Түнкү клуб, кафе, айтор, ар бир эс алуу жайында жаңырып, кулакка сиңип калган «Despacito» ырын сиз деле кыңылдап ырдап калсаңыз керек. Адамдарды көл-шал кылып бийлеткен жылдын хит ырынын ийгилик сыры эмнеде? Чыгарманы эл сүймөнчүгүнө айланткан ырчылар ким? Аткаруучуларга бул чыгарма кандай ийгиликтерди алып келгендиги тууралуу кеп кылабыз.

Аткаруучулар – Луис Фонси, Дэдди Янки
Чыккан жылы – 2017-жыл, 13-январь
Жанры – Латын-поп, реггетон
Ырдын узактыгы – 3 мүнөт 47 секунд
Чыгарманын авторлору – Луис Фонси, Дэдди Янки, Эрика Эндер

БИР КҮНДӨ ЖАЗЫЛГАН ЫР
Дүйнөгө белгилүү ырдын жаралуу тарыхы тууралуу аткаруучулардын бири Луис Фонси: – «Despacito`нун» дүйнө жүзүнө популярдуу болуп кетери үч уктасам түшүмө кирген эмес. Мен бул окуяны Кудайдын буйругу деп гана кабыл алдым. Ырдын жаралышы оңой болду. Бир күнү эртең менен ойгонсом башыма өзүнчө эле «Деспаситонун» музыкасы келип, ичимден улам ал музыканы «деспасито» деген сөзгө салып кыңылдап жаттым. Ошол күнү ырдын авторлорунун бири Эрика менен ыр жаздырып жатканбыз. Ага барып «бир обон бар «деспасито» деген сөзү менен, ушуну да ырга кошпойлубу» деп сунуштадым. Ал макул болуп, ырыбыз бир күндүн ичинде жазылып бүттү. Карап көрсөм, бир нерсе жетишпей жаткандай туюлду, ойлонуп Дэдди Янкини кошуп рэп айттырмай болдук. Рэп ырга өзүнчө түс берди. Бул ыр менен клиптин негизги каарманы сулуу кыз эмес, биз сүйгөн Пуэрто-Рико өлкөсү,- дейт ырчы.
Чынында эле дүйнөнүн ар бурчуна тараган ырдын клиби Пуэрто-Рикодо тартылып, ал өлкөгө эс алуучулардын санын арбыткан деп айтышат.

АТАКТУУЛУГУ БОЮНЧА «МАКАРЕНАНЫ» БАСЫП ӨТТҮ
«Деспасито» АКШнын хит-параддарында 16 жумадан ашык биринчи орунду камсыздаган алгачкы испан тилдүү ыр. Ал буга чейин АКШда 1996-жылы «Макарена» ыры жеткен ийгиликти басып өткөн.
«Деспаситонун» клиби ютубда 4 миллиард жолу каралып, аталган сайттын тарыхында эң көп каралган видеолордун катарына кире алган. Айрым батыш басылмалары «Деспасито» чыгармасы ютубдагы кароолордон эле 4 миллион доллар тапкандыгын жазышкан. Мындан сырткары түрдүү тилдерге которулуп ырдалып, пародиялар жазылып, кавер версиясын ырдаган ырчылардын багын ачкан. Кыргызстандык жаш ырчы Толгонай Арзыкеева да «Деспаситону» ырдап интернеттен белгилүү болгонун айта кетели.

ЫРДЫН ТЕКСТИНДЕ «АЧЫК» СӨЗДӨР БАР
«Деспасито» сөзү кыргызча жай, акырын жасалган кыймыл-аракетти түшүндүрөт. Ал эми ырдын текстинде «мен сени жай, акырын атыр жыттуу моюнуңдан жыттап, кулагыңа шыбырап, өпкүлөп чечиндиргим келет» сыяктуу «ачык» сөздөр бар. Ырдын сөзүнүн маанисин билбей ырдап жүргөндөр көп. Мисалы, Малайзияда аталган ырды мамлекеттик теле-радиолордон берүүгө тыюу салынган.

ВЕНЕСУЭЛАЛЫКТАРГА ТААРЫНЫП...
2017-жылдын июль айында Венесуэланын президенти Николас Мадуронун иш-чарасында «Деспаситонун» музыкасына башка сөздөр коюлуп ырдалган. Ал тексттин мазмунунда элди шайлоого катышууга чакырган лозунг колдонулат. Венесуэлалыктардын бул жоругуна капа болгон ырчылар «биз ырды саясий максатта колдонууга уруксат берген эмеспиз» деп чыгышкан. Дэдди Янки «ыр уурдоо, анын текстин бурмалоо эң оор кылмыш менен барабар» деп Венесуэла президентин кылмышкер деп айыптаган.

ЛУИС ФОНСИ
1978-жылы 15-апрелде Пуэрто-Рикодо туулган. Луис кичине кезинде эле ата-энеси АКШнын Флорида штатына көчүп келишет. Болочоктогу ырчы, актёр 1995-жылы Флорида штатындагы музыкалык окуу жайга тапшырып, ийгиликтүү аяктайт. Ырчы Бирмингем атындагы симфониялык оркестрде да ырдап жүргөн. Алгачкы альбомун 1998-жылы жаздырып, ал ырлар жыйнагы Латын Америкада популярдуулугун арттырган. 2000-жылы Кристина Агилеранын испан тилдүү альбомунда Луис Кристина менен «Mi Reflejo» дуэтин аткарган. Жеке жашоодо модель Агюда Лопес менен баш кошуп, бир уул, бир кызды тарбиялап келишет.

ДЭДДИ ЯНКИ

1976-жылы 3-февралда Пуэрто-Рикодо жарыкка келген. Актёр, ырчы, продюсер Дэдди бала кезинде бейсболду сүйүп, спорт менен берилип машыккан. Тилекке каршы, бутунан катуу жаракат алып спортту биротоло таштаганга туура келген. Спортту таштагандан кийинки капасын музыка менен жазып жүргөн Дэдди 17 жашында үйлөнүп, учурда 3 баланы тарбиялап келет. Бизге Дэдди «Gasolina» аттуу ыры менен белгилүү. 2008-жылы «Таланттуу жигит» аттуу тасмада роль аткарып кинодо өзүн сынаган.

Лунара Бекиева
star@super.kg