Учурда өлкөбүздө 92 миң окуучу 9-классты, ал эми 62 миң окуучу 11-классты аяктап, окуу жайларга тапшыруу алдында турушат. Андыктан 9-классты аяктаган соң, абитуриент кайсы окууга тапшыруу менен өзүнө жана коомго пайда алып келер кесипке ээ болорлугу тууралуу маалымдайбыз. Эмгек жана социалдык өнүгүү министрлигинин 2015-жылдан берки изилдөөсүнүн жыйынтыгы боюнча, "айлыгы көп жана талап жогору" деп эсептелген кесиптер төмөндө көрсөтүлгөн.

"4000 БЮДЖЕТТИК ОРУН БАР"

Төөлөсбай Абылкасымов, Билим берүү жана илим министрлигинин кесиптик билим берүү башкармалыгынын башкы адиси:
– Мурун экономика, медицина, укук таануу (юриспруденция), туризм, курулуш, педагогика жана инженердик-технология (IT) тармагына абитуриенттердин басымдуу бөлүгү тапшырчу. Бирок акыркы 5-10-жылдан бери жогорудагы багыттар боюнча билим алып жаткандардын саны кескин өсүп, бул кесипке ээ болгондордун потенциалы түшүп кетти. Эл аралык билим берүү багытындагы эксперттер да биздин мамлекетте 2-3 эле тармакта (экономика, педагогика, укук таануу) окуп жаткандар кескин көбөйгөнүн жана алардын деңгээли канааттандырбай жатканын айтып чыгышты. Мамлекетке караган орто-кесиптик окуу жайларга тапшырчу талапкерлер үчүн жылына 5 миң бюджеттик орун берилчү. Быйыл бул көрсөткүч 4 миңге түштү. Биздин мамлекетке эң зарыл болгон айыл чарба жана кайра иштетүү тармактары боюнча берилген бюджеттик орундар толбой жатат. Мындан улам атайын стратегия иштеп чыктык. Анда айыл чарба, медицина, туризм, курулуш жана педагогика негизги тармактар катары киргизилди жана реформалар жүргүзүлөт.
Ар бир кесип ардактуу дегендей мыкты адис өзүн жана кесибин эч качан уят кылбайт. Мыкты кадрлар гана өлкөнү да өзүн да багып кете алат. Назарыңыздарда азыркы учурда кирешелүү жана популярдуу болуп жаткан кесиптер.

ТИГҮҮЧҮЛҮК


Аталган кесип учурда эң көп жумуш орундарын түзгөн тармак. Аталган кесип ээлери бир айда эң аз дегенде 20 миң сом айлык алышат. 2017-жылдын январь айында эле Бишкек шаарынын өзүндө 600 вакансия ачылган. Ал эми республика боюнча тигүү цехтери күн санап ачылууда.

ШИРЕТҮҮЧҮ


Жыл санап республика аймагында ири курулуш иштери жүрүүдө. Мындан улам ширетүүчүлөргө талап жогору. Бул багытта да мамлекеттик окуу жайларда бюджеттик орундар каралган. Аталган кесиптин ээлери 25 миң сомдон 80 миң сомго чейин айлык маяна ала алышат.

ЭНЕРГЕТИКА


2016-жылы аталган багыт боюнча өлкө аймагынан 1084 абитуриент окууга киришкен. Бул жаатта негизги иш ГЭСтерде жүргөндүктөн нымдуу, кооптуу, түнкү жумуш деген категориялар боюнча айлык маяна көп төлөнөт. Орточо эсеп менен алганда, эң аз эмгек акы 25 миң сомду түзөт. Бул багытта электр станцияларынын техниги, электр монтажчы жана электр менен камсыздоочу адистер даярдалат.

IT-АДИСИ


"XXI кылым жаңы технологиялар заманы" деп айтылгандай, учурда күн санап заманбап технологиялар менен иштеген инженер-технолог (IT) кызматкерлерине талап күчөп барат. Бул кесипти аркалаган адистер орточо эсепте эң аз дегенде 30 миң сомдон жогору айлык алышат. Айрым ишканалар 100 миң сомго чейин маяна төлөшөт. 2016-жылы аталган багыт боюнча республика аймагынан 2311 абитуриент тапшырган. Учурда мамлекеттик мекемелер электрондук системге өтө баштап, биометрикалык системдер киргизилип жаткандыктан, IT кызматкерлерине талап жогору.

АШПОЗЧУ-КОНДИТЕР


Ашпозчу-кондитер кесибине даярдоочу окуу жайларда аталган багытта билим алгандар үчүн бюджеттик орундар каралган. Өлкө боюнча 2016-жылы бул тармакка 1358 окуучу тапшырган. Башында 15 миң сомдон жогору маяна менен баштап, такшалган адис болгон соң 40 миң сом жана андан көп маяна алса болот.

АНДАН СЫРТКАРЫ

• чачтарач
• офис-менеджер
• маркетолог
• токойчу
• сатуучу-консультант
• куруучу кесиптерине да талап жогору. Эскертүү: Өлкөдөгү көпчүлүк кабыл алуу комиссиясы 2017-жылдын 1-июлунан тарта иштей баштайт. Орто кесиптик окуу жайларда 9-классты аяктагандар үчүн окуу мөөнөтү 2 жыл 10 айды түзөт.

Окууга тапшырууда талап кылынуучу документтер:

1. Күбөлүк (окууну бүткөндүгү тууралуу)
2. Паспорт же туулгандыгы тууралуу күбөлүк
3. Директордун атына арыз
4. Жашаган жеринен маалым кат
5. Мектептен мүнөздөмө
6. №086-У медициналык маалым каты
7. 3*4 өлчөмүндөгү сүрөт (6 даана)

«Супердин» сурак бурчу

Кесипти эмнесине карап тандайсыз?

Аймээрим Кылычбекова, 8-класстын бүтүрүүчүсү, Жалал-Абад шаары:
– Кичинемден эле өзүмдү-өзүм дарылоону үйрөнүшүм керек деген максат койгом. 11-классты аяктаган соң медициналык академияга окууга тапшырам. Ата-энем да каршы эмес. Дарыгерлер канча айлык алары мен үчүн маанилүү эмес. Оорулууларга жардам берсем болду. Окууну аяктагандан кийин иш таап кетериме толук ишенем.

Айгерим Нурдин кызы, 9-класстын бүтүрүүчүсү, Сокулук району:
– Ички иштер министрлигинин академиясына же юридикалык окуу жайга тапшырууну пландап жатам. Кесип тандоодо "иш таап кете аламбы?" деген суроо коём өзүмө. Укук коргоо органында иштөө кызыгуума атам себепчи. Ал да ушул тармакта иштейт. Айлыгы 10-15 миң сом деп уктум. Быйыл ушул эки тармактын бирине окууга тапшырууга аракет жасайм.

Руслан Эркеев 8-класстын бүтүрүүчүсү, Талас шаары:
– Эс тарткандан бери компьютерге абдан кызыгам. Ушул тармакта өзүмдү сынап көрүүнү максат кылып, программисттик кесипти тандайын деп жатам. Бул тандоомду ата-энем да колдоду. Өзүм да кызыгам. Ачыгын айтсам, айлыгы канча экенин да билбейм. Программисттерге иш көп экен. 9-классты аяктап эле Бишкекке окууга тапшырам.

Бактыгүл Назырбек кызы, 8-класстын бүтүрүүчүсү, Бишкек шаары:
– Мен 11-классты аяктап, визажисттик курска тапшырып, ошол тармакта иштөөнү пландап жатам. Кичинемден эле бул багытка кызыгуум бар. Азыр да сиңдилеримди өзүм боёнтом. Күнүнө жакшы иштесең
10 миң сомдон жогору акча тапса болот экен. Апам макул, атам менен кеңеше элекмин. Иш табылат деген ойдомун.

Жумаида Маматкадырова, 9-класстын бүтүрүүчүсү, Ала-Бука району:
– 11-класска чейин окуп, кийин кытай тили боюнча котормочулук кесибине тапшырууну пландап жатам. Азыр өлкөбүздөгү кендерди кытайлар иштетип жаткандыктан, кирешелүү, зарыл кесип деп ойлойм. Айлыгын да жакшы төлөшөт. Бирок дагы башка багытка өзгөрүп кетишим мүмкүн. Кесип тандоодо айлыгына да көңүл бурам.

Асхат Ишенаалы уулу, 8-класстын бүтүрүүчүсү, Кочкор району:
– Жогорку окуу жайга 11-классты аяктаган соң гана тапшырам. Кесип тандоодо өзүмдүн жөндөмүмө карайм. Бишкек шаарында котормочулук боюнча окусам деп жатам. Араб тилине кызыккандыктан ушул багытта мыкты адис болууну каалайм. Азырынча котормочулук кесип менен канча акча тапса болорун билбейм.

Бектур Токтоноев
koom@super.kg