Бала үчүн эненин сүтү табылгыс пайдалуу азык. Бирок көпчүлүк бала эмизген айымдарда жарала турган маселе – эмизгенден кийин эмчектин формасынын бузулушу. Бул маселеден качып, айрым энелер наристесин эрте эле эмчектен чыгарып салышат. Бирок баланы жетиштүү убакытка чейин эмизип, ошону менен бирге эмчекти да өз калыбында сактоого болот.

1. ЖАШ КУРАК ЖАНА ГЕНЕТИКА
Жаш улам бир тепкичке көтөрүлгөн сайын организмдин ийкемдүүлүгүн, серпилгичтигин камсыздоочу коллаген заты азая баштайт. Андыктан төрөттөн кийин айымдардын организминдеги өзгөрүүлөргө жаш курак да таасирин тийгизет.
Андан сырткары генетика да эмчектин формасынын өзгөрүшүнө таасир берет. Эгер апаӊыздын эмчегинин формасы төрөттөн кийин өзгөрбөсө, сиздики да калыбында сакталат.

2. КОШ БОЙЛУУЛУК
Эмчектин формасын сактоо үчүн ага кош бойлуу кезден баштап кам көрө билүү зарыл. Кош бойлуу айымдардын эмчеги (ар бир айымдын организминин өзгөчөлүгүнө жараша) канчалык бир деӊгээлде чоӊоёт. Эгер убагында кам көрбөсө, айым төрөгөндөн кийин эмизүүдөн баш тартса да, эмчек мурунку калыбына келбейт, ылдый салаӊдап калат.

3. БЮСТГАЛЬТЕР
Кош бойлуу кезде эмчек чоӊоюп, салмагы оорлоп, ылдый тартылат. Андыктан кош бойлуулар үчүн атайын бюстгальтер сатып алыӊыз. Ал эмчектин формасына чоӊ же кичине эмес, дайыма чак болушу зарыл. «Баары бир чоӊоёт» деп чоӊун сатып алсаӊыз, эмчектин өз убагынан мурун чоӊоюшуна алып келет. Эгер «эмчегим кичирээк көрүнсүн» деп тар бюстгальтер пайдалансаӊыз, кысылып, кан айлануу жакшы жүрбөй, түрдүү ооруларга туш болууӊуз ыктымал.

4. ДУШ
Душка түшүп жатканда эмчегиӊизге алмак-салмак 1 мүнөт муздак, 1 мүнөт жылуу, 1 мүнөт териӊиз күйбөгөндөй ысык суу агызып жуунуӊуз, башкача айтканда, контрасттык душ кабыл алыӊыз. Бул процедура эмчек чоӊойгондо жарылып жана чоюлуп кеткен терини калыбына келтирүүгө жардам берет. Жакшы натыйжа алыш үчүн контрасттык душту эртеӊ менен кабыл алуу сунушталат.

5. УКАЛОО
Курамында коллаген, эластин, соя майы бар крем же май сатып алыӊыз. Аны эмчегиӊизге 2 маал – эртеӊ менен жана кечинде сүйкөп, биринчи саат жебеси менен, андан соӊ карама-каршы багытта 15-20 мүнөт жеӊил укалаӊыз. Эмчек өтө назик орган болгондуктан, ага кылдат мамиле жасаш керек. Укалайт десе оорута кармап эмес, тескерисинче, назик сыйпалаӊыз.

6.АРЫКТОО
Эмчек сүт бездеринен жана май катмарынан турат. Эгер айым төрөттөн кийин мурунку калыбыма келем деп диета кармап, өтө тез арада арыктаса, эмчектеги май катмары кетет да, тери тартылууга жетишпей, салаӊдап калат. Андыктан пайдалуу азыктар коштолгон диета кармап, акырындап арыктоо сунушталат.

7. ТУУРА ЭМИЗҮҮ
Бала эмип жатканда ага эркиндик бербеш керек. Наристе эмчектин үрпүн тартып, тиштеп, колу менен терисин чоюп, чымчыйт. Бул, биринчиден, оорутса, экинчи жагынан эмчектин терисинин чоюлушуна алып келет. Ар бир эмчекти кезек-кезеги менен эмизүүнү унутпаӊыз. Эгер бир жагын көбүрөөк, бир жагын азыраак эмизсеӊиз, эмчектин формасы да ошого жараша бири чоӊ, экинчиси кичине болуп калат.

8. АШЫКЧА СҮТ
Эмчектеги сүт баланын керектөөсүнө жараша гана чыгат. Эгер сүт ашыкча болуп, бала эмбей койсо, энелер улам-улам эмчекти саап башташат. Бул сүт бездеринин нормадан ашыкча иштеп, ого бетер сүттүн көп келишин шарттайт. Ошондой эле сүт чыкпай жатса да эмчекти колу менен чоюп, зордоп сүт чыгарганга аракет кылышат. Бул теринин чоюлуп, эмчектин формасынын бузулушун шарттайт. Эгер сүтүӊүз көп же аз келип жатса, ошого жараша тамак-аш рационуӊузду өзгөртүӊүз.

9. БАЛАНЫ ЭМЧЕКТЕН ЧЫГАРУУ
Эмчектин формасынын өзгөрүү-өзгөрбөшү баланы эмчектен туура чыгаруудан түздөн-түз көз каранды. Кош бойлуу болгон кезден баштап эмчектеги сүт бездери чоӊоёт. Эгер баланы аз-аздан эмизгенге көндүрүп, акырындап эмчектен чыгарсаӊыз, сүт азайып, сүт бездери кичирейип, тери өзү калыбына келет. Бир күнү таӊ атпай тура калып эле, «баланы эмчектен чыгарыш керек» деген чечимге келип эмизбей койсоӊуз, же болбосо жаӊы төрөгөндөн кийин эле баланы эмизбөөнү чечсеӊиз, анда организмде гормоналдык баш аламандык башталат. Айымдар баланы эмчектен чыгарууда көпчүлүк учурда эмчекти катуу таӊып, көп убакытка чейин ошондой абалда жүрүшөт. Эмчекти катуу таӊып көп убакыт жүрүү теринин чоюлуп калышына гана эмес, айрым учурда кан айлануунун бузулушунан сүт бездеринин сезгенүүсүнө алып келет. Андыктан бул жаатта атайын маммологго кайрылып, кеӊеш алганыӊыз туура болот.

10. ТУУРА ТАМАКТАНУУ
Эмчектин формасын сактоодо туура тамактануу дагы жардамга келет. Куурулган, майлуу, ышталган, таттуу азыктардын, спирт ичимдиктердин ордун жашылча-жемиш, күрүч, балык, тоок эти, анча майлуу эмес сүт азыктары сыяктуу жеӊил тамактар менен алмаштырыӊыз.
«Эмчектин формасы эмизгенден бузулбайт. Туура эмес кам көрүүдөн же болбосо такыр кам көрбөгөндөн бузулат» дешет тажрыйбалуу энелер. Андыктан, урматтуу айымдар, ар дайым өзүбүзгө кам көрө билели!

Асыл Орозбекова
kenesh@super.kg