[Likvidator]

Айылга эс алганы келдим эле. Азыр зеригип отуруп китеп окуюн деп чечтим. Китеп текчелерди антарып жатып окуучу кездеги ыр дептерди таап алдым. Байкуш дептер айрылып коптогон барактары жок. Ырлардын жарымы бар, жарымы жок. Дагы ушинтип бир-эки жыл турса такыр жок болгудай. Ошого ойлонуп коруп аз болсо да бул форумга киргизип коюуну туура деп таптым. Суйуктуу форумумда айрылбайт да, жоголбойт. Эстегенде окуп турууга болот. Анда эмесе бир четинен иле баштасам.

[Likvidator]

Мен кетемин тиги турган кырлар калат.

Журогумдо айтылбаган сырлар калат.

Тируулуктон мен жок болуп кетсем дагы,

Бул форумга жазып койгон ырлар калат.

[Atabaevtalantbek]

Сенин ушул жаза турган ырларын,

Форумдагы жарандардын журогундо.


Омур бою унутулбай сакталарын,


Билип жургун, турсун дайым конулундо.

[Likvidator]

Чынгыз Айтматовдун чыгармаларын суйуп окуучу элем. "Жамийла" повестинен катуу таасирленип ушул ыр турундогу дил баян жаралган.

С е й и т т и н м о н о л о г у.

Жашыл беле,
Кызыл беле,
Кок беле?
Боекторум болгон эмес коп деле.
Жамийланы тарттым суйгондугумдон,
Анан дагы тарттым кокмок кокту эле.

Козун албай карап калат мунайып,
Улан-кыздар ойноп журсо алышып.
Дени кызык Даниярдын мунозу,
Эч ким билбейт, кайдан келген, ким озу?

Ал ырдаса тунуп калат теребел,
Анткен менен ырдай бербейт коп деле.
Ашыктыктын ырын созот мункантып,
Анда-санда карап коюп женеме.

Данияр жок. Кетти бир кун ал айылдан.
Тукун жака кетти дешти ал урган.
Баарыбызды чуу тушуруп билгизбей,
Аны менен кошо кетти Жамийлам.

Ыйлап алдым жатып алып чопко мен,
Унута албай женекемди копко мен.
Тарттым анан ал экоону бактылуу,
Жашыл менен,
Кызыл менен,
Кок менен ...

[Likvidator]

Чынгыз абанын чыгармаларына дагы бир дил баян.

И л и я с т ы н м о н о л о г у.

Кош бол Асел! Кош бол сулуу жалжалым!
Кетип жатып коштошо да албадым.
Мага кайра келбешинди билгенде,
Жер котордум, мен Долондо калбадым.

Тушунбодук бирибиз-бирибизди,
Айта албадык журоктогу кирибизди.
Долондун тайгак жолу буруп салды,
Туболуко бирге басчуу изибизди.

Кош бол эми айланайын Саматым!
Бир кездерде болгон элен канатым.
Азыр болсо жатыркайсын алыстап,
Неге кыйнап оз атанды чанасын?

Эске тушот колдо сузгон бир аккуу,
Жалгыз эле, бир калыпта чайпалат суу.
Ошондо сезбептирмин, азыр билдим.
Ал да жалгыз калган экен мен сыяктуу.

Баратамын Памирге издеп таалай,
Баратамын силерге бакыт каалай.
Кош Асел, кош бол Самат, кош бол Долон!
Мындан кийин ак суйууну журом баалай.

[Likvidator]

А й д а г ы э л е с.

Асманда толгон айда бир кыз журот,
Ал жакты карап алып иттер урот.
Канчалык жан талашып урушсо да,
Ай бетинде бейпилчилик окум сурот.

Кыз мунаят ийинине бакан илип,
Коргон ондуу жердегинин баарын билип.
Он колунун манжалары кызаргансыйт,
Кеткен окшойт бычактын мизи тилип.

Ал кыз неге тиктейт жерден козун албай?
Бакандын оордугунан ийини таалыбай.
Неге мынча озун кыйнайт ал байкуш кыз,
Ийининен баканын алып салбай?

Мумкун сулуу карагандыр Ыссык-Колду,
Же бозоруп чанкап жаткан кумдуу чолду.
Балким жерден издегендир оз жигитин,
Болбосо жерге мынча конул болду?

Ал сулуу кыз турабы же мага карап,
Арманыны айтып-айтып бугу тарап?
Бирок анын арманыны уккан жокмун,
Озумдун армандарым коодон жарат.

Ойго батып карап туруп толгон айды,
Кыялымда элестеттим айлуу жайды.
Ошол жерден суйгонумо жолугушчуу,
Шаркырап суулар аккан таштуу сайды.

[Likvidator]

Ж а л г ы з д ы к.

Мен жалгызмын, суйлошомун озум менен.
Тымтырстыкты коруп турам козум менен.
Бузууга шашыламын бул тынчтыкты,
Озумо суйлоп жаткан созум менен.

Анда дагы кутула албай согом боктоп,
Калгансыйт убакыт да жылбай токтоп.
Айласыздан коемун музыканы,
Бироо анда суйгонун ырдайт жоктоп.

Кусалыгым андан бетер кетет кучоп,
Журогум шандуурак созду кутот.
А тиги ырдап жаткан жаш обончу,
"Суйгонумо жетпедим" - деп ырын бутот.

Очуром, андай ырды уккум келбей,
Алдымда тамак дагы турат желбей.
Зарыгып кутуп-кутуп акырында,
Ак дасторкон жыйылат "омийн" делбей.

Андан кийин жатамын алдан тайып,
Уктабаймын, уйку качат менден кайып.
"Бул дуйнодо мен жашаймын кадимкидей" ,
Деп "жалгыздык" турат мени козго сайып.

[Likvidator]

Т у н .

Мына эми, дагы бир кун артта калды.
Айылга карангы тун колун салды.
Ууру адамдай акырын жылып келип,
Тырп этирбей айылды басып алды.

Айыл болсо бул душманга коруп чара,
Жарык менен атып жатты тунду жара.
А бирок кара тундун бийлиги куч,
Устомдугу кучой берди бара-бара...

Улам катуу бооруна кысып жерди,
Тун бийлиги барган сайын кулач керди.
Кара тунго каршы жанган жарык нурлар,
Улам эле барган сайын сээлдей берди.

Акырында айыл тунго багынды,
Айласыздан кара тунду жамынды.
Эртенки кундун жарык нуру менен,
Оор тундон бошонууга камынды.

[Likvidator]

Ч е ч и м .

Тунку асманда жаркырап жанды жылдыз,
Жер бетине жарык нурун чачыратып.
Какшаткан журоктогу тонгон музду,
Бир заматта талкалады кычыратып.

Менде болсо аппак суйуу пайда болду,
Мындан мурда кызга конул болбогомун.
Жер жайнаган гул сымал коп кыздардыдын,
Эч бирине "суйомун" деп корбогомун.

Мына эми "суйуу" деген башка келди,
Мен турамын айта албай коп сырларды.
Айлам кетип кыйналдым, башым катып,
Дептериме жазып жатам ушуларды.

Эмне кылсам аны менен жолугушуп,
"Суйуу" деген ыйык создон баштасамбы?
Же озумду унутууга мажбур кылып,
Ак суйууну алыс жака таштасамбы? ...

Жок, болбойт. Мен суйуумду таштабаймын,
Мандайыма бироо атып салса дагы.
Андан коро ошол кызды суйо берем,
Журок сокпой, денем катып калса дагы.

[Likvidator]

С у й у у ж о л д о р у .

"Суйуу" деген кыйма-чийме кыйын жолдор,
Тарткан ондуу ал жолдорду чебер колдор.
Бул жолдордон адашпай туптуз отсон,
Кезигет чалгы чапкан тегиз солдор.

Оз суйуундун туз жолун озун танда,
Этиет бол, баткак жолду дароо анда.
Кокустан жаман жолду тандап алып,
Ак суйуунду олтуруп, калба чанда.

Туз жолунду кесип откон коп жолдор бар,
Азы гана кенен болуп, калганы таар.
Адашып таар жолуна тушуп алсан,
Алдында кутуп турат тунгуюк жар.

Турмушта оз суйуунду тандасан да,
Жактырып сен бироону жандасан да,
Жол аягы экиге болунгон сон,
Бирикпейт го журогунду кандасан да.

Ак жолундан адашпай туптуз баргын,
Жолундагы тосколдуктун баарын жаргын.
Суйуудогу сыноолордон откондон сон,
Турмуш озу бакыт берет арбын-арбын. ..

[Likvidator]

У з а т у у.

Баратасын мына бугун турмуш куруп,
Мен турамын суйлой албай башым буруп.
Ырдайт, бийлейт кыздар-балдар чон уйундо
А мен коштошомун сыртта туруп.

Элестеттим коз алдыма кулгонунду,
Дайым шайыр, дайым шаттуу жургонунду.
Кун батып, жолугушчуу кез келгенде,
Мени кутуп, сыртка кулак тургонунду.

Коштошордо мен сага гулду бердим,
Жаны ачылган туркун гулун токой-чердин.
Берип жатып ойлодум "особу" деп,
Мындай гулдор талаасында башка жердин.

Элестеттим кайгылуу кулгонунду,
Ошол жакта гулду издеп жургонунду.
Мына ушундай жыттуу гулду таба албай,
Боз талада супсак омур сургонунду.

Коштоштум да кочодо бара жаттым,
Колумдагы болгондордун баарын саттым.
Ачуу басып, арактан ичтим дагы,
Кайгырып бак ичинде сулап жаттым.

Ошондо да элестеттим кулгонунду,
Издеп, бирок мени таппай жургонунду.
Аралап алма бактын арасында,
Чакырып, кайра кулак тургонунду...

[Likvidator]

К о р к у н у ч т у у т у ш .

Мына дагы ошол кунум кирди тушко,
Шаар ортосу, саат жакындап калды учко.
Отурамын автобустун жолун карап,
Озумду алаксытам салып кучко.

Жер бетине фонтан суусу себеленип,
Адамдардын баары шашат чебеленип.
Адам басчуу жол устундо сындырым нан,
Жаткан экен тамандарга тебеленип.

Ошол нанды ала койду бир кыз чыгып,
Жей баштады оозуна баарын тыгып.
Отуп кетип бараткан ким бироонун,
"Таштанды кыз" дегенин калдым угуп.

Аянычтуу карап аны тура бердим,
Ал кыздан келди жыты сассык тердин.
Боелуптур таманынан чыккан канга,
Айланасы "таштанды кыз" турган жердин.

Ал кыз нанды жеди да, бир ун салды,
Анын уну журогумдун ушун алды.
Тыншап турсап аянычтуу уну менен,
"Апаке, атакелеп" ыйлап калды.

Озумду жамне сезип калтырадым,
Колумдан бир иш келбей жалдырадым,
Козумду ача салсам тушум экен,
Бир топко эс алалбай шалдырадым.

[Likvidator]

jakusya (12 Октябрь 2012 - 15:10) жазган:

Сонун ыр саптар! Калеминиз курчуп, окурманыныз кобойе берсин! Балким экообуз китеп чыгарып калабызбы.

Рахмат! Буйурса... Бул ырлар теманын башында жазып кеткендей окуучу жана студент кездеги болуп саналат. Форумга эч озгортуусуз, тузотуусуз киргизилип жатат.

[Likvidator]

Бул дептерди колго алып, жаштыгымды эскерип,

Кыялымда мен кайрадан бул кундорго кез келип.

Отурармын каарыганда ичтен сызып кайгырып,

Омур отуп калыптыр деп, каарылыгым тез келип.

[Likvidator]

С т у д е н т т и к к у н д о р д о н ...

Асман ачык, бирок конул буркок.

Отурабыз ар-ар жерде уйулуп.

Группалаш досторум да ачка журот,

Калган окшойт курсактары туйулуп.

"Жургуло анда, тойгозоюн баарынарды"

Десем алар каткырышты суйунуп.


Ашканада ашпоз аял жугуруп,

"Келгиле" деп тосуп алды ийилип.

Ойлогон го "бут баарысы байлар" деп,

Журсок анда биз кычырап кийинип.

Тамак эмес, нан менен чай сурасак,

Байкуш ашпоз ачууланды куйунуп.

[Likvidator]

С а л а м а т с ы н б ы с у й у к т у у м !?


Эсиндеби, берген элем убадамды,
Кат жазууга ажырашаар ошол куну.
Мына эми ручка кармап отурамын,
Баш-аяксыз упузун кыштын туну.

Сыртта бороон ызылдайт, а уйдо тынч.
Саат болсо тун жарымын аран какты.
Жаркыраган сенин сулуу козунду эстеп,
Ачуу жашым жаагым ылдый тып-тып акты.

Отурамын убадамды аткарууга,
Кечирип кой бул каттагы каталарды.
Анан дагы коп куттургон унсуздукту,
Кат ичине катылбаган капаларды.

Аны жакта баары уктайт чарчагандан,
Терезеден шамал уулуйт бору болуп.
Кышкы карлар издеринди жашырса да,
Козун турат молтурогон жашка толуп.

Кайдасын, дайынынды биле албадым.
Жонотууго адресс жок кат жазсам да.
Издеп сени эч бир жерден таба албадым,
Тааныштардын дептерлерин бут казсам да.

Катты жазып отурамын айласыздан,
Жонотууго айлам да жок, аргам да жок.
Орттоп салам бул катты да тытып туруп,
Андан калат карангыда "жылт" эткен чок.

[Likvidator]

Д о с т о р г о ...

Кел досторум майрамдайлы,
Биз чогулуп отуруп,
Татынакай бокалдарды,
Шампандарга толтуруп.
Кана анда которолу
Ачууркандай шараптан.
Аркасынан ичеличи ,
Тунук суудан шар аккан.

Биринчи тост которулор,
Арабыздан кеткендерге,
Кийинкиси которулсун
Ушул кунго жеткендерге.

Келгин достор которолу,
Ден-соолук тилеп апага.
Чын журоктон биз каалайлы,
Узун омур атага.
Бул жашоодо жол бербейли,
Келген кайгы-капага. ..

Бирибизге-бирибиз жакшы созду,
Аябастан айталычы бакыт каалап.
Бул дуйнодо достор менен жашоо кызык,
Ошондуктан досторду жургун баалап.

[Likvidator]

Т у р м у ш т а б о л о б е р е т...

Жаны-Жыл! Кандай гана шандуу майрам,
Адамзат уй-уйундо курат сайран.
А мен жатам ойлор менен алп урушуп,
Жалгыздыкта майрам отот, эсил кайран.

Майрамдашып акчаларды сапырышып,
Достор журот аюу болуп бакырышып.
Угуп жатам уйку-соонун арасында,
Достор мага келген окшойт чакырышып.

Чыга калсам, достор эмес мага келген,
Мастар экен мурду менен жерди челген.
Демим сууп кайра келсем козго урунду,
Столдогу жалгыз алма чала желген.

Ойлоп корчу, аянычтуу кандай гана,
Майрам тосом жалгыздыка куйуп-жана.
Ушундай конул чоккон мезгилдерде,
Жакын досун жанында болсо кана.

Бирок азыр досторум жок жанымда,
Алар журот Кыргызстандын шаарында.
Ойноп-кулуп, кубанычтуу конул менен,
Жаны-Жылды тосуп алуу камында.

А мен жатам уктай албай чебеленип.
Тумчуктурган ой-санаага тебеленип.
Кен асманда толгон жылдыз жымындашат,
Алтындардай колго тушкон себеленип.

Новосибирск. 2001-жыл.

Билдирүүнү түзөткөн: Likvidator: 12 Октябрь 2012 - 16:15

[Likvidator]

Терезенин сыртындагы корунуштор.


Мен жатамын, жаркыраган жайдын кечи,
Терезеден корунот айдын чети.
Кандайдыр бир адам таппас туско кирет,
Сансыз жылдыз жымындаган асман бети.

Тал-теректер ун салышат шуулдаган,
Чон кочодон жаштар отот дуулдаган.
Уйдун ичин бир жарытып анда-санда,
Отуп кетет машиналар зуулдаган.

Бут аалам тынчтыктан кийсе кийим,
Асты жакта чычкандар казат ийин.
Тырсылдатып терезеге урунушуп,
Тундо учкан конуздар бийлейт бийин.

Аздан кийин шамал сокту Абшыр жактан,
Бут айлана бир селт этти калдырактан.
Жаан себелеп, "тып-тып" этип тамчы тушту,
Терезенин тушундагы жалбырактан.

Чагылган так тободо "жарк" эткенде,
Жердин бетин дунгуротту сурдуу добуш.
Кыйратуучу бомбалар жарылгансып,
Коз алдыма тартылды кандуу согуш.

[Likvidator]

10-класстагы Т.... менен урушканда...

Суйлоп жатсан, мен суйлобой тура албадым.
Создорунду башка нукка бура албадым.
Жан куйгузуп, каргап мени жатсан дагы,
Озумду кармап, сени жаака ура албадым.

А бирок согунгондон уялбадым.
Ачууларын, мен озумду тыялбадым.
Ушунчалык шатыратып соксом дагы,
Билинген жок жаман создон уялганын.

Атырылып создор менен качырасын,
Кызып-кызып барган сайын ачыласын.
Болду эми! Ачууланып бир муштасам,
Уболонуп, таш кесектей чачыласын.