17-мартта Орусиянын Саха (Якутия) Республикасында кыргыз жараны жергиликтүү тургунду зордуктоого шектелип кармалды. Мындан улам жергиликтүү калк 2 күн катары менен мигранттарга каршы митингге чогулушту. Якутияда мигранттардын документтерин текшерүү күчөдү. Мигранттарга карата агрессия күчөп, алар ишин токтотуп үйдөн чыкпай отурууга мажбур болуп жатышкандарын айтышууда. Бир жарандын жаман жоругу өлкө ичиндеги бардык мигранттардын өмүрүнө коркунуч туудурууда.

КЫЛМЫШКА ШЕКТҮҮЛӨР КЫРГЫЗ ЖАРАНДАРЫ ЭКЕНИ МААЛЫМ БОЛДУ

Тергөө комитети шектүүнүн улутун атаган эмес. Бирок Якутскта бул адамдардын кыргыз жарандары экендиги тууралуу маалымат тараган. 18-мартта Якутиянын башчысы Айсен Николаев кылмышка шектүүлөрдүн кыргызстандыктар экенин тастыктады. Тергөө комитети 2018-жылы Якутияда катталган жыныстык эркиндик жана жыныстык кол тийбестикке каршы кылмыштардын 296сынын төртөөндө гана чет жерликтер күнөөлүү болгонун белгилеп, улуттар аралык кастыктан алыс болууга чакырды.

«МИГРАНТТАРДЫ ТЕКШЕРИП, МЫЙЗАМСЫЗ ЖҮРГӨНДӨРҮН ДЕПОРТАЦИЯ КЫЛАБЫЗ»

– Биз, якуттар, меймандоспуз. Бирок биз менен эсептешпегендер бизге душман болот. Мындай окуя болбошу керек. Биз өзүбүздүн жерибиздебиз. Аз убакыт мурун келген адамдардын мындай жорук жасашына жол берилбеши керек. Мен тиешелүү органдардын жетекчилери менен жолугуштум. Жакын арада бардык мигранттарды текшерип, мыйзам бузгандарды депортация кылууну, мыйзам бузган ишканаларды жабууну тапшырдым. Алар салык төлөшү керек, мыйзамга жараша иштеп, тартипти сакташы керек. Экинчиден, биз, жергиликтүүлөр кээде өзүбүз туура эмес кылабыз. Алардан арзан жемиштерди сатып алабыз. Алардын такси кызматын колдонобуз. Эмнеге каттоосу барбы, салык төлөп жатабы деп сурабайбыз? Аларга аз акча төлөө үчүн жумуш беребиз. Республикалык, жергиликтүү бийлик жана жергиликтүү калк биригишибиз керек. Ошондо гана өз жерибизде кожоюн боло алабыз. Ошондо бизди сыйлашат. Бул чечилчү маселе. Биз, якуттар бул жерди ээлеп, орус калкы менен жанаша жашап жатабыз. Мындан ары да ошондой жашайбыз. Бизди сырттан башка эл башкарбашы керек.

Айсен Николаев зордуктоого катыштыгы барларды мыйзам чегинде соттой тургандыктарын билдирип, өзүм билемдик менен кимдир бирөөнү жазалоого жол берилбеши керек экенин айтты.

«МЫЙЗАМСЫЗ МИТИНГГЕ ЧАКЫРГАНДАР ТАБЫЛДЫ»

Өлкө башчынын сөзүн айрымдар туура эмес түшүнүп алышып, улуттар аралык кастыкты жараткан чакырыктарды таратышууда. Бул тууралуу Якутиянын ички ииштер министринин орун басары Константин Неустроев маалымат каражаттарына билдирди:

– WhatsApp аркылуу улуттар аралык кастыкты козутуучу видеолор тарап жатат. Бул аракет мыйзам бузуу болуп саналат. Полиция тарабынан бул видеолор текшерилип жатат. Улуттар аралык кастыкты жараткандар жоопкерчиликке тартылышат. Мындай видеолордун биринде бирөө "Якутия рулит!" деген сөздү айтып, автомат менен асманга атып жатат. Роликтин каарманы табылды. Ал административдик жоопко тартылды. Мыйзамды сакташыбыз керек. Провокациялык чакырыктар болбошу керек. Башка шаарларда да биздин жаштар жашаарын эске алалы. Чет жердеги жердештерибизге ар кандай суроолор берилбеши үчүн өз жерибизде мыйзамды сакташыбыз керек.

Ар бир митинг федералдык мыйзамдын чегинде өтүүсү зарыл. Комсомол аянтында өткөн уруксатсыз митинг укук бузуу болуп саналат. Ал митингге чакырык таштагандар да табылды.

«КӨЧӨДӨН МИГРАНТТАРДЫ САБАП КЕТИП ЖАТЫШАТ ДЕГЕН МААЛЫМАТТАР БАР»

Өлкөдө абал курч экендигин, жергиликтүүлөр мигранттарга кыр көрсөтүп, кол көтөрүп жатышкандыктары тууралуу маалыматтар, интернетте ар кандай видеолор тарап жатат. Жергиликтүү маалымат булактары 7 адам шаардагы автобус айдаган мигрантка кол салышканын жазып чыгышты. Якутск шаардагы абал тууралуу «Манас» Кыргыз диаспорасынын өкүлү Эрмек Жуматаев буларды билдирди:

– Якутияда 10 миңге жакын кыргыз жараны жашап, иштейт. Жалпы элдин абалы жакшы. Бирок баары бир кооптуу. 18-мартта болгон митингдин артынан Якутиянын ар кайсы райондорунан келгендер түнү менен шаарды жакшы эле тапташты. Жашылча-жемиш саткандарды кубалап, соода кылган орундарын жаптырышты. Көчөдөн мигрант балдарды сабап кетип жатышат деген маалыматтар бар. Биз мекендештерге жеке коопсуздук үчүн 2-3 күн ишке чыкпай тургула деп билдирүү таратып жатабыз. Адамдардын өлүмү боюнча да имиштер бар, ал такталууда. Элге түшүндүрүү иштерин жүргүзүп жатабыз. Бул окуянын болушуна мигранттардын күнөөсү жок деп айта албайбыз. Буга чейин да тартипсиз жосундарды жасап келишкен. Ачык айтканда, бул жакка жумуш издеп келген жаштардын көбү билимсиз, маданият боюнча түшүнүгү төмөн, тарбиясы начар. Арак ичип алып, башкаларга тийишкендер бар. Бул биринчи жолу катталган мындай окуя эмес. Былтыр да бир кыргыз жараны тарабынан бир жергиликтүү келин зордукталган болчу.

Якутск шаарынан 800 чакырым алыс жайгашкан Нюрба районунда жашаган кыргыз жараны алардын да документтерин текшерүү болуп жатканын билдирди:

– Биз жашаган райондо жалпы 25 мигрант бар экен. Анын ичинде 5-6 гана кыргыз бар. Баарыбызды прокуратурага чогултушуп, документтерибизди текшеришти. Прокуратурадан кийин полициянын имаратына алып барышты. Ал жактан бизге түшүндүрүү иштери жүргүзүлдү. Бизге «ар кандай адамдар, арак ичкендер, жаш балдар бар. Алардын баарын тыя албайбыз, коопсуздугуңарга кепилдик бере албайбыз. Колуңардан келсе кетип калганыңар туура» деп айтышты.

ЯКУТИЯГА КЫРГЫЗ ӨЛКӨСҮНӨН ДЕЛЕГАЦИЯ БАРДЫ

Перизат Музуратбекова
koom@super.kg