Жашоо бүтүндөй кайнене менен келиндин ызылдашкан мамилесинен турбаса керек. Кайненени жамандап ушул убакка чейин эч бир келин утушка жетпегени бышык. Чынында кайын журтун, өзгөчө кайненесин жамандаган келиндерди силер деле көп кезиктирсеңер керек. Жамандай беришип кайнене дегенде шүмшүк, тажаал аялды көз алдыңа тартып беришет. Биздин аяштардын да башы бирикти дегиче байкуш кайнене, кайын сиңди, кайын журт ооздон түшпөй жамандалганы жамандалган. Бирөө жамандап баштады дегиче биринен-бири өтүп коштоп кетишет.

– Үй-бүлө болгондон кийин өзүнчө эле жашаган жакшы экен. Кайненемдерден бөлүнсөк болот эле. Негизи колдон келсе ата-энеси менен жашай турган баладан качыш керек экен. Кайненем бир жагынан какшап, анысы аз келгенсип кайнатам да жасаган иштериме кийлигишип айламды кетирет. «Бөлүнөлү» деп Тимурдун кулак-мээсин жеп эле жатам. Мени менчиктеп алышкан. Төркүнүмө кеттим дегиче эки күндөн кийин эле телефон чала башташат.

– Айтпа, менин кайненем да ар бир кадамымды аңдып турат. Ага айтпай бир нерсе кылып коё турган болсок үйдө чоң жаңжал чыгат. Бүгүн да «силердин шеринеңер түгөнбөйт, тапканыңардын баарын ичип-жеп коёсуңар» деп урушуп жатып араң жөнөттү.

– Меники деле ошол, «айлыгыңарды мага бергиле, мен силерге бөлүп берип турам» десе болобу. Кайненеңер жок силердики жыргал да өзүңөрдү-өзүңөр билип ээн-эркин жүрө бересиңер,- деп кайненеси жок же өзүнчө жашаган аяштарга суктанышат. Булар «кайнене менен чогуу жашабай, өзүнчө бөлүнүп кетсек» деп армандашса мен «кайненем болсо» деп кейип калам.

– Оокат-кечеңер белен, биздей болуп кыйналган жоксуңар. Балаңарды карашат, билбесеңер үйрөтөт, колунан келген жардамын берет,- десем чычалашат.

Менин деле жеңем бар, апамдын ага кылган кордугун көргөн эмесмин. Экөө аябай ынтымактуу. Сырдашып сүйлөшүп, бирине-бири жөлөк болуп турат. Байкем жеңеме туура эмес бир нерсе айтса же жат мамилесин көрүп калса апам келинине болушуп, байкемди ордуна коюп коёт. Алардын мамилесинен улам кайненелер жаман дегенге кошулбай келем.

Мен жолдошума мектепти бүткөндө эле тийдим. Жашмын, колумдан иш деле келчү эмес. Апасы мен келгенден эки жыл мурун дүйнө салган экен. Жаштыгыма салып эч нерсени эске албай эле турмушка чыккам. Балалык сүйүүм, анын үстүнө апасы каза болуп калгандыктан жолдошумду аябай аячумун. Бөбөктөрүнө каралашып турчу. Үйдүн эң улуу баласына турмушка чыккандыктан, мектепте окуган бөбөктөрүн кароо да менин моюнума түштү.

Байкуштар менин деле кичинекей экенимди кайдан этибар алышсын? “Жеңелеп” мага үйрүлүшөт. Аларды аяп жатып оокат кылганды үйрөндүм.

«Окутам деп убада бергем, сырттан окууга тапшыралы, окуу акысын кыйналсам да төлөйм» деп окууга тапшыртты. Өп-чап жашап жаттык. Боюма бүттү. Жыл айланып уулдуу болдук. Бул этаптын баары эч нерсе билбеген 18 жаштагы мен үчүн абдан оор болду. Чыккан кыз чийден тышкары дейт эмеспи, үйүңдөгүлөргө деле жүгүңдү арта албайсың. Анын үстүнө мектепти жакшы баалар менен аяктап, бир кесиптин ээси болууга умтулбай эрте турмушка чыгып алганыма ата-энем таарынып жүрүштү.

Мурда-кийин бала бакпасам кайдан билейин, башында ыгын таба албай абдан жүдөдүм. Бала түнү менен ыйлайт, ооруп калат, бирде барчылык, бирде жокчулук болду. Каралашар киши жок. «Кыйналганда кайненем болсо эмне, бизге арка-жөлөк болбойт беле, жок дегенде баламды карашат эле го» деп ичимден сызып калчумун. Анын үстүнө кошуналар, жакындар, баары эле кайненемдин аябай жакшы киши болгонун саймедиреп калышат.

Чынында сезилбегени менен, келин үчүн кайнененин деле ат көтөргүс орду бар. Биринчиден, дайыма жардамга колун сунууга даяр. Тамак-ашын алып келип, балдарын карап, неберем деп чарк айланып турганы, туура эмес кылып жатсаң “мындай кыл” деп багыт бергени эле канча? Айтор, толгон-токой жакшы жагы бар го. Кечке эле жерге-сууга батырбай жамандай бергенибиз деле жакшы жорук эмес. Жаакташкан айлампаны токтотуп, тирешүүлөргө чекит коюп, кылым жашачудай болбой, аз өмүрдү сыйлашуу менен өткөрүүгө эмнеге күчүбүз жетпейт? Өмүрүн, ден соолугун жумшап өстүргөн уулуна баш байлап жаткандан кийин ата-энесин сыйлап ыраазычылыгын алууга кудуретибиз жетпейби? Же чындап келин эч нерсе дебесе эле, баары жайында болуп турса деле асыла берген кайнене-кайнаталар болобу? Балким, силер колдо турган алтындын баркын билбей жатасыңар. Билбейм, эми кайнене менен жашабай туруп кыйын болот деп мени жаман көрөт чыгарсыңар. Бирок мага окшоп кайненеге зар болгондор деле бар.

Айпери