Американын бир жактуу колонизаторлук саясаты жашыруун душмандыкты келтирип чыгарат жана аны Америкага каршы уюштурат о.э. аны менен кызматташтык кылган союздаштар менен малайлар анын кыйрашын ынтызарлык менен күтүүчү душмандарга айландырат.
Зордук-зомбулук жана шантаж башкаларда өч алуу сезимин жана чыныгы душмандык туйгусун козгойт. Ушул сезим жана туйгулардын пикирге, андан соң ишке өтүү кезеги келгенде, акыбет абдан жаман болот. Ал учурда Америка тезинен өзүнүн бийиктигинен түшөт жана ага ырайым кыла турган бир да киши табылбайт.
Элдердин, айрыкча, исламий элдердин Америка зулумун сезип-туюусу – ага жараша пикирий жана саясий чөйрөнүн даярдалышы менен – мусулмандардын күчтөрүн азиздик жана улуулук мамлекети болгон Исламий Халифалык мамлекетин тикелөө үчүн козгойт. Бул мамлекет Америка тактысын оодарып, аны чегинтет жана тез күндө эзилген башка элдер да кубаныч-шаттыкта болушат о.э. менменсинүү өз ээсинин башына жетет. Американын бул менменсинүүсү аны өзү кылган иштердин баткагына кулатат.
- «Алла Өз ишинде жеңүүчү, бирок, (муну) адамдардын көпчүлүгү билишпейт».
12:21
АКШ лидерликтен түшсө, ордун ким ээлейт?
#22 15 Ноябрь 2014 - 23:40
Американын биринчиликтен түшүүсүнүн факторлору:
1 – Пикирий жемирилүү
Бул эң кооптуу фактор болуп эсептелет. Себеби, оболу пикирий сенектикке, кийин пикирий кулоого, акыры барып жок болуп кетүүгө себеп болот. Бул жагдай пикирий кудуретсиздик натыйжасында т.а. кризистерге жана итикад кылынган мабдадагы проблемаларга майнаптуу чечимдерди бере албай калуунун акыбетинде пайда болот. Себеби, мамлекет өзүнүн кубаттуу мамлекеттүүлүгүн сактап калышы үчүн анын идеологиясы кубаттуу болушу о.э. муфаккир (идеолог) жана саясатчылары пикирий жаратмандыкка, өздөрү амал кылган мабдадан натыйжалуу чечимдерди чыгара алууга кудуреттүү кишилерден болушу зарыл. Себеби, пикирий жемирилүү себептери пикирий сенектиктен башталып, мужтахид жана жаратман кишилер азайып же жок боло баштайт. О.э. мабданын пикирлери менен бөтөн пикирлерди ылайыкташтыруу жараянынын башталышы, мабданын пикирлеринен баш тартуу да себеп болот. Мына ошондо мамлекет идеологияны өз мабдасынан сырттан же ага тескери келген тараптан колдонууга мажбур болот. Бул абалда ушул мабда ээлери ооруга чалдыгышканын жана мамлекет кризис жакасына келип калганын баамдашпайт. Баамдашканда, өздөрүн оңдоп, түзөшмөк. Адатта алар муну башка бир мамлекет пайда болуп, аларды жана алардын мабдасын күрөшкө чакырганда түшүнүп жетишет. Мабдага негизделген жана өз мабдасын бекем кармаган жаңы мамлекет пайда болсо, пикирий жемирилүүгө жүз туткан бул мамлекет ушул жаш мабдаий мамлекет каршысында тез эле кулап, жеңилиши турган кеп. Мисалы, Фарс жана Рум мамлекеттери өздөрүнүн пикирий кризисин байкашпаган, бирок, жаңы мабда негизинде Ислам мамлекети пайда болуп, экөөсүн күрөшкө чакыра баштаганда, маңдайларында үлкөн коркунуч турганын сезишип, Исламий мамлекет алдында тез эле кулаган. Усманийлер Халифалыгы соңундагы исламий мамлекет да кандай вакиъге туш келгенин түшүнүп жетпеди, пикирий кризиске туш келгенде аны оңдогон жок, кылымдар бою андан коркуп жашаган Европа мамлекеттери уйкудан ойгонуп, андан өнүгүп кеткенин жана ага коркунуч туудуруп жатканын көргөндөн кийин гана түшүндү. Советтер Союзу да күчү аскерий кубатка толгон убакта өз мабдасынан баш тарта баштаганда ашкерелик жана кайра куруу сыяктуу иш чаралар менен бүтүндөй жемирилип, акыбетте өзү да, мабдасы да талкаланды. Кээ бир өлкөлөрдө мабдасынын аты жана негизделген партиясынын аты гана калды. Бүгүн Америка да өз мабдасынан ачыктан-ачык баш тарта баштады. Америка эркиндик, демократия, жогору баалуулуктар, адам укуктары, калктардын азаттыкка чыгуусу жана колонизаторлук кишендеринен кутулуу укуктарын урматтоо сыяктуу өзү көтөрүп чыккан ураандары тебелеп-тепседи. .. Анын чыныгы жүзү ачылып, ал да мурунку мамлекеттер сыяктуу колонизатор мамлекет экени, жырткычтык жана карасанатайлыкта алардан калбашы ачык-айкын болуп калды. Өз өлкөсүндө да, сыртта да эркиндикке басым өткөрө турган, баарына тыңчылык кыла турган болду, ар кандай адамды куугунтуктап, бул адам ага толук ишенимин билдирбесе же ага жакшы мамиле көрсөтпөсө дароо – коопсуздугубузга коркунуч туудурган душман деп кылмышкерге чыгарды. Америка камакка алган адамдардын көпчүлүгү анын саясатына, долбоорлоруна, баскынчылыгына жана колонизаторчулугуна каршы күрөшкөн адамдар болуп, аларды соттобостон, кыйноо жана акараттоолор астында, намыстарын тебелеп-тепсеп, узак мөөнөттөргө камап салууда. Андай адамдарга согуш жарыяланган, алар туткун катары каралбайт, адамдык укуктары урматталып азат кылынбайт же кепилдик ордуна берилбейт. Америка диктатордук позицияны карманып, өзү айткан демократияга каршы көтөрүлгөн ыңкылаптарды колдоп-кубаттады. Ушул абалда бүткүл дүйнөдө шермендеси чыкты. Мисалы, демократиялык жол менен келген Мурсийге каршы төңкөрүштү колдоп-кубаттады, бул ишин Жон Керри айткандай «Мисир армиясы демократия алып келет», деп актады. Бул мамлекет өлкөлөрдүн иштерине кийлигишип, ага каршы режимдерди кулатты, ордуна ушул кулатылган режимден айырмаланбаган дагы бир режимди алып келди, Иракты басып алып, мурункудай диктатор, ал тургай, андан да карасанатай режимди алып келди, ал жерде адамдарды ырайымсыздык менен кыргын кылганын, өлкөнү ойрон кылып, бөлүп таштап, улутчулдук жана тайпачылыкка негизделген башкаруу системасын орнотуу максатында конституция иштеп чыкканын айтууга кажет жок. Булардын баары ар кандай тайпа же улутка башкалардын эсебинен укук берилбейт, деп өзү айткан демократияга тескери. Америка муну менен жарандардын тең укуктуулугунун жана дискриминация кылбоонун негизги идеологиясына тескери иш кылды, Ирак калкына – биз силерди диктатордук жана зулумдан куткарабыз деп жалган сүйлөдү. Афганистанды да кудум ушундай сөздөр менен басып алды. Сомалини да ушундай басып алып, өлкөнү кыргын кылып ойрондуга айлантты. Латын Америка мамлекеттеринде да, Африка жана Азия мамлекеттеринде да ушундай. Америка ырайым билбей, адам укуктарын да, ахлакты да тебелеп, каалаган кишилерди өлтүрүп, уурдап, камакка алып, кыйноого сала турган болду, үйлөрдү адамдары менен кошо ойрон кылды, өлкөдө башаламандыктарды, тартипсиздиктерди чыгарып, толук өз таасири астына алды. Бул таасирин жаюу, колонизаторлугун жана өкүмдарлыгын орнотуу жолунда эң ыплас ыкмаларды колдонду, яхудий мамлекетинин бардык кылмыштарын колдоп-кубаттап, жоопкерчиликтен коргоду. Бүткүл дүйнө Америка кандай кылмыштарды жасап жатканына күбө болуп, кылмыштарына наалат айтууда. Америкага карата жана анын проблемаларга чечим бербей жатканына карата ишенимсиздик билдирүүдө.
1 – Пикирий жемирилүү
Бул эң кооптуу фактор болуп эсептелет. Себеби, оболу пикирий сенектикке, кийин пикирий кулоого, акыры барып жок болуп кетүүгө себеп болот. Бул жагдай пикирий кудуретсиздик натыйжасында т.а. кризистерге жана итикад кылынган мабдадагы проблемаларга майнаптуу чечимдерди бере албай калуунун акыбетинде пайда болот. Себеби, мамлекет өзүнүн кубаттуу мамлекеттүүлүгүн сактап калышы үчүн анын идеологиясы кубаттуу болушу о.э. муфаккир (идеолог) жана саясатчылары пикирий жаратмандыкка, өздөрү амал кылган мабдадан натыйжалуу чечимдерди чыгара алууга кудуреттүү кишилерден болушу зарыл. Себеби, пикирий жемирилүү себептери пикирий сенектиктен башталып, мужтахид жана жаратман кишилер азайып же жок боло баштайт. О.э. мабданын пикирлери менен бөтөн пикирлерди ылайыкташтыруу жараянынын башталышы, мабданын пикирлеринен баш тартуу да себеп болот. Мына ошондо мамлекет идеологияны өз мабдасынан сырттан же ага тескери келген тараптан колдонууга мажбур болот. Бул абалда ушул мабда ээлери ооруга чалдыгышканын жана мамлекет кризис жакасына келип калганын баамдашпайт. Баамдашканда, өздөрүн оңдоп, түзөшмөк. Адатта алар муну башка бир мамлекет пайда болуп, аларды жана алардын мабдасын күрөшкө чакырганда түшүнүп жетишет. Мабдага негизделген жана өз мабдасын бекем кармаган жаңы мамлекет пайда болсо, пикирий жемирилүүгө жүз туткан бул мамлекет ушул жаш мабдаий мамлекет каршысында тез эле кулап, жеңилиши турган кеп. Мисалы, Фарс жана Рум мамлекеттери өздөрүнүн пикирий кризисин байкашпаган, бирок, жаңы мабда негизинде Ислам мамлекети пайда болуп, экөөсүн күрөшкө чакыра баштаганда, маңдайларында үлкөн коркунуч турганын сезишип, Исламий мамлекет алдында тез эле кулаган. Усманийлер Халифалыгы соңундагы исламий мамлекет да кандай вакиъге туш келгенин түшүнүп жетпеди, пикирий кризиске туш келгенде аны оңдогон жок, кылымдар бою андан коркуп жашаган Европа мамлекеттери уйкудан ойгонуп, андан өнүгүп кеткенин жана ага коркунуч туудуруп жатканын көргөндөн кийин гана түшүндү. Советтер Союзу да күчү аскерий кубатка толгон убакта өз мабдасынан баш тарта баштаганда ашкерелик жана кайра куруу сыяктуу иш чаралар менен бүтүндөй жемирилип, акыбетте өзү да, мабдасы да талкаланды. Кээ бир өлкөлөрдө мабдасынын аты жана негизделген партиясынын аты гана калды. Бүгүн Америка да өз мабдасынан ачыктан-ачык баш тарта баштады. Америка эркиндик, демократия, жогору баалуулуктар, адам укуктары, калктардын азаттыкка чыгуусу жана колонизаторлук кишендеринен кутулуу укуктарын урматтоо сыяктуу өзү көтөрүп чыккан ураандары тебелеп-тепседи. .. Анын чыныгы жүзү ачылып, ал да мурунку мамлекеттер сыяктуу колонизатор мамлекет экени, жырткычтык жана карасанатайлыкта алардан калбашы ачык-айкын болуп калды. Өз өлкөсүндө да, сыртта да эркиндикке басым өткөрө турган, баарына тыңчылык кыла турган болду, ар кандай адамды куугунтуктап, бул адам ага толук ишенимин билдирбесе же ага жакшы мамиле көрсөтпөсө дароо – коопсуздугубузга коркунуч туудурган душман деп кылмышкерге чыгарды. Америка камакка алган адамдардын көпчүлүгү анын саясатына, долбоорлоруна, баскынчылыгына жана колонизаторчулугуна каршы күрөшкөн адамдар болуп, аларды соттобостон, кыйноо жана акараттоолор астында, намыстарын тебелеп-тепсеп, узак мөөнөттөргө камап салууда. Андай адамдарга согуш жарыяланган, алар туткун катары каралбайт, адамдык укуктары урматталып азат кылынбайт же кепилдик ордуна берилбейт. Америка диктатордук позицияны карманып, өзү айткан демократияга каршы көтөрүлгөн ыңкылаптарды колдоп-кубаттады. Ушул абалда бүткүл дүйнөдө шермендеси чыкты. Мисалы, демократиялык жол менен келген Мурсийге каршы төңкөрүштү колдоп-кубаттады, бул ишин Жон Керри айткандай «Мисир армиясы демократия алып келет», деп актады. Бул мамлекет өлкөлөрдүн иштерине кийлигишип, ага каршы режимдерди кулатты, ордуна ушул кулатылган режимден айырмаланбаган дагы бир режимди алып келди, Иракты басып алып, мурункудай диктатор, ал тургай, андан да карасанатай режимди алып келди, ал жерде адамдарды ырайымсыздык менен кыргын кылганын, өлкөнү ойрон кылып, бөлүп таштап, улутчулдук жана тайпачылыкка негизделген башкаруу системасын орнотуу максатында конституция иштеп чыкканын айтууга кажет жок. Булардын баары ар кандай тайпа же улутка башкалардын эсебинен укук берилбейт, деп өзү айткан демократияга тескери. Америка муну менен жарандардын тең укуктуулугунун жана дискриминация кылбоонун негизги идеологиясына тескери иш кылды, Ирак калкына – биз силерди диктатордук жана зулумдан куткарабыз деп жалган сүйлөдү. Афганистанды да кудум ушундай сөздөр менен басып алды. Сомалини да ушундай басып алып, өлкөнү кыргын кылып ойрондуга айлантты. Латын Америка мамлекеттеринде да, Африка жана Азия мамлекеттеринде да ушундай. Америка ырайым билбей, адам укуктарын да, ахлакты да тебелеп, каалаган кишилерди өлтүрүп, уурдап, камакка алып, кыйноого сала турган болду, үйлөрдү адамдары менен кошо ойрон кылды, өлкөдө башаламандыктарды, тартипсиздиктерди чыгарып, толук өз таасири астына алды. Бул таасирин жаюу, колонизаторлугун жана өкүмдарлыгын орнотуу жолунда эң ыплас ыкмаларды колдонду, яхудий мамлекетинин бардык кылмыштарын колдоп-кубаттап, жоопкерчиликтен коргоду. Бүткүл дүйнө Америка кандай кылмыштарды жасап жатканына күбө болуп, кылмыштарына наалат айтууда. Америкага карата жана анын проблемаларга чечим бербей жатканына карата ишенимсиздик билдирүүдө.
#23 16 Ноябрь 2014 - 00:43
2- Америка кулоо алдында...
Америкада өлкө байлыктарынын чоң бөлүгүн ээлеп, өлкөгө жана жаранга өкүмдар болуп алган о.э. бийлик тизгинин кезекме-кезек өз колунда сактап келе жаткан чектен ашкан бай топтун оор жүгүн адамдар сезе баштады. Ошондуктан, Америкада калк мурун байкалгандан башкача түрдө нааразылык жүрүштөрүнө чыкты. Алар бул жүрүштөрдө «Уолл Стритти басып ал» деген көңүлдү өзүнө бурган ураанды көтөрүп чыгышты жана Уолл Стритте финансылык базарда топтолгон, өлкөнүн 99% байлыгына ээлик кылып келе жаткан абдан бай топ калктын 1%ын түзүшүн жарыялашты. Ошондо мамлекет бул демонстрациялар тынчтык демонстрациялары экенине карабастан, аларды бастырууга киришти. Бул болсо, Америкада адамдарда тынчсыздануу жана режимге каршы козголууга үндөгөн нерсе бар экенин көрсөтөт. Бул нааразылык демонстрацияларынын өзгөчөлүк жактары, кара түстүүлөр же латын америкалыктардын нааразылык демонстрациясы сыяктуу, белгилүү бир улут же тектин демонстрациясы эмес, катардагы калктын нааразылык демонстрациясы болду. Т.а. бул демонстрацияда коомдон өзгөчөлөнүп турган топтун улуттук же тектик сыпаты болбогон. Бирок, бул нааразылык демонстрациясындагылар альтернатива түзүмгө ээ болушпаганы үчүн эч нерсе кыла алышпады. Мамлекет да алардын талабын аткарган бир да жооп кылбады, жалган убадалардан башка проблеманы чечпеди. Ал эми, Америка мамлекетинин аларга каршы колдонгон репрессиячыл аракети болсо ушуга далалат кылып жатат, бийликке бир ууч кимселер келип, өкүмдар жана зордукчул болушса, бул мамлекет ооз көбүртүп мактанган эркиндиктерди өз буту менен тебелеп жанчып таштайт. Бул өтө ашынган бай капиталисттердин тайпасы. Адамдардын бул акыйкатты түшүнүп жетиши аларды түпкү өзгөрүүгө жана уюшууга карай козголууга үндөйт. Себеби, алар оор абалды сезе башташты, проблема себептеринин бирин ачыкка чыгарышты т.а. Американы башкарып жаткан, адамдар үстүнөн өкүмдар болуп алып, алардын күнүмдүк азыктарын тартып алып жаткан тап ушул тайпа экенин, чыныгы эркиндик деген нерсе жок экенин ачыкташты. Арийне, Ислам мамлекети – Аллахтын уруксаты менен – жакында тикеленет жана шаръий өкүмдөрдү колдонот, бул өкүмдөр ушундай бир экономикалык тең салмактуулукту пайда кылат, анын натыйжасында байлыктар адамдар ортосунда бөлүштүрүлөт, бирөө бирөөнүн эсебинен чектен ашык байып кетишине, байлык бир ууч тайпанын колунда чогулуп калышына жол берилбейт, тескерисинче, неъмат бардык тармакка жеткирилет.
Белгилүү болгондой, Америка коому жер жүзүнүн түрдүү бурчтарынан келген түркүн калктарга таандык жамааттардан түзүлгөн, бул жамааттардын айрымдары алар коом ичинде четке сүрүлгөн, коомдун белгилүү бир текке таандык топтору болсо жогорку кызматтарга, борборлорго жана байлыктарга ээ, деп билет. Алардын дагы бири, улутчулдук туйгусуна ээ кимселер. Мына ушундай проблемалар орчундаганда ушул сезимдер да күчөп, кийин болсо, 1998-жылы жүз бергендей бөлүнүүнү талап кылууга карай багытталат. 1998-жылы белгилүү болгондой, Техас эгемендүүлүгүн талап кылган. Түштүк штаттарда бөлүнүү туйгулары бар, бул нерсе 1860-жылы башталып, беш жылга созулган жарандык согушта тажрыйбадан өткөн. Ушул таризде проблемалар көбөйгөн сайын, Американын ичкериден ыдырашынын ыктымалы да тура берет. Айрыкча, капиталисттик мабда улутчулдук проблемасын чечпеди, чече албайт дагы. Америка улутчулдук проблемасын чече албастан, кийин улутчулдукка ыраазы болгон, улутчулдук проблемасынын чечими катары федерациялык башкарууну т.а. штаттардын ички эгемендүүлүгүн кабыл алган. Федерациялык башкаруу бөлүнүү уругуна ээ, анда мамлекеттин жемирилүү жана ыдыроо сыпаттары бар. Улуу мамлекет болгон Советтер Союзунда да ушундай абал жүз берген, мамлекет кризистерден улам туруксуздашып жемирилип өлкөлөр бөлүнүп чыкты. Югославия жана Чехословакия да бөлүнүп кеткен. Учурда Европанын бир нече федерациялык мамлекеттери ушул башкаруу себептүү ыдыроо алдында турат. Алардын катарында, Британиядан Түштүк Ирландия бөлүнүп чыкты, эми Британиянын Түндүгү жана Шотландия да бөлүнүү алдында турат. Качан федерациялык мамлекет ичинде бирер чет мамлекет иш алып бара турган болсо, ал бөлүнүү жана ыдыроо аракетин дагы да тездетет. Буга кошумча, Америка коому бүткүл дүйнө коомдорун бузган коом. Мисалы, адам өлтүрүү, намыска, адамдардын мүлкүнө кол салуу, чабуул жана уурулук, маң заттарды колдонуу сыяктуу кылмыштарда Америка жогору орунду ээлеген. Адамдар Америкадан үлгү албай коюшту же аны үлгү боло турган коом деп эсептешпейт, тескерисинче, аны жамандап, бул мамлекет ичинде аны дүйнөдө биринчилердин сабына алып чыккан терс сыпаттар кеңири жайылган деп эсептеп калышты. Бул коомдо өзүмчүлдүк, ач көздүк жана байлыкты сүйүү, үй-бүлөлүк ажырашуу илдеттери орун алган, тарапкечтик, жек көрүү, өч алуу жана адам өлтүрүү кеңири жайылган. Бул коомго коопсуздук жана тынчтык жат болуп, ар бир киши жаны, намысы, малы жана мүлкү үчүн коркуп жашайт, кошуна, тууган, дос, кесиптеш же тааныш болобу, эч ким бири-бирине ишенбейт. Ал эрди-катын, тууган-урук, кошуна-колоң, соода-сатыктагы шериктер болобу, айырмасыз, арзыбаган себептер менен бири-бирин айыптоо жана сотко берүү жаатында алдыңкы орунда турган мамлекет болуп, адамдар бири-биринин проблемасын чечүү, жарашуу, сабыр кылуу деген нерсени билишпейт, тескерисинче, соттошууну, күнөөлүү болсо да, сотто утуп чыгып каражат өндүрүүнү гана билет...
Америкада өлкө байлыктарынын чоң бөлүгүн ээлеп, өлкөгө жана жаранга өкүмдар болуп алган о.э. бийлик тизгинин кезекме-кезек өз колунда сактап келе жаткан чектен ашкан бай топтун оор жүгүн адамдар сезе баштады. Ошондуктан, Америкада калк мурун байкалгандан башкача түрдө нааразылык жүрүштөрүнө чыкты. Алар бул жүрүштөрдө «Уолл Стритти басып ал» деген көңүлдү өзүнө бурган ураанды көтөрүп чыгышты жана Уолл Стритте финансылык базарда топтолгон, өлкөнүн 99% байлыгына ээлик кылып келе жаткан абдан бай топ калктын 1%ын түзүшүн жарыялашты. Ошондо мамлекет бул демонстрациялар тынчтык демонстрациялары экенине карабастан, аларды бастырууга киришти. Бул болсо, Америкада адамдарда тынчсыздануу жана режимге каршы козголууга үндөгөн нерсе бар экенин көрсөтөт. Бул нааразылык демонстрацияларынын өзгөчөлүк жактары, кара түстүүлөр же латын америкалыктардын нааразылык демонстрациясы сыяктуу, белгилүү бир улут же тектин демонстрациясы эмес, катардагы калктын нааразылык демонстрациясы болду. Т.а. бул демонстрацияда коомдон өзгөчөлөнүп турган топтун улуттук же тектик сыпаты болбогон. Бирок, бул нааразылык демонстрациясындагылар альтернатива түзүмгө ээ болушпаганы үчүн эч нерсе кыла алышпады. Мамлекет да алардын талабын аткарган бир да жооп кылбады, жалган убадалардан башка проблеманы чечпеди. Ал эми, Америка мамлекетинин аларга каршы колдонгон репрессиячыл аракети болсо ушуга далалат кылып жатат, бийликке бир ууч кимселер келип, өкүмдар жана зордукчул болушса, бул мамлекет ооз көбүртүп мактанган эркиндиктерди өз буту менен тебелеп жанчып таштайт. Бул өтө ашынган бай капиталисттердин тайпасы. Адамдардын бул акыйкатты түшүнүп жетиши аларды түпкү өзгөрүүгө жана уюшууга карай козголууга үндөйт. Себеби, алар оор абалды сезе башташты, проблема себептеринин бирин ачыкка чыгарышты т.а. Американы башкарып жаткан, адамдар үстүнөн өкүмдар болуп алып, алардын күнүмдүк азыктарын тартып алып жаткан тап ушул тайпа экенин, чыныгы эркиндик деген нерсе жок экенин ачыкташты. Арийне, Ислам мамлекети – Аллахтын уруксаты менен – жакында тикеленет жана шаръий өкүмдөрдү колдонот, бул өкүмдөр ушундай бир экономикалык тең салмактуулукту пайда кылат, анын натыйжасында байлыктар адамдар ортосунда бөлүштүрүлөт, бирөө бирөөнүн эсебинен чектен ашык байып кетишине, байлык бир ууч тайпанын колунда чогулуп калышына жол берилбейт, тескерисинче, неъмат бардык тармакка жеткирилет.
Белгилүү болгондой, Америка коому жер жүзүнүн түрдүү бурчтарынан келген түркүн калктарга таандык жамааттардан түзүлгөн, бул жамааттардын айрымдары алар коом ичинде четке сүрүлгөн, коомдун белгилүү бир текке таандык топтору болсо жогорку кызматтарга, борборлорго жана байлыктарга ээ, деп билет. Алардын дагы бири, улутчулдук туйгусуна ээ кимселер. Мына ушундай проблемалар орчундаганда ушул сезимдер да күчөп, кийин болсо, 1998-жылы жүз бергендей бөлүнүүнү талап кылууга карай багытталат. 1998-жылы белгилүү болгондой, Техас эгемендүүлүгүн талап кылган. Түштүк штаттарда бөлүнүү туйгулары бар, бул нерсе 1860-жылы башталып, беш жылга созулган жарандык согушта тажрыйбадан өткөн. Ушул таризде проблемалар көбөйгөн сайын, Американын ичкериден ыдырашынын ыктымалы да тура берет. Айрыкча, капиталисттик мабда улутчулдук проблемасын чечпеди, чече албайт дагы. Америка улутчулдук проблемасын чече албастан, кийин улутчулдукка ыраазы болгон, улутчулдук проблемасынын чечими катары федерациялык башкарууну т.а. штаттардын ички эгемендүүлүгүн кабыл алган. Федерациялык башкаруу бөлүнүү уругуна ээ, анда мамлекеттин жемирилүү жана ыдыроо сыпаттары бар. Улуу мамлекет болгон Советтер Союзунда да ушундай абал жүз берген, мамлекет кризистерден улам туруксуздашып жемирилип өлкөлөр бөлүнүп чыкты. Югославия жана Чехословакия да бөлүнүп кеткен. Учурда Европанын бир нече федерациялык мамлекеттери ушул башкаруу себептүү ыдыроо алдында турат. Алардын катарында, Британиядан Түштүк Ирландия бөлүнүп чыкты, эми Британиянын Түндүгү жана Шотландия да бөлүнүү алдында турат. Качан федерациялык мамлекет ичинде бирер чет мамлекет иш алып бара турган болсо, ал бөлүнүү жана ыдыроо аракетин дагы да тездетет. Буга кошумча, Америка коому бүткүл дүйнө коомдорун бузган коом. Мисалы, адам өлтүрүү, намыска, адамдардын мүлкүнө кол салуу, чабуул жана уурулук, маң заттарды колдонуу сыяктуу кылмыштарда Америка жогору орунду ээлеген. Адамдар Америкадан үлгү албай коюшту же аны үлгү боло турган коом деп эсептешпейт, тескерисинче, аны жамандап, бул мамлекет ичинде аны дүйнөдө биринчилердин сабына алып чыккан терс сыпаттар кеңири жайылган деп эсептеп калышты. Бул коомдо өзүмчүлдүк, ач көздүк жана байлыкты сүйүү, үй-бүлөлүк ажырашуу илдеттери орун алган, тарапкечтик, жек көрүү, өч алуу жана адам өлтүрүү кеңири жайылган. Бул коомго коопсуздук жана тынчтык жат болуп, ар бир киши жаны, намысы, малы жана мүлкү үчүн коркуп жашайт, кошуна, тууган, дос, кесиптеш же тааныш болобу, эч ким бири-бирине ишенбейт. Ал эрди-катын, тууган-урук, кошуна-колоң, соода-сатыктагы шериктер болобу, айырмасыз, арзыбаган себептер менен бири-бирин айыптоо жана сотко берүү жаатында алдыңкы орунда турган мамлекет болуп, адамдар бири-биринин проблемасын чечүү, жарашуу, сабыр кылуу деген нерсени билишпейт, тескерисинче, соттошууну, күнөөлүү болсо да, сотто утуп чыгып каражат өндүрүүнү гана билет...
#24 16 Ноябрь 2014 - 01:13
Америка экономикасынын жемирилиши.
..
Америка мабдасынан чегинди жана 2008-жылдагы соңку финансылык кризистен кийин кыйын абалда калган же банкрот болгон компанияларын, финансылык жана экономикалык уюмдарын куткаруу үчүн алардын акцияларын сатып алуу аркылуу базарга аралашты. Ал дагы эле бул саясатын улантып келет, айына 85 миллиард доллар басып чыгаруу менен базарга триллиондогон долларларды агызууда. Белгилүү болгондой, мындай иш-аракет анын капиталисттик мабдасына бүтүндөй тескери. Себеби, капиталисттик мабдада мамлекеттин базарга аралашуусуна тыюу салынган, базар болсо өзүн-өзү оңдошу керек. Негизи, Америка эркин экономика аркылуу эркин базарга үндөп келет. Бул жаатта Америка да Советтер Союзу сыяктуу иш тутту. Советтер Союзу да ар ким эмгегине жана муктаждыгына карап жашашы керек деп айтылган коммунизмге жетүү үчүн социализмди колдонууга аракет кылды. Кийин иштеп чыгаруу каражаттарынын социализмин колдонуп, адамдарга иштеп чыгаруудан тышкары нерселерди жеке менчик мүлк кылып алышына уруксат берди. Акыры барып, капиталисттик Батыш компаниялары Советтер Союзунда инвестиция жаткырышына уруксат берди. Кыскасы, Советтер Союзу ушул таризде өз мабдасынан баш тартып, аны бузуп өзгөртүүлөрдү киргизип, капиталисттик пикирлердин кирип келишине жол берүү аркылуу кыйрады. Америка мажбур болгондуктан өз мабдасынан баш тартты. Акыбетте, базарга аралашып, ага чектөөлөрдү койду, мыйзам-эрежелерди киргизди, капиталисттик мабдага ылайык, банкрот болуп, ордуна башка күчтүү компаниялар келиши шарт болгон компаниялардын ишине аралашты. Бирок, ошолорго карабастан, кризисти токтото албады, өлкөгө өкүмдарлык кылып, адамдардын байлыктарын талап-тоноп жаткан ири капиталисттердин компанияларын куткаруу үчүн дагы эле эсепсиз каражаттарды киргизүүдө. Кризис болсо токтогон жок, миллиондогон катардагы адамдар анын курмандарына айланды, алар үйлөрүнөн, жумушунан айрылышты жана социалдык камсыздоонун эсебине жашай башташты. Кошмо Штаттардагы калктын санын эсептөө бюросу басып чыккан 2011-жылдын 11-июлдагы статистикалык маалыматка ылайык, жакырчылык көрсөткүчү 2010-жылы 16%ды т.а. 49 миллионду түзгөн («Рияз» гезити, 2011-жыл). Ошол эле учурда, бай кишилердин колундагы байлыктын көрсөткүчү да жогорулап, 12%га жеткен. Америкадагы 400 адамдын жалпы байлыгы 1,5 триллиондон ашары айтылган («Арабия» гезити, 2011-жыл, 22-сентябрь). Ошондуктан, Уолл Стритке каршы элдик кыймыл келип чыгып, «Калктын 1%ын түзгөн байлар өлкөнүн 99% байлыгына ээ» деген ураандар көтөрүлдү. Ошондо бийлик адамдарды күч менен бастырды, көпчүлүгүн камакка алды. Бул аракетти Америка калкы режимди кулатуу үчүн аракет кылган биринчи козголоң десе болот. Вулкан бир аз убакыт өчүп, кийин кайра жарылгандай, келечекте ушул аракет кайра жарылып, андан да күчтүү аракетке айланышынын ыктымалы күчтүү. Өзгөчө, ушул аракетке даярдоочу муфаккирлер жүзөгө келсе, же белгилүү бир көз караш же альтернатива чечимдер табылса, же болбосо бүткүл дүйнөдө колдонулуучу жаңы мабдаий пикирлерди тапса, кайра жарылышы мүмкүн. Айрыкча, Халифалык мамлекети тикеленип, Исламдагы экономика түзүмү колдонулса жана бул мамлекет ушул түзүмдүн ийгилигин көрсөтө алса, бул мамлекеттин жаркыраган көрүнүшүн бүткүл дүйнө, өзгөчө, Америка көрсө, бул жарылуу албетте жүз берет.
Башка жактан алганда, Американын карызы, бюджетиндеги дефицит ушул даражага жеткен дейсиң, бирер мамлекетте ушундай болот деп элестетүү кыйын. Себеби, анын карызы 16 триллион долларга жетти! Негизи, мындай каражаттын бир азы да мамлекетти кулатат. Ошого карабастан, Америка валютасы дүйнөлүк экономикага өкүмдарлык кылып, эл аралык финансы базары о.э. Эл аралык Валюта Фонду, Дүйнөлүк Банк сыяктуу эл аралык финансылык экономикалык уюмдардын жана Дүйнөлүк Соода Уюму үстүнөн дале өз өкүмүн өткөрүп жаткандыктан Америка кулабай келе жатат. Дүйнө мамлекеттери же алардын көбүрөөк бөлүгү доллар менен мамиле кылуудан баш тартса, бул Америка экономикасы ойрон болушуна, арийне, Американын дүйнөдө биринчи мамлекет макамынан түшүүсүнө себеп болушу мүмкүн. Акыбетте, ушул эл аралык финансы уюмдары да кулап, бүткүл дүйнө тең салмактуулугу изинен чыгышынын ыктымалы бар. Дүйнө доллар менен мамиле кылуудан же анын эл аралык валюта болушунан жана мамлекеттин резерви катары доллар чогултуудан баш тартып, алтын жана күмүш системасына кайтса, доллар базар жана валюталар үстүнөн өкүмдарлык кылып келген эл аралык валюта макамынан түшөт. Себеби, дүйнө мамлекеттери алтын жана күмүшкө таянган валюта менен мамиле кылууга өтөт. Америкага болгон ишенимге таянган же Американын дүйнө экономикасына өкүмдарлык кылуусуна негизделген доллардан баш тартат, доллар эл аралык резерв катары колдонулушун четке кагат. Дүйнө мамлекеттери Америкадан карыздарын талап кылса, Америка бул карыздарды таптакыр төлөй албайт. Муну менен ал татаал туңгуюк көчөдө калат, ага карата ишеним жоголот жана өз банкроттугун жарыялайт. Азыркы учурда анын ондогон шаарлары, жүздөгөн банктары, миңдеген компаниялары, соода жана өнөр жай борборлору банкрот болгонун жарыялашкан. Эл аралык иштер орчундап, мамлекеттер аны эсеп-китеп кылып, карыздарын кайтарып берүүнү талап кылууга карай кадам таштаса, Американын ушул үлкөн карызы анын дүйнөдөгү биринчи мамлекет макамынан түшүп кетишине жетиштүү болот. 2013-жылы 5-октябрда Индонезиянын Мали аралында болуп өткөн ОПЕК саммитинин ачылышында АКШ мамлекеттик катчысы Жон Керри дал ушул нерсеге ишарат кылып, мындай деди: «Бул финансылык кризис уланса же дагы кайрадан кайталанса, адамдар АКШ жетекчилиги өз аракетин сактап калышына шектенип калышы анык». Мындан эки күн мурун Америка финансы министри Жейкоб Лью да мындай деген: «Күбө болгонубуздай, Кошмо Штаттардын толук түрдө жана белгиленген убакытта өзүнүн финансылык милдеттерин аткарышына карата эки жылдан бери уланып келе жаткан ишеничсиздик экономикабызга зыян келтирди».
Америка мабдасынан чегинди жана 2008-жылдагы соңку финансылык кризистен кийин кыйын абалда калган же банкрот болгон компанияларын, финансылык жана экономикалык уюмдарын куткаруу үчүн алардын акцияларын сатып алуу аркылуу базарга аралашты. Ал дагы эле бул саясатын улантып келет, айына 85 миллиард доллар басып чыгаруу менен базарга триллиондогон долларларды агызууда. Белгилүү болгондой, мындай иш-аракет анын капиталисттик мабдасына бүтүндөй тескери. Себеби, капиталисттик мабдада мамлекеттин базарга аралашуусуна тыюу салынган, базар болсо өзүн-өзү оңдошу керек. Негизи, Америка эркин экономика аркылуу эркин базарга үндөп келет. Бул жаатта Америка да Советтер Союзу сыяктуу иш тутту. Советтер Союзу да ар ким эмгегине жана муктаждыгына карап жашашы керек деп айтылган коммунизмге жетүү үчүн социализмди колдонууга аракет кылды. Кийин иштеп чыгаруу каражаттарынын социализмин колдонуп, адамдарга иштеп чыгаруудан тышкары нерселерди жеке менчик мүлк кылып алышына уруксат берди. Акыры барып, капиталисттик Батыш компаниялары Советтер Союзунда инвестиция жаткырышына уруксат берди. Кыскасы, Советтер Союзу ушул таризде өз мабдасынан баш тартып, аны бузуп өзгөртүүлөрдү киргизип, капиталисттик пикирлердин кирип келишине жол берүү аркылуу кыйрады. Америка мажбур болгондуктан өз мабдасынан баш тартты. Акыбетте, базарга аралашып, ага чектөөлөрдү койду, мыйзам-эрежелерди киргизди, капиталисттик мабдага ылайык, банкрот болуп, ордуна башка күчтүү компаниялар келиши шарт болгон компаниялардын ишине аралашты. Бирок, ошолорго карабастан, кризисти токтото албады, өлкөгө өкүмдарлык кылып, адамдардын байлыктарын талап-тоноп жаткан ири капиталисттердин компанияларын куткаруу үчүн дагы эле эсепсиз каражаттарды киргизүүдө. Кризис болсо токтогон жок, миллиондогон катардагы адамдар анын курмандарына айланды, алар үйлөрүнөн, жумушунан айрылышты жана социалдык камсыздоонун эсебине жашай башташты. Кошмо Штаттардагы калктын санын эсептөө бюросу басып чыккан 2011-жылдын 11-июлдагы статистикалык маалыматка ылайык, жакырчылык көрсөткүчү 2010-жылы 16%ды т.а. 49 миллионду түзгөн («Рияз» гезити, 2011-жыл). Ошол эле учурда, бай кишилердин колундагы байлыктын көрсөткүчү да жогорулап, 12%га жеткен. Америкадагы 400 адамдын жалпы байлыгы 1,5 триллиондон ашары айтылган («Арабия» гезити, 2011-жыл, 22-сентябрь). Ошондуктан, Уолл Стритке каршы элдик кыймыл келип чыгып, «Калктын 1%ын түзгөн байлар өлкөнүн 99% байлыгына ээ» деген ураандар көтөрүлдү. Ошондо бийлик адамдарды күч менен бастырды, көпчүлүгүн камакка алды. Бул аракетти Америка калкы режимди кулатуу үчүн аракет кылган биринчи козголоң десе болот. Вулкан бир аз убакыт өчүп, кийин кайра жарылгандай, келечекте ушул аракет кайра жарылып, андан да күчтүү аракетке айланышынын ыктымалы күчтүү. Өзгөчө, ушул аракетке даярдоочу муфаккирлер жүзөгө келсе, же белгилүү бир көз караш же альтернатива чечимдер табылса, же болбосо бүткүл дүйнөдө колдонулуучу жаңы мабдаий пикирлерди тапса, кайра жарылышы мүмкүн. Айрыкча, Халифалык мамлекети тикеленип, Исламдагы экономика түзүмү колдонулса жана бул мамлекет ушул түзүмдүн ийгилигин көрсөтө алса, бул мамлекеттин жаркыраган көрүнүшүн бүткүл дүйнө, өзгөчө, Америка көрсө, бул жарылуу албетте жүз берет.
Башка жактан алганда, Американын карызы, бюджетиндеги дефицит ушул даражага жеткен дейсиң, бирер мамлекетте ушундай болот деп элестетүү кыйын. Себеби, анын карызы 16 триллион долларга жетти! Негизи, мындай каражаттын бир азы да мамлекетти кулатат. Ошого карабастан, Америка валютасы дүйнөлүк экономикага өкүмдарлык кылып, эл аралык финансы базары о.э. Эл аралык Валюта Фонду, Дүйнөлүк Банк сыяктуу эл аралык финансылык экономикалык уюмдардын жана Дүйнөлүк Соода Уюму үстүнөн дале өз өкүмүн өткөрүп жаткандыктан Америка кулабай келе жатат. Дүйнө мамлекеттери же алардын көбүрөөк бөлүгү доллар менен мамиле кылуудан баш тартса, бул Америка экономикасы ойрон болушуна, арийне, Американын дүйнөдө биринчи мамлекет макамынан түшүүсүнө себеп болушу мүмкүн. Акыбетте, ушул эл аралык финансы уюмдары да кулап, бүткүл дүйнө тең салмактуулугу изинен чыгышынын ыктымалы бар. Дүйнө доллар менен мамиле кылуудан же анын эл аралык валюта болушунан жана мамлекеттин резерви катары доллар чогултуудан баш тартып, алтын жана күмүш системасына кайтса, доллар базар жана валюталар үстүнөн өкүмдарлык кылып келген эл аралык валюта макамынан түшөт. Себеби, дүйнө мамлекеттери алтын жана күмүшкө таянган валюта менен мамиле кылууга өтөт. Америкага болгон ишенимге таянган же Американын дүйнө экономикасына өкүмдарлык кылуусуна негизделген доллардан баш тартат, доллар эл аралык резерв катары колдонулушун четке кагат. Дүйнө мамлекеттери Америкадан карыздарын талап кылса, Америка бул карыздарды таптакыр төлөй албайт. Муну менен ал татаал туңгуюк көчөдө калат, ага карата ишеним жоголот жана өз банкроттугун жарыялайт. Азыркы учурда анын ондогон шаарлары, жүздөгөн банктары, миңдеген компаниялары, соода жана өнөр жай борборлору банкрот болгонун жарыялашкан. Эл аралык иштер орчундап, мамлекеттер аны эсеп-китеп кылып, карыздарын кайтарып берүүнү талап кылууга карай кадам таштаса, Американын ушул үлкөн карызы анын дүйнөдөгү биринчи мамлекет макамынан түшүп кетишине жетиштүү болот. 2013-жылы 5-октябрда Индонезиянын Мали аралында болуп өткөн ОПЕК саммитинин ачылышында АКШ мамлекеттик катчысы Жон Керри дал ушул нерсеге ишарат кылып, мындай деди: «Бул финансылык кризис уланса же дагы кайрадан кайталанса, адамдар АКШ жетекчилиги өз аракетин сактап калышына шектенип калышы анык». Мындан эки күн мурун Америка финансы министри Жейкоб Лью да мындай деген: «Күбө болгонубуздай, Кошмо Штаттардын толук түрдө жана белгиленген убакытта өзүнүн финансылык милдеттерин аткарышына карата эки жылдан бери уланып келе жаткан ишеничсиздик экономикабызга зыян келтирди».
#25 16 Ноябрь 2014 - 01:19
Америка саясий кубатынын солгундашы.
..
Саясий кубат көбүнчө бул мамлекеттин экономикалык жана аскерий кубаты менен о.э. аларды иштете алууга кудуреттүү экендиги, аларга болгон ишеними менен байланыштуу. Америка жана сыясына да арзыбаган доллары дүйнө экономикасы үстүнөн зомбулук кылып, өзүнүн согуш машинасын каражат менен камсыздап, аны менен дүйнөгө коркунуч туудуруп жатат. Анын эл аралык мекемелер үстүндөгү бул зомбулугу жоголсо жана долларынын кадыры кетсе, ал дүйнө мамлекеттерине жайгаштырган согуш машинасын, армияларын, базаларын, деңиздерде сүзүп жүргөн аскерий кемелерин каражат менен камсыздай албай калат. Себеби, Американын дүйнө үстүнөн өкүмдарлык кылып жаткан саясий зомбулугунун эки фактору бар. Аскерий жана экономикалык кубаттан турган бул эки фактор Америкага БУУ, анын уюмдары, өзгөчө, Коопсуздук Кеңеши о.э. эл аралык финансылык жана экономикалык уюмдар үстүнөн өкүмдарлык кылуу мүмкүнчүлүгүн берүүдө. Анын саясаты баарына ачыкталып калды, адамдар анын ыкмаларын түшүнүп калды. Америка жалган жана алдоолорго, адамдарды, мамлекеттерди жана калктарды коркутууга о.э. жалган маалыматтар, жасалма отчёттор аркылуу аларды айыпкерге чыгарууга, кийин алардын өлтүрүлүшүн, камакка алынышын, өлкөлөрү басып алынышын актоого таянат. Мына ушул нерселер анын кулашына себеп болот. Адамдар ага ишенбей калышты, анын кулашы убакыт маселеси гана. Америкага карата бүткүл дүйнөнүн ишеними солгундап, мындан улам, анын кулашы ылдамдап баштады. Американы бул кылмыштар тынчсызданткан жок, ал жалаң гана өткүнчү кызыкчылыктарын ойлойт. Ошондуктан, ар кандай жаман иштин артында Америка турат деп айтылып, дүйнөдөгү кылмыштарда айыптала турган болду. Себеби, ал согуш отун жакты, дүйнө мамлекеттерине каршы фитна уюштуруп, алардын ичинде ички согуштарды козгоду, дүйнө өлкөлөрүндө тартипсиздиктерди келтирип чыгарды. О.э. Америка аскерий төңкөрүштөрдү уюштурду, диктатор акимдер кулаганга чейин алардын артында турду, кийин айла-амал кылып бул диктаторлорду башка диктаторлорго алмаштырды. Дүйнөлүк кризистин жана жакырчылыктын себепчиси да Америка деп каралып калды. Бул нерселерди дүйнө калктары түшүнүп, анын өкүмдарлыгынан, жырткычтыгынан азат болууга аракет кылууда. Бул нерселер Америка дүйнөдөгү биринчи мамлекет макамынан түшүп бара жатканына, бүткүл дүйнө башка биринчи макамдагы мамлекет тикеленип, адилетти орнотуп, мазлумга ынсап кылышына, акы-укуктарды коргошуна, коопсуздук, амандык жана туруктуулук менен камсыздашына, тынчтык-жыргалчылыкка жеткиришине даяр экенине далалат кылууда. Мунун баарын жүзөгө чыгарууга альтернатива, жетекчи жана чынчыл катары кирип келе жаткан туура жолду тутуучу Халифалыктан башка мамлекет жок.
Америка саясатындагы ийгиликсиздиктин башка белгилери да бар, бул белгилер анын саясий кубатынын алсыздашы. Мисалы, Америка Ортоңку Чыгыш маселесинде эки мамлекет долбоорун азырга чейин ишке ашыра албады. Мына эми ишке ашырды дегиче, регион калктары аны четке кагып жатат. Америка Кемп-Дэвид келишими аркылуу Мисирге байланыштуу планын жүзөгө чыгара алды. Бирок, Мисир калкы яхудий мамлекети менен алакаларды нормалдаштырууну дагы эле каалабай жатат. Алар ушул келишимди жок кыла турган күнгө ынтызар. Ирак, Афганистан, Сомали калкы Америка баскынчылыгына каршы күрөшүп, ага ушундай бир кыйраткыч соккуларды беришти дейсиң, Америка жеңиш майданында эмес, жеңилүү жакасында турганын сезип калды. Бул көрүнүштөр анын ийгиликсиздик жана кулоо белгилери болуп эсептелет. Ал тургай, Европа калктары да аны жек көрүп калышты, анын убадаларына ишенбей, дүйнөдөгү бардык проблемалар жана согуштар артында ушул мамлекет турат деп эсептеп калышты. Америка терроризмге каршы күрөш чүмбөтү астында Ислам Үммөтүнө каршы согуш жарыялады, бирок, ага каршы согуша баштаган исламий калктарга бул чүмбөттүн бети ачылып калды. Коомдук пикир да Америкага каршы болуп калды, анын ыплас жүзүн чырайлуу кылуу максатында Обаманы алып келишти, бирок, анын кызыл түстүү кишиси да, кара түстүү кишиси да ушул максатка кызмат кыла албады. Американын Исламий өлкөлөрдөгү жеңилүүсү дээрлик жүзөгө чыгуу алдында турат, бул жеңилүү бүткүл дүйнө алдындагы жеңилүүсүнө чөйрө жаратат. Жада калса, бир эле исламий өлкөдөн жеңилиши аны биринчи макамдан кулашына, кыйроого жүз тутушуна себеп болот. Биз муну Ирак жана Афганистанда кыйраткыч соккуларга туш болгондо көрдүк. Бүткүл дүйнө муну Американын жеңилүү белгилери деп эсептеди, акыбетте, эл аралык деңгээли солкулдап калды.
Америка президенти Обама 2013-жылы 24-сентябрда мындай билдирүү берди: «Ортоңку Чыгыштагы абалдын жаңыча түс алышы бүткүл дүйнөгө каршы атаандаштыктын белгиси, ошондуктан, Кошмо Штаттар жалаң гана мамлекеттер ортосундагы согуштарды токтотууга уруна бербестен ички тартипсиздиктерин чечиши, ички күрөштөрүн токтотушу керек». Ал исламий кыймылдардын кубатын моюнга алып, мындай деди: «Кошмо Штаттар жана башка мамлекеттер муътадил оппозицияны колдоп-кубаттоого аракет кылышты, бирок, экстремисттик жамааттар кризистен кеңири пайдаланууга жетишишти». Обама Америка өз кызыкчылыктарын жүзөгө чыгарууда демократиядан баш тартканын минтип ачыктады: «Демократияны колдоп-кубаттоо коргомокчу болуп жаткан негизги кызыкчылыктарыбызга кирбейт». Бул болсо Американын пикирий кыйроого учураганын о.э. өз кызыкчылыктары үчүн демократиялык мафкурадан да баш тартуу менен пикирий төмөндөшүп кеткенин көрсөтөт. Америка мабдага да карап отурбастан, Сириядагы таасирин жана региондогу өкүмдарлыгын сактап калууга урунганы ачык-айкын байкалды. О.э. Америка монголдорго да окшойт. Монголдор да мабдасыз абалда, бул өлкөдө кыргын жасап, Халифалык борборун ойрон кылып, суу-кургактыкты ажыратпай өрттөп, акыры жеңилүүгө кабылышкан. Демек, өз кызыкчылыгы үчүн мабдасынан баш тарткан бул мамлекет тез арада жеңилүүгө учурайт жана баш тарткан мабдасынын изи да калбайт. Обама өз өлкөсү жарга кулап бара жатканына ишарат кылып, Америка кызыкчылыктары мабдадан да маанилүү экенин дагы бир ирет баса белгилеп мындай деди: «Кошмо Штаттар аста-секин импорт нефтисине таянууну азайтып жаткан болсо да, бирок, бүткүл дүйнө дагы эле регион энергетикасына таянууда, ар кандай күчтүү силкинүү бүткүл дүйнө экономикасын силкинтет». Т.а. Обаманы мабда жана мафкура эмес, материалдык кызыкчылыктар тынчсыздантат. Демек, Америкага мабда керек болбой калды, капиталисттик мафкура регионго өкүмдарлык кылуу-кылбашы аны тынсыздантпайт, дүйнөлүк экономика силкингенде гана тынчсыздантышы мүмкүн. Себеби, ал силкинсе Америкага да таасир кылат.
Ушул себептерден улам, инша Аллах, Америка кулоо жана жок болуу алдында турат, себеби, зулум, зомбулук, текебердик эч бир кимсени бактылуу кыла албайт, бактылуу кылса да бир аз мөөнөткө гана. Ошондон кийин бул кимсе да, ал ээ болгон нерселери да, баары кыйрайт. Соңку он жылдарда Амриканы таасири солкулдап калды. Ал эми, Үммөттүн Ислам мамлекети болсо – дээрлик эч кандай атаандашы жок абалда – миң жыл дүйнөдө биринчи макамдагы мамлекет болуп турду. Россия, Британия, Франция сыяктуу башка ири мамлекеттер да, Германия сыяктуу ири мамлекет болууга талапкерлер да, Кытай жана Япония сыяктуу ири мамлекетке айланышы мүмкүн болгон мамлекеттер да ушул боштукту толтурушу ыктымалдан алыс. Биз бул жөнүндө эл аралык позициядагы саясий боштук деген мурунку макалабызда айтып өткөнбүз. Демек, бир нерсе калды, ал да болсо, Ислам Үммөтүнүн өзгөрүүсү жана Халифалык мамлекетинин тикелениши.
Саясий кубат көбүнчө бул мамлекеттин экономикалык жана аскерий кубаты менен о.э. аларды иштете алууга кудуреттүү экендиги, аларга болгон ишеними менен байланыштуу. Америка жана сыясына да арзыбаган доллары дүйнө экономикасы үстүнөн зомбулук кылып, өзүнүн согуш машинасын каражат менен камсыздап, аны менен дүйнөгө коркунуч туудуруп жатат. Анын эл аралык мекемелер үстүндөгү бул зомбулугу жоголсо жана долларынын кадыры кетсе, ал дүйнө мамлекеттерине жайгаштырган согуш машинасын, армияларын, базаларын, деңиздерде сүзүп жүргөн аскерий кемелерин каражат менен камсыздай албай калат. Себеби, Американын дүйнө үстүнөн өкүмдарлык кылып жаткан саясий зомбулугунун эки фактору бар. Аскерий жана экономикалык кубаттан турган бул эки фактор Америкага БУУ, анын уюмдары, өзгөчө, Коопсуздук Кеңеши о.э. эл аралык финансылык жана экономикалык уюмдар үстүнөн өкүмдарлык кылуу мүмкүнчүлүгүн берүүдө. Анын саясаты баарына ачыкталып калды, адамдар анын ыкмаларын түшүнүп калды. Америка жалган жана алдоолорго, адамдарды, мамлекеттерди жана калктарды коркутууга о.э. жалган маалыматтар, жасалма отчёттор аркылуу аларды айыпкерге чыгарууга, кийин алардын өлтүрүлүшүн, камакка алынышын, өлкөлөрү басып алынышын актоого таянат. Мына ушул нерселер анын кулашына себеп болот. Адамдар ага ишенбей калышты, анын кулашы убакыт маселеси гана. Америкага карата бүткүл дүйнөнүн ишеними солгундап, мындан улам, анын кулашы ылдамдап баштады. Американы бул кылмыштар тынчсызданткан жок, ал жалаң гана өткүнчү кызыкчылыктарын ойлойт. Ошондуктан, ар кандай жаман иштин артында Америка турат деп айтылып, дүйнөдөгү кылмыштарда айыптала турган болду. Себеби, ал согуш отун жакты, дүйнө мамлекеттерине каршы фитна уюштуруп, алардын ичинде ички согуштарды козгоду, дүйнө өлкөлөрүндө тартипсиздиктерди келтирип чыгарды. О.э. Америка аскерий төңкөрүштөрдү уюштурду, диктатор акимдер кулаганга чейин алардын артында турду, кийин айла-амал кылып бул диктаторлорду башка диктаторлорго алмаштырды. Дүйнөлүк кризистин жана жакырчылыктын себепчиси да Америка деп каралып калды. Бул нерселерди дүйнө калктары түшүнүп, анын өкүмдарлыгынан, жырткычтыгынан азат болууга аракет кылууда. Бул нерселер Америка дүйнөдөгү биринчи мамлекет макамынан түшүп бара жатканына, бүткүл дүйнө башка биринчи макамдагы мамлекет тикеленип, адилетти орнотуп, мазлумга ынсап кылышына, акы-укуктарды коргошуна, коопсуздук, амандык жана туруктуулук менен камсыздашына, тынчтык-жыргалчылыкка жеткиришине даяр экенине далалат кылууда. Мунун баарын жүзөгө чыгарууга альтернатива, жетекчи жана чынчыл катары кирип келе жаткан туура жолду тутуучу Халифалыктан башка мамлекет жок.
Америка саясатындагы ийгиликсиздиктин башка белгилери да бар, бул белгилер анын саясий кубатынын алсыздашы. Мисалы, Америка Ортоңку Чыгыш маселесинде эки мамлекет долбоорун азырга чейин ишке ашыра албады. Мына эми ишке ашырды дегиче, регион калктары аны четке кагып жатат. Америка Кемп-Дэвид келишими аркылуу Мисирге байланыштуу планын жүзөгө чыгара алды. Бирок, Мисир калкы яхудий мамлекети менен алакаларды нормалдаштырууну дагы эле каалабай жатат. Алар ушул келишимди жок кыла турган күнгө ынтызар. Ирак, Афганистан, Сомали калкы Америка баскынчылыгына каршы күрөшүп, ага ушундай бир кыйраткыч соккуларды беришти дейсиң, Америка жеңиш майданында эмес, жеңилүү жакасында турганын сезип калды. Бул көрүнүштөр анын ийгиликсиздик жана кулоо белгилери болуп эсептелет. Ал тургай, Европа калктары да аны жек көрүп калышты, анын убадаларына ишенбей, дүйнөдөгү бардык проблемалар жана согуштар артында ушул мамлекет турат деп эсептеп калышты. Америка терроризмге каршы күрөш чүмбөтү астында Ислам Үммөтүнө каршы согуш жарыялады, бирок, ага каршы согуша баштаган исламий калктарга бул чүмбөттүн бети ачылып калды. Коомдук пикир да Америкага каршы болуп калды, анын ыплас жүзүн чырайлуу кылуу максатында Обаманы алып келишти, бирок, анын кызыл түстүү кишиси да, кара түстүү кишиси да ушул максатка кызмат кыла албады. Американын Исламий өлкөлөрдөгү жеңилүүсү дээрлик жүзөгө чыгуу алдында турат, бул жеңилүү бүткүл дүйнө алдындагы жеңилүүсүнө чөйрө жаратат. Жада калса, бир эле исламий өлкөдөн жеңилиши аны биринчи макамдан кулашына, кыйроого жүз тутушуна себеп болот. Биз муну Ирак жана Афганистанда кыйраткыч соккуларга туш болгондо көрдүк. Бүткүл дүйнө муну Американын жеңилүү белгилери деп эсептеди, акыбетте, эл аралык деңгээли солкулдап калды.
Америка президенти Обама 2013-жылы 24-сентябрда мындай билдирүү берди: «Ортоңку Чыгыштагы абалдын жаңыча түс алышы бүткүл дүйнөгө каршы атаандаштыктын белгиси, ошондуктан, Кошмо Штаттар жалаң гана мамлекеттер ортосундагы согуштарды токтотууга уруна бербестен ички тартипсиздиктерин чечиши, ички күрөштөрүн токтотушу керек». Ал исламий кыймылдардын кубатын моюнга алып, мындай деди: «Кошмо Штаттар жана башка мамлекеттер муътадил оппозицияны колдоп-кубаттоого аракет кылышты, бирок, экстремисттик жамааттар кризистен кеңири пайдаланууга жетишишти». Обама Америка өз кызыкчылыктарын жүзөгө чыгарууда демократиядан баш тартканын минтип ачыктады: «Демократияны колдоп-кубаттоо коргомокчу болуп жаткан негизги кызыкчылыктарыбызга кирбейт». Бул болсо Американын пикирий кыйроого учураганын о.э. өз кызыкчылыктары үчүн демократиялык мафкурадан да баш тартуу менен пикирий төмөндөшүп кеткенин көрсөтөт. Америка мабдага да карап отурбастан, Сириядагы таасирин жана региондогу өкүмдарлыгын сактап калууга урунганы ачык-айкын байкалды. О.э. Америка монголдорго да окшойт. Монголдор да мабдасыз абалда, бул өлкөдө кыргын жасап, Халифалык борборун ойрон кылып, суу-кургактыкты ажыратпай өрттөп, акыры жеңилүүгө кабылышкан. Демек, өз кызыкчылыгы үчүн мабдасынан баш тарткан бул мамлекет тез арада жеңилүүгө учурайт жана баш тарткан мабдасынын изи да калбайт. Обама өз өлкөсү жарга кулап бара жатканына ишарат кылып, Америка кызыкчылыктары мабдадан да маанилүү экенин дагы бир ирет баса белгилеп мындай деди: «Кошмо Штаттар аста-секин импорт нефтисине таянууну азайтып жаткан болсо да, бирок, бүткүл дүйнө дагы эле регион энергетикасына таянууда, ар кандай күчтүү силкинүү бүткүл дүйнө экономикасын силкинтет». Т.а. Обаманы мабда жана мафкура эмес, материалдык кызыкчылыктар тынчсыздантат. Демек, Америкага мабда керек болбой калды, капиталисттик мафкура регионго өкүмдарлык кылуу-кылбашы аны тынсыздантпайт, дүйнөлүк экономика силкингенде гана тынчсыздантышы мүмкүн. Себеби, ал силкинсе Америкага да таасир кылат.
Ушул себептерден улам, инша Аллах, Америка кулоо жана жок болуу алдында турат, себеби, зулум, зомбулук, текебердик эч бир кимсени бактылуу кыла албайт, бактылуу кылса да бир аз мөөнөткө гана. Ошондон кийин бул кимсе да, ал ээ болгон нерселери да, баары кыйрайт. Соңку он жылдарда Амриканы таасири солкулдап калды. Ал эми, Үммөттүн Ислам мамлекети болсо – дээрлик эч кандай атаандашы жок абалда – миң жыл дүйнөдө биринчи макамдагы мамлекет болуп турду. Россия, Британия, Франция сыяктуу башка ири мамлекеттер да, Германия сыяктуу ири мамлекет болууга талапкерлер да, Кытай жана Япония сыяктуу ири мамлекетке айланышы мүмкүн болгон мамлекеттер да ушул боштукту толтурушу ыктымалдан алыс. Биз бул жөнүндө эл аралык позициядагы саясий боштук деген мурунку макалабызда айтып өткөнбүз. Демек, бир нерсе калды, ал да болсо, Ислам Үммөтүнүн өзгөрүүсү жана Халифалык мамлекетинин тикелениши.
#26 16 Ноябрь 2014 - 10:09
Эл душманынын биринчи душманы АКШ да .
БАР БОЛОЛУ ТУГОНБОЙЛУ КУРДАШТАР
УЗАК УЗАК УЗАК БОЛСУН БУЛ САПАР
КЫЛЫМ БУТУП ДУЙНОДОН КОЗ ЖУМСАК ДА
КАЙРА КАЙТЫП ЖОЛУШЧУУ ЖОЛДОР БАР
А.ОСМОНОВ
УЗАК УЗАК УЗАК БОЛСУН БУЛ САПАР
КЫЛЫМ БУТУП ДУЙНОДОН КОЗ ЖУМСАК ДА
КАЙРА КАЙТЫП ЖОЛУШЧУУ ЖОЛДОР БАР
А.ОСМОНОВ
#27 29 Ноябрь 2014 - 20:32
Баары Кудайдын Кураны,Пайгамбардын Хадисинде жазылгандай,
АМЕРИКА кулайт,еврейлерди дуйно эли биригип тукум курут кылат. Ислам мамлекети дуйнону башкарат жана деерлик дуйно эли бут мусулман болот. Бирок менимче буга дагы бираз убакыт бар го,Аллах Алиим.
#29 04 Декабрь 2014 - 14:27
АКШ лидерликтен тушкончо али кооп убакыт бар ага чейин ким эмне болдот дагы коро жатарбыз
Болду болбоду биз онуккондо тушушу мумкун лидерликтен
Болду болбоду биз онуккондо тушушу мумкун лидерликтен
Билдирүүнү түзөткөн: BeStOne: 04 Декабрь 2014 - 14:27
Aşkta cesur olan kazanır *** Yesterday you said tomorrow
#30 02 Январь 2019 - 10:18
АКШ лидер болгону да жакшы Кытай лидер болгондо коргулукту коробуз
#31 27 Июль 2020 - 02:30
Ооба кытай лидер болбосун. Өтө ашынган куу кытай күч албасын. Жылуу сүйлөп коюнуңа кирип бычак саят кытай жаман
#32 28 Август 2020 - 19:19
Ит пут тахир сайтынан кочурулуп келген макалаго булар.Илгерки ит пут до сих пор живой экен да а?
Помните Альберт Эйнштейн сказал:«Я боюсь,того дня когда настанет тот день, когда технологии превзойдут простое человеческое общение. И мы получим поколение идиотов»
#33 29 Август 2020 - 00:42
Бирдекени чече тургансып маселени оңунан коюп чоң талкууга айлантып жиберишкенго))))) биздин колдон божомол, ушак айтмай жерге нло конуптур деген сыяктуулар эле келет окшойт. АКШ лидердигин коюп буйруса келечектеги үй бүлөңөрдүн лидердигинен түшпөй жашагыла