Үстүбүздөгү жылдын 30-май күнү 15 жаштагы Самат Ахматов аттуу 8-класстын окуучусу өзү теңдүү балдардын бычагынан каза болгон. Окуя акыркы экзамен күнү, Ош шаарындагы «Кыргызстандын 40 жылдыгы» атындагы мектептин айланасында орун алган. Маркумдун эжесинин айтымында, каза болгон окуучу жакшы окугандыктан экзамендерден бошотулган. Бирок акыркы экзамен күнү досторун колдоо үчүн мектепке барган.

Бүгүн маркумдун жакындары тергөө адилеттүү жүрбөй жатат деп укук коргоо органдарынын ишине нааразы.

«ИНИМЕ БАЛДАРГА САЛЫК САЛЫП ТОПТОП БЕР ДЕП КЕЛИШКЕН ЭКЕН»

Кылмышка шектелип аталган мектепте окуган М.А. аттуу окуучу жана Рудаки атындагы орто мектептин сырттан окуу бөлүмүндө окуган Д. уулу Н. кармалган. Маркумдун эжеси Динара Тутаева окуя тууралуу буларды айтып берди:

– Балдар тергөө учурунда алардын урушу эмне себептен чыкканын айтып беришти. Алардын айтымында, мурун ушул мектепте окуп кеткен Д. уулу Н. аттуу бала окуучуларга салык салчу экен. Ал бала бул мектептен жүрүм-туруму начар болгону үчүн айдалып, Рудаки атындагы мектепте окуп калган. Күндөрдүн биринде ал бала менин иниме «салыкты сен жыйнап бересиң» деген экен. Самат баш тартыптыр. Бир апта мурун келип эскертүү берип кетишсе да, Самат алардын буйругун аткаруудан баш тартыптыр. «Салыкчы» балдар акыркы экзамен күнү дагы келип, өз талаптарын коюшуптур. Самат ал күнү экзамен башталганча мектепке барган. Досторун күтүп турганда 3 бала келип, экөө ичкери кирип, Саматты чакырып чыгышыптыр. Иним аларга орой жооп кайтарып, талаптарын аткаруудан баш тартып койсо арданып кетишсе керек. Ачууланган Д. уулу Н. инимдин артынан келип, сол тараптан бычак сайыптыр. Бычак баланын сол бөйрөгүнүн челин тешип кетиптир.

Саматка бычак сайылганда ичин кармап эле тырышып калды деп айтышты көргөн балдар. Ошол убакта кызыл түстөгү Chevrolet үлгүсүндөгү унаа балдардын жанына барып токтоптур. Саматка салыкты доолаганы келген балдар унаанын ичине шаша-буша отуруп, качып кетишиптир. Бери жакта турган достору унаанын артынан кубалап, токтотууга аракет жасашыптыр. Бирок токтогон эмес. Мунун баарын мектептин жанында жүргөн балдар көрүшкөнүн айтып беришти.

«20ДАЙ БАЛА БИЗДИН БАЛДАРДЫ САБАШКАН»

Шектүүлөрдүн бири М.Анын атасы Ибайдулло А. кылмышка шектелип жаткан балдарды мурда маркум Самат Ахматовдун 20дай досу көптөп сабаган дейт:

– Каза болгон балага сайылган бычакты менин уулумдан алганын айтып жатышат. Андай эмес. Мен экспертиза боюнча Бишкекке чейин барып келдим. Бычакты менин балам берген болсо, анда бармак издери калмак да. Бир да бармак изи жок. Эч нерсе далилденген жок. Эми кандай чечим чыгарын билбейм. Иш менен жактоочубуз алектенип жатат. Биз мыйзамдарды жакшы түшүнө бербейт экенбиз. Менин балам да мектепте жакшы окуган, активист, классында класском болчу. Быйыл 10-класска көчтү. Мен анын тартибин такай көзөмөлдөп турам.

Азыр эми Жалал-Абадда жашы жете электердин абагында отурат. Бул иш кокустук да. Тополоңдо 19-20дай бала күнөөлөнүп жаткан балдарды сабап баштаган экен. Экзаменге чейинки даярдыкка бара жаткан менин уулум кокусунан эле ошол топко кошулуп калыптыр. Самат ал күнү мектептин экзамендеринен бошотулган экен. Жумушу жок болсо да анын уруш болгон жерге эмнеге барганы белгисиз. Менин уулум бычакты алып барып бергени тууралуу кепти эч ким далилдей элек. Бул кимдир бирөөлөрдүн эле жапкан жалаасы болуп жатат. Соту качан болорун да билбейм. Тергөө бүтө элек.

КЛАСС ЖЕТЕКЧИ: «ШЕКТҮҮ БАЛА ЖАНЫНА БЫЧАК АЛЫП ЖҮРЧҮ ЭКЕН»

Каза болгон маркум Самат Ахматов тууралуу анын мугалимдеринен сурап көрдүк. Окуучунун класс жетекчиси Калыс Төрөева буларга токтолду:

– Самат Ахматов жакшы окучу, кишиге жумшак мамиле жасаган тартиптүү, досторунан, мугалимдерден жардамын аябаган бала эле. Эч качан ачууланып, агрессияга алдырганын көргөн эмесмин. Дайыма баарын күлдүрүп, шайыр жүрчү. Географиядан олимпиадага катышып, 57 мектептин ичинен 2-орунду ээлеген.

Окуя болгон күнү кечиккендерге чалып балдарды экзаменге даярдап жаткам. Сынак башталганына 10 мүнөт болуп калган. Ошол маалда окуучулар келип, Саматты бычактап кетишти деп калышты. Эмне болгонун көрбөдүм. Ооруканага алып жөнөдүк.

Кармалган балдарга да орус тилинен сабак берчүмүн. Алардын бири М.Анын үстүнөн сентябрдан бери арыздана берип тилибиз тешилип бүттү. Сабакта мугалимдерге орой мамиле жасайт, класс жетекчисине, окуу иштери боюнча бөлүм башчыга дагы кайрылып, ата-энеси менен такыр байланыша албай койдук. Өзүм билемдик кылып, ата-энесин чогулушка да чакырчу эмес. Мен өзүм класс жетекчиси болбосом да, сабагы боюнча ата-энесине чалып арыздангам. Классташтары "ал дайыма жанында бычак алып жүрчү" деп айтып жатышат.

«САМАТТЫН ИЧИНЕ КАН УЮП КАЛЫПТЫР»

Самат Ахматовду ошол күнү мектепке келген ата-энелердин биринин унаасы менен ооруканага жеткиришкен. «Бул арада инимдин ичине кан уюп, куткарууга мүмкүнчүлүк болбой калыптыр»,- дейт маркумдун эжеси.

– Окуядан кийин Самат ичин кармап мектептин короосуна киргенде, мугалимдер топтолуп, унаага салып ооруканага алып жөнөшүптүр. Дароо эле операция жасоого алып кирип кетишиптир. Мугалимдеринин айтымында, Самат ооруканага чейин «ичим ооруп жатат» деп сүйлөп эле барыптыр. Дарыгерлер ичине кан уюп калганын айтып, "жардам бере албай калдык" дешти. Экспертиза жүргүзүү үчүн өлүкканага жиберишти. Бул арада Саматты токмоктогон балдар тараптан 10 чакты киши келиптир. Алар чогулуп алып «бул бала өзү спортсмен бала экен, биздин балдарды коркутуп урган» деп бет тырмоочулук кылып, жаңжал чыгарышты.

Ош ШИИБинин кызматкерлери ишти тыкыр карабай коюшту. Саматты мектептен чакырып чыккан баланы дагы жоопко тартууну сурансак, аны жашы жете элек деп камабай коюшту. Жашы жете элек деп эле балдарга колуна балта-бычак берип көчөгө чыгарып койсо, каалаганын өлтүрүп кете берсе боло береби?

30-июнда Д. уулу Ннын баш коргоо чарасы каралды. Ага биздин жакындардан эч ким чакырылбаптыр. Ошол соттук отурумдан бир күн мурда иш боюнча таанышып коёлу деп Ош ШИИБине барсак, биздин ишти карап жаткан милиция кызматкерлери, тергөөчүсү баш болуп, күнөөлөнүп жаткан тараптан келген 7-8 киши менен сүйлөшүп отурушуптур. Мындан улам жең ичинен иш бүтүрүп жатат деген ойго келдик.

«ИНИБИЗ ЖЕРГЕ БЕРИЛГЕНДЕН КИЙИН ДА БЕРЕНЕ ӨЗГӨРГӨН ЖОК»

– Күнөөлөнүп жаткандардын үстүнөн 138-берене (саламаттыкка оор залал келтирүү) менен кылмыш иши ачылган. Кийин иш менен таанышалы деп делону алсак, 138-берене боюнча өзгөрбөй турат. Бул маалда балабыздын саламаттыгына оор залал келмек тургай, каза болуп, жерге берилген болчу. Биз талап кылгандан кийин гана беренени 130-беренеге (адам өлтүрүү) алмаштырышты. Биз Ош
ШИИБинин жетекчисине жана Саматтын ишин тергеп жаткан тергөөчүгө бир нече жолу нааразычылыгыбызды айтып кайрылдык. Алар биздин укукту коргоп бергендин ордуна «муну кароого биздин убактыбыз жок, каалаган жагыңарга алып барып тергетип алгыла» деп делону колубузга карматып коюшту. Ушундан кийин ишти ИИМдин алдындагы аймактар аралык башкармалыкка өткөрүп беришти. Учурда ишти аталган башкармалыктагы тергөөчү тергеп жатат.

Ички иштер министрлигинин алдындагы аймактар аралык башкармалык менен байланышканыбызда, тергөө иштери бүтө электигин айтып, «тергөөнүн кызыкчылыгы үчүн» деп маалымат берүүдөн баш тартышты. Ал жерден 130-берененин негизинде иш жүрүп жатканын билдиришти. Бул ишке күнөөлөнүп жаткан эки окуучу Жалал-Абаддагы жашы жете электердин абагында кармалып турушат. Ошондой эле окуяга катыштыгы бар болушу мүмкүн деген башка адамдар дагы тергөөгө чакырылып жатышканы маалым болду.

Айпери Хожаева
koom@super.kg