Үстүбүздөгү жылдын 31-август күнү маданият кызматкерлерине, алардын ичинде ырчы Самара Каримова, Гүлжигит Сатыбеков, Нурайым Азыкбаевага Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти наамы ыйгарылды. Ошол күндөн бери мамлекеттик сыйлыктарга маданият кызматкерлери кандай критерийде көрсөтүлүп, тандалып жатат деген тема талкууда. Ушундан улам маданият жана искусство тармагында эмгектенген инсандарга «Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти наамына ким татыктуу?» деген суроо менен кайрылдык.

ЭГЕМБЕРДИ ЧАЛАБАЕВ, актёр, Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти:

– Наамдар маданият талаасына өмүрүн сайып койгон, кыргыз искусствосу өлбөсө экен деп кызмат кылып келаткан инсандарга берилиши керек. Эбак эле Эл артисти наамына татыган Марат Жанталиев, Өмүрзак Токтомуратов, Айнура Тургунбаева, Руслан Курманалиев деген актёр, актрисалар жүрөт. Ушулардын эмгегин көрбөгөндөн кийин башканы айтып эмне кереги бар? «Жаштарга бериш керек» дешет. Ыйман менен жашап жүргөн аксакал актёрлорубуз картайганда талаада калат бекен? Бул болгону кагаз да. Театрдын жан дүйнөсүн сезе билген инсандар бул тууралуу баш көтөрүп айтат бекен десем, эч ким үн катпайт. Ушундан улам театрдын жетекчиси катары артисттердин көзүн карай албай жүрөм.

МУРАТ МАМБЕТОВ, Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти:

– 50 жашка чыккан кыйын артисттер наам албай жүрүшөт. Алар бирөөгө кошомат кылбаган чыныгы таланттар, жылкы союп берип, тааныштарды ортого салышпайт. Эмгеги сиңген артист эмес, маданияттын мыкты кызматкери деген сөзгө татыксыздар алып жатышат. Комиссия маданиятты түшүнгөн адамдардан куралып, Ак үй, өкмөткө тийиштүү адамдар кийлигишпесе жакшы болмок. Канчалаган образдарды жараткан белгилүү Марат Жанталиев ушул убакка чейин наам ала элек. Наамды татыктуу адамдарга беришсе элдин азыркыдай кыжыры келбей сүйүнмөк да.

ГҮЛНАРА КАХАРОВА, ырчы:

– Мен «эмгегим сиңип калды» деп документ топтоп бир дагы жерге барган эмесмин. Негизи, татыктуулар толтура. Мисалы, Токтобүбү Черикчиева, Мерген Турган. Мага сыйлыктын кереги жок, болгону акыйкаттын жоктугуна күйөсүң.

КЕНЖЕ ДҮЙШЕЕВА, ырчы:

– Чыгармачылыкта эмгектенгениме 23-24 жыл болуптур. Ушул наамга документтеримди жыйнап сунуштоодон уялып, өзүмө сын көз караш менен карап жаткам. Бирок акыркы көрүнүштөр адамды кыжалат кылбай койгон жок. Улуу муундагы Шахрезада Аскарова, Гүлнара Кахарова, Токтобүбү Черикчиева, Мерген Турган сыяктуу адамдар бар. Алардын артынан биз келе жатабыз. Наамды берердин алдында бардык тарабын карап, канча жыл эмгектенгенин эске алышса.

КАНЫКЕЙ, ырчы:

– Бул наамга өзүмдүн агайым, көп жылдан бери маданият тармагында эмгектенип, керемет ырларды аткарып келе жаткан Токтобек Асаналиевди ылайыктуу көрмөкмүн. Талантты татыктуу, татыксыз деп бөлүүгө акым жок. Өзүм аталган наамды алуу жөнүндө 15 жыл эмгегимди сиңирген соң ойлонуп башташым мүмкүн.


ЭРНЕСТ АБДЫЖАПАРОВ, режиссёр:

– Наам берүү бул бийликтин өздөрүнө элдин көңүлүн бурдурчу системи. Татыктуулардын баарына берүү мүмкүн эмес болуп, нааразычылыктар көп чыгат. Кимде-ким наам алгысы келсе жагалданып, жалынсын. Мен дайыма эле айтып келем, жаш өткөндө пенсия менен кошо берип, анан ал адамдарды мамлекет карамагына алса, азыркы чыгармачыл адамдар кийинки жашоосун эстеп ошого иштемек. Азыркы ырчы-чоорчулардын 60 жашка чыга электери бул наамга татыксыз деп эсептейм. Ал эми кино жаатында акыркы он жылда оператор, сүрөтчү актёрлордон наамдарды алып эле жатышат.

ЗАКИРБЕК ДҮЙШӨНБЕК УУЛУ, комузчу:

– Мени 2012-жылы Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген артисти наамына сунушташканда баш тарткам. Анткени устаттарым Руслан Жумабаев, Рахат Көчөрбаев сыяктуу эмгеги качан эле сиңип бүткөн агайлардын башын аттап кете алган жокмун. Азыр да эртелик кылат деп ойлойм. Бул наамды алууга бери жагы 20 жыл эмгектенип, эл аралык сынактарга катышып мамлекетибизди таанытып жүргөн инсандар татыктуу. Андайлар көп эле. Ошолордун эмгегин көрүп, баалай алчу чоңдорубуз жетишсиз болуп жатат окшойт.

ИЛЬЯЗ АБДЫРАЗАКОВ, ырчы:

– Өзүмдү Эмгек сиңирген артист болууга жашмын деп жүргөм. Бирок көпчүлүктүн мен тууралуу ойлорун билип, «Ильяз деген ырчы бар эле, ал дагы алса жакшы болмок» деп ойлонуп баштадым. Эмгектене берсек бизге дагы берилип калар.


ОМАР, ырчы:

– Мен Эмгек сиңирген артист наамын сөзсүз түрдө улгайганда алуу керек деген ойдон алысмын. Бирок улуу муундагы эмгеги сиңген адамдардын унутта калуусуна да каршымын. Жаштарга келсек, чет өлкөдө мамлекетибиздин желегин желбиреткен Кайрат Примбердиев, Жийдеш Идирисова, бизде эле эмес, казак эли сыйлап, ырларын аткарып жүрүшкөн Ильяз Абдыразаков жок дегенде президенттин Ардак грамотасын алышат деп күткөн элем.

АТАКТУУЛАР ИНТЕРНЕТ АЙДЫҢЫНДА ЭМНЕ ДЕП ЖАЗЫШУУДА?

Белгилүү инсандар да интернет тармактарында өз ойлорун жазып калтырууну улантышууда.

ТҮМӨНБАЙ КОЛДОШОВ, ырчы, обончу:

– Ой, Болот ака! (ред: ырчы Болот Токтобаевге кайрылууда) Сизге айттым эле "күнүмдүк ыр жазыңыз" десем, "таза сүйүүнү, ыйык махабатты ырдайм" дейсиз. Мына, "элдин балдары эмгек сиңирдик" сиз жүрөсүз, "Адамдар бирөөгө кор, бирөөгө зар" деп коюп. Экөөбүз "дүмбүл саткан сары кыз" деген ыр жазбасак репутацияга доо кетирдик. Президенттин указына ылайык, наам алгандарды чын жүрөктөн куттуктайм! Ишиңиздер илгери болсун!

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН МАМЛЕКЕТТИК СЫЙЛЫКТАР ЖАНА НААМДАР ТУУРАЛУУ МЫЙЗАМЫ

2017-жылдын 28-июнунда Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан «Мамлекеттик сыйлыктар жана ардак наамдары» жөнүндө кабыл алынган 14-беренесинде төмөнкүдөй жазылган:
Кыргыз Республикасынын эмгек сиңирген артисти ардак наамы маданият жана искусство жаатында кеминде 15 жыл иштеген, ашкан көрүнүктүү чыгармаларды жараткан учурларды кошпогондо, театр, музыка, кино, теле жана цирк искусствосу жаатында жогорку көркөмдүктөгү образдарды, жалпы элдик таанылууга ээ болгон спектаклдерди, кинофильмдерди, телефильмдерди, музыкалык чыгармаларды жараткан мыкты кесипкөй артисттерге, дирижёрлорго, режиссёрлорго, операторлорго, сүрөтчү-коюучуларга, кийим боюнча сүрөтчүлөргө, үн операторлоруна, хормейстерлерге, балетмейстерлерге, музыкалык аткаруучуларга, концертмейстерлерге, элдик чыгармачылыктын чыгармаларын аткаруучуларга, музыкалык, хор, хореографиялык жана башка жамааттардын көркөм жетекчилерине ыйгарылат.

Нуркыз Курманбек кызы,
Айсалкын Качкынбекова
star@super.kg