Алгач дайынсыз жоголуп, кийинчерээк сөөгү табылган кыздардын өлүмдөрү коомдун кызуу талкуусунда. Атүгүл «маньяк түрмөдөн азаттыкка чыгыптыр, жаш кыздарды өлтүрүп жатат» деген каңырыш кеп тарап, милиция кызматкерлери «Бишкекте маньяк жок» деп билдирүү таратууга аргасыз болушту. Милиция кызматкерлеринин тынчытуу аракетине карабай, эл улам бир коркунучтуу кабар менен таанышып жаткан учур. Бирок укук коргоочулар азыркыга чейин кыздардын өлүмү тууралуу канааттандырарлык жыйынтык бере элек.

КЫЗДАРДЫН ӨЛҮМҮНӨ КҮНӨӨЛҮҮЛӨР ТАБЫЛА ЭЛЕК
13-марттан 14-мартка караган түнү Бишкек шаарынын Раззаков көчөсүнөн 20-25 жаштардагы белгисиз кыздын денеси табылганын Бишкек ШИИББинен кабарлашкан. Маркумдун башына полиэтилен баштык кийгизилип, эки колу көк түстөгү чүпүрөк менен байланган абалда табылган.
Кыздын өлүмү тууралуу ИИМдин басма сөз кызматы «Раззаков көчөсүнөн табылган кыз бир нече мезгилден бери сойкулук кызмат көрсөтүп жүргөн» деген маалымат таратты. «Акыркы жолу анын «кызматынан» пайдаланган адамдар аныкталып, шектүүлөр такталып жатат. Жакын арада толук маалымат беребиз» дешүүдө.
10-мартта жоголуп, 16-мартта Байтик айылындагы мүрзөдөн табылган Камила Дүйшөбаеванын өлүмү боюнча шектүүлөр кармала элек. Социалдык түйүндөрдө башка да бир нече жаш кыздардын жоголуусу жөнүндө чын-төгүн, уу-дуу маалыматтар тарап, коомчулук дагы деле тынчыбай, милиция кызматкерлеринин шаштысын алып жаткан учур.

ИИМ ЭМНЕ ДЕЙТ?
27-мартта Ички иштер министрлигинин басма сөз кызматы маалымат жыйын өткөрдү. «14-16-мартта табылган 2 кыздын өлүмүнө шектүү адамдардын болжолдуу тобу аныкталды. Убагы келгенде бул тууралуу кененирээк маалымат беребиз»,- деген жооп алдык.
«Кылмыш иликтөө башкы башкармалыгы тарабынан 2014-жылдын январь, февраль айларында 123 жашы жете элек өспүрүмдөргө издөө салынган. Анын 84ү табылып, издөө салуу токтотулган. Үйүнө кайтып келген жаш балдардын көпчүлүгү үй-бүлөдөгү маселелерден чыккан чыр-чатактан улам айтпай-дебей үйүнөн чыгып кеткендер. 12ден 18 жашка чейинки өткөөл курактагы балдар үй-бүлөдөгү өйдө-ылдый маселелерди оор кабыл алышып, аны чечүүнүн оңой жолу – үйдөн чыгып кетүү же убактылуу бир жакка бара туруу деп эсептешет. Ал эми жалаң кыздардын жоголуусу боюнча 2013-жылы жалпысынан 641 арыз түшкөн. Алардын жаш курактары 1978-жылы төрөлгөн жарандардан тартып, аягы 2000-жылы төрөлгөндөргө чейин бар. Жөн эле ата-энеси менен урушуп чыгып кеткендер, чет өлкөлөргө чыгып иштеп, кайра кайтып келгендери да бар»,- дейт ИИМдин басма сөз кызматы.
Айланып-тегеренип жүрүп, айтор, кыздардын өлүмү тууралуу так жооп ала албай, каза тапкан кыздардын бири 18 жаштагы Камила Дүйшөбаеванын атасы Эшмамбет Дүйшөбаевге жолугуп, бир нече суроолорго жооп алдык.

«2 КҮН АЭРОПОРТТО ТҮНӨДҮМ»
-Маалымат булактарында кызымды талкуулоо абдан көп болуп жатыптыр. Ар ким ар кайсыны айтып, өйдө-ылдый кептер болуп жатканы мени капа кылат. Бул жакта мен көкүрөк күчүгүмөн айрылып отурам.
10-март дүйшөмбү күн болчу. Кызым Кыргыз-орус билим берүү академиясынын акыркы курсунда окуп жаткан. Дипломун алам деп камылга көрүп, тиешелүү документтерин топтоп жүргөн. Ошол күнү «дипломго акча чогултуп жаттык эле, мен бүгүн бере келейин» деп менден акча алып кеткен. Болжол менен күндүзгү саат 11:50 чамасында чыгып кетти. Келер маалы болгондо дайыны жок болуп калды. Ага чейин эле телефонуна байланышка чыксак өчүрүлгөн деп жаткан. Саат кечки 17:30 болду, дагы эле кабар жок. Акыры 19:00 чамасында Биринчи Май РИИБине байланышып, Камиланын дайынсыз болуп жаткандыгы тууралуу билдирдик. Кечки 9дар чамасында милиция кызматкерлери келип, суракка алып, тааныш-билиштерибиз жөнүндө сурай башташты.
Биринчи Май РИИБине барсак, «арыз жазганыңар менен жашы жеткен жарандарга 3 күндөн кийин гана издөө сала баштайбыз» деп коюшту. Жаман нерселерди ойлогондон чочулап, балким, ала качып кеткендир, кандай болсо да кулдук уруп кудалар кирип келсе деле мейли деп калдык. Бирок анчалык көп убакыт дайынын билгизбей коюшпайт эле, чет өлкөгө алып чыгып сатып жиберишпесин деп мен аэропортто эки күн түнөдүм. Кирген-чыккан рейстин баарын карап отурдум. Үчүнчү күн дегенде милиция кызматкерлери издөө сала башташты. Камила акыркы жолу сүйлөшкөн жигити жана курбу кыздары менен телефон аркылуу сүйлөшүптүр. Бирок 4 күн бою такыр дайыны чыкпай койду.

«БИР НЕЧЕ КҮН ЖАКШЫ ЭЛЕ КАРМАШКАН ОКШОЙТ»
-Кызым жоголгонуна 6-күн дегенде анын жансыз денеси Байтик айылындагы мүрзөнүн жанынан табылганын милициядан билдиришти. Сөөктү тааныганга киргизет экен. Барсам шаардык өлүкканада суналып кызым жатыптыр. Андагы абалымды сөз менен жеткире албайм. Карасам бети-башында, кашынын үстүндө урулган жана эки каруусунда катуу кармаган колдун издеринен калган тактар бар экен. Чамасы, айткандарына көнбөгөндө ары-бери сүйрөп, жулкуса керек. Оң колунда болсо ийне сайылгандан калган тактар бар экенин сөөк коюп жатканда жууп чыккан аялдар айтышты. Аны болсо өлүкканадан ичине дары жүгүртүү үчүн сайылган ийнелерден болсо керек деп калдым.
Ошентип, сөөктү текшерүүгө алып, союуга уруксат сурашты. Кызым жансыз табылгандан кийин баарына кайыл болуп, макул деп койдум. Айтымдарында, кызды 3-4 күн жакшы эле шартта кармап отурушкан. Акыркы жолу жеген тамактары лагман, күрүч экен дейт, ашказанынан ошондой чыккан го. Өзүм көргөндө деле бети-башындагы боёктору орду менен, сөйкө-шакектери чыгарылган эмес, кийимдери да чечилбептир. Анан эң башкысы, эксперттер «зордукталган эмес» деп чыгарышты. Ишти алып барып жаткан кызматкерлер «бул жерде эркектин колунан келе турган ишти көргөн жокпуз, кыздар же аял кишинин эле кылган кылмышындай болуп турат» дегендей кылышууда. Эми ким билет, бул дагы толгон божомолдун бири болуп жатат.

«КЫЗЫМА ЖИГИТИ АПРЕЛДЕ СӨЙКӨ САЛМАК ЭКЕН»
-Адам жаны чыгып жатканда акыркы ирет бутун тартат турбайбы. Камиланы өлтүрүп жатышканда кыйналган окшойт, бут кийими согончогуна чейин чечилип калыптыр. Эксперттер денесиндеги тактарды тирүү кезинде алганбы же андан кийинби, тактайбыз дешти. Айтор, азыр мага баары бир болуп калды. Азыр башка кыздарымдын атын айтам деп Камила деп алып жатам, 5 кызымдын эң кичүүсү болчу.
Апрелде сүйлөшкөн жигитинин туугандары сөйкө салабыз деп даярданып жүрүшүптүр. Быйыл июнь-июль айларында турмушка узатмакпыз. Камиланын колундагы сумкасы, анын ичинде паспорт, 1000 сомдун тегерегиндеги акча бар болчу. Алары да табылбай калды. Тоноо максатында кылганбы дейин десең же жанында көп акча болсочу. Апасы экөөбүз тең мамлекеттик иште, айлык менен эле кыздарды чоңойтуп, эч нерседен кем кылган жокпуз. Эмне максатта мындай айбандыкка барып, он гүлүнүн бири ачыла элек жаркылдаган кызымды соолутушту билбейм. Кыскасы, кылмышты жасаган адамдар колго түшүп, өз жазасын алса көксөөбүз сууйт эле.

Укук коргоо кызматкерлери качан «эл арасында маньяк жүрөт» деген дуу кептердин аягына чекит коюшат деп коомчулук жооп күтүп турат. Акыркы маалыматтарга таянсак, Камила Дүйшөбаевага таандык уюлдук телефонду Бишкек шаардык «Тазалык» муниципалдык ишканасынын кызматкери шаардык ат майдандын жанынан көчө шыпырып жатып таап алганын Чүй ОИИББинин маалымат кызматы билдирди. Ошондой эле алардын берген маалыматтарына караганда, Камила Дүйшөбаева бир нече күн достору менен эле жүргөн. Сөөгү табылган жерде болсо 1 күндөн ашыгыраак жатып калган. Учурда табылган телефонуна келген чалуулар текшерилип, иликтөө иштери уланууда.

Гүлжан Асанкожоева
koom@super.kg