“РЕФЕРЕНДУМ ӨЗ УБАГЫНДА ӨТӨТ”

15-июнда Убактылуу өкмөттүн төрайымы Роза Отунбаева Ош жана Жалал-Абад окуясы боюнча маалымат жыйын уюштурду. Өз сөзүндө кырдаал мурунку күндөргө салыштырмалуу тынч болуп калганын белгиледи. “Менин чөнтөк телефонума кыргыздардан дагы, өзбектерден дагы тынымсыз СМС-билдирүүлөр келип жатат”,- дейт Р.Отунбаева.
Орусияга аскердик күч сурап кайрылганына токтолуп, анда Жамааттык коопсуздук келишим уюму техникалык жардам берүүгө макулдугун бергенин маалымдады. Орусия 13-июнда Канттагы аба майданга үч аскердик-транспорттук учакта десанттарын алып келүү менен чектелген. Алар Кыргызстандагы орусиялык аскердик жайларды жана андагы кызматкерлерди коргоо үчүн келишкен. Ал эми аскердик күч киргизүүнү максатка ылайыксыз деп тапты.
Өзбекстанга качып жаткан кыргызстандык өзбектердин саны да түрдүү айтылууда. Алсак, Өзбекстандын Өзгөчө кырдаалдар министрлиги чек арадан 75 миң адам өткөнүн билдирген. Ал эми Роза Отунбаева: “30-40 миң киши өттү десе, чындыкка коошот”,- деп билдирди. Өзбекстандын Тышкы иштер министрлиги кыргыз эли өзү республиканын түштүгүндөгү чыр-чатакты тартипке келтире аларына ишенерин жарыялады.
Андан сырткары Роза Отунбаева 27-июнга белгиленген референдум өз убагында өтөрүн билдирди. “Мен элдин маанайы кандай экенин билип турам, бирок биз келечегибиз үчүн дагы алдыга жылышыбыз керек”,- дейт ал.
Ош жана Жалал-Абад окуясындагы каза болгондордун элесине 16-18-июнь – аза күтүү күндөрү деп жарыяланды.

Беларустун Баш прокуратурасы Кыргызстандын экс-президенти Курманбек Бакиевди экстрадациялоодон баш тарткандыгын ведомствонун расмий өкүлү Пётр Киселёв билдирди. Бул тууралуу “Интерфакс” агенттиги маалымдайт. Маалыматта баш тартууга эмне себеп болгондугу тууралуу кабар жок. К.Бакиев 19-апрелден бери Беларуста жүрөт. Буга чейин аталган өлкөнүн президенти Александр Лукашенко дагы аны Кыргызстанга кайра жөнөтпөй тургандыгын жарыялаган эле.

Жалал-Абад облусунда кырдаал турукташып, качкындардын алды кайра кайта баштады. Бул туурасында билдирген УӨнүн төрайымынын орун басары Өмүрбек Текебаев эки күн Жалал-Абад облусунун Базар-Коргон, Ноокен райондору жана Жалал-Абад шаарында, ага чейин Ош шаарында болуп, Бишкекке көчүрүлгөн жарандар менен бирге борбор калаага кайтты.
Ал аймактарды кыдырып, араздашкан эки улуттун аксакалдары менен кезигип, сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн. Жалал-Абад облусунун аймагындагы чек ара өтмөктөрүндө качкындар ээн талаада, жамгыр жааса, жаан алдында жергиликтүү бийлик сунуштаган имараттарга кирүүдөн чочулап, баш тартып турушат. Бирок алардын коопсуздугун, тамак-аш, дары-дармек менен Өзгөчө кырдаалдар министрлиги жана жергиликтүү бийлик жетекчилери камсыздоодо.

14-июнь күнү британиялык “The Sun” гезити экс-президент Курманбек Бакиевдин кичүү уулу Максим Бакиев Улуу Британиянын чек ара агенттиги тарабынан кармалгандыгын жазган. Маалымат булагына таянсак, ал баш калкалоо жайын издеп барган. Максим Бакиев Гемпширдеги “Фарнборо” аэропортунда ижарага алынган жеке учактан түшүп келе жаткан жеринен колго түшкөн.
Бул маалыматты Улуттук коопсуздук мамлекеттик кызматынын башчысы Кеңешбек Дүйшөбаев да тастыктады. “Ал бир топ беренелер боюнча күнөөлөнүп, Интерпол тарабынан эл аралык издөөгө жарыяланган”,- дейт Кеңешбек мырза.
Эскерте кетсек, Максим Бакиев камалган эмес, кармалган. Аны темир тор артына жөнөтүү үчүн соттун чечими керек. Анын үстүнө Улуу Британия менен Кыргызстандын ортосунда экстрадациялоо (зордоп жөнөтүү) жөнүндө келишим жок. Ал эми мындай келишимди түзүү бир топ жылдарга созулат. УӨнүн төрайымынын орун басары Азимбек Бекназаров: «Эл аралык конвенцияга ылайык, Улуу Британия Максим Бакиевди же өзү соттошу керек, же Кыргызстанга берүүсү кажет. Эгерде Англия Максим Бакиевди Кыргызстанга бербей турган болсо, анда өлкөдөн АКШнын транзиттик ташуу борборун чыгаруу жөнүндө маселе көтөрүлөт”,-дейт ал.
Экс-премьер Феликс Кулов Максим Бакиевдин кармалганын “Лондондо мыйзамдуу калууга болгон аракети” деп баалады.
Акыркы маалыматтар боюнча, «The Times» гезити М.Бакиевдин саясий баш паанек сураганын кабарлады. Бирок анын жанында керектүү документтер болгон эмес.
Маалымат үчүн: Орусия бир канча жылдардан бери Англияда жашап жаткан Борис Березовский, Ахмад Закаевди Англиядан кайтара албай келет. Расмий түрдө айтылбаса да, “экс-ханзааданын” кармалышына Орусия абдан кызыкдар болчу. Андыктан Англия Кыргызстан эмес, Орусияны дагы бир ирет ызырынтып алуу үчүн деле Максим Бакиевди мекенине кайтарып бербей, тескерисинче, ага саясий баш паанек берип коюшу мүмкүн. Балким, Максим Бакиев да дал ушундай план менен Англияга атайын колго түшүп бергендир...

16-июнда Бишкек шаардык ички иштер башкармалыгынын кызматкерлери (ШИИБ) Камчы Көлбаевди кармашкан. Укук коргоо кызматкерлери криминалдык чөйрөдө белгилүү болгон К.Көлбаевди түштүктө болуп өткөн окуяга байланыштуу суракка алышкан. Суракта Ош жана Жалал-Абад окуялары болуп жатканда кайда болгонун жана Бишкек шаарындагы жашаган дареги такталды. Андан кийин укук коргоо кызматкерлери аны бошотушкан.
Маалымат үчүн: К.Көлбаев Рыспек Акматбаевге кол салгандыгы үчүн 25 жылга камалган. Кийин түрмөдөн качып кетип, издөө жарыяланган. Бирок көп өтпөй Башкы прокуратура К.Көлбаевди издөөнү токтонууну буюрган. Р.Акматбаев өлтүрүлгөндөн кийин ал Кыргызстандын эң таасирдүү криминалдык авторитети катары эсептелип калды. «Фергана» агенттигинин маалыматы боюнча, буга чейин чет өлкөдө жашап, жакында мекенине кайткан.

АТАМБАЕВДИ АТУУГА КИМ КЫЗЫКДАР?

“Мени өлтүрүүгө мурун эле буйрутма беришкен. Азыр менин башымдын баасы 1 миллиондон 1,5 миллион долларга чейин өстү”,- деп Алмазбек Атамбаев “Вечерний Бишкек” гезитинде уюштурулган түз байланышта жооп берген. УӨнүн төрайымынын биринчи орун басары акчанын көлөмү тууралуу Зикирбаевдин тобундагы шериктештери айтып беришкенин билдирет.
Маалымат үчүн: А.Атамбаев 23-майда журналисттерге маалымат жыйын өткөрүп, анда: “Мага коюлган баанын алты нөлү бар экендиги кубандырат, анткени Аскар Акаевдин тушунда 20 миң долларга гана баалашканын билип калгам”,- деп азил-чыны аралаш жоопту узаткан.

Түштүктөгү кан төгүүдө чет өлкөлөрдүн жарандары да жабыр тартышты. Алардын арасында Пакистандын жараны каза болгон. Коогалаң башталгандан кийин эле чет мамлекеттер өз жарандарын Ош жана Жалал-Абад облустарынан алып чыгып кетүүгө учактарын жөнөтүп жатышты.
Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигинин 15-июнда берген маалыматы боюнча, түштүк аймагынан миңден ашуун чет өлкөлүктөр эвакуацияланган. Анын катарында Түркмөнстан, Кытай, Индия, Түркия, Пакистан, Европа, Ооганстан жана Япониянын жарандары бар. Алгачкылардан болуп Индия менен Түркмөнстан өз жарандарын алып чыгып кетишти.

Жалал-Абад облусуна караштуу Сузак айылында гуманитардык катастрофа болушу ыктымал. Бизге бул тууралуу учурда Сузакта жүргөн көз карандысыз кабарчы Улар Оморов маалымдады. “Сузак айылында азык-түлүк, дары-дармек жана суунун жетишсиздиги курчуп жатат”,- дейт ал. Анын айтымында, Сузактын жашоочулары талап-тоноочулардан чочулагандыктан, эч кимди аймагына өткөрбөй жатышат. Ошондой эле У.Оморов Бишкектен келген адамдар түштүктөгү абалды ого бетер курчутуп жатышкандыгын билдирет. Алар кызуу кандуулукка берилип, ансыз да сестенип турган өзбек улутунун өкүлдөрүн чочулатышууда.

“СУПЕР-ИНФО” БООРДОШТОР МЕНЕН БИРГЕ

Өлкөбүздүн түштүгүндө кан төгүү болуп, андан сырткары чагымчылар базарларды жана дүкөндөрдү өрттөдү. Тамак-аш жана суусу жок калган жарандарыбызга дүйнөнүн төрт бурчунан жана мамлекетибиздин жөнөкөй адамдарынын атынан жардам көрсөтүлүүдө. Анын катарында “Супер-Инфо” гезитинин эмгек жамааты да каражат топтоп, Ош, Жалал-Абад окуясында жабыркаган тургундарга гуманитардык жардамды азык-түлүк түрүндө берүүнү чечти. Гуманитардык жардамдын ичинде макарон, өсүмдүк майы, шекер, күрүч өңдүү азыктар бар. Мындан ары да “Супер-Инфо” редакциясы четте турбай, колунан келген жардамын бергенге аракет жасайт.
“Супер-Инфо” редакциясы Ош, Жалал-Абаддагы кан төгүүдө көз жумгандардын жакындарына жана туугандарына көңүл айтып, алар менен бирге кайгысын тең бөлүшөт.

Эльвира Караева
politika@super.kg