу укугунан ажыроо Зыйнат үчүн өмүр бою орду толбогон өкүнүч болорун билди.Ушинтип эки өрттүн ортосунда жүргөн кезде Зыйнаттын жашыруун сырын билген биринчи Толкунбек болду.Өз колуктусунан улам,аялдар боюна болгондо кандай өзгөрүп кетерин билип калган Толкунбек,Зыйнатты бир демге тиктеп туруп,кармалап жиберди;
------Сен семирип баратасынбы, же боюнда барбы?Менин отпускам бүткүчө ушунча тоолуп кеттинби?жоок жоок сенде бир балее болгон экен?
-------Эмне сенин догдурлук жайында барбы?Кызык эмнеге мынча жанталашып кеттиң?
------Төрөбөйм дебедиң беле?Боюңда бар турбайбы?
-------Кантип билдиң?--Толкунбекти армандуу көзү менен жалдырай тиктеди.
--------Ушинтип эле билдим.Кандайча башта байкабай калдым экен.Билесиңби, Жакиндин дагы боюнда бар.Ичи билинип калыптыр.
--------Жакиниң ким??---деди билип турса да ачуусуна чыдабаган Зыйнат ачуулу кыйкырып.
-------'Жакиниң ким дегенин кандай?Менин аялымдын бар экенин анын аты Жайнагүл экенин билчүү эмес белең?
--------Жакин деп тим эле,-----деди кекерлүү.
-------Анан эмне дейн Жакин дебегенде?Кызык" """Уурусу күч болсо,,ээси өлөт""- деген ушул да. Жазыгы жоок Жайнагүл менен салмакташып. Айтып коёюн,ушунчасында экинчи кулагыма угузбай жоготкун.Кокус бала чоңоюп,кыймылдап калса эч ким сага жардам бере албайт.
--------- Эмне меники кылмылдай элек дейсиңби?
Толкунбектин оозуна сөз кирбей калды.Бул түнү экөө мурункудай чечилип,сүйлөшкөн да көнүл ачып күлүшкөн да жоок.Күйүүмдү, жакын адамы өлүп,кара кийип,камсыккан немеден бетер эч кимиси,биринин көнүлүн бири жубата,турган ылайыктуу сөз таппагансып, тээ бир окумга чейин түнөөрүп олтурушту.
-------Мен кеттим деди Толкунбек ордунан тура берип,-сен кетпейсиңби?
----Жоок ушундай эле мастерскойго жатып алам.Зыйнаттын көз жашасы чарасына батпай,улам тоолуп баратты. Алар бирин-бири көргүсү келбеген душмандардан бетер терс карашып турушту.
Кийинки күндөрдө Толкунбек экөө көбүнчө Зыйнаттын сүрөт өнөрканасында жоолугушуп калышкан.Кандай болсо эркек деген эркек да.""" "Өлгөндүн үстүнө көмгөн кылып"" "",бир ооз ич жылытаар жакшы сөзү жоок,кабагы карыш түшүп турганы Зыйнаттын көнүлү кирдеп турду.Келин жигитти чыгып кетти деп ойлоп,башын кош колу менен мыкчый кармап,чекесин столдун кырына кармап өзүнчө сүйлөнүп да,ыйлап жа жатты:"" "Жакиндин да боюнда бар деп сүйүнчүлөп, Жакиниңдин өлүк тиригин көрөйүн,тубайм дебедин беле дегениң кара дагы. Менин бактысыздыгым, күйөөмдүн жоктугунда боюма болуп калганы болуп турбайбы. Болбосо бир Толкунбек эмес,токсон тогуз Толкунбектен туусам да,Күнболот балалуу болдум деп,тойду токсон күнгө созуп күркүрөтөт болчу.Же бир ошол убакта отпускага келип кеткен неме болсочуу.Тобо өзүм сүйгөндүгүм үчүн,күнөөлүү болорумду билгенде,--эрдин кесе тиштеди.Сүйүүнүн көзү жоок деп ошон үчүн айтат тура::
Толкунбек Зыйнаттын сөзүн угуп,чыдамы кетип бир колунун ачуусун бир колу менен кармап,эрдин кесе тиштеп,тээ бир далайга чейин унчукпай тутугуп туруп,артына бурула карады;
------Дагы айтарың барбы?Деги менден күткөн талаабың эмне?--деди ачуулу.Келин жигитти чочугандай жалт бир карап алды.
--------Азырынча сага айтар таалабым жоок.Али тоолук ойлонуп жыйынтыкка келе элекмин.Айтам кийин.
---------Кийин айтасынбы?мейли айтпасаң өзүн бил.айтсаң койсоң,Жайнагүл менен касташканынды токтоткун Зыйнат.Ал сага жа мага да күнөөлүү эмес.
Толкунбек Зыйнатка нааразылыгыны билдиргени менен аны жалгыз таштап чыгып кете албай,сүрөттөрдү тиктеп катып турду.Анын бет маңдайында али боёгу кургай элек,полотнодогу жаңы тартылып бүткөн,пейжазды эми жаңыдан көргөнсүп,ою ошого сүңгүйт.Жигиттин көз алдында,токойлуу талаа созулуп жатты.
Тээ алыста алыста,карагай- кайыңдын ортосун,жарып өтүп бараткан чубалган пассажир поездин элеси көрүндү.Аны сүйрөп бараткан,алп паравоз көк түтүнүн көккө бүркүп,анда санда берилген добуштан кулак тунгансып алаксый түштү.Толкунбек кыл калем менен май боёктон жаралган,чыгармага жакшы баа берүүчү.Сугу түшүп кареги полотного кадала берди.Толкунбек бул пейжаз Зыйнаттын жаңы бүткөн чыгармаларынын бири экенин билди.Эмелеки көнүлдөшүнө болгон таарыныч аралаш ачуусу бул көркөм-ынануумду чыгармага жутулуп,жигитти дароо өзүнө тартып алды.
-----'''' ------Жакшы тартылыптыр мына бул жаңы сүрөтүн.Таалантыңа таазим Зыйнат---деди ыйлап олтурган аялдын колун кармай.
-------Талантымды балоочу мезгилди тапкан екенсиң. РАХМАТ
-----Жигит колуна тамп кеткен жаштын тамчысынан жүрөгү тыз дей түштү.
----Эмне ыйлайсың?
------'Өз бактыма, өз жүрөгүмө таарынып ыйлап жатам.
---------Койчу качан болсо эле,өз бактым,өз жүрөгүм дей бересиң,кереги эмне? Сен тескеринче, бактылуу аялсын.Ыйлап- сыктабай тигил ичиндеги балекетти кандай кылып жоготуштун айласын табыш керек.Бул иш экөөбүзгө тең жакшы эмес.Эсиң бар акылың бар,өзүң деле ойлонуп көрчү.Руксат болсо мен кетейин эми,кеч болуп кетти.
---------Бар деди Зыйнат ордунан козголбогон калыбында,жер тиктеп.
Жигит башка сөз айтпай,Зыйнатты мурункудай эркелетпей, тим гана шарт бурулуп чыгып кетти.Ушундан кийин Толкунбектин чындап тынчы кетип,өзүнөн өзү коркуп жүрдү.Кееде түн баласы уйку көрбөй,чакыйып чыгуучу болуп кетти.Жаздыкка башы тиери менен кайдагы-жайдагы, жагымсыз ойлор самандай сапырылып,жүрөгүнүн үшүн ала берет.Жакшы санаа жакшы ойлорду,канчалык ойлоп алаксыйын десе да,андай ойлор кайдадыр келбес сапарга,житип кеткенсип баягы эле коркунучтуу, сары убайымдар мээсине кирип алып,уйку бербей канын сүлүктөй сорот.Кокус иштеген жериме билинип калса,эмне болом дейби ай.Зыйнаттын күйөөсүн ойлобойбу ай. Эмилди эстебейби ай. Жайнагүлдүн бетин кантип уялбай караймын дейби ай деген укмуш. Анын оюнда бул окуя билинип калса,аялынан ажырап калчуудай,коркунучтар басса турса оюнан кетпейт. Ал кызматына барганда гана бир аз алаксыбаса, такыр алаксый албай койду. Толкунбек сыртынан көтөрүмдү,токтоо өңдөнгөнү менен бир боорондук алы жоок,кайратсыз жигит болуп чыкты.Кокус бир балекет болуп,өз жанын өзү кыйып,өлүп калып,бул шайтандын балекетине каламбы деп бир чоочуса,бети каралык кылып,үстүмдөн арызданабы депда коркчуу болду.Деги окуянын арты жакшылык менен бүтпөсүнө көзү жеткенсиген Толкунбектин шалпысы боош,кабагы бүркөө.Азыр Жайнагүлдү бир ойлосо,Зыйнатты эки ойлоп,айласы кетип турган учуру болчуу. Анткени экөө бирдей ай күнүнө жетип,төрөөттөрү жакындагандан жакындап келатты.Ушул балекеттен аман-эсен кутулса,Толкунбек бирөөнүн аялы менен аралашмак турсун,карап күлбөскө өзүнө өзү убада берип жүрдү.
Күндөрдүн биринде Зыйнат Толкунбекти кечинде өнөрканасына чакырып телефон чалды.Толготуп калды бекен деген ойдон башка,эч нерсе түшпөгөн жигит,кирпигине чейин ак бубак басып,алактап кирип барды.
----'Тынчылыкпы? ?--деди,өз энеси Аккызды түшүрүп жаткан Зыйнатка карап.
-----'-'Алдагы үстүндөгү карды күбүнсөн боло.коркпой эле кой тынч элемин.Эмне тышта дагы деле каар жаап жатабы?
-----Жаап жатат.Толкунбек үстүндөгү карды күбүп, оор кийимин чечип,иш үстүндө олтурган аялдын жанына келип токтоду.
-------Ой бул Аккыз эжего я?
-----'''- ---Окшош бекен?
---------''' ----Окшош бирок?
-----------Эмне бирок?жакшылап карап көрчү?Ушул кайсыл мезгили?
---------Калп айтпасам баягы Эмилдин айыбы ачылгандагы трагедияго дейм.Менин түшүнүгүм боюнча күтүүсүз жерден,балага болгон ишеними акталбай калып,күйүткө күйүп,акыл-ээсинен таанып бараткан мезгили сыяктанып турат.

Билдирүүнү түзөткөн: Aizurok: 03 Август 2015 - 04:40

[Nyrjamal.Teshebaeva]

-Калп айтпасам, баягы Эмилдин айыбы
ачылгандагы трагедия го дейм. Менин тушунугум боюнча кутуусуз жерден, балага
болгон ишеними акталбай калып, куйутко куйуп, акыл-эсинен танып бараткан
мезгили сыяктанып турат.


-Ооба, туура таптын. Байкуш апам
тируу болуп, менин ушул абалымды коруп, азабымды тартпай олуп кеткени бир
эсептен жакшы болгон экен. Вай-вай-вай, кандай кечиримсиз оор куноолорго
батабыз. Адам суйуубуз эле жаралса жакшы болмок экен. Суйуу деп олтуруп,
сулдорум калып баратат.


Зыйнат коз жашын тогуп ордунан
турду. Анан Толкунбектин колун кыса кармап, озунун эски диванын коздой басты.


-Мен сени менен бир адамдын
тагдыры жонундо кенешейин деп олтурам. – Экоо жанаша олтурушту. - Никесиз




торолсо да, али
жарык дуйного келе элек, менин байкуш балама ата болсун да. Жатып да, туруп да
ойлонуп кордум, Толкунбек. Эки жылга эрим командировкага кетсе, анан ошонун
ортосунда ойноштук кылып, бойдок журуп бала тороштон коро уу ичип олгонум артык
болуп турат. Бир бала деп эрден да ажырасам, элден да ажырасам кандай болот ыя?
«Эки бала бир бала, бир бала жок бала» деген орус элинин эн сонун макалы бар.
Кокус ишенген балам, олуп калса кантем. Башында эле Сенин тилинди алсам болмок
экен, бирок туболук туубас болуп калуудан коркподумбу. Эми болоор иш болгондон
кийин, козду жумуп туруп, бул балааны баласыз бироого тууп беришим керек болуп
турат. Фрунзеде торот уйундо кезекте турган, ошондой бир жакшы адамды билем.


Толкунбек Зыйнаттын созун угуп
селее тушту. Канткен менен оз каны, оз баласы да. Келиндин амалы кетип, айласы
тугонгондуктон ушинтип, тобокелге бел байлап турганын билди. Озунун конулундо
ойлоп, ачык айта албай жургон туюктагы сырды айтуунун ынгайы келе тушконунун
пайдаланып минтти:


-Эгерде, Баланы башка бироого
бербей эле, озум остуруп, озум тарбиялап чонойтсом, эмне болот?


Зыйнат тандана тушту. Ал
Толкунбектен мындай созду угам деп куткон да, ойлогон да эмес. Ата-жотосу башка
бироого бергенче, оз атасынын мээриминде оссо, атаганат жаман болмок беле деп
ойлоп турду.


-Ким багат? Озунбу? – деди Зыйнат
окуянын баш-аягына тушуно бербей, жалдырап.


-Жайнагулчу?


-Кантип? Эмне, ага чынынды
айтасынбы?



-Жок, жок, ага айтууга такыр болбойт. Эгерде сен макул болсон, баарын
жик билгизбей башкача жасайбыз. Ал боорукер, мээримдуу аял. Жакында алда торошу
керек. Эки Баланы энем экоо сопсонун эле багып алат…


-Макул болбогондо эмне кылат
элем. Макулмун.


–Жок, жакшылап
ойлонуп кор. Кийин-сонгусунда окунучун болбосун. Бугунчо бул соз ушул жерде,
ушул бойдон калсын. Кабырган менен жатып-туруп жакшылап кенеш. Мен сени атайы
эле азгыргандай болбоюн…


Зыйнат ошонун эртеси эртен менен
эрте Толкунбекке телефон чалды.


-Кечээки Сенин айтканынды ойлонуп
кордум. Ошондой кылсак туура болгудай экен. Сен Ким, мен Ким. Балага ата менен
эненин кандай айырмасы бар. Ыраазымын сага, Толкунбек…


Эки жаштын ортосундагы жашыруун
сыр ушинтип бекиди. Кичине эле толгоодон кабар болуп, Зыйнаттын эти ооруган
куну эле, алар дароо колго жоноп кетууго макулдашышты. Баласына кат-кат
ороо-чулгоолорду, катар-катар кийим-кечелерди даярдап, чемоданга салып койду.

[Nyrjamal.Teshebaeva]

чемоданга салып койду.


Ушинтип жаткан мезгилде кутулбогон
жерден куйоосунон телеграмма алды. Ал болсо жакында уйго аз кунго барам деген
кабар болучу. Бирок бул жонундо эч кимге айтпай, чыгармачылык командировкага
кетип жатамын деген шылтоону бетине кармап, толгоодон кабар жок кезде эле
Толкунбек менен шашылыш Ысык-Колго жоноп кетишти. Анткени торотундо аз калган
Зыйнатты ошол жакта бир пансионаттын сакчысы болуп иштеген аяш энесине табыштап
коюп кайра тартмак болду. Алёша экообуз бир казандан аш ичип, бир тошокто жатып
эр жеттик эле. Зыйнат экообузго Марфа аяш энем жардам беруудон баш тартпас деп
ишенди. Чындыгында ал аял жакшы Адам болучу. Омурундо калп айтпаган, карозгой
суйлобогон киши. Кыргыздар менен бир тугандай жашашчу. Ал Мансур менен Кынаны
тээ алмустактан бери тааныйт. Толкунбектин оюнда, жакшысын чыгарып, жаманын
батыруучу мындан башка ишенимдуу Адам жок болуп турду.


Бирок Зыйнат колго жетпей калды.
Жол жарымдап калган кезде толгоо кирип, ал кучогондон кучоп, аялдын






жаны машинанын
ичинен чыгып кетуучудой абалга жетти. Толкунбек машинаны кайра-кайра токтотуп,
бирде кату, бирде акырын айдап журуп келатты. бир кезде келиндин ичинен суу
кете баштады. Айласы кеткен Толкунбек бир чоочун айылдын баш жагындагы жарык чыгып
турган уйго бурулууга аргасыз болду. Жигит машинадан учуп тушуп, уй ээси
байбичеге, аялынын толготуп келатканын айтып, ырайым Кутту. Жетимиштен отуп
калган ак байбиче, Зыйнаттын толгоосу бышып, бала ылдыйлап калганын коруп,
чебеленип кетти.


-Олда балам айе, жолго бекер чыккан
экенсинер го. Торот уйуно алып барсан жакшы болот эле, бирок ага жетпейт го.
Биздикинде киши деле жок. Тушур, балам, колуктунду. Адамдын кереги адамга
мындай кыйынчылыкта тийбегенде качан тиймек эле.


Келин чыдабай, эрдин кесе тиштейт. Эки
бети албырып, мандайынан тер чылпылдайт. Байбиче келинди бир ээн болмосуно алып
кирип кетти. Толкунбек машинадан жууркан-тошокту алып келгенче, уй ээси орун
камдап жиберди.


-Менин сендей эле
кыз-келиндерим бар. Тунгуч торотун экен, боюнду жыйырып, тартынба, балам. Бала
ылдыйдап калыптыр. Кудай берсе, Аман-эсен тороп аласын. Анан кыйналганын бир
монотчолук корунбой калат. Кудурети кучтуу Жараткан, убакты-сааты келгенде
Баланы коргошун кылып, эритип жиберет эмеспи. Болбосо, кишиден киши чыгыш
онойбу, катыгун. – Байбиче Зыйнаттын ичин ондоп, ОЗУ билген ырым-жырымын жасап
жатып минтти: - Коркпо кызым, ичин жакшы экен. Тун катып кыштын кыраан
чилдесинде кайда бараттынар эле? Же уйунор ушул жактабы?


-Кайнене, кайнатамдыкына, -
деди келин онтолоп.


-Аа, байкуш бала,
ата-энебизге жетип, анан торойун деген экенсинер го. Мындай болгондо мурунтан,
жок дегенде эки-уч куну эрте келсен болмок экен.




-Дагы он чакты кун барго деп ойлогомун. Сыягы, айымдан жанылып калган окшойм. Уйдон тап таза чыгып эле, жолдо толготуп калдым ушинтип..
Келин тынымсыз кынкыстап, кээде койчо онтоп, ыйлапта жатты. Ал жанынын кейигенине ыйлаган жок. Оз келечегин, али жарык дуйного келе элек баласынын тагдырын, андан да тунгуч наристесинен оозунан алдырган боорудой болуп туруулой ажырарын ойлоп ыйлады. Арадан коп убакыт отпой эле Зыйнат аман-эсен коз жарды. Баланын киндигин кесип, ак шейшепке ороп, келинди жуунтуп, тыяак-быягын тазалап, жаткыргандан кийин, келиндин аман-эсен коз жарганына айтаарга соз тапай, кубанычтан мандайы жаркып, эшикке атып чыкты. Машиненин ичинде санаага батып, Жайнагулдун да айы ушул ай болуш керек эле деп, оз уй булоосун ойлоп санасы кетип олтурган Толкунбекти байбиченин уну чочутту.
-Суйунчу балам, колуктун эркек тороду. Уулду болдун.
-Эмне дейсиз? -Коздору алая тушту.
-Аялын тороду деп жатам. Болгондо да эркек.
-Аа, тородубу бат эле? -Байбичени чочулай карап, урпойо тушкон жигиттин оозуна башка соз кирбей буула тушту.
Ал кулгон да , суйнгон да жок. Болсун апа суйуунчунузу берейин деген да жок. Копту коргон кески аял , кубануунун ордуна Толкунбектин мууздай болуп, тоно тушкон жузун коргусу келгенсип карангылыктын ичинен бушуркой тшуп минти:
-Э, ботом, колуктун уул тороп жатса, суйунбогон кадай мерээз бала элен. Адамдын жашоосунда балалуу болуудан артык да кубаныч болобу. Болгондо да биринчи тун балан болсо, -деди нааразылыгын билдирип.
Жигит байбиченин ушундай создорун укканда гана серпиле тушту.

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Жигит байбиченин ушундай создорун укканда гана серпиле тушту.





-Болсун, апа болсун. Рахмат сизге. Мээримду жакшы адам экенсиз. Кечирип койунуз, мен Зыйнаты мынчалык тез эле тороп койот деп йлогон эмес элем. Корсо.... Толкунбек карангыда санабай да, карабай да чонтогунон акча сунуп жатып минтти.
-Мына суйуунчунуз апа. Сизге алкыштан башка айтаарым жок. Рахмат. Ылайым жамандык корбонуз. Эми бизге уруксат берсениз , кетели.
Аял селт этип чочуп кетти.
-Ээ, катыгун эмне дейт? Кетем деген да соз болобу. Жок дегенде келинчегин бир кун жатсы кыймылдабай. Азыр жаш торогон немени оордунан козгоп, тургузууга болбойт. Жолго чыкса олуп калат го. Куурагыр. Кой, кой балам. Кийин келип алып кетээрсин. Бала торогон оной деп турасынбы, ээ катыгун.
Толкунбек кара кучко кулумуш болду.
-Машинанын ичи жылуу. Тошокту жашылап калын салып, жылуу кийинтип, баласын бооруна кыстарып коюп, машинаны божутуп акырын айдап, кете беребиз. Мен буларды жеткирип коюп., эртен кайра кетишим керек. Аялым тороп жмушка келе албай калдым деп айтыш, уят да, ыя апа. Азыр коп болсо саат он бир болду. Жылжытып айдап, уйго бир саата кирип барабыз.
Кайсы айылдан болосунар?
Тааныбайсызго атам менен энем экоо тен пансионатта турушат. Башка жактан келгбиз, бул жерлик эмеспиз. -Жигит иизин жашырып, ачыгын айтпай чаргытып койду.
-Ии, башка жерлик турбайсынарбы. Тил албасан озн бил, балам. Бир жаман жери , келинчегиндин келечегине зобун келип калар бекен. Мындай этибарсыздыктан, тороту токтоп, озу оручал болуп калышы ыктымал.

[Nyrjamal.Teshebaeva]

-Ии, башка жерлик турбайсынарбы. Тил албасан озн бил, балам. Бир жаман жери , келинчегиндин келечегине зобун келип калар бекен. Мындай этибарсыздыктан, тороту токтоп, озу оручал болуп калышы ыктымал.






-Тушунобуз, апа. Сиз айткан кырсыктан лыс болууга аракетенебиз да.
Байбиче башын чайкап тим болду. Анын оюнда бул жигит жаштыгына салып жатат тушунбой деп кейиген бойдон, кош айтышып кала берди. Зыйнат тумчуланып, оронуп-чулганып машинанын ичинде наристесин юооруна кыса кучактап алып, ажырашуучу мезгил алдыда жакындап келатат деп ойлоп, коз жашына ээ боло албай ыйлап келайтты.
Толкунбек ишти ошол эле туну бутурду. Зыйнатты алып кайра тартты. Аны Фрунзеге жеткирип, келиндин отунучу боюнча баланы эмне болгонун билиш учун "Эмгектуу кулда чарчоо жок", -деп эртеси Колго келди.
Ал укмуштудай жанылык устунон чыгамго деп ойлоп журогу алеп-желеп болуп шашып келген. Бирок Толкунбектин ойлогон ою ордунан чыкпай калды. Жигит келгенде Жийде юир жагынан эгиз уул тороп , кубанычтын устуно кубаныч кошулуп жатса, бир жагынан кимдир бироолор тун ичинде бала таштап кетип, аны эч ким корбой тонуп олуп, Мансур ошону жайына коюп келгени мурзого кеткендигин билди.
"Шкетуу шекшинет" болуп, тонуп олгон бала жонундо Толкунбек энесинен толуктап, эчтеке сурай албай койду. Конулундо Зыйнатка эмне деп айтып барарын билбей, эси эндиреп турду.
Толкунбектин оюна, баланын олгону чын болсо, козу менен коруп, жок дегенде бир чымчым топурак салып кетейин деген ой келди. Ошол замат машинасына олтуруп, мурзону коздой жоноп кетти. Толкунбек келгенде Мансур "баланы" жаны эле жайына коюп, тегерегиндеги топуракты чогултуп уйуп жаткан. "Чын эле тонуп олгон тура, -кайран бала. Оз козум менен корбосом ишенбейт элем ээ", -деп ойлоду ичи эншерилип. Атасы менен учрашып, колундагы курокту алып, калган топурагын чогулткан болуп, бейиттин устуно таштады. Кетмен, курогун машинага

[Nyrjamal.Teshebaeva]

Кетмен, курогун машинага




салып, атасын жанына олтургузуп алып, жолдо унсуз келатты.....
Бирок озуно кереги жок, бир кичинекей кополоктун учуп кеткен конулдогу тагын оз балдарынын кубанычы басып кетти.
-Сен машине менен келчу эмес элен, ырас болбодубу. Жакин чыкканча уйдо болосунбу? -деди не уулуна чай куйуп жатып.
-Жок, энеке, бугун тун катып кайра кетем. Силер менен учураша кетейин деп эле бура тартым. Эртен Фурунзеде жыйналыш башталат.
-Кийинки убакта, бизди эстебей баратасында балам. "Тилипон" менен да суйлошконун азайып кетти. Бизди унутсан да Жакинди унута турган эмес элен.
-Эмнеге унутам, унутпай эле турам, жарыктык. Мен ошол жайнагулдун ал-абалын коро кетейин деп келдим атайын.
-Ии, коройун дебей анан. Тундо эле Айганыш сага "дилгирем" жиберип жаткан. Суйунчуну ошол келинге бер.
-Жарайт энеке. Тобо, Жакиндин ичи кичинекей эле корунду эле. Чынымды айтсам, оз козум менен балдарды коргончо, тамаша кылып жатабы деп ишенгеним ок. Корсо чын эле эгиз уул торогон тура.
Кына уулунун тукуясыз машине менен келгенине шектенип турду. "Балким тундо эшиктин алдына таштап кеткен бала, ушул жубаримбектин кылган иши болуп журбосун?" -деп, арам ойлоп турду. Эне Толкунбектин созуно минтип жооп берди:
Кээ бир аял ошентип курсакты кичине которот, балам. Эмнеси болсо да Кудай бербедиби бизге.
-Уйдон тородубу, же?...
-Э катыгун, озу догдур болсо, уйго торочу беле, эмки заманда катын уйго туубай калбадыбы. Толгосу бышкан кезде догдур чакырдык. Эки-учоо келип, машина менен алып кетишти. Эмне эле мынчалык такып калдын, балам?