ТУРМУШ БАРАКТАРЫ.
Биринчи болум.
Мени жактырганды-
мен жактырбай,
Менин жактырганым-
мени жактырбай журуп...., айтор убакыттын отушу менен кантип кара далы кызга айланып отуруп калганымды озум да билбей калдым окшойт. Чынын айтсам мектепти жакшы окуп бутургонум менен окуучулук кезимде мага кат жазып ашык болгон деле эч ким болгон эмес. Мектепти бутургон жылы жогорку окуу жайга тапшырып отпой калдым. Ал убак союз убагы болгон учун жогорку окуу жайына отуу ото кыйын болчу. Бир жыл шаарда иштеп, кийинки жылы тааныштын кучу менен гана арандан зорго эптеп окууга да оттум. Бул жерде мага, шаарда кызматта иштеген бир тууган эн улуу агамдын жардамы аябай чон болду десем да болот. Ошентип тилеген тилегиме жетип студент болуп калдым. Омурдун гулу жаш курак! демекчи менин жаштыгым, бактылуу студентик курагым ОГПИ де окуу менен беш жылдык омурум отту. Жаштыкта баары болот эмеспи. Группалаштарым менен окуудан тышкары талаа жумуштарында,
чогуу журуп кечкисин оюн зооктор уюштурулуп жалан жаштар ырдап бийлеп кундун кандай отконун да билбей калат эмессинби?!
. Жанымдагы дос курбу кыздарым оздоруно жигит табышып эки-экиден колтукташып кыз-жигит болуп ээрчишип басып калышчу. Арабыздан студентик кездерде эле оз тенин таап уйлонушуп оздорунчо тутун булатып калышкан жаштар да болушту. Бирок мен эмнегедир озум энсеген, журогумо жакын адамды жолуктура албай койдум. Ошол убактарда озумчо ойлонуп калчумун. Кыз баланын ондуу тустуу болгону деле жакшы экен деп. Себеби жигиттер кобунчо кыздардын мунозуно эмес, сулуулугуна карап кетишээр эле. Сулуу болсон каалаган жигиттинди озуно каратмаксын!
Озум орто бойлуу, толук эмес кыз болгонум менен ондуу эмес элем. Мунозум да оор басырыктуу,
ашыкча жасанып боёнуп жигиттерге деле озумду корсото алчу эмесмин. Бирок баары эле менин мунозумдун жакшы экенин айтып калышчу. Кээде балдар кыздар чогулуп тамашалашып суйлошуп отурган жерлерде мен деле элден калышпай баарын кулдуруп кызыктуу создордон суйлоп калчумун. Бий болгон жерлерде мени бийге чакырган жигиттер деле болуп калчу. Алар менен таанышып, кызуу суйлошконум менен мага эч кимиси деле ашык болуп кызыкпады. Кээ бир жигиттерди сыртынан озумчо жактырганым менен, алар мени карап да коюшпады. Акыркы курстарда копчулук кыздарыбыз турмушка чыгып кетишти. Алардын артынан тойлоруна барып журдук. Майрамдарда отуруштарга барчубуз. Андай жерлерде аяштарыбыздын достору менен таанышып, курбу кыздарым деле мага аракет кылышып бир эки жигиттерди таап журушту. Бирок эмнегедир алар менен да жылдызым келишпеди окшойт. Менин артымдан бир эки жигит ээрчимиш болгону менен, мен аларды такыр эле жактырбай койдум.
Ошентип журуп окууну да аяктадым. Дипломду алып айылга келдим. Озубуздун эле кошуна айылдагы мектепке физика-математика мугалими болуп жумушка орношуп иштеп калдым. Башында коллективдеги бир эки эжейлер озубузчо отуруп калган жерлерде мага тийишип
-Эркингул бизге качан той жедиресин? деп тамашалашып калышчу.
Арасынан мага жигит табышкандары деле болду. Бирок менин такыр эле багым ачылбай койду. Уй-булобуздо менден чон ага эжелеримдин баары турмуш курушуп оздору менен оздору болуп калышкан. Мен, анан менден кичуу иним экообуз гана калганбыз. Ошондой кундордун биринде бир куну иним да уйго суйлошуп жургон кызын ала качып келип алыптыр. Ата-энем суйунгонунон каада салттын жасашып, иниме чон той откоруп беришти. Келинибиз да озубуздун эле айылдын кызы экен. Жакшы чыкты. Анын мектепти бутургонуно болгону аран эле бир жыл болуптур.
Башында анча билинбегени менен уйго келин келгенден баштап мен озумду уйдо аябай эле ынгайсыз, башкача айтканда ашыкча сезе баштадым. Озумчо кээде куйоого тийбей жургонум учун, ичимден туугандардын козунчо уялып да журдум. Колумдан эмне келмек эле? Кыз бала каалаган кунун озун каалаган жигитке эрге тийип кете албайт экенсин? Же озун каалаган жактырып жургон жигитине соз айттыра албайт экенсин?!
Айла жок, кундо эрте менен туруп жумушка кетип, туштон кийин судуролуп кайра уйго келмей. Уйго келип кийимдеримди которуп болмомдон чыгаарым менен келин алдыма дасторкон жайып чайын коюп калат. Чынын айтсам мага уйдо жумуш деле калбагандай.
Уй жумуштары баары апам менен келинден артпайт. Эч кандай жумуш жасабай койгондон да уялат экенсин. Кээде туруп эшиктин алдына суу чачып шыпырып калам. Анда да келинибиз мени короору менен мага жетип келип
- Эже мага бериниз шыпыргыны. Сиз жон эле коюнуз, мен озум, деп колумдан алып турат.
Ары темселеп бери темселеп дем алыш кундору апам менен келинге кошулуп анча мынча жумуштарды жасамыш болгонум менен чындыгында бул уйдо мага ылайыктуу жумуш деле калбагандай.
Кээде озумчо кысылып эч жерге батпай да журдум. Анан эле эртенки кунго мектепке даярданып жазуу иштериме алаксып кетип баарын унутуп калам.
Арадан жыл айланып келинибиз уул тороду. Мен да мурдагыга караганда бул жашоомо айласыз конуп калгандаймын.
Уй-булобуздун турмушу оз нугунда отуп жатты. Кийинки кундору менин мынтип турмушка чыкпай жургонум, билдирбегени менен апамды да катуу ойго салып журду. Озум оло албай журсом, кээде жакын туугандарыбыз,
эже женелерим да мени
- Эркинай мынтип атандын торундо кара далы кыз болуп отура бербей эрге тийбейсинби?
дешип тамаша чыны аралаш ачык эле бетиме айтышчу болушту. Андайда мен да кулуп эле
- Эмне " Эрге тийем" деп озумду реклама кылып кочого жазып илип коёюнбу?! деп калам.
Ошону менен баары унчугушпай калышат . Мектепте чогуу иштеген жакын санаалаш эжелерим кээде
- Эч нерсе эмес Эркингул. Бир кун келип сенин да багын ачылат. Отурган кыз ордун табат! деген макал бекеринен айтылбаган чыгаар. Сен да кудай буйруса оз ордунду табасын, деп айтып журушту.
Билинбей убакыт отуп отуруп менин жашым жыйырма жетиге келип калыптыр. Мектепти бутургонубузго быйыл туура он жыл болот. Быйыл менин классташтарым он жылдык жолугушууга чогулмакпыз.
Ага чейин бир эки классташ балдарым келип мага жолугушуп, озубузчо жолугушуунун даярдыктары жонундо соз кылдык. Алыс жакында жургон балдар кыздардын баарына кабар берилип, чакыруу кагаздары жазылып таркатылды.
Ошентип биз куткон кун да келди. Жыйырма бешинчи майда мектепте акыркы конгуроо куну классташтар чогулдук. Он жыл бою окуган мектепте, мугалимдерибиз менен жолугуп, онунчу класста окуган классыбызга кирип окуучулук кундорубузду эскерип кызуу суйлошуп отурдук. Андан сон айылдын четиндеги Адыл деген классташ балабыздын уйуно чогуубуз менен бардык. Адылдын уйунун короосу аябай эле кенен экен. Алма багынын тубуно тегерете стол даярдалып клаасташтар ошол жерде отурдук. Албетте кыздарыбыздын алды канча балалуу болду? Ким кайсыл жакка турмушка чыккан? Балдардын кимиси кай жактан, кимге уйлонгон? Ким кайсыл жерде эмне жумуш кылыт? Ушулар жонундо кызуу создор журуп жатты. Бул жерде да мен озумчо сыртымдан билдирбегеним менен ичимден жаман болуп жаттым. Куйоолору менен ээрчишип келген кыздарыбызды коруп аларга суктанып да алдым. Балдарга соз жок! Шаракташып жон эле болушпайт...
! Кыздар балдарыбыз баарысы уй-було кутушуп, алардын балдары мектепте окуп калышыптыр.
Арабыздан, кыздардан бир мен турмушка чыкпаптырмын.
Ал эми балдардан болсо бир эле Россиядан келген Осмон деген балабыз уйлонбоптур.
Ошону менен классташтарга табылбай эле калды. Алар бизге тамашалашып
- Осмон, Эркингул экоонор эле калыпсынар.
Экоонор эми уйлонуп эле албайсынарбы!
? Биро толо эртен силердин да тоюнарды откоруп анан кетели! дешип кулуп жатышты.
Мен кулуп эле соз кошо албай унчукпай отура бердим. Ал эми Осмон болсо
- Койсонорчу ушундай тамашанарды.
Бизди антип тамашалагыдай биз эмне азыр мектеп окуучулары белек? деди кулуп.
- Тамашалабай эле! Классташтар бири бирине уйлонуп эле жатышпайбы?
-Ой чын экоон уйлонсонор сонун эле болмок. Классташтардан жок дегенде экоон уйлонуп биз суйунмокпуз!
Ошентип ар кимиси ар нерсени айтып жатып алар Осмон экообузду бир топ эле тамашага салышып каткырып кулуп жатышты. Анын арасында балдардан бироосу, Осмонду ата-энеси созсуз уйлонтуп анан Россияга жонотобуз деп жатышканын да айтып отту.
Акыры чыдабай кетип мен аларга
- Ой болду эми токтоткула.
Жон койсо бизден башка суйлошчу созунор жоктой болуп кеттинер го? Келгиле андан коро бийлейли; дедим.
Чынын айтсам ошол учурда баары бизди тегеректей кызыгыша карашып суйлошуп отуруп калышкан экен. Менин созумдон кийин музыка ойнолуп баары ордуларынан козголо бийге тура башташты. Ошондо да жон туруп кетишпей
-Эми экоонду озубуз эле уйлоп коёт окшойбуз!
Жон койсо экоон тен журо бергидейсинер?
деп бироосу озунчо суйлонуп ага баарысы кулуп калышты.
Осмон мектепте окуп жургондо эле башкаларга караганда озун бийик сезип, бир аз бой которгон бала болчу. Окууну жакшы эле окуучу. Озун дайыма таза тыкан алып журоор эле. Бойлуу келген бала болгондуктан,
азыркы учурда бир аз толуп, аябай келбеттенип калыптыр. Дене мучосу да спорт менен машыккан сыяктуу. Ал армияга барып келген сон, ошол эле шаарга кайра окууга тапшырып жогорку окуу жайын ошол жактан окуптур. Окуу жайын буткон сон заводдо жумушка орношуп, жакынкы кундордо эле инженер-электрик болуп дайындалганын жана суйлошуп отурганыбызда озу айтып откон болчу.
Анын мектепте окуп жургондо бизден бир класс кийин окуган суйлошуп жургон кызы да бар болчу. Анысы Осмон армияда жургондо эле эрге тийип кеткен экен.
Классташтар кечеси аябай конулдуу отуп жатты. Бийлеп ырдап дегендей. Билинбей отуруп балдарыбыздын арасында кээ бирлери кызып да калышыптыр.
Баарыбыз бийлеп жатканбыз. Бир убакта женил бий башталып Осмон келип мени бийге тартты. Экообуз бийлеп жатып мен анын бир топ эле кызып калганын байкадым. Ал эмнени суйлоп жатканын озу деле жакшы билбей жатты окшойт.
-Эркингул, мени атамдар уйлонуп анан россияга кетесин деп жатышат. Бирок мен кимге уйлонмок элем. Туш келген кызга эле мен уйлоно албайм да туурабы? Атамдар мени ал жактан балээ басып орус кызга уйлонуп албасын деп коркуп жатышат окшойт. Орус болсо эмне болуптур, туурабы? Бирок атам мени башынан эле, эч качан орус кызга уйлоном деп ойлобогун!
Мен сени анда кечирбейм!
деп катуу айтып кулагыма куя берчу. Билбейм Эркинай эми кандай болот? деп Осмон мага бир кызыктай создорду суйлоп жатты.
Тун бир убак болуп, биз уйлорубузго кетчу убакта да болуп калды. Бирок кайдан!? Классташтар шаракташып бугун алардын такыр эле кетейин деген турлору жоктой. Ошентип отуруп копчулугу кызып мас болуп да калышты. Чынын айтсам балдар кыздардан деле эч нерсени шек алган эмес элем. Бир убакта кетчу убакыт болуп, балдар мени уйго жеткирип коёбуз дешип машинага отургузушту да, мени туура Осмондун уйуно алып барып коюшту. Анын уйундогулор да камданып даяр турушкан экен. Айтор балдар мени уйго алып кирээри менен эле аялдар башыма жоолукту салып отургузуп коюшту. Чон эле кыз эмне кылаарымды да билбей бир кызыктай абалда калдым. Же менин созумду угаар эч кимиси жок. Классташтарым ызылдашып баарысы эле мас. Алар Осмонго да атайын эле аябай коп ичирип салышкан окшойт. Ал эмне болуп жатканы менен иши жок мас болуп озун билбей сулк жатты.
Уландысы бар.
Баракча 1 - 1
Турмуш барактары сабак болчу чыгарма
#2 03 Май 2017 - 09:48
ТУРМУШ БАРАКТАРЫ.
Экинчи болум.
Уйкудан чочугандай козумду ачтым. Эч нерсени билбей катуу уктаган окшойм. Бирок мен ойгоноорум менен Осмондун уйундо экенимди эстедим. Кун да кыйла которулуп, сыртагылардын ары бери басып суйлоп жаткан ундору терезеден угулгансып жатты. Ордуман туруп келип терезенин бир жак капталынан акырын парданы ачып сырттагыларга коз салып турдум.
Тушко жакын менин алдыма эки классташ кызыма кошулуп эки уч балабыз чогуу кирип келишти. Кечээки эле шанкылдаган тамаша создор кайра башталды.
- Ай, куйоо бала кайда журот? Анынар такыр эле корунбойт да? деди бир кызыбыз тамашалай Осмонду сурап..
- Ал дагы деле уктап жатат. Тургузсак жакшы болот беле? .. деди бир балабыз эки жанындагы балдарга карап
- Жон кой уктай берсин. Кечке жатып уйкусу кансын. Кечинде ойгонсо болот да.
- Уктап, уктап алсын дегин байкушту. Эми мындан ары анын тун уйкулары да бузулат! дешип алар болмону жанырта дуу каткырышты.
Классташтарыбызга эмне? Алар кечээки кундон бери майрамдашып дагы деле мастыгы жакшы таркабай журушот. Анын устуно Осмон экообузду уйлоп жаткандарына оздорунчо кубанып кудундап алышыптыр.
Той артынан той уланып бугун кечинде менин эже-женелерим артымдан кыз кууп келишмек. Ага Осмондун туугандары топтолушуп боорсок бышырышып, казан кайнатып ары бери чуркашып чон даярдык коруп жатышты. Бирок кун кечтеп баратса да менин алдыма эмнегедир Осмон бир да жолу кирбеди. Ага ичимден озумчо бушайман болуп жаттым. Кечээ тундо озун билбей мас абалында жаткан учун, балдар аны башка болмого чыгарып кетишкен болчу. Ошондон бери мен аны бир да корбодум. Ошентип кечинде туугандарым да кирип келишти. Каада салт биринин артынан бири болуп, никебиз кыйылып, женелерибиз тошок салышып мени кошогонун ичине жалгыз калтырып чыгып кетишти. Кызыктын баары мына эми башталды окшойт. Арадан бир саатка жакын убакыт отсо да Осмондон дайын жок. Женелерибиз оздорунчо эле чый пыйы чыгып кубур шыбыр болуп жатышты. Чынын айтсам мен аябай жаман абалда калдым. Женелеримден эмне болуп жатканы жонундо сурагандан уялып, бир жагы эми эмне болот экен деп? коркуп да жаттым. Жок.., бир убакта Осмон кошогонун ичине кирип келди. Ал дагы деле мас экен. Унчукпай эле кирип келген Осмон оор дем ала тошоктун этегине чоголой башын жерге салып отура кетти. Экообуз бир азга унчукпай унсуз отурдук.
- Мени кечирип кой Эркингул. Чынын айтсам, мен эмне болуп жатканына озум да жакшы тушунбой калдым, деди Осмон тилин булдурактатып.
Мен эмне демек элем. Унчукпай эле отура бердим. Эгер Осмон соо болгондо да бир нерсе деп суйлойт белем..?. Анын мас экенин карап отуруп ага суйлоонун кажети жок экенин жакшы тушунуп турдум.
- Эркингул мага капа эмессинби?
Бул жолу Осмон боюн термелте мага козун сузуп суролуу тигилди.
Мен унчукпадым.
- Тушуну-кт-уу. ..! деген Осмон дагы бир ирет озунчо оор дем алып алды да, устундогу костюмун чечип мага карай жакындап келатты.
Кайнатам аябай эле катуу киши окшойт деп ойлоп калдым. Анын созун уйдо кайненем баш болуп эч кимиси эки кылбайт экен. Биз уйлонгондон он кунго жакын кун отуп Осмондун каршы болгонуна карабай кайнатам бизге батаа алып берем деп, элге чон той берди. Ызылдашып баягы эле классташтарыбыз. Алар аялдары менен тойдо аябай эле ойноп бийлешип, тоюбузду коркуно чыгарышты окшойт. Менин мектепте чогуу иштеген мугалимдер коллективи да келишип бизге жакшы калоо тилектерин айтып кеттишти. Мугалимдер негизи эле создун устасы болот эмеспи. Баягы жакын санаалаш эжелерим мага жакын келишип
- Эркингул, Азаматсын. Отурган кыз ордун табат дегени ушул болот эмеспи. Болгондо да жигиттин гулуно куйоого тийдин. Осмон россиядан келгенден бери ага канчалаган кыздар коз кырын салбады дейсин. Угушубузга караганда, ага женелери коп жаш кыздарды корсотуп тааныштырыптыр. Ошончо кыздарды артка калтырып Осмонду сен тартып кеттин, дешип шынкылдаша кулуп калышты.
Мен аларга сыр бербей эле кулумуш эттим. Ооба ошентим. Мен бул создорду буга чейин эле оз женелеримден, эжемдерден да уккан элем. Айылдагылар Осмон экообузду жакшы эле талкуулашып соз кылышкан го?
Арасынан, А-ий Осмон ошол Эркингулго уйлонуптурбу? Ой ага айлыбыздын кайсы кызы болсо да суйунуп эле тиймек да. Жашыраагынан алса деле болмок экен? дегендери да болуптур. Ал созду уккан менин бир женем
- Ии! ..,ичинер куйуп жатабы ?! Ичинер ачышса туз жалагыла! деп алар менен уруша кеткен имиш. Женем да озунчо бир тарактаган кызыктай аял да тообо! Башкасын айтса да, мага андай создорду жеткирбей эле койбойбу? Же мага озун жакшы корсоткусу келдиби ким билсин?
-Эл оозунда элек жок дейт кыз! Сиз алардын создорун конулунузго эч албаныз. Кайра алардын козун куйгузуп Осмон менен кочодо колтукташып гана басыныз! деп женем мага акыл уйротуп койгонуна кантейин!
Кай-даан? Кайдан мен Осмон менен колтукташып эл козуно кочодо басмак элем? Осмон экообуз сыртыбыздан эле башкаларга жылмайып кулумуш этип жатканыбыз болбосо, ичибизде ит олуп жатканы менен эч кимдин иши жок! Анын устуно мен жаны келин болгонум учун да ошол кундору ийменип башымды коп которбой журдум.
Нике тундун эртеси да Осмон мага кундуз куну бир да корунбоду. Кечинде гана саат ондон отуп ал болмого дагы мас кирип келди. Анын эртеси да ушул эле нерсе кайталанды. Чынын айтсам мен аябай кыйналып чыктым. Журогум тынч эмес. Осмонго мен бир да тушуно албай койдум. Же мени менен жарылып бир нерсени ачык суйлошпойт. Алдыда мени оор кундор кутуп турганын сезип турдум. Себеби Осмондун мага конулу жок экени айтпаса да тушунуктуу болуп жатпайбы. Эрге тийбей да олойун! дедим ичимден. Ушундан коро тынч гана ата-энемдин торундо отурсам кана!? Эртеси куну мен уй жумуштарына бир аздан аралаша баштадым. Осмон да ошол куну кудай жалгап кечинде болмого соо кирди. Экообуз уйлонгондон бери биринчи жолу мандай тескей отуруп чогуу чай ичтик.
Тундо жатып Осмон мага соз баштады.
- Уктунбу? Атам бизге той кунун белгилеп коюптур. Келаткан Ишембиде экообуздун тоюбуз болот экен.
- Ооба кундуз энем мага да айткан болчу, дедим мен.
-Эркингул. Чынын айтсам мен бул тойдун болушун каалабадым эле. Атама каршы чыксам, ал мени укпай койду.
Мен унчукпай ойлонуп жата бердим. Ал кайра созун улады.
- Мага капа болбо Эркингул. Мени да туура тушун. Эгер мени балдар мас кылып салышпаганда мен сага эч качан уйлонмок эмесмин. Азыркыга чейин эч тушуно албай жатам. Мындан ары кандай кылаарымды да билбей отурам. Менин эн окунгонум... . сени менен нике тундо жатып койгонум болуп жатат. Кантсе да сен эми менин аялым болуп калдын. Бирок мен сага азырынча эч нерсе деп убада бере албаймын. Себеби...., себеби .....???
Ал бир азга унчукпай турду да оор дем ала
-Эгер ишенсен Эркингул, мен азыр атам учун гана сени менен жашап жатамын, деди
Осмондун бул создору менин журогумо бычак болуп сайылып жатты. Ансыз да бул уйго келгенден бери буулугуп озумо озум батпай калган экенмин, козумдун жашы шорголоп куюлуп агып жатты.
- Эркингул. Суранам ыйлап мени кыйнаба!
- Осмон, ушул создорду мага айткандан коро мени олтуруп эле салсан жакшы болмок!
- Ал эмне дегенин?
- Осмон сен озунду эле ойлой бербей, мени да ойлодунбу? Сенде намыс болбосо, менде бар намыс!. Мен сенин мага конулун жок экенине ыйлап жаткан жокмун! Мен оз кадырыма, намысыма чыдабай ыйлап жатамын.
Менин бул создорумо Осмондун жини келе тушту окшойт
- Андай эле намыской экенсин, ошол куну каршылык корсотуп, отурбай койбойт белен! Мен го мас экенмин. А сенчи? Же эмне эптеп эле эрге тийип алайын дединби?
Бул жолу Осмондун уну катуурак чыкты.
Мен кучумду коз жашыма чыгардым. Соз суйлой албай буулугуп ыйлап жаттым. Арыма келдим. Эмне кылган куноом учун бул кунду коруп жатканыма тушунбодум. Осмондун " Же эмне эптеп эле эрге тийип алайын дединби?" деген созу ок болуп журогумду тешип эле кетти. Мен бул жашоого жаралганыма да окунуп кеткенсидим. Осмонго башка соз суйлоонун кереги жок экенин тушундум. Себеби мен ага суйлоорум менен ал мени дагы жаман создор менен кагып салаары бышык болчу.
Ал унчукпай копко ойлонуп жатып мени бир азга жоошута
- Болду, ыйлаба эми. Той ото берсин. Тойдон эки кундон кийин жолго чыгабыз. Эртен барып экообузго билет алып келемин. Ошого чейин экообуз тен эч кимге эч нерсени билдирбегенге аракет кылалы Эркингул. Башка аргабыз да жок. Россияга баргандан кийин бир чечимге келээрбиз, деп Осмон тетири карап жатып алды.
Менде кайдагы уйку. Ал туну менин башыма эмне деген гана ойлор келип кетпеди. Бир туруп классташтарыма капа болсом, бир туруп Осмонду жек коруп жаттым. Тагдырыма окунуп, бул кундор тушум болуп калса кана эле! деп ойлоп жаттым.
Эртеси куну башым ооруп коздорум шишип, тундо ыйлаганым билинип калыптыр. Аны уйдогулордун баары эле сезип калышты окшойт. Бир убакта кайненем мени озунчо бир болмого чакырып алып
- Кызым, мага азыр сен эч нерсени айтпа. Сен айтпасанда мен баарын озум сезип журомун. Сага айтайын дегеним, кантсе да сен эми биздин келинибиз болуп калдын. Ошондуктан Осмондун создоруно капа болуп ал менен жаман жакшы айтышып урушпаганын дурустур. Сен жаш эмес, копту билип тушунуп эле калган кыз эмессинби.? Анын устуно озун мугалим болсон.? Акыл калчап жакшылап ойлонуп оз турмушун учун озун курошуун керек. Башына тушконду акылын менен кабыл ал кызым. Ошондо гана бакытка жетишесин. Биз сени Осмон менен бала чакалуу болуп, жакшы уй-було куруп кетишинди тилейбиз. Озунду чоктуруп капа боло бербей колго ал кызым. Жакшы ниет кылсан баары жакшы болот, деди.
Мен кайненемдин создорун баш ийкеп гана унчукпай угуп койдум. Анын создору мага бир аз болсо да дем болгону менен, менин алдыдагы турмушумдун келечеги жок эле.
Осмон айткандай эле, кийинки кундору ал экообуз эч кимге сыр бербегенге аракет кылып жашап журдук окшойт. Анын устуно уйдогулордун баары тойдун даярдыгы менен болуп жатышып бизге анча маани бере бербегендей. Же алар да атайын бизге ошентип жатыштыбы ким билсин? Себеби алар мага аябай эле жакшы мамиле жасашып, сыйлашып, кайненемдин эки созунун бири эле "келиним" болуп жатты. Айрыкча Осмондун козунчо ал менин кылган неткен жумуштарымды мактап, айланып ургулуп эле калчу. Бул учун да бир куну мен Осмондон жеме укпадымбы? Анын оюу боюнча мен атайын эле анын уйундогулорго жагынып жаткан имишмин. Бирок мен ага унчукпадым. Унчукпай гана андан кутулдум. Чынын айтсам мен Осмон менен он жыл чогуу бир класста окуганым менен мен анын мунозун жакшы билбейт экенмин.
Осмон Россиядан жолугушууга чейин эле он кундой мурун уйуно келген экен. Ошол кундору ага уйундогулор ар кимдин кызын айтышып, женелери Осмонду алар менен жолуктурганга да жетишкен экен. Бирок Осмон эч кимисине конул койгон эмеспи, же кандай экенин билбейм? Айтор Атасы аны уйлонбосон эч жакка кетпейсин! деп катуу эскертет. Анан эле классташтардын жолугушуусу болуп ошол куну балдар келишип аяш атасына мен тууралуу кеп козгошуптур. Айылдын эли бирин-бири жакшы билишет эмеспи. Мени укканда эле ал киши менин ата-энемдин жакшы адамдар экенин айтып
- Кудалашсам ошондой жер менен кудалашам да! Кызды алып келе бергиле! Эптеп Осмонду бир нерсе кылып уйлоп койбосок болбойт балдарым! деп, балдарга катуу дайындаптыр. Ошентип Осмондун энеси, женелери ал туну келин келет деп даярдана башташат. Ал эми балдар болсо келишип Осмон экообузду ар тараптан тамаша создорго алышат. Аларды ошондо классташтардын баары эле колдошуп, ызылдап каткырыктап жатышпады беле. Ошол куну ичимдиктер ичилип тостор айтылып жатып акырында балдар чындап эле бир аз кызып калган Осмонду атайын эле кайра кайра ичирип мас кылып салышкан экен. Ошентип классташтардын айынан биз Осмон экообуз жок эле жерден уйлонуп жатпайбызбы? Осмондун мага конулу жок экенине карабай кийинки кундору мен ага унчукпай баш которбостон анын аялы катары оз кызматымды кылып журо бердим. Колумдан башка эмне да келмек эле. Же ордумдан туруп баарын таштап атамдыкына кетип кала албасам? Айласыз эптеп бул кундорду да башымдан откорууго туура келди. Ичимден эртерээк эле бул кундор да отуп, бул жерден тезирээк кетсек экен деп да калдым. Эмесем мен аябай эле кыйналып кеттим.
Ошентип биз кетчу кун да келип калды. Кетээримде кайненем менен кайнежем мага коп акыл насаат создорун айтышты. Осмонго да атасы эмнелерди айтты билбейм. Ал киши бизди машинасы менен озу аэропортко чейин узатып келди. Коштошуп жатканыбызда ал Осмонго
- Кана уулум. Эмесем силерге акжол! Менин айткан создорумду озун жакшы тушундун болушун керек! Мен силерди жакшы ынтымактуу уй-було болуп жашайт деп ишенемин! деп ал экоо кучакташа коштошушту.
Самалетко чыгып отурганыбызда менин журогум бир кызыктай болуп ачышып, козумо жаш тегерене тушту. Коз алдыма ата-энемдин элеси тартылып, мени алдымда тумандуу оной эмес кундор кутуп турганын тушунуп турдум.
Экинчи болум.
Уйкудан чочугандай козумду ачтым. Эч нерсени билбей катуу уктаган окшойм. Бирок мен ойгоноорум менен Осмондун уйундо экенимди эстедим. Кун да кыйла которулуп, сыртагылардын ары бери басып суйлоп жаткан ундору терезеден угулгансып жатты. Ордуман туруп келип терезенин бир жак капталынан акырын парданы ачып сырттагыларга коз салып турдум.
Тушко жакын менин алдыма эки классташ кызыма кошулуп эки уч балабыз чогуу кирип келишти. Кечээки эле шанкылдаган тамаша создор кайра башталды.
- Ай, куйоо бала кайда журот? Анынар такыр эле корунбойт да? деди бир кызыбыз тамашалай Осмонду сурап..
- Ал дагы деле уктап жатат. Тургузсак жакшы болот беле? .. деди бир балабыз эки жанындагы балдарга карап
- Жон кой уктай берсин. Кечке жатып уйкусу кансын. Кечинде ойгонсо болот да.
- Уктап, уктап алсын дегин байкушту. Эми мындан ары анын тун уйкулары да бузулат! дешип алар болмону жанырта дуу каткырышты.
Классташтарыбызга эмне? Алар кечээки кундон бери майрамдашып дагы деле мастыгы жакшы таркабай журушот. Анын устуно Осмон экообузду уйлоп жаткандарына оздорунчо кубанып кудундап алышыптыр.
Той артынан той уланып бугун кечинде менин эже-женелерим артымдан кыз кууп келишмек. Ага Осмондун туугандары топтолушуп боорсок бышырышып, казан кайнатып ары бери чуркашып чон даярдык коруп жатышты. Бирок кун кечтеп баратса да менин алдыма эмнегедир Осмон бир да жолу кирбеди. Ага ичимден озумчо бушайман болуп жаттым. Кечээ тундо озун билбей мас абалында жаткан учун, балдар аны башка болмого чыгарып кетишкен болчу. Ошондон бери мен аны бир да корбодум. Ошентип кечинде туугандарым да кирип келишти. Каада салт биринин артынан бири болуп, никебиз кыйылып, женелерибиз тошок салышып мени кошогонун ичине жалгыз калтырып чыгып кетишти. Кызыктын баары мына эми башталды окшойт. Арадан бир саатка жакын убакыт отсо да Осмондон дайын жок. Женелерибиз оздорунчо эле чый пыйы чыгып кубур шыбыр болуп жатышты. Чынын айтсам мен аябай жаман абалда калдым. Женелеримден эмне болуп жатканы жонундо сурагандан уялып, бир жагы эми эмне болот экен деп? коркуп да жаттым. Жок.., бир убакта Осмон кошогонун ичине кирип келди. Ал дагы деле мас экен. Унчукпай эле кирип келген Осмон оор дем ала тошоктун этегине чоголой башын жерге салып отура кетти. Экообуз бир азга унчукпай унсуз отурдук.
- Мени кечирип кой Эркингул. Чынын айтсам, мен эмне болуп жатканына озум да жакшы тушунбой калдым, деди Осмон тилин булдурактатып.
Мен эмне демек элем. Унчукпай эле отура бердим. Эгер Осмон соо болгондо да бир нерсе деп суйлойт белем..?. Анын мас экенин карап отуруп ага суйлоонун кажети жок экенин жакшы тушунуп турдум.
- Эркингул мага капа эмессинби?
Бул жолу Осмон боюн термелте мага козун сузуп суролуу тигилди.
Мен унчукпадым.
- Тушуну-кт-уу. ..! деген Осмон дагы бир ирет озунчо оор дем алып алды да, устундогу костюмун чечип мага карай жакындап келатты.
Кайнатам аябай эле катуу киши окшойт деп ойлоп калдым. Анын созун уйдо кайненем баш болуп эч кимиси эки кылбайт экен. Биз уйлонгондон он кунго жакын кун отуп Осмондун каршы болгонуна карабай кайнатам бизге батаа алып берем деп, элге чон той берди. Ызылдашып баягы эле классташтарыбыз. Алар аялдары менен тойдо аябай эле ойноп бийлешип, тоюбузду коркуно чыгарышты окшойт. Менин мектепте чогуу иштеген мугалимдер коллективи да келишип бизге жакшы калоо тилектерин айтып кеттишти. Мугалимдер негизи эле создун устасы болот эмеспи. Баягы жакын санаалаш эжелерим мага жакын келишип
- Эркингул, Азаматсын. Отурган кыз ордун табат дегени ушул болот эмеспи. Болгондо да жигиттин гулуно куйоого тийдин. Осмон россиядан келгенден бери ага канчалаган кыздар коз кырын салбады дейсин. Угушубузга караганда, ага женелери коп жаш кыздарды корсотуп тааныштырыптыр. Ошончо кыздарды артка калтырып Осмонду сен тартып кеттин, дешип шынкылдаша кулуп калышты.
Мен аларга сыр бербей эле кулумуш эттим. Ооба ошентим. Мен бул создорду буга чейин эле оз женелеримден, эжемдерден да уккан элем. Айылдагылар Осмон экообузду жакшы эле талкуулашып соз кылышкан го?
Арасынан, А-ий Осмон ошол Эркингулго уйлонуптурбу? Ой ага айлыбыздын кайсы кызы болсо да суйунуп эле тиймек да. Жашыраагынан алса деле болмок экен? дегендери да болуптур. Ал созду уккан менин бир женем
- Ии! ..,ичинер куйуп жатабы ?! Ичинер ачышса туз жалагыла! деп алар менен уруша кеткен имиш. Женем да озунчо бир тарактаган кызыктай аял да тообо! Башкасын айтса да, мага андай создорду жеткирбей эле койбойбу? Же мага озун жакшы корсоткусу келдиби ким билсин?
-Эл оозунда элек жок дейт кыз! Сиз алардын создорун конулунузго эч албаныз. Кайра алардын козун куйгузуп Осмон менен кочодо колтукташып гана басыныз! деп женем мага акыл уйротуп койгонуна кантейин!
Кай-даан? Кайдан мен Осмон менен колтукташып эл козуно кочодо басмак элем? Осмон экообуз сыртыбыздан эле башкаларга жылмайып кулумуш этип жатканыбыз болбосо, ичибизде ит олуп жатканы менен эч кимдин иши жок! Анын устуно мен жаны келин болгонум учун да ошол кундору ийменип башымды коп которбой журдум.
Нике тундун эртеси да Осмон мага кундуз куну бир да корунбоду. Кечинде гана саат ондон отуп ал болмого дагы мас кирип келди. Анын эртеси да ушул эле нерсе кайталанды. Чынын айтсам мен аябай кыйналып чыктым. Журогум тынч эмес. Осмонго мен бир да тушуно албай койдум. Же мени менен жарылып бир нерсени ачык суйлошпойт. Алдыда мени оор кундор кутуп турганын сезип турдум. Себеби Осмондун мага конулу жок экени айтпаса да тушунуктуу болуп жатпайбы. Эрге тийбей да олойун! дедим ичимден. Ушундан коро тынч гана ата-энемдин торундо отурсам кана!? Эртеси куну мен уй жумуштарына бир аздан аралаша баштадым. Осмон да ошол куну кудай жалгап кечинде болмого соо кирди. Экообуз уйлонгондон бери биринчи жолу мандай тескей отуруп чогуу чай ичтик.
Тундо жатып Осмон мага соз баштады.
- Уктунбу? Атам бизге той кунун белгилеп коюптур. Келаткан Ишембиде экообуздун тоюбуз болот экен.
- Ооба кундуз энем мага да айткан болчу, дедим мен.
-Эркингул. Чынын айтсам мен бул тойдун болушун каалабадым эле. Атама каршы чыксам, ал мени укпай койду.
Мен унчукпай ойлонуп жата бердим. Ал кайра созун улады.
- Мага капа болбо Эркингул. Мени да туура тушун. Эгер мени балдар мас кылып салышпаганда мен сага эч качан уйлонмок эмесмин. Азыркыга чейин эч тушуно албай жатам. Мындан ары кандай кылаарымды да билбей отурам. Менин эн окунгонум... . сени менен нике тундо жатып койгонум болуп жатат. Кантсе да сен эми менин аялым болуп калдын. Бирок мен сага азырынча эч нерсе деп убада бере албаймын. Себеби...., себеби .....???
Ал бир азга унчукпай турду да оор дем ала
-Эгер ишенсен Эркингул, мен азыр атам учун гана сени менен жашап жатамын, деди
Осмондун бул создору менин журогумо бычак болуп сайылып жатты. Ансыз да бул уйго келгенден бери буулугуп озумо озум батпай калган экенмин, козумдун жашы шорголоп куюлуп агып жатты.
- Эркингул. Суранам ыйлап мени кыйнаба!
- Осмон, ушул создорду мага айткандан коро мени олтуруп эле салсан жакшы болмок!
- Ал эмне дегенин?
- Осмон сен озунду эле ойлой бербей, мени да ойлодунбу? Сенде намыс болбосо, менде бар намыс!. Мен сенин мага конулун жок экенине ыйлап жаткан жокмун! Мен оз кадырыма, намысыма чыдабай ыйлап жатамын.
Менин бул создорумо Осмондун жини келе тушту окшойт
- Андай эле намыской экенсин, ошол куну каршылык корсотуп, отурбай койбойт белен! Мен го мас экенмин. А сенчи? Же эмне эптеп эле эрге тийип алайын дединби?
Бул жолу Осмондун уну катуурак чыкты.
Мен кучумду коз жашыма чыгардым. Соз суйлой албай буулугуп ыйлап жаттым. Арыма келдим. Эмне кылган куноом учун бул кунду коруп жатканыма тушунбодум. Осмондун " Же эмне эптеп эле эрге тийип алайын дединби?" деген созу ок болуп журогумду тешип эле кетти. Мен бул жашоого жаралганыма да окунуп кеткенсидим. Осмонго башка соз суйлоонун кереги жок экенин тушундум. Себеби мен ага суйлоорум менен ал мени дагы жаман создор менен кагып салаары бышык болчу.
Ал унчукпай копко ойлонуп жатып мени бир азга жоошута
- Болду, ыйлаба эми. Той ото берсин. Тойдон эки кундон кийин жолго чыгабыз. Эртен барып экообузго билет алып келемин. Ошого чейин экообуз тен эч кимге эч нерсени билдирбегенге аракет кылалы Эркингул. Башка аргабыз да жок. Россияга баргандан кийин бир чечимге келээрбиз, деп Осмон тетири карап жатып алды.
Менде кайдагы уйку. Ал туну менин башыма эмне деген гана ойлор келип кетпеди. Бир туруп классташтарыма капа болсом, бир туруп Осмонду жек коруп жаттым. Тагдырыма окунуп, бул кундор тушум болуп калса кана эле! деп ойлоп жаттым.
Эртеси куну башым ооруп коздорум шишип, тундо ыйлаганым билинип калыптыр. Аны уйдогулордун баары эле сезип калышты окшойт. Бир убакта кайненем мени озунчо бир болмого чакырып алып
- Кызым, мага азыр сен эч нерсени айтпа. Сен айтпасанда мен баарын озум сезип журомун. Сага айтайын дегеним, кантсе да сен эми биздин келинибиз болуп калдын. Ошондуктан Осмондун создоруно капа болуп ал менен жаман жакшы айтышып урушпаганын дурустур. Сен жаш эмес, копту билип тушунуп эле калган кыз эмессинби.? Анын устуно озун мугалим болсон.? Акыл калчап жакшылап ойлонуп оз турмушун учун озун курошуун керек. Башына тушконду акылын менен кабыл ал кызым. Ошондо гана бакытка жетишесин. Биз сени Осмон менен бала чакалуу болуп, жакшы уй-було куруп кетишинди тилейбиз. Озунду чоктуруп капа боло бербей колго ал кызым. Жакшы ниет кылсан баары жакшы болот, деди.
Мен кайненемдин создорун баш ийкеп гана унчукпай угуп койдум. Анын создору мага бир аз болсо да дем болгону менен, менин алдыдагы турмушумдун келечеги жок эле.
Осмон айткандай эле, кийинки кундору ал экообуз эч кимге сыр бербегенге аракет кылып жашап журдук окшойт. Анын устуно уйдогулордун баары тойдун даярдыгы менен болуп жатышып бизге анча маани бере бербегендей. Же алар да атайын бизге ошентип жатыштыбы ким билсин? Себеби алар мага аябай эле жакшы мамиле жасашып, сыйлашып, кайненемдин эки созунун бири эле "келиним" болуп жатты. Айрыкча Осмондун козунчо ал менин кылган неткен жумуштарымды мактап, айланып ургулуп эле калчу. Бул учун да бир куну мен Осмондон жеме укпадымбы? Анын оюу боюнча мен атайын эле анын уйундогулорго жагынып жаткан имишмин. Бирок мен ага унчукпадым. Унчукпай гана андан кутулдум. Чынын айтсам мен Осмон менен он жыл чогуу бир класста окуганым менен мен анын мунозун жакшы билбейт экенмин.
Осмон Россиядан жолугушууга чейин эле он кундой мурун уйуно келген экен. Ошол кундору ага уйундогулор ар кимдин кызын айтышып, женелери Осмонду алар менен жолуктурганга да жетишкен экен. Бирок Осмон эч кимисине конул койгон эмеспи, же кандай экенин билбейм? Айтор Атасы аны уйлонбосон эч жакка кетпейсин! деп катуу эскертет. Анан эле классташтардын жолугушуусу болуп ошол куну балдар келишип аяш атасына мен тууралуу кеп козгошуптур. Айылдын эли бирин-бири жакшы билишет эмеспи. Мени укканда эле ал киши менин ата-энемдин жакшы адамдар экенин айтып
- Кудалашсам ошондой жер менен кудалашам да! Кызды алып келе бергиле! Эптеп Осмонду бир нерсе кылып уйлоп койбосок болбойт балдарым! деп, балдарга катуу дайындаптыр. Ошентип Осмондун энеси, женелери ал туну келин келет деп даярдана башташат. Ал эми балдар болсо келишип Осмон экообузду ар тараптан тамаша создорго алышат. Аларды ошондо классташтардын баары эле колдошуп, ызылдап каткырыктап жатышпады беле. Ошол куну ичимдиктер ичилип тостор айтылып жатып акырында балдар чындап эле бир аз кызып калган Осмонду атайын эле кайра кайра ичирип мас кылып салышкан экен. Ошентип классташтардын айынан биз Осмон экообуз жок эле жерден уйлонуп жатпайбызбы? Осмондун мага конулу жок экенине карабай кийинки кундору мен ага унчукпай баш которбостон анын аялы катары оз кызматымды кылып журо бердим. Колумдан башка эмне да келмек эле. Же ордумдан туруп баарын таштап атамдыкына кетип кала албасам? Айласыз эптеп бул кундорду да башымдан откорууго туура келди. Ичимден эртерээк эле бул кундор да отуп, бул жерден тезирээк кетсек экен деп да калдым. Эмесем мен аябай эле кыйналып кеттим.
Ошентип биз кетчу кун да келип калды. Кетээримде кайненем менен кайнежем мага коп акыл насаат создорун айтышты. Осмонго да атасы эмнелерди айтты билбейм. Ал киши бизди машинасы менен озу аэропортко чейин узатып келди. Коштошуп жатканыбызда ал Осмонго
- Кана уулум. Эмесем силерге акжол! Менин айткан создорумду озун жакшы тушундун болушун керек! Мен силерди жакшы ынтымактуу уй-було болуп жашайт деп ишенемин! деп ал экоо кучакташа коштошушту.
Самалетко чыгып отурганыбызда менин журогум бир кызыктай болуп ачышып, козумо жаш тегерене тушту. Коз алдыма ата-энемдин элеси тартылып, мени алдымда тумандуу оной эмес кундор кутуп турганын тушунуп турдум.
#3 03 Май 2017 - 09:49
ТУРМУШ БАРАКТАРЫ.
Учунчу болум.
Уйлонгонубузго эки жума болуптур. Ушул эки жума ичинде жашоо мени кайсы нукка салып, турмуштун агымы мени кайда агызып баратканына тушунбой башым катып турдум. Же мандайыма жазылган тагдырымбы? Же бул жон эле- ойдо жок жерден болгон кокустукпу? Кокустук- дегидей адамдын тагдыры ошончо копчулук адамдарга оюн болбосо керек? Классташтарыбыз деле жашы отуп бараткан бизди жакшы ой, жакшы ниет менен табыштыргандыр. Анын устуно алар Осмондун ата-энеси менен кенешип кептешип , анан ошолордун макулдугу менен болуп жаткан иш болуп жатпайбы? Ата-эне качан эле балага жаман болсун дечу эле? Бул жонундо Осмондун такыр эле тушунгусу келбегендей. Ал кобунзчо куноону мага коюп журду.
Биз аэропортон такси менен туура Осмон жашаган жатаканага келдик. Ал бир орус бала менен чогуу бир болмодо жашачу экен. Тун жарым болгон учун ал куну ошол болмодо тунодук. Эртеси куну Осмон озуно башка бир жаны болмо алып мени ошол жерге кочуруп барды. Кунго бет чон гана жарык болмо экен.
- Сен болмону бир катар тазалап жууп чыгып, иреттей бер. Менин бир аз жумуштарым бар. Кайтарда уйго керектелчу буюмдарды алып келейин деп, Осмон болмодон чыгып кетти.
Ал кетээри менен мен ишке кириштим. Болмону жууп тазалап, айылдан келген сумкалардын оозун ачып Осмон экообузго деп берилген оокаттарыбызды, кийимдерибизди ордуларына жайгаштырып илгичке илип чыктым. Жаны уйлонгондо баары жаны болот эмеспи. Экообузго деп берилген жуп чачык, шейшептер... , аларды колума алып озумчо ойлоно сылап койдум. Кантсе да Осмон менин этегимди ачкан никелуу куйоом эмеспи. Анын устуно ал экообуз бир тошокко жатып калган учун да, Осмон конулу менде жоктугуна карабай тошокто оз милдетин аткарып журбодубу.
Кечинде болмого эки колуна жык, баштыктарды которунуп Осмон кирип келди. Ал куну экообуз унчукпай эле чогуу отуруп чай ичтик. Жатаарда душка тушуп келип, курганып озумо керектуу буюмдарымды чукуланып отурсам ал мага
-Эртен эрте менен мен жумушума кетемин. Сага бир аз акча таштап кетейин. Сен эртен озун кочого чыгып жакын жердеги магазиндерди айланып келсен болот. Дагы кандай буюмдар керек болсо,, тамак ашка керектуулорун да озун билип ала бер, деди
Мен унчукпай эле ага башымды ийкедим.
Ошентип биздин жашоо уланып жатты. Ал эрте менен кетип кеч келет. Анын келишине тамагын жасап, эртеси кунго кийимдерин утуктоп даярдап жада калса бут кийиминен ойдо тазалап майлап койчумун. Бирок Осмондун мага болгон суз мамилеси мурдагыдан такыр озгоргон жок. Жумушунан ал ото кеч келчу. Же атайын кеч келеби ким билсин? Кээде келип эле чарчадым деп тамак да жебей жатып алчу. Дем алыш куну жасана кийинип алып кочого чыгып кетип танга жуук мас болуп келип журду. Мен кийинки кундору Осмонду мага дагы качан эмнени айтаар экен деп озумчо кутуп журдум. Бирок ал азырынча эч нерсе дей элек. Же атасынын созунон улам ушинтип жатабы деп да ойлоп журдум. Ал мени жаны келгенибизде жумушка орноштурам дегендей кылган болчу. Бирок ал жонундо Осмон такыр эле унутуп койгондой. Бир куну мен озум ага
- Осмон. Уйдо кечке жалгыз отуруп зеригип буттум го.. Мен да бир жерге жумушка орношуп иштесем жакшы болот эле, дедим.
Ал мени бир азга унчукпай тиктеп турду да
башын чайкай мыскылдуу кулуп алды.
- Сага эмне,.. ушундай жашоо жагып турабы? Эмне учун сен менден кетип калбайсын Эркингул? Сенде такыр эле андай ой жок окшойт э?
- Кетип кайда бармак элем....? Айылга азыр эле кете албайм....
Менин козумон жашым агым кетти. Ал мени ошол эле тиктеп турган калыбында
- Намысым жол бербейт де...! Элден уяласын да э? Эптеп эле эрге тийе албай жургон экенсин да байкуш...., деп ал дагы бир жолу мени мыскылдап кулуп алды
- Макул. Иштегин келсе иште. Бирок эсинде болсун Эркингул. Мага аракет кылып жашап кетем деп ойлобо. Себеби менин сенде конулум жок! Тушунуп жатасынбы конулум жок.!
Ал акыркы создорун мага жини келе бакырып суйлоду.
Мен ага башка эч нерсе дей албастан ыйлап отуруп калдым.
Ошону менен менин азаптуу кундорум башталды окшойт. Кийинки кундору Осмон мени коп кемсинте турган болуп алды. Кээде жок эле жерден кыйкым таап уруш чыгарчу да болду. Айла жок анын ал адаттарына да чыдап журдум. Ал аралыкта мен жашаган жерибизге жакын жердеги кондитердик чаканыраак цехке ишке орноштум. Жайдын куну кун узун болот эмеспи. Жумуштан чыгып кээде жатакананын короосундагы скамейкада эс алып отуруп анан болмого кирчумун. Бир куну ошентип отурсам бизге кошуна болмодо жашаган Рая деген татар келин жолугуп калды. Ал менен жолуккан жерден саламдашып кээде аны муну суйлошуп калчубуз. Бул жолу ал экообуз копко суйлошуп отурдук. Рая менден туура он жашка уулу экен. Бирок ал жаш корунчу. Озу да татынакай гана сулуучан келген ачык айрым келин эле. Анын куйоосу да Осмон иштеген заводдо иштейт. Озу болсо ошол заводдун поликлиникасында медик экен. Ошентип Рая менен жакындашып экообуз тез эле тил табышып кеттик. Ал менен табышып бир азда болсо сырдашып суйлошуп калганыма ичимден аябай ыраазы болуп журдум. Себеби россияда жакыныраак суйлошоор эч кимин жок, озун менен озун журо беришин да кыйын экен. Бир жагы жумушума алаксып, бир жагы Рая менен анча мынча сырдашып мурдагыга караганда бир топ эле озумду жакшы сезип калдым. Кийинки кундору баарынан да Раянын мага коп пайдасы тийип журду. Ал менин конулумду алып, жакшы создору менен коп кенештерин берип калчу. Ал болбогондо эмне кылат элем билбейм. Бир адамга болсо да ичимдеги бугумду чыгарып женилдеп айтып журдум.
Ал мага коп айтып калаар эле. Ар ким оз бактысы учун курошо билуу керек! деп.
Бирок мен бактым учун эмес, намысым учун элден уялганым учун гана Осмонго чыдап андан кетпей журдум окшойт. Жаш болсом кантмек элем билбейм.
Билинбей журуп, убакыттын отушу менен мен Осмонго конуп бараткандаймын. Башкача айтканда суйуп калган сыяктуумун. Ал мага канчалык азап корсотуп, канчылык мени кемсинтпесин, канчалык мен ага капа болуп ыйлабайын, журогумдо ага деген жылуу сезим ойгонуп калган экен. Ошондуктан да мен анын жумуштан келишин жылуу жумшак маанай менен тосуп алсам керек. Же чындап эле турмушка кеч чыкканым учун да куйоонун кадыры мага чон болуп жаттыбы, ким билсин? Бирок мен аны канчалык козун карап сыйлабайын, кийинки убактарда Осмон жумуштан келип эле, шашыла жасана кийинип алып кочого чыгып кетчу болду. Бир жолу мен андан
-Каякка барасын? деп сураганымда
Ал мага кыска гана
- Кыздарга.., деп коюп чыгып кеткен.
Адам болуп жаралып, озун сыяктуу адамдан кемсинуу создорун угуу ото эле оор экенин баары эле биле бербесе керек. Эгер анын озуно тенелип, созуно жараша соз суйлосон
"Эркингул сени ким кармап турат? Жолун ачык кете бер," дейт.
Ансыз да бир жолу анын алдындагы оз укугумду, кадырымды коргойм деп айтыша кетип, аны озумо кол котортуп алгам. Ооба Осмондун мага колу да тийди. Ошондо ойлоп калгам. Болду башка аны кол котортпошум керек! деп. Эгер аны башынан ушуга кондуруп алсам, ага адат болуп калаары бышык болчу. Мен мурда куйоолору менен ашыкча эле ажылдашып бир создон калбай айтышкан аялдарды аябай жаман корчумун. Тилин тыйбай оздоруно оздору таяк тилеп алат деп ойлочумун. Корсо аларды да башына тушкондо тушунот турбайсынбы? Бирок Апам айтып калаар эле "Эркекке тенелип- аны эч качан аял киши жене албайт! деп.
Мына Октябрь айы да келип калды. Россиянын Томск шаары. Осмон экообуз переговорный пункутта Кыргызстан менен суйлошобуз деп отурабыз. Кыргызстандан келгенибизден бери Осмондун ата-энеси менен бугун учунчу жолу суйлошкону келип жатабыз. Алар да бизди кандай жашап жатышат экен деп, оздорунчо кыжаалат болуп журушкондору айтпаса да тушунуктуу эмеспи. Осмон экообуз жаны уйлонгонубуздо аларга кандай артист болсок, телефондон да ошондой артист болуп сыр бербей жакшы эле суйлошуп кетип журдук. Бугун да ошентебиз. Мен отурган жеримден озумчо катуу ойго чомулуп кеткен экенмин.
Ангыча биздин абонентти оператор аял кайсы кабинага киришибизди айтып калды. Осмон экообуз ордубуздан шашыла туруп барып айткан кабинага кирдик. Трубканы Осмон алып ата-энеси менен амандашып суйлошуп жатты. Андан сон мен. Бул жолу кайненем мени менен суйлошуп жатып, менден жанылык уккусу келгенин айтты. Айтпай кайда да бармак элем. Алар да ушуну эле кутуп журушпойбу. Мен аларды суйунтуп торт айлык боюмда бар экенин айттым. Менин бул созумду угуп Осмондун оозу ачылып эле коздорун чон ачкан бойдон мени тиктеп турду. Кайненем аябай кубанды. Ал мага озумду этияттап журушумду кайра-кайра дайындады. Трубканы менден Осмон алаары менен алар Осмонго
- Келинге жакшылап карагын. Эмнени жегиси келсе ошону алып бер. Аны этиятта! Ага катуу суйлоп капа кылба! деген сыяктуу бир короо создорду айтышып мени ага катуу дайындап жатышты.
Ал жерден чыгып жолдо экообуз жай гана жоо басып келаттык. Бул биздин биринчи жолу ушинтип басышыбыз эле. Бир аз унчукпай баскан сон Осмон менден
- Эркингул, мага эмне учун эч нерсе айтпагансын? деп сурады
Мен ойлоно оор дем алып алдым да
- Билбейм...., дедим.
- Ал эмне дегенин?
Мен басып бараткан жеримден ага бурулуп анын коздоруно тигилдим. Экообуз тиктешип туруп калдык. Эмнегедир бул ирет Осмон менин тиктешимден тайсалдай менден коздорун тартып aldy
Учунчу болум.
Уйлонгонубузго эки жума болуптур. Ушул эки жума ичинде жашоо мени кайсы нукка салып, турмуштун агымы мени кайда агызып баратканына тушунбой башым катып турдум. Же мандайыма жазылган тагдырымбы? Же бул жон эле- ойдо жок жерден болгон кокустукпу? Кокустук- дегидей адамдын тагдыры ошончо копчулук адамдарга оюн болбосо керек? Классташтарыбыз деле жашы отуп бараткан бизди жакшы ой, жакшы ниет менен табыштыргандыр. Анын устуно алар Осмондун ата-энеси менен кенешип кептешип , анан ошолордун макулдугу менен болуп жаткан иш болуп жатпайбы? Ата-эне качан эле балага жаман болсун дечу эле? Бул жонундо Осмондун такыр эле тушунгусу келбегендей. Ал кобунзчо куноону мага коюп журду.
Биз аэропортон такси менен туура Осмон жашаган жатаканага келдик. Ал бир орус бала менен чогуу бир болмодо жашачу экен. Тун жарым болгон учун ал куну ошол болмодо тунодук. Эртеси куну Осмон озуно башка бир жаны болмо алып мени ошол жерге кочуруп барды. Кунго бет чон гана жарык болмо экен.
- Сен болмону бир катар тазалап жууп чыгып, иреттей бер. Менин бир аз жумуштарым бар. Кайтарда уйго керектелчу буюмдарды алып келейин деп, Осмон болмодон чыгып кетти.
Ал кетээри менен мен ишке кириштим. Болмону жууп тазалап, айылдан келген сумкалардын оозун ачып Осмон экообузго деп берилген оокаттарыбызды, кийимдерибизди ордуларына жайгаштырып илгичке илип чыктым. Жаны уйлонгондо баары жаны болот эмеспи. Экообузго деп берилген жуп чачык, шейшептер... , аларды колума алып озумчо ойлоно сылап койдум. Кантсе да Осмон менин этегимди ачкан никелуу куйоом эмеспи. Анын устуно ал экообуз бир тошокко жатып калган учун да, Осмон конулу менде жоктугуна карабай тошокто оз милдетин аткарып журбодубу.
Кечинде болмого эки колуна жык, баштыктарды которунуп Осмон кирип келди. Ал куну экообуз унчукпай эле чогуу отуруп чай ичтик. Жатаарда душка тушуп келип, курганып озумо керектуу буюмдарымды чукуланып отурсам ал мага
-Эртен эрте менен мен жумушума кетемин. Сага бир аз акча таштап кетейин. Сен эртен озун кочого чыгып жакын жердеги магазиндерди айланып келсен болот. Дагы кандай буюмдар керек болсо,, тамак ашка керектуулорун да озун билип ала бер, деди
Мен унчукпай эле ага башымды ийкедим.
Ошентип биздин жашоо уланып жатты. Ал эрте менен кетип кеч келет. Анын келишине тамагын жасап, эртеси кунго кийимдерин утуктоп даярдап жада калса бут кийиминен ойдо тазалап майлап койчумун. Бирок Осмондун мага болгон суз мамилеси мурдагыдан такыр озгоргон жок. Жумушунан ал ото кеч келчу. Же атайын кеч келеби ким билсин? Кээде келип эле чарчадым деп тамак да жебей жатып алчу. Дем алыш куну жасана кийинип алып кочого чыгып кетип танга жуук мас болуп келип журду. Мен кийинки кундору Осмонду мага дагы качан эмнени айтаар экен деп озумчо кутуп журдум. Бирок ал азырынча эч нерсе дей элек. Же атасынын созунон улам ушинтип жатабы деп да ойлоп журдум. Ал мени жаны келгенибизде жумушка орноштурам дегендей кылган болчу. Бирок ал жонундо Осмон такыр эле унутуп койгондой. Бир куну мен озум ага
- Осмон. Уйдо кечке жалгыз отуруп зеригип буттум го.. Мен да бир жерге жумушка орношуп иштесем жакшы болот эле, дедим.
Ал мени бир азга унчукпай тиктеп турду да
башын чайкай мыскылдуу кулуп алды.
- Сага эмне,.. ушундай жашоо жагып турабы? Эмне учун сен менден кетип калбайсын Эркингул? Сенде такыр эле андай ой жок окшойт э?
- Кетип кайда бармак элем....? Айылга азыр эле кете албайм....
Менин козумон жашым агым кетти. Ал мени ошол эле тиктеп турган калыбында
- Намысым жол бербейт де...! Элден уяласын да э? Эптеп эле эрге тийе албай жургон экенсин да байкуш...., деп ал дагы бир жолу мени мыскылдап кулуп алды
- Макул. Иштегин келсе иште. Бирок эсинде болсун Эркингул. Мага аракет кылып жашап кетем деп ойлобо. Себеби менин сенде конулум жок! Тушунуп жатасынбы конулум жок.!
Ал акыркы создорун мага жини келе бакырып суйлоду.
Мен ага башка эч нерсе дей албастан ыйлап отуруп калдым.
Ошону менен менин азаптуу кундорум башталды окшойт. Кийинки кундору Осмон мени коп кемсинте турган болуп алды. Кээде жок эле жерден кыйкым таап уруш чыгарчу да болду. Айла жок анын ал адаттарына да чыдап журдум. Ал аралыкта мен жашаган жерибизге жакын жердеги кондитердик чаканыраак цехке ишке орноштум. Жайдын куну кун узун болот эмеспи. Жумуштан чыгып кээде жатакананын короосундагы скамейкада эс алып отуруп анан болмого кирчумун. Бир куну ошентип отурсам бизге кошуна болмодо жашаган Рая деген татар келин жолугуп калды. Ал менен жолуккан жерден саламдашып кээде аны муну суйлошуп калчубуз. Бул жолу ал экообуз копко суйлошуп отурдук. Рая менден туура он жашка уулу экен. Бирок ал жаш корунчу. Озу да татынакай гана сулуучан келген ачык айрым келин эле. Анын куйоосу да Осмон иштеген заводдо иштейт. Озу болсо ошол заводдун поликлиникасында медик экен. Ошентип Рая менен жакындашып экообуз тез эле тил табышып кеттик. Ал менен табышып бир азда болсо сырдашып суйлошуп калганыма ичимден аябай ыраазы болуп журдум. Себеби россияда жакыныраак суйлошоор эч кимин жок, озун менен озун журо беришин да кыйын экен. Бир жагы жумушума алаксып, бир жагы Рая менен анча мынча сырдашып мурдагыга караганда бир топ эле озумду жакшы сезип калдым. Кийинки кундору баарынан да Раянын мага коп пайдасы тийип журду. Ал менин конулумду алып, жакшы создору менен коп кенештерин берип калчу. Ал болбогондо эмне кылат элем билбейм. Бир адамга болсо да ичимдеги бугумду чыгарып женилдеп айтып журдум.
Ал мага коп айтып калаар эле. Ар ким оз бактысы учун курошо билуу керек! деп.
Бирок мен бактым учун эмес, намысым учун элден уялганым учун гана Осмонго чыдап андан кетпей журдум окшойт. Жаш болсом кантмек элем билбейм.
Билинбей журуп, убакыттын отушу менен мен Осмонго конуп бараткандаймын. Башкача айтканда суйуп калган сыяктуумун. Ал мага канчалык азап корсотуп, канчылык мени кемсинтпесин, канчалык мен ага капа болуп ыйлабайын, журогумдо ага деген жылуу сезим ойгонуп калган экен. Ошондуктан да мен анын жумуштан келишин жылуу жумшак маанай менен тосуп алсам керек. Же чындап эле турмушка кеч чыкканым учун да куйоонун кадыры мага чон болуп жаттыбы, ким билсин? Бирок мен аны канчалык козун карап сыйлабайын, кийинки убактарда Осмон жумуштан келип эле, шашыла жасана кийинип алып кочого чыгып кетчу болду. Бир жолу мен андан
-Каякка барасын? деп сураганымда
Ал мага кыска гана
- Кыздарга.., деп коюп чыгып кеткен.
Адам болуп жаралып, озун сыяктуу адамдан кемсинуу создорун угуу ото эле оор экенин баары эле биле бербесе керек. Эгер анын озуно тенелип, созуно жараша соз суйлосон
"Эркингул сени ким кармап турат? Жолун ачык кете бер," дейт.
Ансыз да бир жолу анын алдындагы оз укугумду, кадырымды коргойм деп айтыша кетип, аны озумо кол котортуп алгам. Ооба Осмондун мага колу да тийди. Ошондо ойлоп калгам. Болду башка аны кол котортпошум керек! деп. Эгер аны башынан ушуга кондуруп алсам, ага адат болуп калаары бышык болчу. Мен мурда куйоолору менен ашыкча эле ажылдашып бир создон калбай айтышкан аялдарды аябай жаман корчумун. Тилин тыйбай оздоруно оздору таяк тилеп алат деп ойлочумун. Корсо аларды да башына тушкондо тушунот турбайсынбы? Бирок Апам айтып калаар эле "Эркекке тенелип- аны эч качан аял киши жене албайт! деп.
Мына Октябрь айы да келип калды. Россиянын Томск шаары. Осмон экообуз переговорный пункутта Кыргызстан менен суйлошобуз деп отурабыз. Кыргызстандан келгенибизден бери Осмондун ата-энеси менен бугун учунчу жолу суйлошкону келип жатабыз. Алар да бизди кандай жашап жатышат экен деп, оздорунчо кыжаалат болуп журушкондору айтпаса да тушунуктуу эмеспи. Осмон экообуз жаны уйлонгонубуздо аларга кандай артист болсок, телефондон да ошондой артист болуп сыр бербей жакшы эле суйлошуп кетип журдук. Бугун да ошентебиз. Мен отурган жеримден озумчо катуу ойго чомулуп кеткен экенмин.
Ангыча биздин абонентти оператор аял кайсы кабинага киришибизди айтып калды. Осмон экообуз ордубуздан шашыла туруп барып айткан кабинага кирдик. Трубканы Осмон алып ата-энеси менен амандашып суйлошуп жатты. Андан сон мен. Бул жолу кайненем мени менен суйлошуп жатып, менден жанылык уккусу келгенин айтты. Айтпай кайда да бармак элем. Алар да ушуну эле кутуп журушпойбу. Мен аларды суйунтуп торт айлык боюмда бар экенин айттым. Менин бул созумду угуп Осмондун оозу ачылып эле коздорун чон ачкан бойдон мени тиктеп турду. Кайненем аябай кубанды. Ал мага озумду этияттап журушумду кайра-кайра дайындады. Трубканы менден Осмон алаары менен алар Осмонго
- Келинге жакшылап карагын. Эмнени жегиси келсе ошону алып бер. Аны этиятта! Ага катуу суйлоп капа кылба! деген сыяктуу бир короо создорду айтышып мени ага катуу дайындап жатышты.
Ал жерден чыгып жолдо экообуз жай гана жоо басып келаттык. Бул биздин биринчи жолу ушинтип басышыбыз эле. Бир аз унчукпай баскан сон Осмон менден
- Эркингул, мага эмне учун эч нерсе айтпагансын? деп сурады
Мен ойлоно оор дем алып алдым да
- Билбейм...., дедим.
- Ал эмне дегенин?
Мен басып бараткан жеримден ага бурулуп анын коздоруно тигилдим. Экообуз тиктешип туруп калдык. Эмнегедир бул ирет Осмон менин тиктешимден тайсалдай менден коздорун тартып aldy
#4 03 Май 2017 - 09:50
ТУРМУШ БАРАКТАРЫ.
Тортунчу болум.
Осмондун бир аз болсо да мага болгон мамилеси озгорулуп калгандай. Ал мага жылуу соз айтпаганы менен мурдагыдай эле ашыкча создору менен мени капа кылып ыйлатпай калды. Боюмда болгон учун да ошентип жатса керек. Анын устуно ага ата-энеси да мени катуу дайындашпадыбы? Кээде ал атайын мага деп кычкыл даамдарды алып келип журду. Андайда менин ага ичим жылып кубанып калчумун. Бирок ал мурдагыдай эле уйго кобунчо кеч келип журду. Кеткенде кетип, келгенде келип дем алыш майрам кундору тун бир убакта мас болуп келип, кээде уйго келбей тунобой да койчу болду. Ошентип кундор ото берди. Алдыда жаны жыл кундору жакындап келаткан. Бир куну мен жумуштан келатып болмобузго ылайык балаты сатып алып аны уйдун бурчуна коюп жасалгаладым. Оюмда жакшы ниет менен быйыл жаны жылды жакшы тоссок экен деп жаттым.
Ошол куну элдин баарынын маанайлары которунку, кайда барба адамдар бирин-бири куттукташып колдоруна белек бекчектерин которунушуп, кээлери тугойлору менен балдарын кошо ээрчитип журушту. Мен да элден калышпай кундуз куну магазинден бир аз алчуларымды алып, кайтарымда Осмонго белек алууну ойлодум. Эмне алаарымды билбей жатып, акыры ага бир жакшы одеколон тандадым. Ошентип уйго келип озум жалгыз болмодо столдун устун колумдан келишинче даамдарга толтуруп, Осмонду кутуп отурдум. Кечки саат он болду ал дагы деле жок. Он бир болду, дагы убакыт бар келип калаар деген умутто телевизорду сайып алып аны куто бердим. Жок ал келбеди. Саат он эки болуп телевизордон Кремль саатынын конгуроосу дангырап кагылып жатты. Анын уну менен кошо менин журогум тилинип коздорумдон шорголоп жашым куюлуп агып кетти. Ошондогу менин абалымды силерге соз менен жеткирип бере албасам керек.? Мен ойлогом. Осмон азда болсо ойлоноор. Кантсе да экообуздун ортобузда бала жаралганы жатпайбы! Ал жок дегенде жаны жылды мени менен чогуу тосоор дегем. Жок андай болбоду. Арыма келдим. Чындап эле анын мага конулу жок экенине эми чындап ынандым. Ал ата-энеси учун гана мойнунан байланган иттей болуп мени менен жашап жургонун бул жолу чын журогумдон сездим. Аны менин боюмдагы бала да имербеди... Озумчо капа болуп кайгырып катуу ойго чомулуп отурсам эшикти кагып кошунабыз Рая куйоосу экоо кирип келишти. Менин жалгыз отурганымды, онумду коргон алар мен айтпасам да баарын тушунушту. Столдун устундогу шампанды ачышып, Рая куйоосу экоо менин конулумду жубатышып жакшы тост айтышты. Мени сооротушту. Журоктон чыккан каалоо тилектерин билдиришип бир аз суйлошуп отурган сон алар да болмодон чыгып кетишти. Ошентип ал туну озум жалгыз калдым. Телевизор коруп канча алаксыганым менен ичимден озумчо тагдырыма таарынып капа болуп отурдум. Мындан ары жашоомду кандай кылаарымды билбей башым катып жатты. Ошол учурда чындап эле баарын жыйнаштырып айылга кетип калгым келди. Качанга чейин ушинтип Осмонго жалдырагансып жашамак элем! Чындап эле аны да туура тушунуу зарылдыр. Каалабаган адамы менен жашоо ага да кыйын болуп жаткандыр. Бирок ата-энемдин алдына ичимди чардайтып кантип кирип барам? Эмне деп барам? Осмон мени тоотпой, озуно тенебей койду деп барамбы? Барып алып эмне ата-энемдин уйундо тороймбу? Эл анда эмне дейт? ..........
Ошол бойдон Осмон экинчи январь куну кечке жуук уйго кирип келди. Ал келээри менен душка тушуп чыкты да эч нерсеге конул болбостон жатып алды. Жатаары менен анын коздору сузулуп уйкуга кетти. Мен да ага эч нерсе дебедим, эч нерсе сурабадым. Эмне да демек элем. Унчукпай эле анын чечкен киймдерин жууп келип, эртенки кийчу кийимдерин даярдап илгичке илип койдум. Бирок эрте менен ордумдан козголбодум. Эрте менен туруп ага чайын алдына коюп, тамагын бербедим. Ал да унчукпай эле озу кыбырап эптеп бирдеме кылып эртен мененки чайын ичти окшойт. Ал бир убакта кийинип жаткандай болду. Мен жаткан жеримден акырын козумду ачсам ал кузгунун астындагы текчедеги кечээки мен ага деп алган Одеколонду колуна алып тиктеп турган экен. Мен кайра эле козумду жумуп алдым. Ал кийинип алып уйдон чыгып кетти.
Кийинки кундору менин конулум аябай чогуп журдум. Жашоо мен учун ушунчалык кызыксыз болуп, бул дуйного эмне учун жаралдым экен?! деп, озумо озум нааразы болуп жаттым. Осмондун тамак ашын даярдап, кийимдерин жууп тазалап койгонум эле болбосо, мен да ага анча конул болбой калдым. Озумон озум эле, мен да ага суз мамиле жасай баштадым. Экообуз тен уйдо чогуу болуп калган кезде кобунчо унсуз журо берчу адат таап алдык.
Ошол кундору мага Раянын аябай чон жардамы жана таасири тийип журду. Ал мени боюнда бар кезде конул чоктуруп, капа болбоо керектигин коп айтып, озунду жакшы нерселер менен алаксытканга аракет жаса дей берчу. Кээде ал мени атайын ээрчитип алып жакшы театрларга, кинолорго алып барып калчу. Бир жолу мен аны тушунбойм! дегениме карабай, Рая мени болбой жатып опера жана балет театрына алып барды. Омурумдо андай жерде биринчи жолу болушум! Бирок чындап эле ошол учурда жан дуйном кыйналып жургонгобу, ал жердин музыкалырына берилип, жакшы эс алып кайттым. Анын устуно Рая ага чейин эле озунун Операга кызыгаарын айтып, ал жонундо мага коп тушундурмо берип жургон эле. Кээде телевизордон жакшы беруулорду коруп, Рая айтмакчы коп эле жеке жашоомдогу кыжаалатчылык ойлорду оюума албаганга аракет жасап журдум. Барган сайын менин бул мунозумду Осмон да байкап бараткандай. Ал кээде жумуштан келгенде тамак ашын алдына коюп берип, озум берилип телевизор коруп отуруп алчумун. Же Раяныкына кирип кетчумун. Кээде ал келгенде мен уйдо жок боломун. Мен анда Рая менен киного, же театрга кочого кеткен боломун. Кээде бизди Раянын куйоосу да ээрчип алчу. Ошентип учообуз шаракташып конулдуу эс алып кайтчубуз. Анын устуно мен ал убактарда иштебей эле уйдо отуруп калган болчумун. Ошондуктан да мен кобунчо атайын Раялардын жумуштан келээрине жакшы даамдуу тамактарды жасап, духовкага самса пирогдору бышырып даярдап турчумун. Анан да мен кондитердик цехте иштеп журуп, ал жерден да коп нерселерди бышырганды уйронуп албадымбы. Рая куйоосу экоо жумуштан келишээри менен, менин жасаган тамактарымды тамшана жеп учообуз кызык кептерге кирип суйлошуп отуруп калчубуз.
Кийинки кундору Осмон да мурдагыдай коп кочого тентибей калды. Же менин айы кунум жакындап жатканга ошентип жатабы ким билсин? Сыртымдан билдирбегеним менен мен деле анын баскан турганын озумчо ичимден байкаштырып коюп журдум. Бир куну Рая, куйоосу, болуп учообуз кочодон кеч келсек ал уйдо отуруптур. Мен унчукпай эле сырт кийимдерди чечтим да кайра эле Раяныкына жоноп калдым. Ал мени тиктеп отурган окшойт эле. Мен эми эле эшикти кармап ачаарда
- Каякка?! деди Осмон
Мен ошол турган жеримден эле башымды ага буруп, аны унчукпастан тиктеп туруп калдым.
Осмон бир аз ачуусу келгендей менден сурады,
- Каяк-ка жонодун? Ушуга чейин каяк-та журуп келдин?!
Мен ага тан калгандай тур корсотуп
- Анын сага эмне кызыгы бар? дедим
Ал ордунан туруп келип эшикти жаап салды да .
- Эркингул.., жон койсо акыркы кундору эмне эле болуп жатасын? Унчукпай койсо такыр эле мени козго илбей калдын да? деди
- Сага эмне болду Осмон? Жакшы элесинби? Ден-соолугун жайындабы? дедим мен, анын коздоруно тан калыштуу тигилип.
Экообуздун коздорубуз тиктешип туруп калдык. Осмон бул ирет дагы, менден коздорун алып качып тартып кетти. Ал унчукпай барып стулга отуруп жатып
- Чай кой, менин курсагым ачты! деди кабагыны чытып.
Мен аны бир азга унчукпай тиктеп турдумда ага чай даярдай баштадым. Ага жооп кайтарбадым. Себеби мен бирдеме десем эле уруш чыгып кетээрин сезип турдум.
Эртеси куну бул тууралуу Раяга айтып берсем ал кулуп эле,
- Эркина мына коросун го! Мени айтты дейсин, баары жакшы болот. Сен озунон озун эле чогуп ыйлай бербей, жашоон учун акылынды туура иштете билуун керек! деп мага бир козун кысып койду.
Ошол кундон кийин Осмон да кобунчо жумушунан уйго оз убагында келип журду. Кээде кечки тамакты Раялар менен чогуу тамактанып да журдук. Ошондой кундордун биринде Осмон мени Раянын куйоосунон кызганып да отту. Ал киши барпандаган ичинде кири жок жакшы адам эле. Менин духовкага бышырган самса, пирогдорумду ал тамшанып жатып аябай мактап жечу. Анан да ал мени Осмондун козунчо " Аял деп ушуну айт!" Чыныгы сулуу аял озун ашканада гана корсото алат! деп жатпайбы.
Ошондо Осмон аны унчукпай эле бир тиктеп койгонун байкап калган элем.
Кечинде жатаарда Осмон мага
- Тиги Раянын куйоосу сага эмне эле жагыналбай журот, десе болобу..?
Бул созду угуп аябай кызыктай болдум. Бир жагы Осмонго кулкум келсе, бир жагы анын мени кызганып жатканына ичим ыссый тушту.
- Койчу Осмон жаш баланын созун суйлобочу дедим, мен ага кулкум келе.
Осмон да суйлоорун суйлоп алып, кайра озу бир аз ынгайсыздана тушту окшойт. Бирок ал Раяларга коп жакындай берчу эмес. Эмнеге экенин билбейм. Же жаны-жыл кундору мени жалгыз таштап кеткени учун алардан тартынып журобу, тушунуксуз?
Ошентип март айынын этегинде мен уул тородум. Суйунгонумду айтпагыла. Жыйырма сегиз жашымда Эне болуу бактысына ээ болдум. Кубанычымда чек жок! Уйлонгонубуздон бери биринчи жолу Осмондун колунан гул алдым. Ал кундору мен аябай бактылуу журдум. Осмон бизди род.домдон чыгарып келгенден кийин, бир куну бизге ошол шаардагы кыргыз досторубуз келип отуруп кетишти. Алардын бир экоосун буга чейин коргон болчумун, Осмон менен уйго келип кетишкен эле. Ошол куну алардын аялдары менен тааныштым.
Чынында Осмон да уулдуу болгонуна кубанып жатты. Уулум экообуздун кыркыбыз чыкканча ал бизге жакшы эле карап жатты. Ал жумуштан келээри менен манежде жаткан уулун бир жыттап алып, анан тамактанганы отурчу. Байкашымча Осмон да баласаак болот окшойт. Же ал да эми балалуу болгонго ушинтип жатабы ким билсин? Ошентип биздин жашоо уланып жатты. Осмон экообуздун ортобуздагы мамиле жон гана болчу. Мен аны ичимден канчалык суйуп, ага эркелегим келгени менен ага батына алчу эмесмин. Же башынан ага конбогондукубу билбейм. Осмон болсо мага такыр эле эч нерседен сыр бербейт. Ал мен торогон кундору деле ашыкча суйунгонун билдирбеди. Уулдуу болдум эле деп ичип алып, мас болуп достору менен жууп майрамдаганын деле байкабадым. Бирок кундор отуп отуруп Осмон дагы эски адатына тушо баштады. Ал жумуштан кеч келгени аз келгенсип, кээде уйго тунобой да калды. Акыркы кундору ал жонундо эмнени ойлонушту да билбей калдым. Акыры чыдабай бир куну ал менен жакшылап суйлошууну чечтим. Кычагандай ал да ошол кундору туура бир жума уйго келбей койсо? Оюм ар нерсеге кетти. Же чындап эле анын башка уй-булосу барбы? деп да ойлоп кеттим. Антейин десен ага да окшобойт. Осмон мага коп айтып калчу эле: Орустар айтмакчы, тебе павезло Эркингул! деп. Себеби ата-энем мени оруска уйлонуп албасын деп коркуп, алардын максаты эптеп эле мени уйлош болуп жатканда классташтар сени мага качырып салышпадыбы! Ошондуктан да ата-энем сенин козунду карашат. Апам башка келиндерине окшотуп сага бир да кайненелик кылбады, деп калчу.
Анан аргасыздан ойлоп кетет экенсин. Бул жерде мен билбеген бир сыр болсо керек деп. Аны кайненемдер да жашырышып мага айтышпайт ко? Анын устуно менин баамымда Осмон да мени менен жашаганга жакшы эле аракет жасагандай туюлчу. Бирок кайра эле баягы адаты кармап калат. Же аны кыз жандуу дейин десен, Осмон андай деле тушунугу томон женил балдардай эмес. Чындап эле башым эч нерсеге жетпей, баары тушунуксуз болуп жатты.
Ошентип бугун жетинчи кун дегенде Осмон уйго кирип келди. Ага алдына тамагын берип жатып кайда жургонун сурадым. Ал унчукпай эле
- Командировкада журдум деп, кунк этип койду.
- Эмнеге мага эч нерсе айтпадын?
- Сага айткан, айтпаганда эмне!
- Ал эмне дегенин Осмон. Макул бир жума командировкада болупсун. А калган убактардачы? Буга чейин бир кун, эки кундоп кайда журдун? Ага эмне дейсин?
- Сен эмне эле мени анчалык сурак кыла баштадын? Же эмне уулду тороп берсем эле болду, Осмон менин эрим деп жатасынбы?
- Эрим болбогондо анан кимсин мага Осмон? Айтчы, мен сага киммин? Акыры бардык нерсенин чеги болуш керек да! Болду, жетишет! Мен башка мындай жашоого чыдай албаймын..... !
Мен буркурап ыйлап жибердим. Осмон мени унчукпай тиктеп тура берди да
- Эркингул, сага айтып коёюун. Экинчи мага мынтип унунду которчу болбо. Анан да эсинде болсун, мындай жашоого сен чыдайсынбы, же жокпу ал оз эркин. Болду мага башка суйлоп башымды оорутпа!
Ал унчукпай тамагын жей баштады. Мен да башка суйлободум. Оо бир топто барып
- Осмон, суранам сенден. Бул нерселер башка кайталанбасынчы! Болгону сенден ушуну гана суранам..., дедим.
Ал ойлонуп эле унчукпады.
Арадан бир жума отпой Осмон уйго дагы келбеди. Бул жолу менин аргам калбады. Чыдабай калдым. Осмонду кечинде келишин куттум. Жок ал дагы келбеди. Туну менен ар турдуу ойлорду ойлоп чыктым. Качанга чейин ушинтип, Осмондун алдында басмырланып жашамак элем. Акыры мени да ЭНЕ торогон адам баласымын го! Корсо чыдоонун да чеги болот турбайбы! Мен ал менен качанга чейин ушинтип жашамак элем. Эмнеси болсо да уулумду аман-эсен тороп алдым. Эми мен жалгыз эмесмин. Аны эптеп багып чонойтуп алаармын!
Менин коз алдыма Ата-энемдин элеси тартылып, козумдун жашы кургабай агып жатты.
- Кечиргиле мени... Ата, Апа! деп алдым озумчо ичимден. Эртен мен силердин алдынарга барбасам болбой калдым!
Эрте менен уктап калыптырмын. Кун кыйла которулуп калган экен. Ордумдан туруп ойлонбостон жолго камына баштадым. Ал убакта Раяларда жумушта болчу. Айылга эсен аман жетип алсам, ага баарын тушундуруп кат жазамын дедим да, бир барак кагаёы алып Осмонго кыргызстанга кеткенимди жазып таштап койдум.
Эки айлык уулумду колума алып такси менен аэропортко карай жонодум. Май айынын этектери болгону менен ошол куну кун айланып жамгыр жаачудай болуп туруптур. Кассага келип кечки саат алтыларга жакын Фрунзеге билет алдым. Ал жерден жакшылап тамактанып алып, баламды эмизип отурсам бир убакта жаныма бироо келип отургандай болду. Ага деле анча маани бербей озумчо ойлонуп отургам. Анан эле жанымдагы кол сумкамды ал озуно тартып алды. Башымды буруп карасам Осмон мени тиктеп отуруптур. Аны коруп же ыйлаарымды, же суйуноорумду билбей жалдырап эле карап туруп калдым.
- Билет алдынбы?
- Ооба.
- Кана ал?
Осмон колуна кармап турган менин сумкамдын оозун ачып, ичинен самалёттун билеттин сууруп чыкты.
Мен ага тушунбой
- Аны эмне кыласын? деп сурадым.
Ал колундагы билетти мага силкилдете корсотуп
- Эч жакка кетпейсин! деди
Мен аны унчукпай тиктеп тура бердим. Козумдон жашым бетимен ылдый агылып жатты.
- Эркингул, мен сага анан баарын тушундуруп айтып беремин. Азыр жур уйго кайталы.
- Тушунбодум, эмне-ге.....?
- Себеби сен..., сен мага керексин Эркингул! Билинбегени менен сен менин журогумдон орун алып калыпсын. Ошондуктан мен сени эч жакка коё бербеймин.
- Ишенбеймин сага....
- Соз беремин сага Эркингул. Ал нерселер экинчи кайталанбайт. Баары бутту.
Осмон менин колумду кармап бекем кысып койду. Мен ага дагы деле жакшы тушунбой анын коздоруно тигилдим. Экообуз тиктешип калдык. Бул ирет Осмон менден коздорун алып качпай ишенимдуу тиктеп турду. Мен анын коздорунон жылуулукту ишеничти коруп турдум. Бир убакта Осмон ордунан тура калып алдымдагы уктап жаткан баланы колуна алды да
- Жур кеттик Эркингул. Кеч боло электе барып билетти артына тапшыралы, деди.
Биз кайра такси менен жатакананы коздой жонодук. Мен озумду таксиде эмес, ак булуттардын устундо бараткандай сезип турдум. Осмондун: Сен мага керексин Эркингул! Сен менин журогумдон орун алып калыпсын! Мен сени эч жакка коё бербейм! деген создорун кайра-кайра эстеп алып жаным жыргап жатты. Жакшы соз кандай жакшы! Жакшы создун жанга жагымдуу экенин айрыкча бугун башкача сезип турдум
**********************************************
Ал куну Осмон экообуздун тунубуз да башкача болду. Журогундун таза сезимдерин арнашып тугойун менен козун аркылуу суйлошуп, тиктешип туруу кандай керемет! Мен бугунку бактыма мас болуп, Осмонду тиктей бирде жылмайып, бирде ыйлап жаттым. Ал да мени узун чачтарыман сылай жузумду жыттагылап, коздорумо кайра-кайра кадалып тиктеп турду.
Эртеси уйкудан козумду ачсам Осмон жумушуна кеткен экен. Мен ордуман турбай тошогумдо бактылуу жылмайып, озумду ушунчалык женил сезип турдум. Уулумду карасам ал эч нерседен бээ капар мэмиреп уктап жатыптыр. Мен кечээ куну эрте менен уйкудан кандай абалда ойгонгонумду эстедим. А бугун такыр башкача жашоого келгендеймин. Кечээ эрте менен ата-энемди эстеп жатпадым беле? Азыр да аларды эстедим. Алар мени аябай сагынышкандыр. Кудай буйруса бир айдын ичинде Осмон отпускага чыкса айылга да барып калабыз. Ошондо кайнатамдар мени уйумо торкулотушуп барышат.
Мен озумчо Осмон экообуздун ээрчишип ата-энемдикине барганыбызды элестетип алып бактылуу болуп алдым.
Ал куну кечке конулдуу журдум. Кечинде Осмондун жумуштан келишине салаттарды жасап, даамду тамак менен аны кутуп отурдум. Бирок Осмон кечигип жатты. Менин тынчым кете баштады. Тун бир убак болуп кетти. Акыры мен чыдабай ыйлап жибердим. Эч нерсеге конулум жок, баламды койнума алып тошогумдо сулк жатып калдым. Осмон ал туну да келбеди. Эртеси уйкудан чочуп ойгондум. Туну менен ойлонуп жатканга башым оорлошуп калыптыр. Ангыча балам тыбырчылап аны алдыма алып эмизе баштадым. Саатты карасам эртен мененки тогуз болуп калыптыр. Эмне кылаарымды билбей озумчо ушкуруно ойлонуп отурсам, бироо келип эшикти такылдатып калды. Ким болду экен? деп, ордуман туруп устумо халытымды кийдим да барып эшикти ачсам ооздо Осмондун эки дос инилери туруптур. Алардын бироосу анын тууганы да болуп кетет. Мен аларды коруп тан кала, журогум бир жамандыкты сезгендей аларды тиктеп калдым.
Алар мага кечээ куну кечинде Осмондун оорууканага тушконун айтышып
- Жене эч коркпонуз. Баары жайында. Осмон акем азыр озун жакшы сезип калды. Сизди кыжаалат болбосун деп кечээ атайын сизге кабар бербедик эле дешти.
Мен дагы деле аларга жакшы тушунбой
- Эмнеге? Эмнеге ал ооруканага тушту? Ага эмне болду деп сурап жаттым.
Алар менин турумду коруп
- Баары жакшы жене! Сиз эч коркпонуз. Кечээ кечинде Осмон акем жумуштан чыгып келатса, алдынан жаман балдар чыгып аны сабап салышыптыр. Азыр биз сизди ооруканага алып баралы деп келдик эле, дешти.
Мен шашылып кийине баштадым. Баламды да кийинтип аны балдарга карматып эшикти кулпуладым. Журогум дукулдоп катуу согуп жатты. Жолдо баратып мен алардан кайра-кайра эмне болгонун сурап жатып, акыры Осмонго балдар бычак сайып коюшканын билдим.
Тортунчу болум.
Осмондун бир аз болсо да мага болгон мамилеси озгорулуп калгандай. Ал мага жылуу соз айтпаганы менен мурдагыдай эле ашыкча создору менен мени капа кылып ыйлатпай калды. Боюмда болгон учун да ошентип жатса керек. Анын устуно ага ата-энеси да мени катуу дайындашпадыбы? Кээде ал атайын мага деп кычкыл даамдарды алып келип журду. Андайда менин ага ичим жылып кубанып калчумун. Бирок ал мурдагыдай эле уйго кобунчо кеч келип журду. Кеткенде кетип, келгенде келип дем алыш майрам кундору тун бир убакта мас болуп келип, кээде уйго келбей тунобой да койчу болду. Ошентип кундор ото берди. Алдыда жаны жыл кундору жакындап келаткан. Бир куну мен жумуштан келатып болмобузго ылайык балаты сатып алып аны уйдун бурчуна коюп жасалгаладым. Оюмда жакшы ниет менен быйыл жаны жылды жакшы тоссок экен деп жаттым.
Ошол куну элдин баарынын маанайлары которунку, кайда барба адамдар бирин-бири куттукташып колдоруна белек бекчектерин которунушуп, кээлери тугойлору менен балдарын кошо ээрчитип журушту. Мен да элден калышпай кундуз куну магазинден бир аз алчуларымды алып, кайтарымда Осмонго белек алууну ойлодум. Эмне алаарымды билбей жатып, акыры ага бир жакшы одеколон тандадым. Ошентип уйго келип озум жалгыз болмодо столдун устун колумдан келишинче даамдарга толтуруп, Осмонду кутуп отурдум. Кечки саат он болду ал дагы деле жок. Он бир болду, дагы убакыт бар келип калаар деген умутто телевизорду сайып алып аны куто бердим. Жок ал келбеди. Саат он эки болуп телевизордон Кремль саатынын конгуроосу дангырап кагылып жатты. Анын уну менен кошо менин журогум тилинип коздорумдон шорголоп жашым куюлуп агып кетти. Ошондогу менин абалымды силерге соз менен жеткирип бере албасам керек.? Мен ойлогом. Осмон азда болсо ойлоноор. Кантсе да экообуздун ортобузда бала жаралганы жатпайбы! Ал жок дегенде жаны жылды мени менен чогуу тосоор дегем. Жок андай болбоду. Арыма келдим. Чындап эле анын мага конулу жок экенине эми чындап ынандым. Ал ата-энеси учун гана мойнунан байланган иттей болуп мени менен жашап жургонун бул жолу чын журогумдон сездим. Аны менин боюмдагы бала да имербеди... Озумчо капа болуп кайгырып катуу ойго чомулуп отурсам эшикти кагып кошунабыз Рая куйоосу экоо кирип келишти. Менин жалгыз отурганымды, онумду коргон алар мен айтпасам да баарын тушунушту. Столдун устундогу шампанды ачышып, Рая куйоосу экоо менин конулумду жубатышып жакшы тост айтышты. Мени сооротушту. Журоктон чыккан каалоо тилектерин билдиришип бир аз суйлошуп отурган сон алар да болмодон чыгып кетишти. Ошентип ал туну озум жалгыз калдым. Телевизор коруп канча алаксыганым менен ичимден озумчо тагдырыма таарынып капа болуп отурдум. Мындан ары жашоомду кандай кылаарымды билбей башым катып жатты. Ошол учурда чындап эле баарын жыйнаштырып айылга кетип калгым келди. Качанга чейин ушинтип Осмонго жалдырагансып жашамак элем! Чындап эле аны да туура тушунуу зарылдыр. Каалабаган адамы менен жашоо ага да кыйын болуп жаткандыр. Бирок ата-энемдин алдына ичимди чардайтып кантип кирип барам? Эмне деп барам? Осмон мени тоотпой, озуно тенебей койду деп барамбы? Барып алып эмне ата-энемдин уйундо тороймбу? Эл анда эмне дейт? ..........
Ошол бойдон Осмон экинчи январь куну кечке жуук уйго кирип келди. Ал келээри менен душка тушуп чыкты да эч нерсеге конул болбостон жатып алды. Жатаары менен анын коздору сузулуп уйкуга кетти. Мен да ага эч нерсе дебедим, эч нерсе сурабадым. Эмне да демек элем. Унчукпай эле анын чечкен киймдерин жууп келип, эртенки кийчу кийимдерин даярдап илгичке илип койдум. Бирок эрте менен ордумдан козголбодум. Эрте менен туруп ага чайын алдына коюп, тамагын бербедим. Ал да унчукпай эле озу кыбырап эптеп бирдеме кылып эртен мененки чайын ичти окшойт. Ал бир убакта кийинип жаткандай болду. Мен жаткан жеримден акырын козумду ачсам ал кузгунун астындагы текчедеги кечээки мен ага деп алган Одеколонду колуна алып тиктеп турган экен. Мен кайра эле козумду жумуп алдым. Ал кийинип алып уйдон чыгып кетти.
Кийинки кундору менин конулум аябай чогуп журдум. Жашоо мен учун ушунчалык кызыксыз болуп, бул дуйного эмне учун жаралдым экен?! деп, озумо озум нааразы болуп жаттым. Осмондун тамак ашын даярдап, кийимдерин жууп тазалап койгонум эле болбосо, мен да ага анча конул болбой калдым. Озумон озум эле, мен да ага суз мамиле жасай баштадым. Экообуз тен уйдо чогуу болуп калган кезде кобунчо унсуз журо берчу адат таап алдык.
Ошол кундору мага Раянын аябай чон жардамы жана таасири тийип журду. Ал мени боюнда бар кезде конул чоктуруп, капа болбоо керектигин коп айтып, озунду жакшы нерселер менен алаксытканга аракет жаса дей берчу. Кээде ал мени атайын ээрчитип алып жакшы театрларга, кинолорго алып барып калчу. Бир жолу мен аны тушунбойм! дегениме карабай, Рая мени болбой жатып опера жана балет театрына алып барды. Омурумдо андай жерде биринчи жолу болушум! Бирок чындап эле ошол учурда жан дуйном кыйналып жургонгобу, ал жердин музыкалырына берилип, жакшы эс алып кайттым. Анын устуно Рая ага чейин эле озунун Операга кызыгаарын айтып, ал жонундо мага коп тушундурмо берип жургон эле. Кээде телевизордон жакшы беруулорду коруп, Рая айтмакчы коп эле жеке жашоомдогу кыжаалатчылык ойлорду оюума албаганга аракет жасап журдум. Барган сайын менин бул мунозумду Осмон да байкап бараткандай. Ал кээде жумуштан келгенде тамак ашын алдына коюп берип, озум берилип телевизор коруп отуруп алчумун. Же Раяныкына кирип кетчумун. Кээде ал келгенде мен уйдо жок боломун. Мен анда Рая менен киного, же театрга кочого кеткен боломун. Кээде бизди Раянын куйоосу да ээрчип алчу. Ошентип учообуз шаракташып конулдуу эс алып кайтчубуз. Анын устуно мен ал убактарда иштебей эле уйдо отуруп калган болчумун. Ошондуктан да мен кобунчо атайын Раялардын жумуштан келээрине жакшы даамдуу тамактарды жасап, духовкага самса пирогдору бышырып даярдап турчумун. Анан да мен кондитердик цехте иштеп журуп, ал жерден да коп нерселерди бышырганды уйронуп албадымбы. Рая куйоосу экоо жумуштан келишээри менен, менин жасаган тамактарымды тамшана жеп учообуз кызык кептерге кирип суйлошуп отуруп калчубуз.
Кийинки кундору Осмон да мурдагыдай коп кочого тентибей калды. Же менин айы кунум жакындап жатканга ошентип жатабы ким билсин? Сыртымдан билдирбегеним менен мен деле анын баскан турганын озумчо ичимден байкаштырып коюп журдум. Бир куну Рая, куйоосу, болуп учообуз кочодон кеч келсек ал уйдо отуруптур. Мен унчукпай эле сырт кийимдерди чечтим да кайра эле Раяныкына жоноп калдым. Ал мени тиктеп отурган окшойт эле. Мен эми эле эшикти кармап ачаарда
- Каякка?! деди Осмон
Мен ошол турган жеримден эле башымды ага буруп, аны унчукпастан тиктеп туруп калдым.
Осмон бир аз ачуусу келгендей менден сурады,
- Каяк-ка жонодун? Ушуга чейин каяк-та журуп келдин?!
Мен ага тан калгандай тур корсотуп
- Анын сага эмне кызыгы бар? дедим
Ал ордунан туруп келип эшикти жаап салды да .
- Эркингул.., жон койсо акыркы кундору эмне эле болуп жатасын? Унчукпай койсо такыр эле мени козго илбей калдын да? деди
- Сага эмне болду Осмон? Жакшы элесинби? Ден-соолугун жайындабы? дедим мен, анын коздоруно тан калыштуу тигилип.
Экообуздун коздорубуз тиктешип туруп калдык. Осмон бул ирет дагы, менден коздорун алып качып тартып кетти. Ал унчукпай барып стулга отуруп жатып
- Чай кой, менин курсагым ачты! деди кабагыны чытып.
Мен аны бир азга унчукпай тиктеп турдумда ага чай даярдай баштадым. Ага жооп кайтарбадым. Себеби мен бирдеме десем эле уруш чыгып кетээрин сезип турдум.
Эртеси куну бул тууралуу Раяга айтып берсем ал кулуп эле,
- Эркина мына коросун го! Мени айтты дейсин, баары жакшы болот. Сен озунон озун эле чогуп ыйлай бербей, жашоон учун акылынды туура иштете билуун керек! деп мага бир козун кысып койду.
Ошол кундон кийин Осмон да кобунчо жумушунан уйго оз убагында келип журду. Кээде кечки тамакты Раялар менен чогуу тамактанып да журдук. Ошондой кундордун биринде Осмон мени Раянын куйоосунон кызганып да отту. Ал киши барпандаган ичинде кири жок жакшы адам эле. Менин духовкага бышырган самса, пирогдорумду ал тамшанып жатып аябай мактап жечу. Анан да ал мени Осмондун козунчо " Аял деп ушуну айт!" Чыныгы сулуу аял озун ашканада гана корсото алат! деп жатпайбы.
Ошондо Осмон аны унчукпай эле бир тиктеп койгонун байкап калган элем.
Кечинде жатаарда Осмон мага
- Тиги Раянын куйоосу сага эмне эле жагыналбай журот, десе болобу..?
Бул созду угуп аябай кызыктай болдум. Бир жагы Осмонго кулкум келсе, бир жагы анын мени кызганып жатканына ичим ыссый тушту.
- Койчу Осмон жаш баланын созун суйлобочу дедим, мен ага кулкум келе.
Осмон да суйлоорун суйлоп алып, кайра озу бир аз ынгайсыздана тушту окшойт. Бирок ал Раяларга коп жакындай берчу эмес. Эмнеге экенин билбейм. Же жаны-жыл кундору мени жалгыз таштап кеткени учун алардан тартынып журобу, тушунуксуз?
Ошентип март айынын этегинде мен уул тородум. Суйунгонумду айтпагыла. Жыйырма сегиз жашымда Эне болуу бактысына ээ болдум. Кубанычымда чек жок! Уйлонгонубуздон бери биринчи жолу Осмондун колунан гул алдым. Ал кундору мен аябай бактылуу журдум. Осмон бизди род.домдон чыгарып келгенден кийин, бир куну бизге ошол шаардагы кыргыз досторубуз келип отуруп кетишти. Алардын бир экоосун буга чейин коргон болчумун, Осмон менен уйго келип кетишкен эле. Ошол куну алардын аялдары менен тааныштым.
Чынында Осмон да уулдуу болгонуна кубанып жатты. Уулум экообуздун кыркыбыз чыкканча ал бизге жакшы эле карап жатты. Ал жумуштан келээри менен манежде жаткан уулун бир жыттап алып, анан тамактанганы отурчу. Байкашымча Осмон да баласаак болот окшойт. Же ал да эми балалуу болгонго ушинтип жатабы ким билсин? Ошентип биздин жашоо уланып жатты. Осмон экообуздун ортобуздагы мамиле жон гана болчу. Мен аны ичимден канчалык суйуп, ага эркелегим келгени менен ага батына алчу эмесмин. Же башынан ага конбогондукубу билбейм. Осмон болсо мага такыр эле эч нерседен сыр бербейт. Ал мен торогон кундору деле ашыкча суйунгонун билдирбеди. Уулдуу болдум эле деп ичип алып, мас болуп достору менен жууп майрамдаганын деле байкабадым. Бирок кундор отуп отуруп Осмон дагы эски адатына тушо баштады. Ал жумуштан кеч келгени аз келгенсип, кээде уйго тунобой да калды. Акыркы кундору ал жонундо эмнени ойлонушту да билбей калдым. Акыры чыдабай бир куну ал менен жакшылап суйлошууну чечтим. Кычагандай ал да ошол кундору туура бир жума уйго келбей койсо? Оюм ар нерсеге кетти. Же чындап эле анын башка уй-булосу барбы? деп да ойлоп кеттим. Антейин десен ага да окшобойт. Осмон мага коп айтып калчу эле: Орустар айтмакчы, тебе павезло Эркингул! деп. Себеби ата-энем мени оруска уйлонуп албасын деп коркуп, алардын максаты эптеп эле мени уйлош болуп жатканда классташтар сени мага качырып салышпадыбы! Ошондуктан да ата-энем сенин козунду карашат. Апам башка келиндерине окшотуп сага бир да кайненелик кылбады, деп калчу.
Анан аргасыздан ойлоп кетет экенсин. Бул жерде мен билбеген бир сыр болсо керек деп. Аны кайненемдер да жашырышып мага айтышпайт ко? Анын устуно менин баамымда Осмон да мени менен жашаганга жакшы эле аракет жасагандай туюлчу. Бирок кайра эле баягы адаты кармап калат. Же аны кыз жандуу дейин десен, Осмон андай деле тушунугу томон женил балдардай эмес. Чындап эле башым эч нерсеге жетпей, баары тушунуксуз болуп жатты.
Ошентип бугун жетинчи кун дегенде Осмон уйго кирип келди. Ага алдына тамагын берип жатып кайда жургонун сурадым. Ал унчукпай эле
- Командировкада журдум деп, кунк этип койду.
- Эмнеге мага эч нерсе айтпадын?
- Сага айткан, айтпаганда эмне!
- Ал эмне дегенин Осмон. Макул бир жума командировкада болупсун. А калган убактардачы? Буга чейин бир кун, эки кундоп кайда журдун? Ага эмне дейсин?
- Сен эмне эле мени анчалык сурак кыла баштадын? Же эмне уулду тороп берсем эле болду, Осмон менин эрим деп жатасынбы?
- Эрим болбогондо анан кимсин мага Осмон? Айтчы, мен сага киммин? Акыры бардык нерсенин чеги болуш керек да! Болду, жетишет! Мен башка мындай жашоого чыдай албаймын..... !
Мен буркурап ыйлап жибердим. Осмон мени унчукпай тиктеп тура берди да
- Эркингул, сага айтып коёюун. Экинчи мага мынтип унунду которчу болбо. Анан да эсинде болсун, мындай жашоого сен чыдайсынбы, же жокпу ал оз эркин. Болду мага башка суйлоп башымды оорутпа!
Ал унчукпай тамагын жей баштады. Мен да башка суйлободум. Оо бир топто барып
- Осмон, суранам сенден. Бул нерселер башка кайталанбасынчы! Болгону сенден ушуну гана суранам..., дедим.
Ал ойлонуп эле унчукпады.
Арадан бир жума отпой Осмон уйго дагы келбеди. Бул жолу менин аргам калбады. Чыдабай калдым. Осмонду кечинде келишин куттум. Жок ал дагы келбеди. Туну менен ар турдуу ойлорду ойлоп чыктым. Качанга чейин ушинтип, Осмондун алдында басмырланып жашамак элем. Акыры мени да ЭНЕ торогон адам баласымын го! Корсо чыдоонун да чеги болот турбайбы! Мен ал менен качанга чейин ушинтип жашамак элем. Эмнеси болсо да уулумду аман-эсен тороп алдым. Эми мен жалгыз эмесмин. Аны эптеп багып чонойтуп алаармын!
Менин коз алдыма Ата-энемдин элеси тартылып, козумдун жашы кургабай агып жатты.
- Кечиргиле мени... Ата, Апа! деп алдым озумчо ичимден. Эртен мен силердин алдынарга барбасам болбой калдым!
Эрте менен уктап калыптырмын. Кун кыйла которулуп калган экен. Ордумдан туруп ойлонбостон жолго камына баштадым. Ал убакта Раяларда жумушта болчу. Айылга эсен аман жетип алсам, ага баарын тушундуруп кат жазамын дедим да, бир барак кагаёы алып Осмонго кыргызстанга кеткенимди жазып таштап койдум.
Эки айлык уулумду колума алып такси менен аэропортко карай жонодум. Май айынын этектери болгону менен ошол куну кун айланып жамгыр жаачудай болуп туруптур. Кассага келип кечки саат алтыларга жакын Фрунзеге билет алдым. Ал жерден жакшылап тамактанып алып, баламды эмизип отурсам бир убакта жаныма бироо келип отургандай болду. Ага деле анча маани бербей озумчо ойлонуп отургам. Анан эле жанымдагы кол сумкамды ал озуно тартып алды. Башымды буруп карасам Осмон мени тиктеп отуруптур. Аны коруп же ыйлаарымды, же суйуноорумду билбей жалдырап эле карап туруп калдым.
- Билет алдынбы?
- Ооба.
- Кана ал?
Осмон колуна кармап турган менин сумкамдын оозун ачып, ичинен самалёттун билеттин сууруп чыкты.
Мен ага тушунбой
- Аны эмне кыласын? деп сурадым.
Ал колундагы билетти мага силкилдете корсотуп
- Эч жакка кетпейсин! деди
Мен аны унчукпай тиктеп тура бердим. Козумдон жашым бетимен ылдый агылып жатты.
- Эркингул, мен сага анан баарын тушундуруп айтып беремин. Азыр жур уйго кайталы.
- Тушунбодум, эмне-ге.....?
- Себеби сен..., сен мага керексин Эркингул! Билинбегени менен сен менин журогумдон орун алып калыпсын. Ошондуктан мен сени эч жакка коё бербеймин.
- Ишенбеймин сага....
- Соз беремин сага Эркингул. Ал нерселер экинчи кайталанбайт. Баары бутту.
Осмон менин колумду кармап бекем кысып койду. Мен ага дагы деле жакшы тушунбой анын коздоруно тигилдим. Экообуз тиктешип калдык. Бул ирет Осмон менден коздорун алып качпай ишенимдуу тиктеп турду. Мен анын коздорунон жылуулукту ишеничти коруп турдум. Бир убакта Осмон ордунан тура калып алдымдагы уктап жаткан баланы колуна алды да
- Жур кеттик Эркингул. Кеч боло электе барып билетти артына тапшыралы, деди.
Биз кайра такси менен жатакананы коздой жонодук. Мен озумду таксиде эмес, ак булуттардын устундо бараткандай сезип турдум. Осмондун: Сен мага керексин Эркингул! Сен менин журогумдон орун алып калыпсын! Мен сени эч жакка коё бербейм! деген создорун кайра-кайра эстеп алып жаным жыргап жатты. Жакшы соз кандай жакшы! Жакшы создун жанга жагымдуу экенин айрыкча бугун башкача сезип турдум
**********************************************
Ал куну Осмон экообуздун тунубуз да башкача болду. Журогундун таза сезимдерин арнашып тугойун менен козун аркылуу суйлошуп, тиктешип туруу кандай керемет! Мен бугунку бактыма мас болуп, Осмонду тиктей бирде жылмайып, бирде ыйлап жаттым. Ал да мени узун чачтарыман сылай жузумду жыттагылап, коздорумо кайра-кайра кадалып тиктеп турду.
Эртеси уйкудан козумду ачсам Осмон жумушуна кеткен экен. Мен ордуман турбай тошогумдо бактылуу жылмайып, озумду ушунчалык женил сезип турдум. Уулумду карасам ал эч нерседен бээ капар мэмиреп уктап жатыптыр. Мен кечээ куну эрте менен уйкудан кандай абалда ойгонгонумду эстедим. А бугун такыр башкача жашоого келгендеймин. Кечээ эрте менен ата-энемди эстеп жатпадым беле? Азыр да аларды эстедим. Алар мени аябай сагынышкандыр. Кудай буйруса бир айдын ичинде Осмон отпускага чыкса айылга да барып калабыз. Ошондо кайнатамдар мени уйумо торкулотушуп барышат.
Мен озумчо Осмон экообуздун ээрчишип ата-энемдикине барганыбызды элестетип алып бактылуу болуп алдым.
Ал куну кечке конулдуу журдум. Кечинде Осмондун жумуштан келишине салаттарды жасап, даамду тамак менен аны кутуп отурдум. Бирок Осмон кечигип жатты. Менин тынчым кете баштады. Тун бир убак болуп кетти. Акыры мен чыдабай ыйлап жибердим. Эч нерсеге конулум жок, баламды койнума алып тошогумдо сулк жатып калдым. Осмон ал туну да келбеди. Эртеси уйкудан чочуп ойгондум. Туну менен ойлонуп жатканга башым оорлошуп калыптыр. Ангыча балам тыбырчылап аны алдыма алып эмизе баштадым. Саатты карасам эртен мененки тогуз болуп калыптыр. Эмне кылаарымды билбей озумчо ушкуруно ойлонуп отурсам, бироо келип эшикти такылдатып калды. Ким болду экен? деп, ордуман туруп устумо халытымды кийдим да барып эшикти ачсам ооздо Осмондун эки дос инилери туруптур. Алардын бироосу анын тууганы да болуп кетет. Мен аларды коруп тан кала, журогум бир жамандыкты сезгендей аларды тиктеп калдым.
Алар мага кечээ куну кечинде Осмондун оорууканага тушконун айтышып
- Жене эч коркпонуз. Баары жайында. Осмон акем азыр озун жакшы сезип калды. Сизди кыжаалат болбосун деп кечээ атайын сизге кабар бербедик эле дешти.
Мен дагы деле аларга жакшы тушунбой
- Эмнеге? Эмнеге ал ооруканага тушту? Ага эмне болду деп сурап жаттым.
Алар менин турумду коруп
- Баары жакшы жене! Сиз эч коркпонуз. Кечээ кечинде Осмон акем жумуштан чыгып келатса, алдынан жаман балдар чыгып аны сабап салышыптыр. Азыр биз сизди ооруканага алып баралы деп келдик эле, дешти.
Мен шашылып кийине баштадым. Баламды да кийинтип аны балдарга карматып эшикти кулпуладым. Журогум дукулдоп катуу согуп жатты. Жолдо баратып мен алардан кайра-кайра эмне болгонун сурап жатып, акыры Осмонго балдар бычак сайып коюшканын билдим.
#5 03 Май 2017 - 09:52
ТУРМУШ БАРАКТАРЫ.
Бешинчи болум.
Саяк журсон таяк жейсин демекчи, Осмон озун озу табалап
-Акыры бур кун ушуну кормок элем! Мына кордум дагы..., Эми баары бутту! деди озун женилдете оор дем алып.
Ал бир чекитти тиктей унчукпай ойлуу жатты да
- Бирок...., бир чети ушундай болгону да жакшы болду! деп алды.
Мен анын бул создоруно жакшы тушуно бербей
- Билбейм Осмон. Эмне жонундо айтып жатканынды тушунбосом да, бирок сенин буга чейинки табышмактуу журум-турумун мени коп ойго салчу, дедим.
Ал мени сынай тиктеп
- Эмне деп ойлочу элен? деп сурады.
Мен унчукпай эле анын коздоруно тигилдим,
- Билбейм. Чынын айтсам жаман ойлогум келчу эмес, дедим.
Осмон мени тиктеп ойлуу турду да
- Эркингул, баары эми артта калды. Эми ойлонбосон да болот деп, мага кулуп койду.
Мен ал куну оорууканадан уйго келип да Осмондун создоруно озумчо катуу ойлонуп журдум. Анын эмне жонундо айтып жатканына такыр башым жетпей жатты. Негизгиси анын "Эми баары бутту, баары артта калды" деген создору менин конулумду жайлап, ичимден бир аз да болсо кубанып турдум.
Осмондун азыр ден-соолугу жакшы. Кудайга шугур жараты женил эле экен. Аз кундордун ичинде ал оорууканадан да чыгып калат. Анан биз айылга кетебиз. Мен айылга кетээрибизди эстегенде кадимки жаш баладай суйунуп уулумду колума алып бетинен жыттап жыттап алчу болдум.
Ошентип биз балам экообуз атасына кундо оорууканага каттап журуп конуп да калдык. Осмон да уулун сагына, бизди кутуп алаар эле. Анын кичинекей уулубузду колуна алып жыттагылай эркелетип суйлошуп отурганын коруп, менин ичим элжиреп кетчу. Бизден откон бактылуу адам жоктой, озумду ушунчалык башкача сезип коздорум жайнай аларды тиктеп отуруп калчумун. Ошондой кундордун биринде мен эми эле Осмон менен коштошуп чыгайын деп жатсам, палатага устуно ак халат жамынган боюу узун келген, аябай татынакай сулуу кыз кирип келди. Аны коруп Осмондун ону бир аз озгоруло тушту да
- Силер бара бергиле деп, мага баланы карматты. Мен унчукпай эле уулумду которуп чыгып баратып, ал кызды дагы бир жолу жакшылап карап алдым . Ал кыз да бизди тиктеген бойдон артыбыздан узатып кала берди. Каридордо баратып менин журогум катуу согуп дукулдоп, озумчо бир кызыктай болуп жаттым. Ал кыз жон кыз эмес экенин, ички туюмумда сезип турдум. Бирок анын улуту ким экенин жакшы ажырата албай койдум. Же казакпы? Билбей койдум. Анын жашы менден беш алты жашка кичуудой корунду.
Эртеси куну ал жонундо Осмондон сураганга оозум такыр барбай койду. Ал озу да эч нерсе айтпады.
Оорууканадан чыгып келгенден эки кундон кийин, Осмон жумушума барып жолугуп келейин деп уйдон чыгып кетти. Мен оюма эч нерсени деле албай кечкиге тамак даярдап аны кутуп отурдум. Осмон дагы жок. Тынчым кете баштады. Эмне кылаарымды билбей ыйлагым келип отурсам, бир убакта ал эшикти ачып кирип келди. Аны коруп
- Каякта журосун Осмон? Дагы эмне болду сага? дедим.
Ал менин онумду коруп
- Жаман ойлобо. Балдар жолугуп калып, озубузчо суйлошуп отурганбыз, деди.
- Билбейм Осмон. Мен сага дагы деле жакшы тушуно албай жатам? Сенден эмнегедир конулум тынч эмес, дедим мен.
Ал унчукпай эле жатканга камына баштады.
- Тамак жейсинби?
- Жок. Курсагым ток. Балдар менен чогуу кочодон тамактанып алдым эле.
Тошокко жатканыбыздан кийин Осмон соз баштап калды.
- Эркингул. Мен сенин конулун жайында эмес экенин билип эле журом. Эмнени сурай албай жургонунду да сезип журом. Бирок мен сага эч нерсени билдирбей эле койсомбу деген элем. Аны сага айтканда эми эмне? Бекер эле....журогунду оорутуп..
- Ким ал кыз?
Мен бул кутуусуз суроону кандай берип жибергенимди озум да билбей калдым.
Ал бир аз га ойлонуп
- Ал кыз менен баары буткон Эркингул, деди.
Мен унчукпай ойлуу жата бердим. Ал созун кайра улады.
- Макул. Мен сенин журогун тынчтанышы учун, озумдун бир аз отмушумду айтып отойун. Бирок сен аягына чейин чыдап, мени жакшылап угуп тур. Угуп анан мени тушуноорсун, конулун да жайына келээр.
Мен ал Якут кызга акыркы курста окуп жургонумдо жолуктум деп созун баштады Осмон. Анын аты Аяна экен. (Айаана) Ал экообуз таанышкан сон, биз бат эле тил табышып жакшы болуп достошуп кеттик. Ошентип ал экообуз жетелешип ээрчишип журуп калдык. Мен окууну бутуп ишке орноштум. Бирок ал кыз кузундо окуусуна келбеди. Себеби?...Себеби ал тороп жаш баласынан улам, окуусун улантпай калды....
Арадан жарым жыл убакыт отуп Аяна кыз дагы пайда болду. Ал мага экообуздун уулдуу болгонубузду айтты. Ошентип биз экообуз дагы ээрчишип журуп калдык. Аяна кээде мага айтпай дебей эле жок болуп кетип, анан кайра эле пайда болуп калчу. Мен андан,
- Кайда журдун? деп сураганымда, ал ар кандай шылтоолорду айтып калчу эле. Мен ага анча деле маани бербей ишенип журо бердим. Ал кызды айылга алып барам деп апама кат да жаздым. Апам аны орус кыз деп ойлоп алыптыр. Себеби мен ага каникулга барган сайын
- Апа! Мен сизге орус келин алып келип берем го? деп тамашалап, ага курсташ орус кыздардын суротторун корсото берчумун.
Ошентип бир куну уйдогулор мени телефондон суйлошууго чакырышыптыр. Барсам трубканы биринчи эле атам алды. Атам мени катуу тилдеди. Мени ошондон ары келбей эле кой! Эгер оруска уйлончу болсон сендей балам жок! дегендей кылды.
Андан кийин эжемден кат алдым. Ал мага
- Осмон эси жок болбо. Ары жоктонуп дагы оруска кызга уйлонуп алба. Атамдар сенден мандайыбыз тердеп чай иччу жакшы жер менен кудалашсак экен деп, умут кылып журушот деген, сыяктуу толтура создорду жазыптыр. Ошентип мени эч кимиси тушунгусу келбей койду. Мен да ошол бойдон уйго барбай журо бердим. Анан апам баламды сагындым, аны коргум келди деп ыйлап-сыктап мени чакырта беришип, акыры мен он жылдык жолугушууга барып калдым. Барып башкасына айтпасамда эжеме уулум бар экенин айттым. Эжем мени урушкан болду. Бирок ал бул жонундо эч кимисине айталбай коюптур. Ошентип айылдан сага уйлондум Эркингул. Атамдар кулагыма акыл насааттарын куя берип, башым да айланып калды. Кээде озумдун эмне максатта жашап жургонумду озум деле жакшы тушунбой журо бердим. Ал кызды унутууга кучум жетпей, кийинки кундору Аяна менен дагы жолугуша баштадым. Жаны жылда сени жалгыз таштап, уулумду коруп келем деп атайы Аяна менен чогуу Якутияга кетип калдым. Аны кордум. Бирок эмнегедир ал баладан озумо окшоштуктарды таба албай койдум. Же апасы тарапка кобуроок окшошуп калса керек деп, ичимден ойлоп коём? Сыртымдан билдирбегеним менен журогум ал балага эч жакындай албай койду. Ошентип биз кайра артка жол тарттык. Менин артымдан ошондо эле балдар тушуп калганын кийин байкадым. Себеби аны озунун классташ баласы да жакшы корчу экен. Мен бул жакка келгенден кийин ал бала мага жолукту. Ал менен суйлошуп мен андан, Аянанын мага чейин эле турмушка чыгып, анын куйоосу азыр турмодо отурганын уктум.
Аянадан ал жонундо сурасам ал мага, куйоосу менен ага чейин эле ажырашып кеткенин айтып, актанды. Мен барган сайын ал кыздын баскан турганынан кумон санай баштадым. Андан озумдон озум алыстай баштадым. Ал аралыкта сен да тороп калдын. Анан кайра эле дагы баш айланмай башталды. Аны коргум келип, ал менен дагы жолугуша баштадым. Ошол учурда Аянанын куйоосу турмодон чыгып келип баланы меники дейт экен. Анын достору ал баланын атасы кыргыз экенин айтышып., менин балага барып жолукканымды да айтышат. Бирок анын куйоосу досторуна ишенбейт. Себеби ал турмодо жатканда, бир жолу Аяна ага барып бир кундук жолугууда туноп келген экен. Анан ал куйоосу да мага келип жолугуп, баланы кимибизден экенин текшерте турган болуп суйлоштук.
Осмон созунун ушул жерине келгенде озунчо башын чайкай кулуп алды да, мага карап
- Бир соз менен айтканда баланын атасы мен да, ал да эмес болуп чыктык!
Менин ошондо козум ачылды. Мен сулуулук учун акылдан адашып жургонумду ошондо тушундум.
Ошол Эркингул. Сен мага эми тушунгондурсун? деп Осмон мага карады.
Мен ойлонгон бойдон
- Мен бир нерсеге тушунбой жатам Осмон. Анда сага бычакты ким, эмне учун сайды? деп сурадым.
- Аны жанагы артымдан тушкон классташы жасады. Себеби текшеруунун жыйынтыгы чыкканга чейин деле бала меники экенине шек жок экенин айтып Аяна мени ишендирип жаткан болчу. Мен ошол кундору ал менен чогуу элем. Жыйынтыкты уккандан кийин менин ага аябай жиним келди. Канча жылдан бери мени алдап жургону учун, анан да ага ишенип Якутияга барып акмак болгонум учун аны сабап салдым. Андан чыгып туура жатаканга келдим. Келсем сен кат жазып таштап кеткен экенсин. Катты окуп бутуп менде кандай куч пайда болгонун озум да билбей калдым. Ошол жерден эле уйдон атып чыктым да таксиге отуруп артынардан жонодум. Жолдо баратып сен менен бир жылдан бери чогуу откоргон кундорумду эстедим. Коп нерсеге окундум.....! Менин чыныгы омурлук жарым сен гана экенинди тушундум. Бирок эмнегедир ошол учурда, сенин мага кайра-кайра таарынган элесин коз алдыма тартыла берип, айласыздан балама жалына баштадым.
- Уулум токто, кетип калбагыла.! Артындан атан сага баратат кулунум! Апанды токтот уулум ! деп, озумчо суйлонуп жатып аэропортко кирип бардым.
Силерди уйго алып келдим. Эртеси куну жумуштан чыксам мени Аянанын классташы кутуп туруптур. Ал мени суйгон кызын сабап салганым учун мага бычак сайды.
- Анда ал кыз сенин артындан эмне учун оорууканага келди?
- Классташ жигитине жардам бергени келиптир. Ал баланын устунон, арыз доом жок деп милицияга кат жазып бердим.
Себеби бул жерде ар кимибиз озубузго тиешелуу жазабызды алдык окшойт.
Биз Осмон экообуз тен унсуз ойлонуп жаттык. Бир убакта ал мага карап
- Эркингул. Мындан кийин бул окуя жонундо башка соз кылбай эле коёлучу. Макулбу? деди.
Мен Осмондун айткандарын эртеси куну да кечке ойлонуп озумчо талдап журдум. Корсо турмуш дайым эле адам баласы ойлогондой боло бербейт турбайбы? Жашоодо бактылуу жашоо учун сени жакшы адамдар курчап турганы жакшы экен. Менин Осмонго сабырым тутуп жашап жургонумдун бирден бир себеби анын ата-энеси болду. Алар качан да болсо, бизден алыс экендерине карабай мага коп колдоо корсотуп журушту. Анан Рая! Ал мага эркек аялдын ортосундагы мамиле боюнча коп сабак бериптир. Аялдар эркектердин астында канчалык басынбайлы, озубузду эч качан чоктурбогонго аракет кылышыбыз керек экен. Алар менен ашыкча эле ажылдаша бербей, ынгайына жараша курошо билуу зарыл турбайбы!
Менин Осмонго дагы бир чыдап жургонумдун себеби намысым болду. Ажырашып ата-энемдин алдына баргандан уялдым. Айылда эрден чыгып эрсиз жургон аябай эле уят нерсе эмеспи! Анан дагы албетте суйуу. Билинбегени менен мен Осмонду суйуп калганымды тушундум.
Биз ошол кундон уч кундон кийин жолго чыктык. Мен самалетто учуп баратып мындан туура бир жыл мурда Россияга карай учуп келатканымды эстедим. Мени ошондо алдыда кандай азаптуу кундор кутуп турганын билбей, тумандуу жашоого сунгуп кирип келатканымды ойлоп, ыйлап жатпадым беле?! Мына эми ошол тумандын арасынан канчалаган азаптарга туруштук берип, оз бактымды колума бекем кармап алып сууруп чыккан сыяктуу, бугун мен бактылуу уй-булом менен кыргызстанга карай бараттам. Биз ошондо экоо болуп кетсек, азыр учоо болуп кайтып келатабыз.
Чынын айтсам менин кубанычымда чек жок эле!
Бизди аэропорттон баягы эле шарактаган классташ балдарыбыз, алыстан корушуп эле колдорун булгалап, алдыбыздан кучактарын жая тосуп алышты. Алар Осмонду биринен ала бири кучактай которуп алышып, бизди уулдуу болушубуз менен куттуктап жатышты. Классташтар! Он жыл бою чогуу окуган, биздин бир туугандай болгон досторубуз! Мен аларды карап туруп, ичимден бугунку бактым учун аларга чын дилимден ыраазы болуп турдум.
Андан бери арадан канча жылдар отту. Осмон экообуздун ортобузда дагы канчалаган майда-чуйдо тушунбостуктор болуп отту. Башка эркектерди билбейм, бирок Осмон менден дайыма озун жогору койгусу келе берчу. Билинбей турмуштун отушу менен мен аны акырын эле ылдый тушуруп, озумо тенеп койдум.
Биз ал учурда айылда элек. Осмон экообуз уч балалуу болуп калганбыз. Бир куну экообуз бир маселеден улам тартыша кеттик. Мен ошондо Осмонду мазактап
- Мени балдар, сага алып качып келишкенде отурбай койсом болмок экен. Ошондо корот элем сени!. Якутияда башка бироонун баласын балам деп, ошол сулуунун жанында башын айланып журо бермек экенсин! дедим.
Бул созду укканда Осмондун жаны чыгып кете жаздады. Анын онун коруп озум да коркуп кетим. Ал озунчо жиндене мага карап кол которгону жатканда, мен тыз коюп качып жонодум. Ал артымдан кууп алган. Мен короодо бакырып кыйкырып Эне эле Э-нее! деп, бут астыма чалынган буюмдарды тарактата качып бараттым. Элдин баары бизди тушунбой, ооздору ачылып эле турган жерлеринде катып калышыптыр. Бир убакта мен, биздин унубузду угуп уйдон шашып чыга калган кайненемдин артына отуп коргоно баштадым. Ортобузда бизди арачалап кой, эле кой! деп кайненем журот. Осмон экообуз анын эки жагында ызылдап жатабыз. Осмон колун которуп мага карап умтулган сайын анын жолун ортодо кайненем тосуп жатты. Мен кайненемдин артына жашына кулкум келип буйтап журом. Учообуз ошентип тегерене ызылдашып алышып жатсак уйдон кайнатам чыгып калды. Осмон анын унун угаар замат басылып калды.
Ошондон кийин мен ал жонундо башка экинчи айткыс болдум. Анан ойлоп калдым. Кой эркекке тенелип жинди болбоюнчу. Андан коро кемсинтип, мазакташпай, бири-бирибизден жакшы жактарыбызды издешип, сыйлашып, беш кундук бул омурду туура пайдаланалычы! деп.
Азыр биз Осмон экообуздун уул уйлоп кыз чыгарып небере жытын искеп калган курагыбыз. Чындыгында биз бактылуубуз!
АЯГЫ. ОШ. 03.05.17
Бешинчи болум.
Саяк журсон таяк жейсин демекчи, Осмон озун озу табалап
-Акыры бур кун ушуну кормок элем! Мына кордум дагы..., Эми баары бутту! деди озун женилдете оор дем алып.
Ал бир чекитти тиктей унчукпай ойлуу жатты да
- Бирок...., бир чети ушундай болгону да жакшы болду! деп алды.
Мен анын бул создоруно жакшы тушуно бербей
- Билбейм Осмон. Эмне жонундо айтып жатканынды тушунбосом да, бирок сенин буга чейинки табышмактуу журум-турумун мени коп ойго салчу, дедим.
Ал мени сынай тиктеп
- Эмне деп ойлочу элен? деп сурады.
Мен унчукпай эле анын коздоруно тигилдим,
- Билбейм. Чынын айтсам жаман ойлогум келчу эмес, дедим.
Осмон мени тиктеп ойлуу турду да
- Эркингул, баары эми артта калды. Эми ойлонбосон да болот деп, мага кулуп койду.
Мен ал куну оорууканадан уйго келип да Осмондун создоруно озумчо катуу ойлонуп журдум. Анын эмне жонундо айтып жатканына такыр башым жетпей жатты. Негизгиси анын "Эми баары бутту, баары артта калды" деген создору менин конулумду жайлап, ичимден бир аз да болсо кубанып турдум.
Осмондун азыр ден-соолугу жакшы. Кудайга шугур жараты женил эле экен. Аз кундордун ичинде ал оорууканадан да чыгып калат. Анан биз айылга кетебиз. Мен айылга кетээрибизди эстегенде кадимки жаш баладай суйунуп уулумду колума алып бетинен жыттап жыттап алчу болдум.
Ошентип биз балам экообуз атасына кундо оорууканага каттап журуп конуп да калдык. Осмон да уулун сагына, бизди кутуп алаар эле. Анын кичинекей уулубузду колуна алып жыттагылай эркелетип суйлошуп отурганын коруп, менин ичим элжиреп кетчу. Бизден откон бактылуу адам жоктой, озумду ушунчалык башкача сезип коздорум жайнай аларды тиктеп отуруп калчумун. Ошондой кундордун биринде мен эми эле Осмон менен коштошуп чыгайын деп жатсам, палатага устуно ак халат жамынган боюу узун келген, аябай татынакай сулуу кыз кирип келди. Аны коруп Осмондун ону бир аз озгоруло тушту да
- Силер бара бергиле деп, мага баланы карматты. Мен унчукпай эле уулумду которуп чыгып баратып, ал кызды дагы бир жолу жакшылап карап алдым . Ал кыз да бизди тиктеген бойдон артыбыздан узатып кала берди. Каридордо баратып менин журогум катуу согуп дукулдоп, озумчо бир кызыктай болуп жаттым. Ал кыз жон кыз эмес экенин, ички туюмумда сезип турдум. Бирок анын улуту ким экенин жакшы ажырата албай койдум. Же казакпы? Билбей койдум. Анын жашы менден беш алты жашка кичуудой корунду.
Эртеси куну ал жонундо Осмондон сураганга оозум такыр барбай койду. Ал озу да эч нерсе айтпады.
Оорууканадан чыгып келгенден эки кундон кийин, Осмон жумушума барып жолугуп келейин деп уйдон чыгып кетти. Мен оюма эч нерсени деле албай кечкиге тамак даярдап аны кутуп отурдум. Осмон дагы жок. Тынчым кете баштады. Эмне кылаарымды билбей ыйлагым келип отурсам, бир убакта ал эшикти ачып кирип келди. Аны коруп
- Каякта журосун Осмон? Дагы эмне болду сага? дедим.
Ал менин онумду коруп
- Жаман ойлобо. Балдар жолугуп калып, озубузчо суйлошуп отурганбыз, деди.
- Билбейм Осмон. Мен сага дагы деле жакшы тушуно албай жатам? Сенден эмнегедир конулум тынч эмес, дедим мен.
Ал унчукпай эле жатканга камына баштады.
- Тамак жейсинби?
- Жок. Курсагым ток. Балдар менен чогуу кочодон тамактанып алдым эле.
Тошокко жатканыбыздан кийин Осмон соз баштап калды.
- Эркингул. Мен сенин конулун жайында эмес экенин билип эле журом. Эмнени сурай албай жургонунду да сезип журом. Бирок мен сага эч нерсени билдирбей эле койсомбу деген элем. Аны сага айтканда эми эмне? Бекер эле....журогунду оорутуп..
- Ким ал кыз?
Мен бул кутуусуз суроону кандай берип жибергенимди озум да билбей калдым.
Ал бир аз га ойлонуп
- Ал кыз менен баары буткон Эркингул, деди.
Мен унчукпай ойлуу жата бердим. Ал созун кайра улады.
- Макул. Мен сенин журогун тынчтанышы учун, озумдун бир аз отмушумду айтып отойун. Бирок сен аягына чейин чыдап, мени жакшылап угуп тур. Угуп анан мени тушуноорсун, конулун да жайына келээр.
Мен ал Якут кызга акыркы курста окуп жургонумдо жолуктум деп созун баштады Осмон. Анын аты Аяна экен. (Айаана) Ал экообуз таанышкан сон, биз бат эле тил табышып жакшы болуп достошуп кеттик. Ошентип ал экообуз жетелешип ээрчишип журуп калдык. Мен окууну бутуп ишке орноштум. Бирок ал кыз кузундо окуусуна келбеди. Себеби?...Себеби ал тороп жаш баласынан улам, окуусун улантпай калды....
Арадан жарым жыл убакыт отуп Аяна кыз дагы пайда болду. Ал мага экообуздун уулдуу болгонубузду айтты. Ошентип биз экообуз дагы ээрчишип журуп калдык. Аяна кээде мага айтпай дебей эле жок болуп кетип, анан кайра эле пайда болуп калчу. Мен андан,
- Кайда журдун? деп сураганымда, ал ар кандай шылтоолорду айтып калчу эле. Мен ага анча деле маани бербей ишенип журо бердим. Ал кызды айылга алып барам деп апама кат да жаздым. Апам аны орус кыз деп ойлоп алыптыр. Себеби мен ага каникулга барган сайын
- Апа! Мен сизге орус келин алып келип берем го? деп тамашалап, ага курсташ орус кыздардын суротторун корсото берчумун.
Ошентип бир куну уйдогулор мени телефондон суйлошууго чакырышыптыр. Барсам трубканы биринчи эле атам алды. Атам мени катуу тилдеди. Мени ошондон ары келбей эле кой! Эгер оруска уйлончу болсон сендей балам жок! дегендей кылды.
Андан кийин эжемден кат алдым. Ал мага
- Осмон эси жок болбо. Ары жоктонуп дагы оруска кызга уйлонуп алба. Атамдар сенден мандайыбыз тердеп чай иччу жакшы жер менен кудалашсак экен деп, умут кылып журушот деген, сыяктуу толтура создорду жазыптыр. Ошентип мени эч кимиси тушунгусу келбей койду. Мен да ошол бойдон уйго барбай журо бердим. Анан апам баламды сагындым, аны коргум келди деп ыйлап-сыктап мени чакырта беришип, акыры мен он жылдык жолугушууга барып калдым. Барып башкасына айтпасамда эжеме уулум бар экенин айттым. Эжем мени урушкан болду. Бирок ал бул жонундо эч кимисине айталбай коюптур. Ошентип айылдан сага уйлондум Эркингул. Атамдар кулагыма акыл насааттарын куя берип, башым да айланып калды. Кээде озумдун эмне максатта жашап жургонумду озум деле жакшы тушунбой журо бердим. Ал кызды унутууга кучум жетпей, кийинки кундору Аяна менен дагы жолугуша баштадым. Жаны жылда сени жалгыз таштап, уулумду коруп келем деп атайы Аяна менен чогуу Якутияга кетип калдым. Аны кордум. Бирок эмнегедир ал баладан озумо окшоштуктарды таба албай койдум. Же апасы тарапка кобуроок окшошуп калса керек деп, ичимден ойлоп коём? Сыртымдан билдирбегеним менен журогум ал балага эч жакындай албай койду. Ошентип биз кайра артка жол тарттык. Менин артымдан ошондо эле балдар тушуп калганын кийин байкадым. Себеби аны озунун классташ баласы да жакшы корчу экен. Мен бул жакка келгенден кийин ал бала мага жолукту. Ал менен суйлошуп мен андан, Аянанын мага чейин эле турмушка чыгып, анын куйоосу азыр турмодо отурганын уктум.
Аянадан ал жонундо сурасам ал мага, куйоосу менен ага чейин эле ажырашып кеткенин айтып, актанды. Мен барган сайын ал кыздын баскан турганынан кумон санай баштадым. Андан озумдон озум алыстай баштадым. Ал аралыкта сен да тороп калдын. Анан кайра эле дагы баш айланмай башталды. Аны коргум келип, ал менен дагы жолугуша баштадым. Ошол учурда Аянанын куйоосу турмодон чыгып келип баланы меники дейт экен. Анын достору ал баланын атасы кыргыз экенин айтышып., менин балага барып жолукканымды да айтышат. Бирок анын куйоосу досторуна ишенбейт. Себеби ал турмодо жатканда, бир жолу Аяна ага барып бир кундук жолугууда туноп келген экен. Анан ал куйоосу да мага келип жолугуп, баланы кимибизден экенин текшерте турган болуп суйлоштук.
Осмон созунун ушул жерине келгенде озунчо башын чайкай кулуп алды да, мага карап
- Бир соз менен айтканда баланын атасы мен да, ал да эмес болуп чыктык!
Менин ошондо козум ачылды. Мен сулуулук учун акылдан адашып жургонумду ошондо тушундум.
Ошол Эркингул. Сен мага эми тушунгондурсун? деп Осмон мага карады.
Мен ойлонгон бойдон
- Мен бир нерсеге тушунбой жатам Осмон. Анда сага бычакты ким, эмне учун сайды? деп сурадым.
- Аны жанагы артымдан тушкон классташы жасады. Себеби текшеруунун жыйынтыгы чыкканга чейин деле бала меники экенине шек жок экенин айтып Аяна мени ишендирип жаткан болчу. Мен ошол кундору ал менен чогуу элем. Жыйынтыкты уккандан кийин менин ага аябай жиним келди. Канча жылдан бери мени алдап жургону учун, анан да ага ишенип Якутияга барып акмак болгонум учун аны сабап салдым. Андан чыгып туура жатаканга келдим. Келсем сен кат жазып таштап кеткен экенсин. Катты окуп бутуп менде кандай куч пайда болгонун озум да билбей калдым. Ошол жерден эле уйдон атып чыктым да таксиге отуруп артынардан жонодум. Жолдо баратып сен менен бир жылдан бери чогуу откоргон кундорумду эстедим. Коп нерсеге окундум.....! Менин чыныгы омурлук жарым сен гана экенинди тушундум. Бирок эмнегедир ошол учурда, сенин мага кайра-кайра таарынган элесин коз алдыма тартыла берип, айласыздан балама жалына баштадым.
- Уулум токто, кетип калбагыла.! Артындан атан сага баратат кулунум! Апанды токтот уулум ! деп, озумчо суйлонуп жатып аэропортко кирип бардым.
Силерди уйго алып келдим. Эртеси куну жумуштан чыксам мени Аянанын классташы кутуп туруптур. Ал мени суйгон кызын сабап салганым учун мага бычак сайды.
- Анда ал кыз сенин артындан эмне учун оорууканага келди?
- Классташ жигитине жардам бергени келиптир. Ал баланын устунон, арыз доом жок деп милицияга кат жазып бердим.
Себеби бул жерде ар кимибиз озубузго тиешелуу жазабызды алдык окшойт.
Биз Осмон экообуз тен унсуз ойлонуп жаттык. Бир убакта ал мага карап
- Эркингул. Мындан кийин бул окуя жонундо башка соз кылбай эле коёлучу. Макулбу? деди.
Мен Осмондун айткандарын эртеси куну да кечке ойлонуп озумчо талдап журдум. Корсо турмуш дайым эле адам баласы ойлогондой боло бербейт турбайбы? Жашоодо бактылуу жашоо учун сени жакшы адамдар курчап турганы жакшы экен. Менин Осмонго сабырым тутуп жашап жургонумдун бирден бир себеби анын ата-энеси болду. Алар качан да болсо, бизден алыс экендерине карабай мага коп колдоо корсотуп журушту. Анан Рая! Ал мага эркек аялдын ортосундагы мамиле боюнча коп сабак бериптир. Аялдар эркектердин астында канчалык басынбайлы, озубузду эч качан чоктурбогонго аракет кылышыбыз керек экен. Алар менен ашыкча эле ажылдаша бербей, ынгайына жараша курошо билуу зарыл турбайбы!
Менин Осмонго дагы бир чыдап жургонумдун себеби намысым болду. Ажырашып ата-энемдин алдына баргандан уялдым. Айылда эрден чыгып эрсиз жургон аябай эле уят нерсе эмеспи! Анан дагы албетте суйуу. Билинбегени менен мен Осмонду суйуп калганымды тушундум.
Биз ошол кундон уч кундон кийин жолго чыктык. Мен самалетто учуп баратып мындан туура бир жыл мурда Россияга карай учуп келатканымды эстедим. Мени ошондо алдыда кандай азаптуу кундор кутуп турганын билбей, тумандуу жашоого сунгуп кирип келатканымды ойлоп, ыйлап жатпадым беле?! Мына эми ошол тумандын арасынан канчалаган азаптарга туруштук берип, оз бактымды колума бекем кармап алып сууруп чыккан сыяктуу, бугун мен бактылуу уй-булом менен кыргызстанга карай бараттам. Биз ошондо экоо болуп кетсек, азыр учоо болуп кайтып келатабыз.
Чынын айтсам менин кубанычымда чек жок эле!
Бизди аэропорттон баягы эле шарактаган классташ балдарыбыз, алыстан корушуп эле колдорун булгалап, алдыбыздан кучактарын жая тосуп алышты. Алар Осмонду биринен ала бири кучактай которуп алышып, бизди уулдуу болушубуз менен куттуктап жатышты. Классташтар! Он жыл бою чогуу окуган, биздин бир туугандай болгон досторубуз! Мен аларды карап туруп, ичимден бугунку бактым учун аларга чын дилимден ыраазы болуп турдум.
Андан бери арадан канча жылдар отту. Осмон экообуздун ортобузда дагы канчалаган майда-чуйдо тушунбостуктор болуп отту. Башка эркектерди билбейм, бирок Осмон менден дайыма озун жогору койгусу келе берчу. Билинбей турмуштун отушу менен мен аны акырын эле ылдый тушуруп, озумо тенеп койдум.
Биз ал учурда айылда элек. Осмон экообуз уч балалуу болуп калганбыз. Бир куну экообуз бир маселеден улам тартыша кеттик. Мен ошондо Осмонду мазактап
- Мени балдар, сага алып качып келишкенде отурбай койсом болмок экен. Ошондо корот элем сени!. Якутияда башка бироонун баласын балам деп, ошол сулуунун жанында башын айланып журо бермек экенсин! дедим.
Бул созду укканда Осмондун жаны чыгып кете жаздады. Анын онун коруп озум да коркуп кетим. Ал озунчо жиндене мага карап кол которгону жатканда, мен тыз коюп качып жонодум. Ал артымдан кууп алган. Мен короодо бакырып кыйкырып Эне эле Э-нее! деп, бут астыма чалынган буюмдарды тарактата качып бараттым. Элдин баары бизди тушунбой, ооздору ачылып эле турган жерлеринде катып калышыптыр. Бир убакта мен, биздин унубузду угуп уйдон шашып чыга калган кайненемдин артына отуп коргоно баштадым. Ортобузда бизди арачалап кой, эле кой! деп кайненем журот. Осмон экообуз анын эки жагында ызылдап жатабыз. Осмон колун которуп мага карап умтулган сайын анын жолун ортодо кайненем тосуп жатты. Мен кайненемдин артына жашына кулкум келип буйтап журом. Учообуз ошентип тегерене ызылдашып алышып жатсак уйдон кайнатам чыгып калды. Осмон анын унун угаар замат басылып калды.
Ошондон кийин мен ал жонундо башка экинчи айткыс болдум. Анан ойлоп калдым. Кой эркекке тенелип жинди болбоюнчу. Андан коро кемсинтип, мазакташпай, бири-бирибизден жакшы жактарыбызды издешип, сыйлашып, беш кундук бул омурду туура пайдаланалычы! деп.
Азыр биз Осмон экообуздун уул уйлоп кыз чыгарып небере жытын искеп калган курагыбыз. Чындыгында биз бактылуубуз!
АЯГЫ. ОШ. 03.05.17
#10 07 Ноябрь 2019 - 18:52
Эн сонун жазылыптыр,
кара соз менен жеткиликтуу кылып.Эжеке сабырынызга там бердим... Акылдуу экенсиз,бактылуу карылык насип этсин Осмон экоонуздорго.
..
Баракча 1 - 1